✅خطر اعتياد به نادانسته سخن گفتن
آيت الله العظمی جوادی آملی:
شيطان پس از آنكه كسی را به سوء و فحشا واداشت، به او دستور ميدهد تا چيزی را كه نميداند به خداوند نسبت دهد:«إنَّما يَأمُرُكُم بِالسُّوءِ والفَحشاءِ وأن تَقولوا عَلَي اللّهِ ما لاتَعلَمون» و چنين نسبتي، تشريع و بدعت و از بزرگترين گناهان و با علم و عمد در حد كفر است.
از اينجا راز تأكيد و اصرار قرآنكريم بر ضرورت تنظيم سيره انسان به نحوی كه جاهلانه سخن نگويد، روشن ميشود، زيرا آنگاه كه انسان را به اين ادب دينی مؤدب كرد ميتواند خطر جاهلانه سخن گفتن در مسائل دينی را به او بياموزد.
بر همين اساس، اساتيد و علمای ربانی در بيان برنامه و مواد و مبانی عالم شدن، با استفاده از حديثي از حضرت رسول اكرم(صلّي الله عليه وآله وسلّم) ميگفتند:
انسان با داشتن سه نوع سرمايه عالم ميشود. سرمايه #نخست، قرآن كريم است. #دوم سنّت اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم السلام) و #سوم گفتن «لاأدري» و «نميدانم» است[۱]؛ يعنی بداند كه نميداند. ثقلين، يعني قرآن و عترت(عليهم السلام)، مبادي فاعلي و به تعبيري ديگر منابع علم هستند و مبدأ قابلی آن اين است كه شخص بداند كه نميداند و تا چيزی را نداند آن را نگويد. اگر كسی خود را دانا پنداشت، از كتاب و سنت استفاده نميكند؛ اما چنانچه بداند كه نميداند خود را نيازمند به بهرهگيری از آن دو ميبيند.
اگر كسی #عادت كرد جاهلانه سخن بگويد، يعنی در مطلب عقلی چيزی را كه نميداند بگويد يا بنگارد، و در مطلب نقلی چيزي را كه سند ندارد بازگو كند، هرچند ابتدا تنها در مسائلِ عادی چنين عمل كند، ليكن به تدريج عادت ميكند در مسائل اعتقادی و دينی نيز چيزی را كه نميداند به خدا و پيامبر او(صلّي الله عليه وآله وسلّم) نسبت دهد.
[۱]نهج الفصاحه ج۲ ص۶۷۰
📚تسنیم ج۸ ص۵۲۶،۵۲۷
✨﷽✨
✅ترجیح خواسته خداوند متعال
امام صادق سلام الله علیه از رسول گرامی صلی الله علیه و آله و سلم نقل ميكند كه ذات اقدس اله فرمود: «لايؤثِر عبدٌ هَوايَ عَلي هواه إلّا جعلْتُ غِناهُ في نَفسِهِ وَكفيْتُه هَمَّه وَكففْتُه ضيعَتُه وَضمنْتُ السَّماواتِ والأرض رِزقه وكنتُ له مِنْ وراءِ تجارةِ كلّ تاجِر»[۱] : طبق اين حديث قدسی، ذات اقدس اله (جلّ جلاله) فرمود: به عزّت و عظمتم سوگند، هيچ بنده ای خواسته مرا بر خواسته خود مقدّم نمي دارد مگر اين كه پنج فضيلت را بهره او ميسازم:
#اول:اين كه روح بي نيازی را در او زنده ميكنم و اين، نصيب هر كسی نمي شود. چنانكه ديده ميشود برخی توانگران همه سخنانشان، بوی فقر ميدهد با اين كه #امكانات_مادّی آنان به قدری است كه اگر بقيّه عمر را در گوشه اي بنشينند و كار نكنند نيز، نيازی ندارند، ولي با اين حال در عذاب تهي دستی گرفتارند.
ائمّه (عليهم السلام) فرمودهاند: اگر كسی مسير صحيح اقتصاد را طی نكند، خداوند فقر را پيش دو چشم او مجسّم ميكند[۲] . او وقتی هنگام صبح از بستر برمي خيزد، صحنه هراسناك فقر و گدايی را پيش چشمش ميبيند و بين محل زندگی و محل كار نيز آنچه ميبيند منظره رعب آور فقر است و هنگامی كه به دفتر كار، وارد ميشود، در و ديوار مغازه اش تابلو گدايی است!
هميشه در اين فكر است كه مبادا كالايی كه خريده شد، ارزان شود يا او سودی نبرد يا بر صفرهای ارقام ثروتش افزوده نشود؛ ولی انسان #پارسا، در همه جا صحنه زيبای توانگری را ميبيند.
خداوندی كه به اين همه مار و عقرب، حيواناتِ حلال و حرام گوشتِ دريا و صحرا و كافران روزی ميدهد، آيا انسان مؤمن را بی روزی ميگذارد؟
#دوم: او را از اندوه و غم ميرهانم.
#سوم: نمي گذارم كالای تجاری و زراعی او ضايع شود.
#چهارم: آسمان و زمين را مسئول تكفّل روزی او ميكنم.
#پنجم: خودم پشتوانه همه مسائل اقتصادی او هستم. در كنار هر تجارتی، لطف من او را همراهی ميكند و نمي گذارم حيثيت او آسيب ببيند.
[۱]بحارالانوار ج۶۷ ص۷۵
[۲]بحارالانوار ج۷۰ ص۱۰۴
📚مبادی اخلاق در قرآن ص۲۱۸،۲۱۹