0⃣2⃣ اسباب ضَمان (مواردی که باعث می‌شود انسان نسبت به دیگران بدهکار شود) 📌 اگر زن در اموال شوهر بدون اذن او (حتی در امور خیر) تصرف کند، مثل اینکه بدون اجازه از مال او صدقه دهد یا نذر کند، ضامن است. همچنین اگر بدون اجازۀ شوهر در مصرف هزینه نفقات و اموال شوهر اسراف کند، ضامن است. مثلاً به جای اینکه مبالغی که شوهر در اختیار او گذاشته‌است تا صرف هزینه‌های متعارف کند، صرف هزینه‌های غیر متعارف کند.

تذکر: صرف نذر بدون تصرف در مال همسر موجب ضمان نمی‌شود.

1⃣2⃣ اسباب ضَمان (مواردی که باعث می‌شود انسان نسبت به دیگران بدهکار شود) 📌 شوهر به واسطۀ عدم پرداخت کامل نفقۀ همسرش ضامن می‌شود. پس اگر در ابتدای زندگی از تمکن مالی لازم برای پرداخت نفقه همسر برخوردار نباشد، دِیْنی است به گردن او و بعداً باید پرداخت کند، مگر اینکه همسرش این بدهی را ببخشد. همچنین اگر شوهر بدون رضایت زن در اموال او (حقوق کارمندی یا ارث او یا ... ) تصرف کند، ضامن است.

2⃣2⃣ اسباب ضَمان (مواردی که باعث می‌شود انسان نسبت به دیگران بدهکار شود) 📌 اگر بچه از ناحیۀ فرد دیگری آسیب ببیند، لازم است ولیّ بچه (به ترتیب: پدر و جد پدری، قیم شرعی، حاکم شرع، عدول مؤمنین) مصالح او را رعایت کند. پس اگر ببخشد و بدون دلیل معقولی از حق فرزند بگذرد، خلاف مصلحت فرزند است. اگر نبخشد و دیه‌اش را بگیرد، ولی به کار نزند و بعد به خاطر تورم زیاد، پول کم‌ارزش شود، باز هم خلاف مصلحت است. البته گاهی نبخشیدن مفسده دارد، مثل اینکه آسیب زننده به انتقام برآید. به هر حال اگر ولیّ خلاف مصلحت بچه عمل کند، نسبت به او ضامن است.

3⃣2⃣ اسباب ضَمان (مواردی که باعث می‌شود انسان نسبت به دیگران بدهکار شود) 📌 اگر معالجۀ پزشک باعث شود به بیمار آسیب برسد، حتی اگر مقصر نباشد، ضامن است. مثلاً اگر وسیلۀ جراحی او اشتباهاً به قسمتی از بدن اصابت کند و عصبی را آسیب بزند یا بیش از حد بافت را باز کند و بخیه بزند، یا ختنه‌کننده از حد متعارف تجاوز کند و به طفل ضرری برسد، ضامن است. اما اگر قبلاً از مریض یا ولی او برائت گرفته باشد و ایشان پذیرفته باشند و پزشک حاذقی باشد که دقت و احتیاط خود را به خرج داده‌است و در عین حال به بیمار آسیب برسد یا فوت کند، ضامن نیست. همچنین طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای اگر حال بیمار به قدری وخیم باشد که تأخیر عمل جراحی خطر فوت او را در پی خواهد داشت، بر پزشک جایز نیست عمل را به تأخیر بیندازد تا از ولی او اجازه بگیرد.

4⃣2⃣ اسباب ضَمان (مواردی که باعث می‌شود انسان نسبت به دیگران بدهکار شود) 📌 اگر کودک ممیز به انسان یا شیء دیگری آسیب برساند، خود او ضامن است و پس از بلوغ باید حقوق او را پرداخت کند. اما در صورتی که کودک، غیر ممیز باشد، اگر آسیب او مستند به دیگران باشد، آن‌ها ضامن هستند. مثلاً مادر او می‌دانسته که کودکش گاز می‌گیرد، ولی او را کنار بچۀ دیگری قرار داده‌است و رهایش کرده و گاز گرفته‌است؛ پس این مادر ضامن است. اما اگر آسیب او مستند به دیگران نباشد، طبق نظر امام‌خمینی و مشهور فقها خود بچه ضامن است و طبق نظر بعضی هیچ کس ضامن نیست و حکم شیئی را دارد که مثلاً به خاطر سوانح طبیعی به هدر رفته‌است. همانطورکه اگر حیوانی به کسی ضرر بزند و مستند به دیگری نباشد، کسی ضامن نیست.

5⃣2⃣ کارت به کارت کردن فطریه برای فقیر 📝 انسان می‌تواند از فقیر وکالت بگیرد و فطریه‌ای را که کنار گذاشته به وکالت از فقیر دریافت کند و سپس به همان مقدار، با اجازۀ فقیر، از حساب خود به حساب فقیر پول واریز کند. آنچه گفته شد مربوط به کسی است که فطریه را کنار گذاشته و در این مطلب اختلافی بین فقها نیست؛ اما اگر فطریه را کنار نگذاشته طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای می‌تواند به نیت پراخت فطریه، پول را به حساب فقیر واریز کند؛ اما آیت‌الله سیستانی چنین کاری را کافی نمی‌دانند؛ بنابراین طبق نظر ایشان مکلف باید به همان صورت قبل، یعنی اخذ وکالت، از فقیر عمل نماید. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد.

6⃣2⃣ انتقال فطریه به خارج از شهر سکونت 📝 بنا بر احتیاط واجب زکات فطره را نمی‌توان از محلی که هستیم به جای دیگری منتقل کنیم. مگر اینکه در محلی که زکات فطره جدا شده، مستحقی نباشد؛ همچنین طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر کسی بخواهد زکات فطره را به امام یا نایب امام برساند، مانعی ندارد فطریه را به شهر دیگری ببرد. بنابراین اگر در شهر دیگری فقیری را می‌شناسیم، راه این است که با آن فقیر تماس گرفته شود و از او اجازه گرفته شود که ما این فطریه را از طرف او قبول کنیم و بعد برایش بفرستیم. اما اگر مکلف فطریه را به خارج از شهرش برده و به مستحق رسانده كافی است و نیاز به پرداخت مجدّد زکات فطره نیست. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد.

7⃣2⃣ فطریۀ مهمان شب عید فطر 📝 اگر کسی قبل از غروب شب عید فطر برایش مهمان بیاید و مهمان تنها برای افطار دعوت شده و شب نمی‌ماند، به نظر اکثر فقها لازم نیست میزبان فطریۀ مهمان را بپردازد و فطریۀ مهمان بر عهدۀ خودش است؛ به عبارتی اگر کسی تنها افطار شب عید، مهمان کسی شود، نان‌خور او محسوب نمی‌شود. (ملاک این است که مهمان، عرفاً نان‌خور میزبان محسوب شود یا خیر) 📌 اما مهمانی که قبل از غروب آفتاب وارد منزل میزبان شده و شب نیز در منزل او می‌ماند و میزبان هم امکانات رفاهی لازم را برایش فراهم نموده و عهده‌دار مخارج او شده است، هرچند مهمان چیزی نخورد یا با غذای خودش افطار نماید، طبق نظر آیت‌الله سیستانی فطریه‌اش با میزبان است.

8⃣2⃣ منشأ اختلافات فقها در بحث اول ماه قمری 📝 در مورد ثابت‌شدن اول ماه، فقهای بزرگوار در دو مسئلۀ عمده با هم اختلاف نظر دارند: 1- کیفیت رؤیت ماه؛ یعنی آیا اگر ماه با چشم مسلح دیده شود ولی با چشم عادی دیده نشود، برای رؤیت کافی است یا خیر؟ 2- آیا اگر ماه در جایی دیده شد، برای مناطق دیگر هم کفایت می‌کند؟ آن مناطق باید چه ویژگی‌ای داشته باشند تا برای اهالی آنجا هم اول ماه ثابت شود؟ پاسخ سوال اول: در مورد کیفیت رؤیت ماه، بسیاری از مراجع از جمله آیت‌الله سیستانی معتقدند که ماه باید بطور عادی دیده شود و اگر ماه با چشم عادی قابل رؤیت نباشد، اول ماه ثابت نمی‌شود؛ اما برخی دیگر از فقها از جمله آیت‌الله خامنه‌ای می‌فرمایند: «رؤيت با وسيله، فرقی با رؤيت به طريق عادی ندارد و معتبر است.» از نظر ایشان ملاک این است که عنوان «رؤیت» برای کار کسانی که استهلال می‌کنند، صادق باشد ولو با تلسکوپ. پاسخ سوال دوم: اگر در شهری اوّلِ ماه ثابت شود، به نظر برخی فقها چون آیت‌الله ‌خامنه‌ای و آیت‌الله سیستانی در شهرهای دیگر كه در افق، با آن شهر متّحد می‌باشند و اصطلاحاً اتّحاد افق دارند، نیز اوّلِ ماه ثابت می‌شود و منظور از اتّحاد افق در اینجا آن است كه اگر در شهر اوّل، ماه دیده شود، در شهر دوم هم اگر مانعی مانند ابر یا گرد و غبار نباشد، ماه دیده می‌شود؛ به عبارتی مبنای این دسته از فقها، «اتحاد افق» است. برخی دیگر از فقها مبنای «اتحاد افق» را قبول ندارند؛ به این معنی که معتقدند اگر در شهر الف ماه دیده شود، در هر جای دیگری که در قسمتی از شب با شهر الف، اشتراک داشته باشد، اول ماه ثابت می‌شود؛ یعنی کافی است هر دو نقطه در برخی دقایق، شب باشند؛ مانند مرحوم آیت‌الله خویی و صافی گلپایگانی رحمت‌الله‌علیهما و طبق نظر حضرت آیت‌الله وحید خراسانی حفظه‌الله رؤیت ماه در شهری که در بیشتر شب با شهر مکلف مشترک است، کافی است و در غیر این صورت ثبوت هلال در آن، محلّ اشکال است. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد.

توضیحاتی در مورد اتحاد افق 📝 هم‌افق بودن یا نبودن دو منطقه نسبت به یکدیگر، امر ثابتی نیست؛ بلکه در ماه‌های مختلف، با توجه به مختصات هلال، ممکن است متفاوت ‌باشد. اما بطور کلی و عموم، معمولاً اگر شهری که ماه دیده شده، در شرق شهر دوّم - که مثلاً مانعی از دیده‌شدن ماه در آن بوده - قرار داشته باشد، چنانچه در خط عرض جغرافیایی، بیش از یک یا دو درجه اختلاف نداشته باشند، غالباً ملازمه وجود داشته و غالباً دیده شدن ماه در شهر اوّل، اوّل ماه را برای شهر دوّم نیز ثابت می‌کند؛ بنابراین مثلاً ثابت شدن رؤیت ماه در مشهد، اوّل ماه را غالباً برای نیشابور، سبزوار، شاهرود، دامغان، تهران، قروین، سقز، سردشت و ... ثابت می‌کند. ⚠ نکتۀ مهم این است که مرزها و تقسیمات کشوری و شهری به هیچ وجه در اتّحاد افق و عدم آن، دخیل نمی‌باشند. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد.

✅ چگونه خمس اموال را محاسبه کنیم؟ مصاحبه خبرگزاری ایرنا با حجت‌الاسلام و المسلمین کریمی، مؤلف کتاب #خمس (خمس درآمدها و مال حلال مخلوط به حرام) پیرامون این اثر. https://www.irna.ir/news/84752648/