«اِتباع» چیست؟ «اِتباع» در لغت به‌ معنای «پیروی کردن» است و در دستورزبان فرایندی است که از رهگذر آن نوعی واژۀ مرکب ساخته می‌شود. این واژه‌ها معمولاً از دو بخش معنادار و بی‌معنی تشکیل شده‌اند، مانند «شلوغ‌پلوغ» و «پک‌وپهلو». این ترکیب‌ها را «ترکیب اتباعی» هم می‌نامند، چون بخش بی‌معنیِ آن‌ها به‌تنهایی به کار نمی‌رود و از بخش معنادار تبعیت می‌کند. بخش بی‌معنی را «تابع» و بخش معنادار را «متبوع» می‌نامند. بخش بی‌معنی (مانند «پلوغ» در «شلوغ‌پلوغ» یا «پک» در «پک‌وپهلو») برای تأکید بر بخش معنادار یا تقویت معنای آن می‌آید. ترکیبات اتباعی دو دسته‌اند؛ آن‌هایی که واژگانی‌اند و در فرهنگ‌ها می‌آیند، مانند «ساخت‌وپاخت» و «چاله‌چوله» و آن‌ها که به‌عنوان واژه در فرهنگ‌ها نیامده‌اند و موردی به کار می‌روند، مانند «قاشق‌ماشق» و «ماشین‌پاشین». در دستهٔ اخیر معمولاً اگر واژۀ معنادار با «م» آغاز نشود، واژهٔ بی‌معنی با «م» آغاز می‌شود و اگر واژهٔ معنادار با «م» آغاز شود، واژۀ بی‌معنی با «پ» آغاز می‌شود. البته روشن است که همیشه چنین نیست و واژه به واژه فرق می‌کند. ترکیبات اتباعی بیشتر در متن‌های غیر‌رسمی به کار می‌روند تا رسمی و همیشه با نیم‌فاصله نوشته می‌شوند. در زبان عربی هم ترکیبات اتباعی به کار می‌رود، مانند «حسن بسن»، «شیطان لیطان»، و «حارّ یارّ». برای آگاهی بیشتر از ترکیبات اتباعی، این کتاب را بخوانید: اتباع و مهملات در زبان فارسی، مصطفی ذاکری،‌ مرکز نشر دانشگاهی. #دستورزبان #فاصله‌گذاری سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com