☘️ مورخ آمریکایی که هنر ایرانیان را به جهان معرفی کرد 🟣 آرتور پوپ»، متولد ۱۸۸۱ میلادی، استاد و مورخ مشهور آمریکایی و متخصص آثار هنری ایران بود. معروفترین اثر وی کتاب «بررسی هنر پارسی» است که در سال ۱۹۳۹ توسط دانشگاه آکسفورد در شش جلد به چاپ رسید. 🟢 از آثار مهم او می‌توان به «مقدمه‌ای بر هنر پارسی از قرن هفتم میلادی به این سو»، «شاهکارهای هنر ایران» و «معماری ایران» اشاره کرد. پوپ و همسرش طی 10 سال نزدیک به 10هزار تصویر از بناهای تاریخی ایران عکس‌برداری کرد که هنوز هم پس از سال‌ها مورد استفادهٔ ایران‌شناسان قرار می‌گیرند. وی در «کنگرهٔ جهانی هنر و باستان‌شناسی» درخواست کرد تا پس از مرگ، او را در اصفهان به خاک بسپارند. 🔵 پروفسور پوپ در شهریور ۱۳۴۸ در سن 88 سالگی درحالی‌که ریاست افتخاری «موسسهٔ آسیا» در شیراز را بر عهده داشت، درگذشت. 🟣 پیکر وی به اصفهان منتقل و در آرامگاهش در حاشیه زاینده‌رود در نزدیکی پل خواجو به خاک سپرده شد. همسر وی، دکتر «آکرمن» نیز سال ۱۳۵۵، در همین مکان دفن شد.

✅ چه کسی کاخ اردشیر بابکان را برای آیندگان حفظ می‌کند؟ 🔸کاخ اردشیر بابکان، یک بنای بی‌نظیر با تالارهای تو در تو، بازمانده از دوران ساسانیان است که همچون تخت جمشید، برگی از تاریخ ارزشمند ایران‌زمین است. 🔸این کاخ 1800ساله در نزدیکی شهر باستانی گور در فیروزآباد استان فارس واقع شده و در سال ۲۲۴ پس از میلاد به دستور اردشیر بابکان یا پاپکان، بنیان‌گذار شاهنشاهی ساسانی ساخته شده‌است. 🔸گفته می‌شود، 400 سال بعد، با ظهور اسلام، مسلمانان ساخت گنبد را از روی این کاخ و دیگر بناهای ساسانی فرا گرفته‌اند. 🔸این کاخ در ابتدای انقلاب قرار بود، تخریب شود. 🔸کاخ اردشیر بابکان در سال ۲۰۱۸ در فهرست میراث جهانی یونسکو به‌ثبت رسید. 🔸در این فیلم، زوایای پنهانی از کاخ را می‌بینید که در بازدید حضوری امکان دیدن آن را نداريد. شما از ایوان اصلی کاخ اردشیر وارد شده و از گنبد تالار بار عام خارج می‌شوید. 🔸این تصاویر ارزشمند توسط دکتر خشایار لهراسبی عزیز تهیه شده و با اجازه شخص ایشان در برابر چشمان زیبابین شما قرار گرفته است.

آهنگ سالار عقیلی به نام ایران فدای اشکو خنده ی تو

☘تاریخ چندهزار ساله «چگاسفلی» که باید شناخت «چگاسفلی»؛ این نام را بعدها زیاد خواهید شنید. مثل شهرسوخته، جیرفت و شوش. چگاسفلی گنجی است پر از اسرار تاریخ که رازهایش را با ما در میان خواهد گذاشت؛ اگر بگذراند. داستان این محوطه تاریخی و کارشکنی‌ها برای کاوش در آن را در این قسمت از «ایران به روایت آثار» ببینید. 🔵چگاسفلی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران است، اما نمی‌گذارند کار کاوش در آن به خوبی پیش برود. داستان اتقاقات عجیب در این محوطه پیشاتاریخی و جاده‌ای که بر تن چگاسفلی کشیده‌اند، بماند برای آخر قصه‌مان. اول برویم سراغ داستان خود چگاسفلی؛ اما نه در چگاسفلی، به شوش برویم؛ شهری که تاریخ دور و درازی را از سر گذرانده؛ از مردمانی که توانستند طی سال‌ها تمدن عیلام را به وجود بیاورند و سال‌ها پس از آن‌که شهرشان شوش، به دست آشوربانیپال نابود شد، داریوش هخامنشی کاخ آپادانای خود را در آن ساخت. کاخی که بقایایش به دست «ژاک دمورگان» فرانسوی از بین رفت. کسی که در سال‌های ۱۲۷۶ تا ۱۲۹۱ خورشیدی این محوطه را کاوش کرد؛ یعنی از دوره مظفرالدین‌شاه تا دوره احمدشاه قاجار. ۱۵ سالی که باعث شد اشیاء مهمی از دل خاک بیرون بیاید، اما شوش برای همیشه رازهایش را از دست داد. «دمورگان» سنگ‌های کاخ داریوش را برای ساخت قلعه خودش استفاده کرد؛ قلعه‌ای که بر فراز ارگ شوش ساخت. از معدود عکس‌های به‌جامانده از آکروپل، ارگ شوش را قبل از کاوش، «مارسل دیولافوا» باستان‌شناس فرانسوی گرفت؛ یعنی قبل از ورود «دمورگان». با آمدن «دمورگان»، او دستور داد جای جای این تپه را که ارگ سلطنتی بود، به‌صورت غیرکارشناسی حفاری کنند تا اشیاء گرانبها را پیدا کند. تصویری از تپه پس از کاوش‌های او موجود است که نشان می‌دهد تمام اطلاعات ما از دوره پیشاعیلامیان و عیلامیان و حتی هخامنشیان از بین رفت؛ شیوه تدفین‌ها، قرارگیری اجساد، لایه‌های تاریخی و هزاران اطلاعات که می‌توانستند به ما از اجداد کسانی بگویند که ۵هزار سال پیش تمدن عیلامیان را ساختند. حالا به چگاسفلی برویم. به جایی که گورستانی جمعی در آن پیدا شد. ۵۲ نفر در یک گور خوابیده‌اند. در گوری ساخته شده از سنگ با تزئینات ظریف و معماری فاخر. تُل چگاسفلی، سکونتگاه مردمانی در شش‌هزار سال پیش است. محوطه‌ای در شهرستان بهبهان نزدیک خلیج‌فارس. نمونه‌ای منحصربه‌فرد از زندگی در پیش از تاریخ. جایی که مردمان پیشاعیلامیان در آن زندگی می‌کردند. فرصتی دوباره، برای پیدا کردن رازهایی که در شوش از بین رفت. چگاسفلی مکانی مقدس بوده؛ از معماری گورهایش معلوم است، از بقایای قربانی‌ها، از سفال‌ها و زیورآلات ارزشمند، و از نیایشگاه بزرگش که سنگ‌هایی آئینی در آن پیدا شد. 🔴روی این سنگ‌ها نقوش جالبی است؛ انگار صورت یک انسان؛ ساده، با دو چشم و یک بینی و خطی بر بالایشان که می‌تواند حتی ابرو باشد. یا فقط دو فرورفتگی شبیه به دو چشم. طرحی از بزهای شاخ‌بلند را هم روی برخی از آن‌ها می‌بینیم که نمی‌دانیم نشانه چیست. این سنگ‌ها در نیایشگاه چگاسفلی پیدا شدند. ۷۳ سنگ تقریبا یک شکل با ابعادی بین ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر که روی هم کنار دیواری چیده شده بودند. سنگ‌هایی از جنس ماسه سنگ که احتمالا شمایلی از خدایان این قوم بوده‌اند. 🟢برگردیم به گورستان و نگاهی به یافته‌های آن بیاندازیم. به گورهای دسته‌جمعی که تعداد جمجه‌ها با استخوان‌ پیکرها همخوان نیست. نشانی از اینکه در اینجا تدفین آئینی خاص خودش را داشته؛ وقتی قرار بوده تا جنازه‌ای را دفن کنند، استخوان‌های افرد قبلی را در گوشه‌ای از قبر جمع می‌کردند تا مرده خود را هم در قبر جا دهند. همین نشان می‌دهد که این گورستان مقدس بوده و احتمالا از سایر نقاط هم جنازه‌ها را برای دفن به اینجا می‌آوردند. البته در این گورستان گورهای انفرادی هم پیدا شده. شاید برای صاحب‌منصبی بوده. اما برخی از جمجمه‌ها، مهم‌ترین چیزی است که تاکنون اینجا پیدا شده. جمجمه‌های انسانی، که تغییرشکل یافته‌اند. یعنی آدم‌هایی که از کودکی سر آن‌ها را می‌بستند تا جمجمه‌شان به این شکل درآید. 🔵قبلا نمونه‌هایی از پیکرک انسان‌‌هایی به این شکل را در محوطه‌هایی هم‌دوره چگاسفلی دیده‌ایم؛ مثلا از محوطه پیشاتاریخی عبید در عراق امروز. اما این‌جا به ۱۳ جمجمۀ خود آن انسان‌ها برخورده‌ایم. کسانی که حتما شأن و جایگاه والایی در جامعه آن روزگار داشته‌اند؛ مثلا شاید جادوگر، شمن یا چیزی شبیه به این بوده‌اند. 🔴در گورهای این محوطه، سفال‌ها و زیورآالاتی هم پیدا شده با نقوشی که شبیه آن را در محوطه‌های پیش از تاریخ دیگری هم دیده‌ایم. اما برخی از اشیاء این محوطه در نوع خود بی‌نظیرند و رازآمیز. مثلا جامی کوچک که در نیایشگاه این محوطه پیدا شده. گرچه نمونه‌اش قبلا در ایران دیده شده، اما با یافت شدن آن‌ در چگاسفلی متوجه آئینی بودنش شده‌ایم.

☘️ خرنامه، بیداری ایرانیان آدرس کانال تلگرامی نسیم 👇👇👇👇 https://t.me/Nasim_Tarikh آدرس کانال واتساپ نسیم تاریخ 👇👇👇👇👇👇👇👇 https://chat.whatsapp.com/IcaiaEPDT76EBieB4a1zZc آدرس کانال ایتا نسیم تاریخ https://eitaa.com/Nasim_Tarikh رضا احمدی 🟢 یکی از کتابهایی که در آستانه انقلاب مشروطه ترجمه شد و در بیداری ایرانیان و آشنایی آنها با حقوق طبیعی و اساسی خود آشنا ساخت، «کتاب خرنامه» اثر خانم کنتس «دوسگور» فرانسوی بود. این کتاب بوسیله امین الدوله از رجال اصلاح طلب قاجاریه ترجمه و در سال 1300ق به چاپ رسید. در این دوره اکثر ایرانیان بی سواد بودند. این کتاب در قهوه خانه، جمع های کوچک و بزرگ خصوصاً در تهران توسط باسوادانی خوانده می شد و دیگران گوش می داند. 🟣 توقیف خرنامه وقتی که ناصرالدین شاه از محتوای آن آگاهی یافت دستور داد آن را توقیف نمایند. کتاب خرنامه از زبان خری آزادی خواه نوشته شده است. 🔵قبله عالم من زنی بود، چاق، سلیطه، او بر شوهرش سلطه داشت، هر روز بار سنگینی بر پشتم می گذاشت و خودش بر آن می نشست. با زنجیر بلندی در پشت و گردنم می کوبید و از ترس و درد می دویدم. اگر ناله می کردم با قوت بیشتری میزد. این کار هر روز او با من بود. مستبدین و ظالمین اینگونه هستند هر چه طرف مقابل را ضعیف تر ببینند، بیشتر ستم می کنند. 🟢 مخلص بار کش من به روزگار جوانی هوا پرست و زیر دست بودم و از شرارت نفس متابعت نمودم و از هوس چه بدبختی و نکبت ها دیدم. لاجرم به سرانگشت تقدیر گوشمالی ها گرفتم و به صراط مستقیم هدایت شدم. 🔵 شورش و قیام روزی در میدان بارفروشها صبرم به پایان رسید، سه لگد نثار آن سلیطه مستبد کردم. ما خران وقتی سرکش می شویم، چموش می گردیم و تلافی می نماییم. 🟣 فرار از سلطه پا به فرار گذاشتم، به سوی جنگل رفتم، درباره من قضاوتها کردند. دیگر امر و نهی آدامیزاد نبود. به چراگاه گاوان رفتم، در مرتع گاو، خران می چریدند، به هم آزار نمیرساندند. آدمیان مقهور هوای نفسند، مغرور، حریص و طمعکارند، می خواهند همه چیز را به تنهایی بخورند. خران نه احمقند نه حق ناشناس، قلبی پاک و حساس دارند. 🟢 شکوفایی خر چون خود را آزاد یافت، اندیشه او هم آزاد شد، افکارش شکوفا گردید. او در نظام طبیعی و قانون مساوات به تفکر پرداخت. در فرد و اجتماع اندیشه کرد. 🟣 شناخت حقوق دراز گوش اندیشمند، از دست ستمگران آزاد شد، در آزادی حقوق خود را شناخت، واز برگ خشک درختان می خورد، سرمای زمستان را تحمل می کرد. تنها خوشحالی او آزاد زندگی کردن بود. چون به آزادی دست یافته بود می چمید. آزادی بزرگترین نعمت الهی است. 🔵 وظیفه ما خران در خیالات، اخلاق و استعداد و آرزوها متفاوتند.هریک از ما تکلیفی جداگانه دارد. هیچکس نمی تواند حقوق ما را مانع گردد، به قانون عادلانه تمکین کنیم، از هر ظالم مستبد، که ظلم و زور خود را آلت ضعف و ذلت ما قرار داده است، اطاعت نکنیم. انسان هم بدون آزادی انسان نیست در عین آزادی باید مقید جماعت بود. 🟣 انحصار طلبی جمعی نعمت بیدریغ خداوند را برای خود شمرده و دیگران را منع می کنند. جهل و ترک حقوق و قبول ذلت، موجب حرمان است. 🟢 برابری هیچ یک از شما خران بر دیگری مزیت ندارد، آنکه متولد شود و شاه گردد و دیگری تولد شود و فقیر باشد، در خلقت مساویند. 🟣نفی حکومت مطلقه حیوان زبان بسته حکمرانی مطلق را خلاف نظام طبیعی می شمارد. 🔵 منفعت طلبی خران در حالت جمعی مواسات دارند، ولی آدمیزاد، مغرور و خود خواه است. وقتی فایده ای دید، مواسات و مساوات را رعایت نکند و هر چه یابد به نفع خود مصادره می کند. 🟣دروغگویی شما در دروغ متولد و با دروغ نموکردید، دروغ طبیعت ثانوی و ترک آن موجب خلاف طبیعتان شده است. 🔵 تملق دوستی شخصی که رتبه عالی یافت بر او باران تمجید می بارد، صفات نداشته را به او دهند. شعرا مدح کنند. آن احمق ملتفت نیست که تا دیروز کسی به او اعتناع نمی کردند. 🟢حقیقت ستیزی از حق گویان دوری و متملقین و دروغگویان رتبه می یابند. در گذشته حاکمان طرخان و تلخک داشتند، بی تملق عیوب در محضر آنها بیان می شد. امروز روزنامه ها تلخک هستند. بر کشیدن ناکارآمدان ضعیفان را برقدرت برکشند.اگر بزرگان را شریک قدرت کنم کم خردی و نادانی من ظاهر شود، پس اشخاص ناتوان و ناقابل را بر سرکارها می گذارم تا خود بر آنها تفوق داشته باشم.

💥چهارم اردیبهشت؛ تاجگذاری رضاشاه. ✍️علی مرادی مراغه ای @Ali_Moradi_maragheie ♦️آن روزها، احمدشاه رفته در فرنگ نشسته و قدرت بی صاحب در آن وسط افتاده بود، کسانِ زیادی مانند نصرت الدوله، مدرس... برای برداشتن اش، خیز برداشتند اما چون رضاخان افسار قزاقان را بدست داشت پس او موفق شد. همیشه در چنین مواقعی، نظامیان دستِ بالا دارند... در بقدرت رسیدن رضاخان، نقش خود او و عوامل داخلی به مراتب بیشتر از نقش عوامل خارجی یعنی انگلستان بود، چون هرج و مرج و نا امنی های گسترده و حرکتهای گریز از مرکز، دمار از روزگار مردم درآورده و همگان در آرزوی دولت قوی و دیکتاتوری بودند که از غیب بیاید و با زور، نظم را برقرار کند! حتی روشنفكران و تحصيلكردگان خارج از كشور معروف به برلنی ها، به حكومت فاشیستی موسولینی در ايتاليا غبطه می خوردند و آرزو می كردند ايران نيز از چنين نعمت دیکتاتوری برخوردار باشد چرا كه موسولينی به پارلمان عقيده ندارد و توصيه می كردند: "اگر می خواهيد روزی لذت آزادی را بچشيد ديكتاتور توليد كنيد ديكتاتور عالِم، ديكتاتور ايده‌آل، با هر قدم خود چندين سال سير تكامل را پيش‌ می برد...» «مجله نامه فرنگستان، ش ۱، چاپ برلين) ♦️ پوپر سخن جالبی دارد او می گوید: همانطور که در اقتصاد، تقاضایِ یک کالا می‌تواند به تولید انبوه آن بیانجامد، در حوزه سیاست هم تقاضا برای آمدنِ پیشوا، می تواند به یک تولیدِ انبوه از آن بیانجامد...! پس، آن دیکتاتور، آرزوی اکثریت بود  و در نتیجه آمد! اما نه از آسمان بلکه از آن اوضاع پریشیده و از روانشناسی جمعی مذبذب و مایوسِ مردمی که حسرتِ ظهورِ یک دیکتاتور با پنجه آهنین را می کشیدند، اما پس از آمدنش، میلیون درباره اش چنین می گوید: «رژیم دیکتاتوری(رضاشاه)، هم رهبران سیاسی و هم قدرت رهبری را نابود ساخته مثل اینکه رضاشاه نصیحت آن دیکتاتور یونان را رعایت کرده بود که به میان مزرعه گندم برو و هر سری را که بلندتر از دیگران است قطع کن» (میلسپو، آرتور، آمریکائیها در ایران...ص۱۲۰.) ♦️در هنگام تاجگذاری، وقتی رئیس مجلس در اعطای تاج شاهی پیشقدم شد، رضاخان تاج را با دستان خود برداشت و گفت: «این چیزی نیست که دیگری آن را بر سرم بگذارد!» اما آنچه بسی عبرت انگیز است سرنوشت تمام کسانی است که در مراسم تاجگذاری، سنگ تمام گذاشتند تا هر چه باشکوهتر باشد، کسانیکه تلاش کردند تا او شاه شود اما سرانجام، بدست او، سرنوشتِ دردناک و شومی داشتند! یا کشته شدند یا بزندان شده یا تبعید و یا خانه نشین... لیستِ قربانیانی که در بالا رفتن رضاخان از نردبان قدرت، بیشترین کمک را کرده و در مجلس پنجم از هواخواهان تغییر سلطنت بوده و از ماده واحده دو فوریتی که در نهم آبان ۱۳۰۴ برای انقراض سلطنت قاجار و انتقال قدرت به رضاخان پهلوی به رأی گذاشته شد نقش اساسی را بازی کردند و در روز چهارم اردیبهشت ۱۳۰۵ش نیز؛ در مراسم تاجگذاریش، دست از پا نشناختند... اما در اواخر حکومت رضاشاه و زمانِ آمدن متفقین، بندرت از این جمع کسی مانده بود که مغضوب دیکتاتور نشده و از کرده خود پشیمان نگردیده باشد! به محض این که دیکتاتورها به پشتِ بام قدرت می رسند، نردبان را می کشند و کم کم دورشان حسابی خلوت می گردد جز گروهی متملق و مجیزگو...! به نوشته تقی زاده، در وقتی كه تيمورتاش مغضوب رضاشاه شد داور ‌می خواست شفاعت كند، رضاشاه «نگاهی بهش كرد و گفت اين گوش هايت را باز كن والاّ معدومت می کنم. رضاشاه تكيه كلام «معدوم» داشت…» (تقی زاده، زندگی توفانی، ص ۲۳۲) ♦️کارت پستالِ روز تاجگذاری را از آرشیو کتابخانه ملی پیدا کرده ام و در زیر آورده ام که قابل تامل است: دو فرشته از بالا، تاج را بر سر رضاخان می گذارند و نوشته شده: «یداللَّه فوق ایدیهم» و این شوربختی مردمی است که ۲۰ سال قبل، انقلاب مدرنی چون مشروطیت راه انداخته بودند و خون دادند تا مشروعیت قدرت نه از بالا، بلکه از پایین و از اراده های آنان برآید، آنان حتی محمدعلی شاه را که بر قانون اساسی مشروطه پایبند نشد برداشته و احمدشاه را گذاشته بودند. اما اکنون، دوباره در چهارم اردیبهشت، تاج پادشاهی بجای اینکه از دستهایِ مردم برآید، از بالای سرِ مردم و بدستِ فرشتگان می آمد! البته فورشتگان و خدا بهانه بود در واقع بدست قزاقان...!

انگلستان برای پایان دادن به محاصرهء هرات با کشتی¬های جنگی جزیره خارک در خلیج فارس را اشغال و تهدید به اشغال بوشهر کردند. محمد شاه ناچار شد به محاصرهء هرات پایان دهد. 🔵 دل خوش کردن به وعده های روسها و بازی در زمین این دولت موجبات تجزیهء هرات و سپس ایالت کابل و قندهار گردید.

💥تصویری از جبار باغچه بان و باغچه اش ✍️ علی مرادی مراغه ای ✅امروز ۱۹ اردیبهشت زادروز جبار باغچه بان است. جبار باغچه بان، بنیانگذار نخستین کودکستان و نخستین مدرسه ناشنوایان در ایران است که ابتدا آنرا در سال ۱۳۰۵ش در تبریز بوجود آورد سپس به شهرهای دیگر سرک کشید. ♦️با خلاقیت می توان بسیاری از ناممکن ها را ممکن ساخت: آموزش خواندن و نوشتن برای کودکان ناشنوا، آن هم در زمانی که خواندن و نوشتن برای کودکانِ معمولی و مخصوصا دختران توام با انواع و اقسام محدویتها بود... جبار باغچه ‌بان همچنین اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است. مردمانی که بدنبال تحول و خوشبختی هستند بدون شک، بهترین، موثرترین و مستقیم ترین راه همانا راه آموزش کودکان شان است. ♦️در میان اسناد کتابخانه ملی، تصویر جالبی از کودکستان او پیدا کردم که این تصویر مربوط به سال 1307 و شهر شیراز است. این تصویر سیاه و سفید، بچه ها را در باغچه نشان می دهد که بازی می کنند در میان درختان و فضای سرسبز... خوب نگاه کنید! تصویر مربوط به 95سال پیش است و با بچه های امروزمان مقایسه کنید که در میان خانه های قوطی کبریتی با تبلت و گوشی بزرگ می شوند... ♦️قبل از این در دهات ایران مرسوم بوده که هر وقت شخصی کچل می بود اسم فرزندش را حتما «زلفعلی» می گذاشتند تا بچه اش کچل در نیاید! و اگر پدر بچه نابینا می بود اسم بچه اش را «چراغعلی» می گذاشتند ...! با این حساب، چون دانش آموزان زمان ما با کتاب کمتر انس داشته و تبلت و گوشی جایگزین کتاب شده، بنابراین، اسم این دانش آموزان را حتما باید «کتابعلی» گذاشت تا بلکه در بزرگسالی به کتاب علاقمند باشند...!

☘️ بازی در زمین روسها، تجزیه ایران آدرس کانال تلگرامی نسیم 👇👇👇👇 https://t.me/Nasim_Tarikh آدرس کانال واتساپ نسیم تاریخ 👇👇👇👇👇👇👇👇 https://chat.whatsapp.com/IcaiaEPDT76EBieB4a1zZc آدرس کانال ایتا نسیم تاریخ https://eitaa.com/Nasim_Tarikh رضا احمدی 🔵 قرن تعطیلی تاریخ به قول داریوش شایگان ایرانیان، در این عصر به دو قرن تعطیلی، در تاریخ فرو رفتند و همچون گذشته به زندگی ایلی در بیابانها و شهرها خو گرفته، و با هیئت حاکمه ء خود، و نیز با اقتصاد و فرهنگ بسته و با استبداد روزگار می گذراندند. در قرن 18 رقابت فرانسه، هلند و بریتانیا بر سر تسلط بر ثروت هندوستان، بریتانا توانست هلند و فرانسه را در هندوستان شکست دهد و خود به تنهایی مشغول غارت آن سرزمین شد. در قرن نوزدهم هم قدرت نو ظهوری چون روسیه، وارد عرصه ء رقابت با انگلیس، فرانسه و عثمانی شد. روسیه توانست در حوالی مسکو ناپلئون را شکست دهد. روسیهء نوظهور توانست با بلعیدن برخی از کشورهای اروپای شرقی، خود را به دریای سیاه برساند. و با هجوم به ایران مهمترین قسمت سرزمین ایران را متصرف کرد. روس¬ها به دنبال آن بودند تا هندوستان را از چنگ کمپانی هند شرقی انگلیس، به دست آورند. 🟢 قربانی توسعه طلبی هنگامیکه دولت صفویه رو به زوال بود، خاندان رومانوف در سال 1613 میلادی در روسیه به قدرت رسید. در این دوره روسیه کشوری عقب ماندهء بدوی بود. سلطنت شاه سلطان حسین مصادف با پتر کبیر، چهارمین و قدرتمندترین تزارروسیه شد. در این شرایط روسیه در بن بست کامل قرار داشت و راهی به اروپا و دریا نداشت. سیاستهای توسعه طلبانه از این دوره آغار گردید، آنها سیاست گسترش سرزمین را در برنامهء خود قرار دادند و از چهار جهت جنگ را شروع و توسعه طلبی سر زمینی را آغاز کردند. پتر کبیر جنگ‌های طولانی علیه امپراتوری‌های عثمانی و سوئد آغاز کرد تا به دریای بالتیک و سیاه رسید و در اینجا، روسیه به دریا دست یافت. با تسلط بر دریای بالتیک و سیاه، جایگاه روسیه در حد یک امپراتوری ارتقا یافت. دولت روسیه در پی فتح قفقاز و سرزمین¬های غرب دریای خزر بود. با سقوط دولت صفویه در 1135 ق، روسیه از شمال به ایران حمله، و قفقاز و گیلان را تصرف کرد و تا روی کارآمدن نادرشاه، این مناطق تحت اشغال آنان بود بار دیگر هم زمان با استقرار دولت قاجاریه، روس¬ها با همکاری عوامل خود قفقاز را اشغال کردند. در سال 1211 ق، آقا محمد خان قاجار با لشکرکشی به قفقاز آنها را سرکوب و این منطقه را دوباره به ایران ملحق کرد. با کشته شدن او، بار دیگر قفقاز به تصرف روسیه درآمد. فتحعلیشاه قاجار در سال 1218 ق به قفقار لشکر کشید و در یک نبرد ده ساله نتوانست روسیه را عقب براند و مجبور به پذیرش عهد نامه گلستان شد وآذربایجان، گرجستان و ارمنستان را به روسیه واگذار گردید. در سال 1243 ق، ایرانیان به توهم و احساسات، عهدنامهء گلستان را نقض و وارد جنگهای دوم با روسیه شد که منجر به شکست دوبارهء ایران و پذیرش عهد نامهء ترکمنچای گردید. شرایط تحمیلی عهد نامه ترکمنچای ایران را کف بسته، تسلیم روسیه کرد. در جنگهای 20 ساله ارتش ایران، غریبانه تلاشها و فداکاری¬های زیادی کردند ولی توان مقابله در برابر ارتش قدرتمند روسیه را نداشتند و مجبور به پذیرش این عهدنامه¬ها شدند. 🟣 اسیر چنگال دوشیر ایران براساس عهد نامه ترکمنچای اسیر روسیه شده بود و بدون رضایت روسیه حق نداشت با دولت دیگری قرار دادی ببندد، دولت انگلیس خواهان امتیازاتی هم سان با روسیه بود. اهداف بعدی روس¬ها دستیابی به هندوستان بود تا کمپانی هند شرقی انگلیس را از این منطقه بیرون برانند و بر هند مسلط شوند. انگستان برای دفاع از هند، طرح «بازی بزرگ» را به اجرا در آورد بر اساس این طرح، انگلیس والی هرات، کامران میرزا، را با خود متحد ساخت. او سر اطاعت از ایران برتافت. دولت روسیه در گوش دولت ایران، نجوا، و او را تشویق به لشکرکشی به هرات می¬کرد و تضمین کرد که از ایران حمایت سیاسی و نظامی کند. روسیه به دنبال این بود که ایران، هرات را به تصرف درآورد و در اختیار روسیه قراردهد تا آن کشور از این منطقه به هندوستان حمله کند و با وعده های توخالی، به عوض هرات، روسیه منطقه¬ اشغالی از قفقاز را به ایران بدهد. حمله به هرات، حمله به دولت انگلستان بود. ایالت¬های کابل و قندهار از طرفداران ایران بودند. ایران ده ماه هرات را محاصره کرد. اما نیروهای نظامی انگلیسی در هرات، مسئول دفاع از این شهر بودند. انگلستان برای پایان دادن به محاصرهء هرات با کشتی¬های جنگی جزیره خارک در خلیج فارس را اشغال و تهدید به اشغال بوشهر کردند. محمد شاه ناچار شد به محاصرهء هرات پایان دهد. 🔵 دل خوش کردن به وعده های روسها و بازی در زمین این دولت موجبات تجزیهء هرات و سپس ایالت کابل و قندهار گردید .