اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
✨بسم الله الرحمن الرحیم✨
💫«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ»
خدمت شما مخاطبین عزیز عرض سلام و ادب و احترام دارم. و همچنین آرزوی قبولی طاعات و عبادات همهی عزیزان را به درگاه احدیت خواهان و خواستارم.
✍ در ادامهی سلسله مباحث شکوفایی و رشد عقل، در این جلسه به بحث #حقیقت_و_جایگاه_عقل از منظر دین اشاره خواهیم کرد.
✨ در فرهنگ دین، #عقل تعریف ویژهای را دارد که با معنای آن در عرف یا مردم یا حکما نیز متفاوت است. در آموزههای دینی آثار و فوایدی برای عقل ذکر شده است که میشود از آنها به #مفهوم عقل عملی پی برد.
✨ از منظر آیات و روایات عقل، چیزی هست که انسان به وسیلهی آن در مرحلهی اول حق را بفهمد و سپس بر اساس آن عمل کند یعنی در فرهنگ دین مجموعهی #درک و #کار را عقل میگویند.
🔺 آن کس که درست #درک_نمیکند، عاقل نیست.
🔺 و کسی که درک میکند و عالِم هست ولی به علمش #عمل_نکند، او هم عاقل نیست.
🔺 کسی که #نداند، نمیتواند بهشت را کسب کند.
🔺 و کسی هم که بداند ولی #عمل_نکند، نمیتواند بهشت را فراهم بکند.
✨ در واقع اگر انسان با برهان نظری به مقام جبر رسید و بر اثر قدرت عقل عملی به مقام عدل نائل بشود، آن عدل به اضافهی این، جبر میشود. قرآن کریم دربارهی لزوم هماهنگی علم با عمل در سورهی مبارکه بقره آیه ۴۴ میفرماید:
«آیا مردم را به نیکی فرمان میدهید و خود را فراموش میکنید در حالی که ما کتاب خدا را تلاوت میکنید چرا به عقل در نمیآیید؟!».
براساس این آیه👆 واعظ غیر متعب عاقل نیست، گرچه عالم است. آنها که مردم را به نیکی دعوت میکنند تبیین، تعلیم، سخنرانی، ارشاد و موعظه دارند ولی به فکر اصلاح خود نیستند، عالِم هستند نه عاقل، زیرا نه خود صالح میشوند و نه در اصلاح دیگران میتوانند کامیاب بشوند.
✨ امام صادق علیهالسلام در پاسخ یکی از یارانش دربارهی چیستیِ عقل با بیان آثار و فواید عقل اشاره میفرماید:
«عقل چیزی است که به وسیلهی آن خدا بندگی شود و بهشت کسب گردد».
✨ براساس این روایت👆 مراد از عقل در مکتب وحی همان عقل عملی و منشأ اعمال صالح است که در فهم و ادراک صحیح حق و علم به آن ریشه دارد نه چیزی که صرفا با آن تصور، تصحیح و تعلیم و تعلم تحقق پیدا میکند.
این عقل در مقام عمل و پس از احراز حسن و قبحش در هیچ امری ساکت و بی نظر نیست. او به انسان میگوید چیزی را که تکوینا بر اثر الهام الهی خوب میداند، انجام دهد. و چیزی را که به استناد الهام الهی بد میداند، ترک بکند. و اگر حکم چیزی را که نمیداند از وحی کمک بخواهد. این عقل همواره نور افشانی خواهد کرد. مگر اینکه خیال و وهم در بخش نظر از یکسو و شهوت و غضب در بخش عمل از سوی دیگر از تابش نور آن جلوگیری میکند.
✨ آری میشود گفت عقلی که انسان را به عبودیت دعوت نکند و سبب ورود به بهشت نباشد عقل نیست❌. اگر چه از قبیل علم و دانایی باشد. در فرهنگ آیات قرآنی از چنین چیزی که اثر منفی دارد به #جهالت و #سفاهت تعبیر میشود. یعنی کسی که از اطاعت و عبادت خدای سبحان سرباز میزند و در نتیجه خود را از بهشت محروم میکند، #جاهل است، هرچند تحصیلات عالی داشته باشد. در مقابل، هرکس پیرو خدای سبحان باشد و توفیق پیدا بکند به بهشت برود این فرد عاقل است اگرچه از تحصیل علوم دنیایی چندان بهرهای نبرده باشد.
در جلسهی آینده بحث پیوند دین و عقل را اشاره میکنم.
برای آنکه هرچه گفتیم و شنیدید بخاطر خدا و برای خدا باشد صلواتی ختم بفرمایید
🌹اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمِّد وَ آلِ مُحَمِّد وَ عَجٌِل فَرَجَهُم🌹
عزتمند باشید
عابدزاده
🦋 امور تعلیم و تربیت گروه علمی مبین🌷