الکافی کلینی در نگاشته های خاورشناسان 👇👇
قسمت اول:
https://eitaa.com/OstadRad/508
قسمت دوم:
https://eitaa.com/OstadRad/509
🎙 حجت الاسلام علی راد
دانشیار دانشگاه تهران
@OstadRad
May 11
هدایت شده از طومار نقد
🏴 همایش خوانش تمدنی
تاریخ و سیره حضرت زهرا (س)
✅ نشست دوم / ساعت ۱۰:۱۵ الی ۱۲
☘️ موضوع و سخنران پنجم:
🔻 فاطمه (س) از اسوه تا اسطوره
🎙 حجت الاسلام دکتر علی راد
🗓 زمان: پنجشنبه ۲۳ آذرماه ۱۴۰۲،
🕌 مکان: قم، چهار راه شهدا- ابتدای خیابان صفائیه،سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی قم، سالن شیخ طوسی.
🔗 لینک ورود به جلسه مجازی
https://www.skyroom.online/ch/scoaqr/qom
•┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈
May 11
#ده_شب_در_محضر_الکافی
#خلاصه_جلسه
#شب_نهم
🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب نهم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی"
🎙حجت الاسلام والمسلمین راد
📝 الکافی و مستشرقان
📍موضوع مطالعات خاورشناسان درباره کتاب کافی به سبب گستردگی مباحث و پیش نیازهای آن قابلیت طرح در یک جلسه را ندارد لذا در این جلسه از بیان پیش نیازها خودداری کرده و تنها بخشی از مباحث مطرح خواهد شد.
📍مراد از خاورشناسان در این بحث لحاظ جغرافیای زندگی نیست و ممکن است برخی از افرادی که خاورشناس بنام ایرانی الاصل و یا هندی باشند اما بلحاظ رهیافت و رویکرد خاورشناس محسوب شوند.
📍ادوار کافی پژوهی در غرب سه دوره را طی کرده است:
🔷 فقر و بحران آگاهی: دوره اول از دهه 1930 تا 1960 دوره آشنایی اجمالی با کافی و فقر اطلاعاتی است که در آن شناخت سطحی و فهرستی محض از کافی صورت گرفته است.
👈کتاب مذهب شیعه دونالدسون، تاریخ الادب العربی نوشته بروکلمان و پس از او شاگردش ریته در این دوره قرار دارند که اوج آن را در کار فواد سزگین می توان مشاهده کرد.
🔷درنگ در بخش های محتوای کافی: دوره دوم، که تا سال 2000 ادامه دارد دوره درنگ در محتوای کافی است که در این دوره بخش هایی از کافی ترجمه و مطالعه شده است.
👈مهمترین شخصیت های این دوره نورمن کالدر و مارسین کاوسکی هستند.
🔷تمرکز بر کافی پژوهی: دوره سوم از 2000 آغاز شده و تاکنون ادامه دارد.
👌در این دوره شاهد یک تحول در کافی پژوهی به نسبت دوره های قبل هستیم، هرچند هنوز هم به مرحله بلوغ نرسیده باشد.
📍آندره نیومن، اتان کلبرگ، مادلونگ مایکل کوک، رابرت گلیو در این دوره قرار داند.
📍یکی از پرسش های رایج علل توجه دیرهنگام مستشرقان به الکافی است.
✅در پاسخ می توان به عدم معرفی کافی از سوی حوزه علمیه، و اساسا توجه دیرهنگام غرب به تشیع را بیان کرد.
📍دستاوردها و بازتاب کافی پژوهی:
پژوهش های خاورشناسان درباره الکافی فراگیر و همه جانبه نبوده و به همه زوایای کافی نپرداختند بلکه بیشتر به جنبه های کلامی و اندکی هم فقهی کافی پرداختند.
👌نکته دیگر اینکه پژوهش های خاورشناسان هم سان نبوده و خود انتقادی هم دارند.
📍پیش بینی ما این است که در آینده با توجه به ضرورت شیعه پژوهی نشاط علمی خوبی به وجود خواهد آمد لذا لازم است حوزویان در صدد بوده و به ترجمه و نقد این آثار بپردازند.
👈کافی به عنوان منبعی بسیار مهم برای بازشناسی تشیع نخستین، کافی به عنوان بازتاب دهنده میراث مکتوب حدیثی شیعه، کافی به عنوان تبیین کننده حوزه حدیثی ری، قم و بغداد، کافی به عنوان بازتاب دهنده اعتقادات شیعیان، کافی به عنوان مهمترین منبع روایی شیعه، مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته است.
📍در میان خاورشناسانی که به طور مستقل به کافی پرداختند برخی متاسفانه با جزیی نگری برخودی ناهمدلانه داشته و عده ای نیز به طور خنثی عمل کردند.
👌مادلونگ که مهمترین کتابش جانشینی محمد(صلی الله عليه وآله و سلم) است مدخل کلینی دایره المعارف اسلام را نگاشته است.
👌👌مادلونگ در این مدخل به تاریخ گذاری سفر احتمالی کلینی به بغداد پرداخته و در مجموع با حضور بیست ساله کلینی در بغداد موافق نیست.
👈او به علل اقبال دانشمندان بغدادی به کلینی پرداخته و به فاصله گرفتن کلینی از الهیات تنزیهی مکتب قم و همسویی با مکتب بغداد در صفات الهی اشاره میکند.
👌👌👌مادلونگ در مقاله دیگرش با تامل در روایات به بازشناسی سبک تعلیمی اهل بیت علیهم السلام اقدام میکند.
👌مطابق گزارش او از روایات استفاده می شود که امامان شیعی علیهم السلام جلسات درسی منظم نداشته و کتابی تالیف نکردند.
👈احادیث اهل بیت علیهم السلام نیز بیشتر در پاسخ به پرسش ها بوده است.
👌👌👌👌مادلونگ از بررسی روایات کلینی به این نتیجه رسیده است که تفکر شیعی به معتزلی نزدیک بوده و امامان شیعی این تفکر را تایید کرده و متکلمان بعدی نیز در حقیقت به پشتوانه کافی و کلینی به این سو حرکت کردند.
📍آندره نیومن در آستانه 2000 مقاله ای در باب آموزه غیبت نگاشت و کافی را با غیبت نعمانی مقایسه کرد.
👈طبق گزارش او کلینی رابطه مثبت و همدلانه با دیدگاه سفارت و نیابت نداشته اما نعمانی بر اهمیت مساله سفارت و نیابت تاکید کرده است.
🔷مطابق این دیدگاه در مدرسه حدیثی قم با تکیه بر کافی که 23 روایت نقل کرده است به مساله غیبت اهمیت زیادی داده است و احتمالا قمی ها طولانی شدن غیبت را باور نداشتند در مقابل نعمانی روایات متعددی را از غیر قمی ها در این موضوع نقل کرده است.
🔶پژوهش دیگر آندره نیومن مقایسه سه کتاب کافی، بصایرالدرجات و محاسن برقی است.
🔴 ادامه در پیام بعد 👇
@emamhadi_qom
▪️مطابق این پژوهش کلینی سعی کرده مکتب حدیثی قم را در بغداد در تقابل با عقلگرایی افراطی نوبختی و اهل سنت تاسیس کند.
▫️به اعتقاد او 212 روایت خداشناسی کافی کاملا گرایشی عقل ستیزانه دارد.
📍رابرت گلیو خاورشناس دیگری است که پژوهش مستقل پیرامون کافی دارد. 👈ایشان در مقاله پیوند حدیث و فقه به مقایسه باب تیمم در فروع کافی و همین باب در سایر کتب اربعه میپردازد و نشان میدهد که کلینی نگاه فقیهانه داشته است و کافی بلحاظ ساختاری کتاب فقهی است و گزینش روایات کلینی با هوشمندی صورت گرفته است.
👌او در مقاله دیگرش به بحث پیرامون صفات فرا انسانی امام در الکافی، بصایر و محاسن میپردازد و معتقد میشود که سطح طرح این اوصاف در این سه کتاب متفاوت است و در این میان کلینی با وجود موافقت در اصل این اوصاف به تعدیل این دیدگاه پرداخته است.
🔶رابرت گلیو کلینی را نماینده تام و کامل امام شناسی در شیعه نمیداند.
📍مارسین کاوسکی پژوهشگر دیگری است که در هزاره کلینی دو مقاله اش را ترجمه کردیم.
👈او به این نتیجه رسیده است که نام کلینی در گفتمان رقیب (اهل سنت) شناخته شده بود.
📍کاوسکی از انتساب کتاب الروضه به کلینی در مقابل سزگین دفاع میکند و نقدهای سزگین را ناکافی و شتابزده میداند.
📍رساله دکتری تمیمه دائو آخرین پژوهشی است که به آن اشاره میکنیم.
📍این رساله در نقد اندیشه های امیر معزی است که امروزه طرفدارانی دارد.
📍او بر خلاف امیر معزی به تحلیل دقیق و عمیق منابع متقدم شیعی میپردازد.
📍او وجود جریان غلو را تایید میکند اما آن را جریان اصیل نمیداند
📍پژوهش های دیگری راجع به الکافی توسط خاورشناسان انجام شده که نظر به کمبود وقت در مجال دیگری بحث می شود
#خلاصه_جلسه
#شب_نهم
#ده_شب_در_محضر_الکافی
#راد
#موسسه_امام_هادی علیه السلام
🔸معاونت پژوهش🔸
🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰
@emamhadi_qom
🔰 گزارش تصویری نهمین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام)
🔻 شب نهم دوره با عنوان «الکافی و مستشرقان»، با تدریس حجت الاسلام والمسلمین علی راد، در روز سه شنبه ۲۱ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید.
❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖
#گزارش_تصویری
#حدیث_شناسی
#دوره_سی_و_پنجم
#ده_شب_در_محضر_الکافی
#راد
@emamhadi_qom
چکیده سخنرانی نشست علمی : فاطمه (س) از اسوه تا اسطوره (بخش اوّل)
🎙علی راد
ا) . معناشناسی اسوه و اسطوره
اسوه
واژه ای اصیل عربی است و و برابر نهاد فارسی آن سرمشق و پیشوا است . معنای کانونی آن پیروی نمودن از الگو است در آیه « و لقد کان لکم فی رسول الله حسنة » و حدیث « فتاسّ بنبیّک الاطیب الاطهر (صلّیاللّهعلیهوآله) فان فیه اسوة لمن تاسّی» این معنا به کار رفته است . برای ریشه واژه اسوه دو معنای پیروی نمودن آگاهانه از سلوک و سیره نخبگان و پیشوایان و مساوات و برابری گفته شده است : «و علموا انّ الناس عندنا فی الحّق اسوة» در این سخن سهل بن حنیف مقصود برابری مردم در حق است و هیچ کسی بر دیگری ترجیح ندارد ؛ این معنا با معنای نخست اسوه قابل جمع است زیرا مولفه مشترک هر دو معنا هم ترازی است و این در معنای نخست « تأسی » نیز وجود دارد و شخص در تاسی تلاش دارد که خود را همانند , همسان , یک سان , هم رنگ , هم گون با اسوه و الگو قرار دهد .
اسطوره
«اسطوره» کلمهای معرّب به معنای روایت و خبری است که اصلی ندارد و از واژه یونانی «هیستوریا» به معنی جستجو، روایت و تاریخ گرفته شده است.
اسوه گرایی
- گرایش فطری و البته آموزش پذیر در انسان برای رشد و جامعه پذیری
- از جمله شیوه های اثر گذار در تعلیم و تربیت , رشد و تعالی شخصیت
- ا زجمله مولفه های ایجاد انسجام فرهنگی , اجتماعی , سیاسی و .... در نظریه های کلان تمدنی .
اسطوره گرایی
رویکردی غلو آمیز و توأمان با اغراق در تصویرپردازی از شخصیت ها اطلاق می¬شود . از جمله ابزارهای اسطوره گرایی عبارتند از : قداست تراشی, کرامت پردازی, ادعای امتناع هماوردی با الگوی, امتناع شبیه سازی در سلوک , ... .
نتایج اسطوره گرایی: 1) استحاله شخصیت . 2 ) مصادره شخصیت 3 ) . نقض اسوه بودن شخصیت.
💫اسطوره گرایی سبب استحاله اسوه از جنبه های الگو پذیری می گردد و سبب می گردد که زن مدرن در اصل امکان هم سان شدن با فاطمه ( س ) دچار تردید نظر می شود و چنین توجیه می کند که : او معصومه بود و اساساً شخصیت عجین شده با ملکوت و قدسیت داشت ولی من انسانی آمیخته با گناه و ماده هستم و من کجا و او کجا ؟ و این چنین احساس فاصله وجودی بنیادین میان زن مدرن و فاطمه (س) شکل می گیرد و فاطمه گرایی در حد شعار و نماد در فرهنگ ها و تمدن های اسلامی ظهور و دوام می یابد و بیش از این کارآیی ندارد .
💬 اسطوره گرایی مولود غلو , مولود پنداره تقابل و تفاضل با نمونه های رقیب , حس گرایی , .... است .
⚡️اسطوره گرایی از علل افول تمدنها است زیرا سبب رخنه خرافات در بنیان ها و نمادهای آن می شود و به مرور عقلانیت تمدنی را به عقلانیت اسطوره ای سوق می دهدو احساس و شور را به جای عقل و علم می نشاند . اسطوره گرایی مانع آینده نگری تمدنی است و تمدن را در گذشته متوقف می کند برای برون از این آسیب به تکثیر و تداوم اسطوره می پردازد و بدین سان حضور اسطوره در تار و پود تمدن توسعه و تعمیق می یابد و بنیان های تمدن را سست و تضعیف می کند . ( ادامه )👇👇
@OstadRad
چکیده سخنرانی نشست علمی : فاطمه (س) از اسوه تا اسطوره (بخش دوّم)
🎙علی راد
2). اهم سویه های بحث خوانش تمدنی از شخصیت و سیره فاطمی ( س ).
الف) در فلسفه تمدن : (سویه های نظری و تئوریک)
- مسائل نظری تمدن ؛ جنس و جنسیت از اصالت تا ابزار ؛ چیستی رویکرد نظریه های تمدنی به جنس زن .
- تقسیم و تعریف تمدن با لحاظ جنس : تمدن مردانه و تمدن زنانه .
- رابطه و نسبت تمدن با زن : رویکرد فلسفی به نسبت تمدن ها با زنان .
- جایگاه و کارکرد های زن در مدل های تمدن سازی
- زن در پیشینه تمدن های کهن : کهن الگوهایی زنان در تمدن های انسانی.
- زن : عامل افول یا اقتدار تمدن ؟
- جایگاه اسطوره در تمدن ها : رویکردهای ایجابی و سلبی .
- کارکردهای اسطوره در پدیداری و بقای تمدن ها
- رویکرد تمدن اسلامی به جایگاه اسطوره
ب) در مبحث مدل های تمدن سازی : (سویه های کاربردی و عملیاتی)
- نقش زن در مدل تمدن اسلامی : از اصالت تا ابزار
- نقش های زنانه : گونه ها و کارکردها
- زنان اسطوره و تمدن ها
- کارکردهای اسطوره های زن در مدل های تمدن
ج) هرمنوتیک تمدنی ( مبانی , اصول و قواعد فهم و تفسیر تمدنی از میراث )
💥اسطوره گرایی از موانع فهم و قرائت تمدنی از سیره معصومان است . در خوانش تمدنی از سیره فاطمی باید در آغاز به این پرسش پاسخ تحقیقی داد که : تصویر معیار از فاطمه (س) کدام است : تصویر اسوه گرا یا اسطوره گرا ؟ فهم تمدنی ما از سیره و شخصیت کدامین تصویر فاطمی (س) است ؟
در فهم و تفسیر تمدنی از متون فاطمی التزام به دو اصل ذیل ضروری است :
اصل اوّل: التزام به واقع نمایی و اجتناب از فروکاست و احتراز از فرا ساخت شخصیت فاطمی
این اصل از جمله از اصول هرمنوتیک تمدنی از سیره فاطمی است و ثمره کاربست آن نفی غلو و اسطوره گرایی از شخصیت فاطمی است . ما برای خوانش تمدنی از سیره و شخصیت فاطمه و جهانی سازی از وی به مثابه یک الگوی فراگیر برای همه زنان جهان به قرائتی اعتدال یافته نیازمندیم که به قصو ر و تفریط در بازنمایی شخصیت اصیل فاطمی دچار نباشد و هم چنین از افراط و زیاده روی در بازسازی شخصیت ایشان در حد اسطوره های تاریخی پیراسته باشد در غیر این صورت تصویر ارائه شده از ایشان فقط در حد نمادهای تاریخی و تمدنی باقی خواهد ماند و خود نقش جدی در الگوهای تمدنی در بخش نقش زنان درتمدن سازی ایفا نخواهد کرد.
اصل دوّم: عصر سازی شخصیت و سیره فاطمی به افق زن مدرن
بر پایه این اصل امکان نظری و عملی هم ترازی زن مدرن با سیره و شخصیت فاطمی تضمین می شود و هر گونه شائبه امتناع شبیه سازی و همسانی با شخصیت و سیره ایشان از اذهان زدوده می گردد , فاصله های روان شناختی و ذهنی میان زن مدرن با شخصیت فاطمی برداشته می شود و احساس آشنایی میان اسوه و زن مدرن شکل می گیرد و شخصیت فاطمی از نماد به معیار در تمدن تبدیل می شود .👇👇
@OstadRad
چکیده سخنرانی نشست علمی : فاطمه (س) از اسوه تا اسطوره (بخش سوّم)
🎙علی راد
3). خط غلو درباره فاطمه ( س) : هدف و اوصاف
خط غلو در فضایل فاطمی (س) از گذشته تا کنون وجود داشته و الان نیز تداوم دارد و ما با پدیده به غلو معاصر و مدرن در خوانش از سیره و سیمای ایشان در گفتمان نخبگانی و عمومی مواجه هستیم .
⚡️خط غلو به دنبال اسطوره سازی فاطمه (س) و خارج نمودن وی از الگوی پذیری زن مدرن از او هست و البته این اختصاص به شیعیان و مسلمانان ندارد . نمونه های غلو در زنان برجسته جهان را نیز شاهد هستیم : غلو درباره مریم (س) , غلو درباره قدیسه های ادیان ابراهیمی و حتی جهان اسلام . مخالفان و موافقان در اسطوره سازی از اسوه های اهداف زیادی دارند ولی دستاورد آنها یکسان است و آن رساندن فاطمه به ترازی است که اساسا برای انسان و زن معاصر قابلیت اسوه بودن را ندارد زیرا انسان مدرن فاصله بسیاری زیادی میان خود با فاطمه (س) احساس می کند و به این نیتجه می رسد که اساسا جوهره وجودی فاطمه با انسان های عادی متفاوت است و فاطمی شدن و تاسی به وی برای او میسور نیست پس فاطمه (س) فقط به اسوه ای انتزاعی و ذهنی و تاریخی تبدیل می شود و در زندگی انسان مدرن نقش آفرین نخواهد بود.
💥ویژگیهای خط غلو فاطمه (س) عبارتند از :
- تفضیل بدون مبنا , متعارض و غلو آمیز فاطمه (س) بر رسول خدا (ص) و پیامبران اولوالعزم .
- تاکید بر تمایز وجود جسمانی و صفات فرا انسانی و فرا زنانگی فاطمه (س) .
- ابهام سازی از فرایند آفرینش تا شهادت فاطمه (س) .
- برجسته سازی جنبه عرشی فاطمه (س) .
- برجسته سازی و خوانش احساس آلود از حیات فاطمه (س) .
- اکتفای به رویکرد فضایلی و مناقبی در شناساندن فاطمه (س).
- تسامح و تساهل در اعتبار سنجی نصوص و متون فاطمی (س).
- فقدان منطق تحلیل و داوری در نقد و بررسی دیدگاه ها و تحلیل های فاطمه شناسی.
- حس گرایی تجربی و خود پندار در فاطمه شناسی.
- غفلت از نفوذ فضایل موضوعه و مجعول در میراث فاطمی از سوی جریان های اموی برای تخریب شخصیت فاطمه(س) .
- ناتوان در استخراج آموزه های کلان , نظریه های کاربردی و منطق رفتار و اندیشه از میراث فاطمی (س)
- جزئی نگری اخباری مسلک در سیره نگاری فاطمی (س) و اجتناب از سیره پژوهی اجتهادی و انتقادی
- تاکید بر شناخت ناپذیری فاطمه (س)
- باطن گرایی افراطی و تاویل محوری در فهم و تحلیل متون فاطمی (س).
💫 راهکار مواجه و تصحیح رویکرد اسطوره سازی از فاطمه (س) خوانش انسانی- اعتدالی از اسوه است و اجتناب از رویکرد افراطی و تفریطی در اسوه شناسی , اجتناب از رویکردهای کلامی و عرفانی و.... در باز سازی شخصیت ایشان به سود آرمانها و ارزش ها امروزین.
@OstadRad
اصول و بایسته های خوانش تمدنی از سیره فاطمه (س)
قسمت اوّل :
https://eitaa.com/OstadRad/531
قسمت دوّم :
https://eitaa.com/OstadRad/532
قسمت سوّم :
https://eitaa.com/OstadRad/533
🎙علی راد
@OstadRad
May 11