♦️کارکرد عقل در علوم انسانی از منظر قرآن♦️
🔹عرفا میگویند عقل نمیتواند مسائل بنیادین را حل کند و در ذیل آیات نیز بحثهایی را دارند مثلا ذیل آیه «إِنَّ فی ذلِکَ لَذِکرى لِمَن کانَ لَهُ قَلبٌ …»، در فصوص و فتوحات آمده که قائلاند ذکر یا تذکر که یکی از کارهای بنیادی است، از عهده عقل برنمیآید و این عقل باید مفهومشناسی شود.
🔹در دستهبندی، ایدهآلسازی میکنیم و کمال مطلوب را در نظر میگیریم و میگوییم عقل مفتاح است، اما در مقام تحقق ممکن است یک گوشه از عقل مصباح و یکی ضلالت باشد و حیثیتهای متفاوتی داشته باشد.
حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا بخش پنجم
▫️کرسی علمی- ترویجی با موضوع “کارکردهای معرفتی عقل در علوم انسانی اسلامی (با تأکید بر آیات قرآن)“ یکشنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۹، توسط گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی با مشارکت گروه منطق فهم دین پژوهشگاه به صورت مجازی برگزار شد.
▫️در این کرسی علمی، دکتر رمضان علیتبار به عنوان ارائهدهنده، حجتالاسلام علیرضا قائمینیا و حجتالاسلام محمدعلی اسدینسب به عنوان ناقد حضور داشتند.
▫️در ادامه متن سخنان حجتالاسلام علیرضا قائمینیا، عضو هیأت علمی گروه معرفتشناسی پژوهشگاه تقدیم مخاطبین قرار میگیرد.
🔸این بحث از جمله مباحث مهمی است که ببینیم کارکرد عقل در قرآن و علوم انسانی چیست که در علوم انسانی نیز بحث عقل گم شده است و به قدری بحثهای متنوع و مختلف وجود دارد که کارکرد عقل در این زمینهها روشن نیست. نکته دیگر اینکه ما کارکردهای بیشماری برای عقل میتوانیم داشته باشیم و شاید خلاصه کردن در چند محور یک مقدار سادهسازی بیش از حد واقعیت باشد. البته که بنده مخالف این سادهسازی هم نیستم و باید صورت گیرد، اما واقعیت این است که عقل کارکردهای بیشماری دارد و در قرآن نیز با یک نگاه متفاوتی باید به قضیه نظر کرد.
🔸نکته دیگر این است که تا حدی طرح بحث در این حد ابهام دارد و نمیدانیم در علوم انسانی اسلامی عقل چه وضعیتی پیدا میکند. دو پرسش بنیادی وجود دارد و باید به اینها پاسخ بدهیم؛ یک پرسش را عرفا مطرح کردهاند و پرسش دوم آن است که در فلسفههای جدید مطرح شده که هر دو نسبت به عقل جدی هستند. پرسشی که عرفا دارند این است که آیا عقل توان حل مسائل بنیادی بشر را دارد یا خیر؟
🔸میگویند انسان باید از قوای دیگری کمک بگیرد و عقل میتواند مسائل ظاهری را حل کند و مسائل باطنی را باید قوای دیگری حل کنند. این محدودیتهایی برای عقل به وجود میآورد. عرفا میگویند عقل نمیتواند مسائل بنیادین را حل کند و در ذیل آیات نیز بحثهایی را دارند مثلا ذیل آیه «إِنَّ فی ذلِکَ لَذِکرى لِمَن کانَ لَهُ قَلبٌ …»، در فصوص و فتوحات آمده که قائلاند ذکر یا تذکر که یکی از کارهای بنیادی است، از عهده عقل برنمیآید و این عقل باید مفهومشناسی شود. عقل دارای کارکرد ظاهری است و تذکر در مقام قلب است و اینجا مشخص است که برای عقل محدودیتی دارند و میگویند عقل از عقال است و عقال، افساری است که بر حیوانات میزنند و آنها را محدود میکنند و عقل فلسفی نیز انسان را محدود میکند.
🔸اما در خود قرآن واژگان متفاوتی به کار رفته است. خود کلمه عقل در قرآن نیست و تعقل و … را داریم و فواد و قلب نیز وجود دارد که نیاز به معناشناسی جدی دارد که قرآن چه تفاوتی برای اینها قائل شده است که بحثهای معناشناسی میتواند راهگشایی کند و قطعا هر کدام از اینها در حوزه طبیعی علوم، کارکردهای متفاوتی دارند و این باید مطرح شود. شناسایی محدودیتهای عقل در کنار کارکردهایی که دارد نیز مهم است. اینکه آیا عقل میتواند همه علوم را مدیریت کند یا خیر را باید مود تامل قرار داد.
🔸نکته دیگر بحثی است که در فلسفههای جدید مطرح است. در حقیقت، عقل یکبار در مقام تعریف لحاظ میشود و یکبار در مقام تحقق. عقل در مقام تعریف، کمال مطلوب است و انسان را به حقیقت میرساند و ممکن است منبع و یا به تعبیر آیتالله جوادی، مفتاح باشد و اینها همه در مقام تعریف است و وقتی عقل را در نظر میگیریم، چنین کارکردهایی را دارد اما عقل در مقام تحقق، واقعا چنین بوده است و یا خیر و مسیر متفاوتی را طی میکند؟ و شاید این دستهبندیها به صورت کامل نتواند حق قضیه را ادا کند.
🔸 در دستهبندی، ایدهآلسازی میکنیم و کمال مطلوب را در نظر میگیریم و میگوییم عقل مفتاح است، اما در مقام تحقق ممکن است یک گوشه از عقل مصباح و یکی ضلالت باشد و حیثیتهای متفاوتی داشته باشد و ممکن است انسان را به سمت تاریکی ببرد و از عهده حل مسئله برنیاید. وقتی شما نقصانی در نظر میگیرید، اینها به مقام تحقق برمیگردد و عقل در این مقام، این نیست که ما میبینیم و در مقام تحقق است که به شکل کمال مطلوب تعریف شده است.
ادامه دارد ...
http://iict.ac.ir/1399/12/aghll/
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
▫️فایل های صوتی جلسات اول تا سوم درس گفتار «آشنایی با فلسفه و روش تولید علوم انسانی اسلامی» با ارائه حجت الاسلام سید مهدی موسوی
🔹این درس گفتار به صورت هفتگی پنج شنبه ها از ساعت ۱۰-۱۲ توسط حوزه علمیه و مرکز آموزشی _ تربیتی الهادی (علیه السلام) قم برای طلاب برگزار می شود.
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
♦️کارکرد عقل در علوم انسانی از منظر قرآن♦️
🔹علوم انسانی با عقل در مقام تعریف سروکار ندارد بلکه در مقام تحقق سروکار دارد. ممکن است عقل، انسان را به گمراهی بکشد و کشیده است که در مقام تحقق بوده است.
🔹اگر میخواهید واقعا خدمتی به علوم انسانی معاصر کنید، باید با نگاه متفاوتی به قرآن نظر کنید در مقام تحقق را باید دید که قرآن چطور میبیند و چه گرفتاریهایی برای این عقل قائل است و چه کارکردهایی برای عقل نشان میدهد.
حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا بخش آخر
▫️کرسی علمی- ترویجی با موضوع “کارکردهای معرفتی عقل در علوم انسانی اسلامی“ ۱۷ اسفند ۱۳۹۹، توسط گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی با مشارکت گروه منطق فهم دین برگزار شد.
🔸اینها حالتهای ایدهآلی است و اصولیین میگویند تخصیص حداکثری لازم میآید. در طول تاریخ نیز، عقلی که دیدیم این نبوده است و عقل در مقام تحقق، مشکلات فراوانی دارد و نمیتواند بر اساس چارچوبهای مطلوبی که ما در نظر گرفتهایم سیر کند. عقل در مقام تحقق خیلی ذلیل است و در مقام تعریف است که بسیار قوی و شکوهمند است. در مقام تحقق، هزاران مشکل را با خودش به دوش میکشد و این بحث مستقلی است و حتی در فلسفههای قارهای بحث کردهاند که عقل در مقام تحقق چه کارکردهایی دارد.
🔸یک زمان به کار آیتالله جوادیآملی خیلی رجوع میکردم که واقعا آیا اینطور است؟ تا به امروز نیز این کار نقد درستی نشده است، اما این یک نوع نگاه پیشینی به عقل است و ما نیاز به نگاه پسینی داریم و باید ببینیم قرآن چه نگاهی دارد؟ این قبیل تقسیمات مبتنی بر نگاه پیشینی است و عقل را در مقام تعریف و فارغ از مشکلاتی که در تاریخ و … پیدا میکند، نگاه میکنند. هرکجا قرآن تعقل را مطرح میکند سیاقمند مطرح میکند و با توجه به تاریخ و محدودیتهای خاصی مطرح شده است که ممکن است آن زمان، دستهبندیها کلا متفاوت شود و بحث دیگری مطرح شود.
🔸این چندگانگیهایی که در تفکر فلسفی وجود دارد، وقتی در یک فضای متفاوتی مطرح میشود، رنگ خود را میبازد و به شکل دیگری مطرح میشود. شما نمیتوانید خط قاطعی میان این کارکردها بکشید، بنابراین باید در آن فضا به گونه دیگری بنگرید و علوم انسانی با عقل در مقام تعریف سروکار ندارد بلکه در مقام تحقق سروکار دارد.
🔸ممکن است عقل، انسان را به گمراهی بکشد و کشیده است که در مقام تحقق بوده است. باید برای این عقل در مقام تعریف خطا هم قائل شوید و شاید در تحقق، خطای آن بیشتر بوده باشد و اینکه چطور به حقیقت میرسد نیز مهم است. اینکه آیا حقیقت را پوستکنده میبیند؟ آیا حقیقت را بدون حجاب میبیند؟ همچنین باید دید این حجاب چیست و این پرسشها کمک میکند که دستهبندیهای دقیقتری صورت گیرد و پیدایش عقل در مقام تحقق همین است.
🔸یکی از فلاسفه سیاسی غرب کتابی نوشته و به فارسی ترجمه شده که با نام سرشت تلخ بشر است و این ایده را از کانت گرفته است که میگوید بافت انسان فاسد، طوری است که هیچ وقت به حقیقت نمیرسد و سرشت انسان اینطور است و مفصل این را مطرح کرده که عقل چه مشکلاتی دارد که به حقیقت نمیرسد.
🔸اگر ما بر عقل آن هم از نگاه پیشینی متمرکز شویم، در اینصورت علوم انسانی اسلامی را تعریف میکنیم به اینکه مبتنی بر نگاه پیشینی است، اما علوم انسانی موجود، مبتنی بر نگاه پسینی است و عقل پسینی مهم است و اینها دو بافت متفاوت هستند و شاید هیچ وقت هم به دیالوگ نرسند، اگر میخواهید واقعا خدمتی به علوم انسانی معاصر کنید، باید با نگاه متفاوتی به قرآن نظر کنید و عقل پسینی و در مقام تحقق را باید دید که قرآن چطور میبیند و چه گرفتاریهایی برای این عقل قائل است و چه کارکردهایی برای عقل نشان میدهد.
🔸حتی بازخوانی ماجرای آدم(ع) طبق روایات عقل، به یک معنا بازخوانی مواجهه عقل با ساحت الهی است و عقل گاهی در تصمیمگیریها دچار مشکل میشود. آدم در آن لحظه که با میوه ممنوعه مواجه شد و فرصت زیادی هم نداشت، عقل نتوانست تصمیم بگیرد و اینجا مواجهه عقل انسان با ساحت الهی است و عقل بشر کم میآورد و تنها عقل ۱۴ معصوم است که کم نمیآورند، اما دیگران در مواجهه با ساحت الهی، عقلشان کم میآورد و قرآن بازخوانی هویت تاریخی عقل بشر است.
🔸بنابراین نباید به عقل بیش از حد بها بدهیم. مقام عقل را باید تکریم کنیم، اما عقل را به صدارت ننشایم و فکر نکنیم عقل آن مقدار شاهکار است که بتواند بشر را نجات دهد و عقل خیلی اوقات در گِل میافتد و نمیتواند مسئله را حل کند و این در علوم، خودش را خیلی نشان میدهد و امیدواریم برداشتهای نسبیتگرایانه هم از این بحث نکنند که با آن مخالف هستم.
http://iict.ac.ir/1399/12/aghll/
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
هدایت شده از علوم انسانی اسلامی
▫️فایل های صوتی جلسات اول تا سوم درس خارج تفسیر اجتماعی ایات قرآن کریم آیت الله محمود رجبی
🔹این جلسات از ۲۵ بهمن ماه سال ۱۳۹۹ آغاز شده و در ایام سال تحصیلی هر هفته برگزار میگردد.
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦
@OlomEnsaniEslami
♦️ جایگاه فلسفه در اسلامی سازی علوم ♦️
🔹اگر حکمت عملی برای تربیت مردم است، برای اسلامی کردن جامعه است، الهیات فلسفه برای اسلامی کردن علوم است میخواهد علم را مسلمان کند.
🔹 مسلمان شدنِ علم مطلبی است، مسلمان شدنِ جامعه و فرد و امثال ذلک مطلبی دیگر. سرّ اینکه الهیات فلسفه در جامعه کمتر مطرح است، مردم ارتباط تنگاتنگی با الهیات فلسفه ندارند و عملیات راهبردی الهیات فلسفه کاری با مردم ندارد، آن است که فلسفه با مردم کاری ندارد،آن کارِ حکمت عملی است.
آیت الله جوادی آملی بخش اول
▫️به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی اسراء: حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی پیامی برای آیین افتتاحیه ششمین دوره طرح ملی «گفتمان نخبگان علوم انسانی» که در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد، ارسال کردند که در ادامه متن کامل خدمت مخاطبین ارائه میشود.
▫️متن کامل پیام معظم له به شرح ذیل است:
أعوذ بالله من الشّیطان الرّجیم
بسم الله الرّحمن الرّحیم
🔸«الحمد لله رب العالمین و صلّی الله علی جمیع الأنبیاء و المرسلین و الأئمة الهداة المهدیین سیما خاتم الأنبیاء و خاتم الأوصیاء علیهما آلاف التحیة و الثّناء بهم نتولّی و من أعدائهم نتبرّء إلی الله».
🔸مقدم شما نخبگان، فرهیختگان و علاقه مندان به علوم الهی را گرامی میداریم. سعی بلیغ همه شما و اساتید گرانقدر شما مشکور پروردگار باشد و خداوند سبحان بیش از پیش به شما توفیقی عطا کند که هم راه علمی خود را به خوبی طی کنید و هم راهنمایان خوبی برای سایر پویندگان این راه باشید.
🔸مطلب اساسی آن است که بعضی از علوم با مردم کار دارند چه اینکه بعضی از علوم مستقیماً با فضا کار دارند، بعضی از علوم با عمق آسمانها کار دارند، بعضی از علوم با عمق زمین کار دارند، بعضی از علوم با عمق دریا کار دارند و مانند آن. بعضی از علوماند که با جهان بیرون کار ندارند، با آسمان و زمین، با دریا و صحرا، با مردم و با جامعه کار ندارند. با علوم کار دارند؛ یعنی این علم با دانشها کار دارد نه با دانشمندان و نه با مردم عادی.
🔸علوم تجربی، ریاضی و مانند اینها، سفره تعلیم و تربیت آنها یا درباره آسمان است یا زمین، یا دریاست یا صحرا، یا فرد است یا جامعه و مانند آن؛ اما الهیات فلسفه هیچ ارتباط مستقیمی با مردم یا با آسمان یا با زمین ندارد. الهیات فلسفه با علوم کار دارد؛ یعنی اگر حکمت عملی برای تربیت مردم است، برای اسلامی کردن جامعه است، الهیات فلسفه برای اسلامی کردن علوم است میخواهد علم را مسلمان کند.
🔸مسلمان شدنِ علم مطلبی است، مسلمان شدنِ جامعه و فرد و امثال ذلک مطلبی دیگر. سرّ اینکه الهیات فلسفه در جامعه کمتر مطرح است، مردم ارتباط تنگاتنگی با الهیات فلسفه ندارند و عملیات راهبردی الهیات فلسفه کاری با مردم ندارد، آن است که فلسفه با مردم کاری ندارد،آن کارِ حکمت عملی است.
🔸حکمت عملی در بخش رفتار، در گفتار، در کردار، درباره عقیده مردم، اخلاق مردم و رفتار مردم، دخیل است، این را حکمت عملی و فلسفه عملی به عهده دارد؛ اما الهیات فلسفه میخواهد علوم را مسلمان کند، علم را مسلمان کند، کاری به معلمین و متعلمین ندارد.
🔸توضیح این مطلب آن است که تمام موضوعات و محورهای فلسفه الهی درباره دانش است، چون این فلسفه اگر گفتند رئیس علوم است و اگر ابن سینا را گفتند این رئیس عقلاست چون رئیس علوم به عهده اوست این است که درباره هر دانشی که شما بخواهید بحث کنید فلسفه عهدهدار تبیین آن دانش است، چون دانش یعنی علم در رهن معلوم است، این یک؛ هر چه معلوم دارد به علم میرسد، دو؛ و هر چه علم دارد به عالم میرسد، این سه.
ادامه دارد ...
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦
@OlomEnsaniEslami
♦️جایگاه فلسفه در اسلامی سازی علوم♦️
🔹فلسفه و الهیات فلسفه به علم میگوید تو بکوش ببین معلوم تو چیست؛ تمام تلاش و کوشش فلسفه هدایت کردن علم، تربیت کردن علم، راهنمایی علم، تهذیب علم، تزکیه علم است، به علم میگوید که ببین معلوم تو چه میگوید؛ کاری به دانشمندان ندارد، کاری به مردم ندارد.
🔹وقتی از موسای کلیم(سلام الله علیه) سؤال شد که پروردگاری که تو را فرستاد کیست؟ او این مثلث را تبیین کرد فرمود: ﴿رَبُّنَا الَّذِی﴾ این مبدأ فاعلی ﴿أَعْطَی کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ﴾ این نظام داخلی ﴿ثُمَّ هَدَی﴾ [2] این نظام ثالث؛ یعنی خدا آفرید، این چنین آفرید، برای آن هدف آفرید. این معلوم مثله شده است.
🔹معلوم مثله شده، علم مثله شده تحویل میدهد و علم مثله شده هم عالم مثله شده تربیت میکند؛ نه آینده را میداند نه گذشته را. اینکه راهبرد عملیاتی فلسفه در جامعه محسوس نیست، برای این است که فلسفه با علوم کار دارد.
آیت الله جوادی آملی بخش دوم
▫️به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی اسراء: حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی پیامی برای آیین افتتاحیه ششمین دوره طرح ملی «گفتمان نخبگان علوم انسانی» که در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد، ارسال کردند که در ادامه متن کامل خدمت مخاطبین ارائه میشود.
🔸فلسفه و الهیات فلسفه به علم میگوید تو بکوش ببین معلوم تو چیست؛ تمام تلاش و کوشش فلسفه هدایت کردن علم، تربیت کردن علم، راهنمایی علم، تهذیب علم، تزکیه علم است، به علم میگوید که ببین معلوم تو چه میگوید؛ کاری به دانشمندان ندارد، کاری به مردم ندارد.
🔸فلسفه به علم طبیعی میگوید، نه به طبیعیدان؛ فلسفه به علم طب میگوید، نه به طبیب؛ فلسفه به همه این علوم میگوید: «أیها العلوم» بدانید که هویت شما به هویت معلوم گره خورده است و معلوم، مثلث است این مثلث را مثله نکنید، اگر معلوم را مثله کردید علم مثله گیرتان میآید و خودتان مثله میشوید و علم مثله عالم مسلمان تربیت نمیکند.
🔸تبیین این مطلب این است که فلسفه میگوید هیچ موجود ممکنی نیست مگر اینکه مثلث است؛ یک ضلعش به مبدأ فاعلی برمیگردد که چه کسی او را آفرید؛ ضلع سومش این است که برای چه چیزی خلق شد؛ ضلع درونش را بهطور اجمال تبیین میکند و به طور تفصیل میگوید علمای طب و طبیعت و امثال ذلک بیایند تبیین کنند. به صورت یک موجبه کلیه استثناناپذیر فتوای الهیات فلسفه این است که هر موجود ممکنی مثلث است: یک مبدأ فاعلی دارد، اول؛ یک مبدأ غایی دارد، سوم؛ یک نظام داخلی دارد، دوم.
🔸علوم دیگر که متأسفانه بخش وسیعی از اینها از غرب به شرق آمدند، اولین کاری که به دست بیگانه یا آشنای جاهل انجام دادند، این است که این مثلث را مثله کردند فقط یک ضلع مانده است. چه کسی معلوم را آفرید؟ ضلع اول است؛ برای چه چیزی آفرید؟ ضلع سوم است، این ﴿هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ﴾ [1] را گرفتند، این ضلع وسط را که مثله شده است باقی گذاشتند که زمین چیست؟ آسمان چیست؟ دریا چیست؟ همین! زمینِ مرده، زمینهی حیات را زنده نمیکند؛ زمین مرده آسمان مرده، انسان را عالم نمیکند. علم، حی است، مادامی که معلومِ حی را تبیین کند، نه معلوم مرده شدهی لاشهی سردخانه را. لاشهی سردخانه لاشهی سرد است، لاشهی سرد، گرمی و فروغ علم ندارد.
🔸وقتی از موسای کلیم(سلام الله علیه) سؤال شد که پروردگاری که تو را فرستاد کیست؟ او این مثلث را تبیین کرد فرمود: ﴿رَبُّنَا الَّذِی﴾ این مبدأ فاعلی ﴿أَعْطَی کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ﴾ این نظام داخلی ﴿ثُمَّ هَدَی﴾ [2] این نظام ثالث؛ یعنی خدا آفرید، این چنین آفرید، برای آن هدف آفرید. این معلوم مثله شده، در آن روز، جنگ جهانی اول و دوم را و امروز، جنگهای نیابتی را پدید آورده است؛ اینکه میبینید که یا سر از اختلاس و نجومی در میآورد یا سر از بیگانگی و تلاش و کوشش رهزنی و بردهگیری و مانند آن در میآورد برای اینکه مثله است، میگوید انسان تا نفس میکشد انسان است و بعد خبری نیست!
🔸معلوم مثله شده، علم مثله شده تحویل میدهد و علم مثله شده هم عالم مثله شده تربیت میکند؛ نه آینده را میداند نه گذشته را. اینکه راهبرد عملیاتی فلسفه در جامعه محسوس نیست، برای این است که فلسفه با علوم کار دارد.
🔸آنکه با الهیات فلسفه مأنوس است میداند که با علوم کار دارد و علوم هویتش را از معلوم میگیرد و معلوم مثلث است و معلوم مثلث را غرب مثله کرده است، این معلوم مثلثه شده، لاشهی سردخانه است و لاشهی سردخانه حیاتبخش نیست. اینکه گفتند علم زنده است حی لایموت است، علم مثلثی این گونه است؛ کار اساسی فلسفه این است.
ادامه دارد ...
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
♦️جایگاه فلسفه در اسلامی سازی علوم♦️
🔹اگر عالم این چنین منظم است، اگر هیچ موجودی، خود پدید نیامد بلکه مبدأ فاعلی دارد و مبدأ غایی، این معلوم ذاتاً و تکویناً مسلمان است چه اینکه قرآن کریم از آنها یاد کرده است.
🔹کیفیت مسلمان کردن علوم آن است که معلوم را تبیین میکند بعد به علم میگوید که تمام هویت تو در پرتو معلوم است، معلوم مثلث را مثله نکن. غرب این کار را کرد، گرفتار آن سکولار و انحراف و امثال ذلک شد، همان هم در زمان قجر و پهلوی به ایران آمد.
آیت الله جوادی آملی بخش سوم (بخش آخر)
▫️ آیت الله جوادی آملی پیامی برای آیین افتتاحیه ششمین دوره طرح ملی «گفتمان نخبگان علوم انسانی» که در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد، ارسال کردند که در ادامه متن کامل خدمت مخاطبین ارائه میشود.
🔸مگر میشود در این نظام دقیق ریاضی، موجودی خود به خود یافت بشود؟! به تعبیری که از جناب ابوریحان بیرونی نقل کردهاند گفتند جهان اگر بخواهد به صدا در بیاید میشود موسیقی؛ از بس عالَم منظم است! این آیه نورانی دارد:ما تَری فی خَلْقِ الرَّحْمنِ مِنْ تَفاوُتٍ یعنی آنقدر خدا منظم آفرید که اگر کسی در جایی شیئی را اختلاس کند رسوا میشود، چرا؟ چون این شیء فقط جایش همانجاست؛ مثلاً اگر کسی بین پنج و هفت این عدد شش را اختلاس کند آن را کجا میخواهد بگذارد؟ این بالاخره رسوا میشود! هیچ ممکن نیست کسی خلاف بکند و رسوا نشود؛ این در دستش میماند! بیان نورانی قرآن این است که هیچ چیزی بیجا قرار نگرفت و هیچ چیزی هم از جای خود تکان نخورد: ما تَری فی خَلْقِ الرَّحْمنِ مِنْ تَفاوُتٍ
🔸بنابراین اگر عالم این چنین منظم است، اگر هیچ موجودی، خود پدید نیامد بلکه مبدأ فاعلی دارد و مبدأ غایی، این معلوم ذاتاً و تکویناً مسلمان است چه اینکه قرآن کریم از آنها یاد کرده است: لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ نظام هستی نظام مسلِم و منقاد و مطیع است: فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِیا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَیْنا طائِعین نظام سپهری نظام مسلمان است، مسلمان یعنی منقاد، یعنی مطیع پروردگار.
🔸علمی که مطابق با معلوم است مسلمان است این علم مثلث است نه مثله شده. این علم میگوید خدا آفرید، منظم آفرید، برای هدف آفرید. آنقدر خلقت، مسلمان است که زیبایی یا زشتی ظاهری دخیل نیست؛ تمام آنچه برای یک موجود زنده لازم است خدای سبحان به مار و عقرب داد چه اینکه به آهو و تیهو هم داد.
🔸بنابراین فلسفه الهی و فلسفه اسلامی ارتباط مستقیمش با علوم است و علوم ارتباط مستقیمش با معلومات است، کاری هم از نظر طبیعی و طبّی با معلومات ندارد، کار تعلیمی در حد فلسفه با معلومات دارد. فلسفه ابتدا، خود علم را تربیت میکند که علم چیست، این علم تربیت شده به سراغ معلوم میرود و معلوم مثلث را مثله نمیکند، امین است، پاک است، جهان را آنطوری که هست میشناسد و آنطوری که هست با آن رفتار میکند؛ خود علم میشود مسلمان، آنگاه در درجه بعد عالِم را مسلمان میکند.
🔸اگر خدای ناکرده در حوزه کسی این چنین درس بخواند که أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ را انکار کند، هُدی لِلنَّاسِ را انکار کند، أَوْفُوا بِالْعُقُودِ را ببیند، دیگر معلوم نیست که این أَوْفُوا بِالْعُقُودِ حرف وحی است یا حرف جاحظ و امثال ذلک! حوزه در سایه این مثلث، موحد میماند، دانشگاه در سایه این مثلث، مسلمان میماند؛ یعنی تا علم مسلمان نباشد، عالِم را مسلمان نمیکند.
🔸عالِم ره آوردش از علم و اندیشه است، چه اینکه این اندیشه زمینهی آن انگیزه را فراهم میکند، آنوقت در سایه آن انگیزه که محصول فلسفه عملی است، رفتار مردم، گفتار مردم و کردار مردم اصلاح میشود. اینکه میبینید الهیات فلسفه با مردم کار ندارد، برای اینکه واسطه زیاد است؛ الهیات فلسفه اول با علوم کار دارد، علوم را مسلمان میکند. کیفیت مسلمان کردن علوم آن است که معلوم را تبیین میکند بعد به علم میگوید که تمام هویت تو در پرتو معلوم است، معلوم مثلث را مثله نکن. غرب این کار را کرد، گرفتار آن سکولار و انحراف و امثال ذلک شد، همان هم در زمان قجر و پهلوی به ایران آمد.
🔸الآن که برکت نظام اسلامی است خونهای پاک شهداست مقام معظم امام و رهبری است، همه این بزرگانی که در دانشگاهها تدریس میکنند علمای نامآور و اساتید نامداری که در دانشگاه تدریس میکنند مسلمانان متدینی که شما عزیزان را تربیت کردند و شما که جزء فرزندان صالح قرآن و عترت هستید باید بدانید که کسی دست به این مثلث نزند و این را مثله نکند، زیرا معلوم مثله شده حیاتی ندارد پیامی ندارد.
غفر الله لنا و لکم و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦
@OlomEnsaniEslami
▫️نشست تخصصی «گفتمان انقلاب اسلامی و تحول در علوم انسانی»
🔹سخنرانان: یحیی فوزی، محمدعلی فتحاللهی، حجتالاسلام رضا غلامی، علیرضا ملائیتوانی، سیدجواد میری، عبدالرحمن حسنیفر
🔸دبیر علمی: مالک شجاعی جشوقانی
🔸سهشنبه، ۱۹ بهمنماه ، ساعت ۹ تا ۱۲
✨ پیوند (لینک) وبیناری رایگان:
webinar.ihcs.ac.ir/b/ihc-cpt-uth-ppc
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
♦️رویکرد در علوم انسانی اسلامی♦️
🔹در علوم ریاضی و یا شیمی مفهومی به نام رویکرد وجود ندارد و این امر نشان میدهد زمانی که از علوم انسانی و یا خود انسان سخن میگوییم در واقع از رویکردها نیز سخن به میان میآید.
🔹با توجه به اینکه انسان دارای ابعاد بسیاری است، بنابراین تمامی رشتههای علوم انسانی میتوانند در خصوص انسان به نظریه پردازی بپردازند، البته این آزمایش و نظریه پردازی تنها به لحاظ فیزیولوژی نیست، بلکه به لحاظ بررسی مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره است.
حسن رحیمپور ازغدی بخش اول
▫️به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، حسن رحیم پور ازغدی در نشست بررسی «علوم انسانی با چه رویکردی؟» که به همت بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد مشهد در مجتمع علوم انسانی این دانشگاه برگزار شد، به ایراد سخنرانی پرداختند.
🔸ایشان با اشاره به اینکه ما در حوزه علوم انسانی دارای مفهومی به نام رویکرد هستیم، گفت: در علوم ریاضی و یا شیمی مفهومی به نام رویکرد وجود ندارد و این امر نشان میدهد زمانی که از علوم انسانی و یا خود انسان سخن میگوییم در واقع از رویکردها نیز سخن به میان میآید.
🔸وی در خصوص علت تفاوت رویکردها در علوم انسانی بیان داشت: با توجه به اینکه انسان دارای ابعاد بسیاری است، بنابراین تمامی رشتههای علوم انسانی میتوانند در خصوص انسان به نظریه پردازی بپردازند، البته این آزمایش و نظریه پردازی تنها به لحاظ فیزیولوژی نیست، بلکه به لحاظ بررسی مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره است.
🔸عضو شورای انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه علوم انسانی، انسان را با توجه به زوایای گوناگون انسانی مورد بررسی و کنکاش قرار میدهد، بیان داشت: زمانی که این مبانی مورد بررسی قرار میگیرند این سوال به وجود میآید که حال باید با این موجود چگونه و به چه شکل برخورد کرد؟
🔸رحیم پور ازغدی با بیان مطلب که در همین مواضع و کنکاشها است که تفاوتها و تناقضها رخ میدهد، تصریح کرد: همین تناض هاست که مکاتب را به وجود میآورد، البته در علوم ریاضی و مهندسی اختلافات وجود دارد؛ اما اختلافات آنان به این شکل و به این میزان نیست. در حوزه علوم انسانی گاهی تفاوتها و تناقضات به جایی میرسد که برخی مکاتب در «رد» سخنان پیشینیان و مکاتب دیگر به وجود میآیند.
▫️تعریف آدمی از علم و انسان، رویکردش در علوم انسانی را مشخص میکند.
🔸وی با اشاره به این موضوع که در رشتههای مختلف علوم انسانی این تفاوتها و تناقضات وجود دارد، گفت: به طور مثال در روان شناسی این اختلافات باعث شده که مکاتب بسیاری به وجود آید و یا در اقتصاد تعاریف بسیاری در این خصوص وجود دارد که مالکیت خصوصی چرا و در چه حد باید باشد و دین در این خصوص چه گفته است؟ به طور کلی هر علمی که در خصوص انسان بحث می کند پیش فرضها و مبانی در تعریف انسان دارد که همین مبانی با بسیاری از موضوعات ارزشی و غیر ارزشی ارتباط مییابد.
ادامه دارد ...
https://snn.ir/fa/news/506428
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
▫️فایل صوتی قسمت بیست و یکم از فصل شانزدهم برنامه زاویه با موضوع «علوم انسانی و مسأله حکمرانی»
🔹در این قسمت از برنامه زاویه گفتگو با دکتر علی اصغر پورعزت، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران صورت گرفت.
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
▫️فایل صوتی شانزدهمین قسمت از فصل شانزدهم برنامه زاویه با موضوع «دورههای آموزشی غیردانشگاهی علومانسانی»
🔹در این قسمت سیدحسین شهرستانی و محمد علیبیگی با اجرای دکتر عطاالله بیگدلی به گفتوگو پرداخته اند.
🔹برگزاری دورههای آموزشی غیردانشگاهی علومانسانی در ایران پس از انقلاب سابقهای نسبتا طولانی دارد.این دورهها معمولا بهمنظور آموزش همزمان در ۲ حوزه علومانسانی و علوماسلامی برپا میشود و هدف از برگزاری آنها تمهید و تدارک مقدماتی جهت درک ربط و نسبت میان این دو حوزه است.
🔹لازم است بپرسیم که متولیان این دورهها چه مخاطبی برای آن در نظر گرفتهاند و این مخاطبان چه نسبتی با مضامین دوره دارند؟ همچنین میتوان و باید پرسید که برگزارکنندگان چه نتایجی از آن دوره انتطار دارند و آیا آن نتایج هم محتوای دوره با آن انتظارات مناسبت دارد؟ آیا اهداف منتظَر و اعلامی این طرحها، به نتیجه مطلوب رسیده است؟
🔹سیدحسین شهرستانی مدیرگروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی و محمد علی بیگی پژوهشگر فلسفه هستند.
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
♦️رویکرد در علوم انسانی اسلامی♦️
🔹وقتی فردی از رویکرد اسلامی در علوم انسانی سخن میگوید به این معنا نیست که ما در این رویکرد میخواهیم کل روش علم را بیرون بریزیم و روشهای متفاوت و متناقضی بیاوریم، خیر. گزارههای عقلی بر سر جای خود میماند، چراکه گزارههای عقلی غیر اسلامی نیست.
🔹علوم انسانی اسلامی یعنی انسان شناسی بر اساس وحی، عقل، تجربه، شهود و همه راههایی که به سوی انسان سوق داده میشود. در علوم انسانی مبانی عقلی لازم است ولی عقل به تنهایی کافی نیست. در علوم انسانی مبانی شهودی لازم است ولی شهود به تنهایی کافی نیست به طور کلی علوم انسانی اسلامی روش برهانی، روش عقلی و روش شهودی را در ذیل نورافکن وحی استفاده میکند.
حسن رحیمپور ازغدی بخش دوم (بخش آخر)
▫️به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، حسن رحیم پور ازغدی در نشست بررسی «علوم انسانی با چه رویکردی؟» که به همت بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد مشهد در مجتمع علوم انسانی این دانشگاه برگزار شد، به ایراد سخنرانی پرداختند.
🔸عضو شورای انقلاب فرهنگی با تاکید بر این نکته که هر تعریفی که از علم و یا انسان ارائه دهید، رویکرد شما را در علوم انسانی مشخص میکند، تصریح کرد: زمانی که از رویکردهای مختلف سخن میگوییم معنی آن این است که غیر از مباحث مسلمِ قطعیِ عقلی که تمامی بشریت بر آن تاکید دارند، دیگر مباحث نیز وجود دارند.
🔸رحیم پور ازغدی در ادامه سخنان خود گفت: وقتی فردی از رویکرد اسلامی در علوم انسانی سخن میگوید به این معنا نیست که ما در این رویکرد میخواهیم کل روش علم را بیرون بریزیم و روشهای متفاوت و متناقضی بیاوریم، خیر. گزارههای عقلی بر سر جای خود میماند، چراکه گزارههای عقلی غیر اسلامی نیست.
🔸وی افزود: برخی می گویند در علوم انسانی اسلامی باید عقل را جایگزین نقل کنیم که در جواب باید بگوییم در فقه و تفسیر مگر بحث تجربی را نداریم؟ به طور کلی فقه، علم نقلی محض محسوب میشود.
🔸عضو شورای انقلاب فرهنگی با طرح این پرسش که آیا با این توصیف میتوان گفت که اسلام معتقد است تمامی مبانی عقلی را باید رها کنیم خاطرنشان کرد: در یونان باستان جمعی در این باره صحبت میکردند که اسب چه تعداد دندان دارد؟ فردی آمد و گفت در چه خصوص بحث می کنید. بحث کنندگان علت بحث را گفتند. آن فرد گفت این موضوع که بحث فلسفی نمیخواهد، دهان اسب را باز کنید و دندان هایش را بشمارید. برخی از علوم این گونه هستند. نباید برای کشف آنان گوشهای بنشینید و بحث کنید، بلکه باید به میدان بروید و مشاهده کنید. برای بیان مباحث فلسفی نباید به آزمایشگاه شیمی رجوع کرد، برای یافتن مبانی شیمی نیز نباید به بحث فلسفی بپردازیم. هر علمی برای بیان حقایق خود روشی دارد که باید آن روش را یافت.
▫️علوم انسانی اسلامی یعنی آشنایی به تمامی روشهایی که به کشف حقیقی انسان منجر میشود.
🔸رحیم پور ازغدی ضمن بیان این مطلب که علوم انسانی اسلامی یعنی آشنایی به تمامی روشهایی که به کشف حقیقی انسان منجر میشود، تاکید کرد: این سخن به این معنا است که انسان هم دارای بعد عقلی است که باید با مبانی عقلی مورد بررسی قرار گیرد و هم دارای بعد شهودی است که باید با مراجعه به «درون» آن را یافت.
🔸وی تاکید کرد: علوم انسانی اسلامی یعنی انسان شناسی بر اساس وحی، عقل، تجربه، شهود و همه راههایی که به سوی انسان سوق داده میشود. در علوم انسانی مبانی عقلی لازم است ولی عقل به تنهایی کافی نیست. در علوم انسانی مبانی شهودی لازم است ولی شهود به تنهایی کافی نیست به طور کلی علوم انسانی اسلامی روش برهانی، روش عقلی و روش شهودی را در ذیل نورافکن وحی استفاده میکند.
🔸عضو شورای انقلاب فرهنگی ادامه داد: علوم انسانی اسلامی از علوم انسانی فعلی چیزی کم ندارد، بلکه مبانی اضافه نیز دارد. در علوم انسانی اسلامی نقل را جایگزین عقل نکردیم، بلکه دریچههای معرفت و علم را تعمیق و توسعه دادیم.
🔸رحیم پور ازغدی در بخش پایانی سخنان خود یادآوری کرد: چنانچه علوم انسانی را با یک تعریف حیوانی همراه کنیم علوم حیوانی خواهد شد و نه انسانی.
https://snn.ir/fa/news/506428
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
▫️فایلهای صوتی نشست های مجازی تحت عنوان« امتداد فلسفه » که توسط کانون اندیشه جوان در صفحه مجازی اینستاگرام این کانون برگزار شد.
1⃣ نشست مجازی اول سهشنبه ۷ دی ماه ساعت ۱۵ با حضور سید جواد میری تحت عنوان «کاربردی سازی علوم انسانی»
2⃣ نشست مجازی دوم پنجشنبه ۹ دی ماه ساعت ۱۶ با حضور عطاءالله رفیعی آتانی در تحت عنوان «امتداد اجتماعی در فلسفه اسلامی»
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
♦️ عقلانیت نوین اسلامی از منظر فلسفه علوم انسانی♦️
🔹روششناسی با روش تحقیق فرق می کند. روش تحقیق یعنی شما در یک حوزه موضوعی خاصی یک روشی را برای تحقیق انتخاب کرده اید اما در روش شناسی کلان، روش های تولید علم را از میان روش های گوناگون انتخاب میک نید و برای آن استدلال می آورید.
🔹روش شناسی مبتنی بر یک مبانی صورت می گیرد که چون ماهیت آن مبانی ماهیت فلسفی است؛ آن مبانی یا مبانی و معرفت شناختی است یا مبانی هستی شناختی است.
دکتر عطا الله رفیعی آتانی استاد دانشگاه
▫️به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» از تهران، دکتر عطاءالله رفیعی آتانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، در سومین نشست عنوان «عقلانیت نوین اسلامی» که به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) و مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، و با حضور دانش پژوهان، طلاب و دانشجویان، از طریق فضای مجازی برگزار شد، با بیان اینکه معنای روششناسی در ادبیات رایج فلسفه علم این است که میخواهد استدلالهای لازم را برای انتخاب یک روش برای نظریهپردازی از میان روشهای گوناگون ارائه کند، اظهار داشت: به عبارت دیگر وقتی قائل میشوید و یا استدلال میکنید که در این حوزه موضوعی خاص مثلاً روش اصولی درست است یا روش منطقی درست است یا یک روش تجربی درست است؛ شما در حال شناختن روش هستید.
🔸عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ضمن تبیین چیستی مبانی هستیشناختی و معرفتشناختی، گفت: روش علوم متناسب با نحوه تلقی شما از واقعیت موضوع است؛ یعنی هر روشی انتخاب میکنید پیش از آن درباره واقعیت موضوع آن علم به یک جمعبندی رسیدهاید.
🔸وی افزود: بنابراین روششناسی به همین معنا معادل متدولوژی است. متدولوژی هم یعنی روششناسی؛ روششناسی با همین توضیحی که گفته شد معلوم می شود با روش تحقیق فرق می کند. روش تحقیق یعنی شما در یک حوزه موضوعی خاصی یک روشی را برای تحقیق انتخاب کرده اید اما در روش شناسی کلان، روش های تولید علم را از میان روش های گوناگون انتخاب میک نید و برای آن استدلال می آورید.
🔸دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی ابراز داشت: نکته دوم اینکه روش شناسی مبتنی بر یک مبانی صورت می گیرد که چون ماهیت آن مبانی ماهیت فلسفی است؛ آن مبانی یا مبانی و معرفت شناختی است یا مبانی هستی شناختی است. حال منظور از مبانی معرفت شناختی این است که شما وقتی می خواهید یک روش را انتخاب کنید پیش از آن در مورد ماهیت تفکر، منابع تفکر، ابزار تفکر، محدودیتهای تفکر و ظرفیتهای تفکر در آن حوزه دارای دیدگاه باید باشید این نوع بحث را معرفت شناسی می گوییم.
🔸وی ادامه داد: معرفت شناسی یعنی آنگاه که موضوع تفکر شما، خود تفکر است، خود شناخت است مثلا در همین روش های تجربی وقتی که روش تجربی را از میان روش های گوناگون می خواهید برگزینید یک استدلال شما باید پایه معرفتشناختی داشته باشد.
🔸 دکتر رفیعی آتانی افزود: فلسفه علم مجموعه مبانی هستی شناختی و مبانی معرفت شناختی است که استدلال های لازم و کافی را برای انتخاب یک روش از میان روش ها فراهم می کند.
🔸وی اظهار داشت: نکته سوم تولید دانش روش شناسی یا فلسفه علم است که دارای دو رویکرد اساسی است. یکی رویکرد پسینی است؛ پسینی یعنی یک علمی تولید می شود آنگاه شما تلاش می کنید به عنوان روش شناسی و فیلسوف علم نظم های حاکم بر آن علم را پیدا کنید. رویکرد دوم رویکرد پیشینی است؛ یعنی شما از روی مبانی فلسفی برای تولید علم، روش استخراج می کنید.
🔸دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی ابراز داشت: رویکرد سوم که از نظر من رویکرد اصیل تری است اینکه بگویم اصلاً به اینها کاری نداشته باشیم ما مبتنی بر فلسفه اسلامی و یافته های فلسفه اسلامی در علوم به نحو قیاسی و پیشینی نظریه پردازی کنیم.
🔸وی تصریح کرد: اگر کسی اینجا یک مبنایی اتخاذ کند می تواند کمک فاخری به علوم انسانی و اجتماعی با نگاه دینی بکند یعنی میتواند بگوید اگر جامعه هویت وجودی متمایز است، مجموعه افراد ندارد، و باید رفتارها و پدیده های اجتماعی را با ارجاع به فرد توضیح دهد ولی اگر جامعه دارای حیثیت وجودی مستقل از مجموعه افراد بود بسیاری از پدیده های اجتماعی با ارجاع به جامعه توضیح داده می شد.
🔸 دکتر رفیعی آتانی در پایان خاطرنشان کرد: این ها حوزه های موضوعی هستند که مبانی علوم انسانی و اجتماعی را می سازند و در عین حال محل پرسش های فلسفی و احیاناً پاسخ های فلسفه است که خود این ادبیات می تواند مبنای نظریه پردازی در حوزه های سیاسی و اجتماعی در جامعه شناسی و روانشناسی در اقتصاد و همه اینها قرار بگیرد.
https://www.hawzahnews.com/news/946099
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami
▫️فایلهای صوتی درسگفتارهای فلسفه علوم اجتماعی تحت عنوان " انقلاب و جایگاه آن در تاریخ تحولات جهان "
🔹این جلسات با ارائه دکتر سید جواد میری عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ۶ جلسه در اسکایپ به صورت مجازی توسط موسسه پل انجام شده است.
♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️
@OlomEnsaniEslami