نمونه ای از مطالعات پارادایمیک در تفسیر قرآن ( 1)
تفسیر طبری و پارادایم جمال یوسف(ع)؛ تحلیل و نقد
✍️علی راد
چکیده
در روزگار محمدبن جریر طبری (310 ق)، «پارادایم جمال بدیع یوسف علیه‌السلام» نظریه¬ای فراگیر و از نظر اعتبار، مسلّم و قطعی نزد اکثر مفسران، مورخان و محدثان مسلمان بوده است. از جمله ادله طرفداران این پارادایم، استدلال به مفاد آیه شریفه «... فَلَمَّا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَقُلْنَ حاشَ لِلَّهِ ما هذا بَشَراً إِنْ هذا إِلاَّ مَلَکٌ کَریم» (یوسف،31) می‌باشد. این استدلال در «جامع‌البیان» طبری بازتاب ویژه‌ای یافته و اعتبارسنجی مستندات وی، مسئله اصلی این نگاشته است. برآیند پژوهش، آسیب‌پذیری رویکرد تفسیری درباره آیه فوق است و بر پایه ادله پارادایم رقیب، تبیین و اثبات می‌شود که: «طبری از جمله طرفداران پارادایم جمال بدیع یوسف علیه‌السلام است. او تلاش زیادی را در کتمان پارادایم رقیب نموده و بر مجموعه مستندات و ادله وی، مناقشات جدی وارد است.»
کلیدواژه‌ها : جامع‌البیان طبری , پارادایم جمال یوسف علیه‌السلام , مطالعات پارادایمی , تاریخ تفسیر , نقد تفاسیر ,
لینک دانلود مقاله : https://hekmate-baleghe.whc.ir/article_414.html
•┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈•
@OstadRad
نردبان شکسته : نقد تصویر بخاری در کتاب «سیرة الامام البخاری» از غلو تا اسطوره
✍️علی راد
عبد السلام مبارکفوری از جمله مدافعان سرسخت و تندروی بخاری در سده معاصر است. او در کتاب پُر برگ خود با عنوان سیرة الامام البخاری : سید الفقهاء و امام المحدّثین به دفاع تمام عیار از شخصیت بخاری , اصالت و اعتبار تمامی احادیث کتاب الصحیح بخاری می¬پردازد ( نک: مبارکفوری , عبدالسلام , سیرة الامام البخاری , 2 جلد , دار عالم الفوائد , مکه , 1422ق ) . مبارکفوری در جلد نخست کتاب سیرة الامام البخاری تلاش دارد شخصیت علمی , حدیثی , رجالی , فقهی بخاری را تبیین کند . در جلد دوّم بیش تر به اشکالات و شبهات مخالفان و منتقدان بخاری علیه شخصیت و احادیث کتاب الجامع الصحیح او می¬پردازد. در بخشی از کتاب اسطوره بخارا به تقریر , تحلیل و نقد تصویر مبارکفوری از شخصیت و اندیشه های بخاری پرداخته ام. تا کنون کتاب مبارکفوری به زبان های فارسی , عربی و انگلیسی نقد نشده است از این رو این پژوهش فرا رو نخستین کوشش شخصی در تحلیل انتقادی آن است و نزدیک به صد نقد خرد و کلان بر مدعیات مبارکفوری در این کتاب وارد است که بخش هایی از این نقدها به زودی منتشر خواهد شد: ان شاء الله.
شاهکار مبارکفوری در اقتباس و معماری است او مطالب شرح وحال بخاری را از منابع پیشین اخذ کرده است و با عباراتی کم و بیش و گاهی با توضیحاتی در پانوشت تکرار کرده است لذا او استاد تکرار و اقتباس و البته غلو و اسطوره سازی از بخاری است و قصد او این بود که این کاستی را برای مخاطب اردو زبان برطرف کند و ایشان را با شرح و حال بخاری آشنا نماید لذا ترجمه این کتاب به عربی اساساً توجیهی نداشت که بستوی زحمت آن را برای خود هموار کرد . بخش قابل توجه ای از کتاب مبارکفوری از حجة الله البالغه دهلوی است به ویژه در جلد دوم فراوان از آن بهره برده و به طور مستقیم و غیر مستقیم عبارات دهلوی را گزارش و تحلیل کرده است . بخش دیگر از کتاب مبارکفوری اقتباس صریح از کتاب تحفة الأخباری فی ترجمة البخاری و اندیشه های ابن خلدون است . مبارکفوری در کسوت مترجم نگاشته های عربی به اردو ظهور یافته است که با افزوده های پژوهشگر نسخه چاپ اول این کتاب و تحقیقات بستوی از پَر کاهی کوه ساخته اند . از این رو نه مبارکفوری و نه بستوی نتوانسته یا نخواسته اند که جستاری را به تبیین نوآوری مبارکفوری در این کتاب اختصاص دهندبه جز اینکه به زبان اردو تالیف ( ترجمه !!) شده است و شناخت اردو زبانان از بخاری را آسان نموده است. ترجمه عربی بستوی چندان بدیع و ممتاز نیست و بسیار ساده و عامیانه است که در غالب مترجمان اردو به عربی این کاستی را شاهد هستیم .
•┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈•
@OstadRad
نقش بخاری پژوهی از عزلت تا شهرت عبدالسلام مبارکفوری
✍️ علی راد
بررسی روند تاریخی انتشار کتاب های مربوط به شرح و حال بخاری در سده اخیر گویای این نکته مهم تاریخی است که نام عبد السلام مبارکفوری در میان پژوهشگران مسلمان در سی سال اخیر و با انتشار ترجمه عربی کتاب او با عنوان سیرة الامام البخاری شناخته شد. پیش از انتشار و ترجمه این اثر او به زبان عربی وانگلیسی , مبارکفوری در میان پژوهشگران عرب زبان و خاورشناسان مشهور نبود بلکه بیش تر در شبه قاره هند و نزد اردو زبانان به عنوان یک مدرس و مبلغ سلفی شناخته شده بود زیرا سخنرانی ها , تدریس ها , مقالات و کتاب های او همگی به زبان اردو بود و به دلیل عدم حضور در کنگره های بین المللی خارج از هند چهره شناخته شده ای نبود . عبد السلام مبارکفوری همانند دیگر سلفیان شبه قاره هند از شورمندی ویژه ای در تبلیغ و گسترش اندیشه های سلفیه داشت . او از تدریس , تبلیغ و سخنرانی بیش ترین بهره را در این مسیر برد و اندکی نیز به تالیف کتاب پرداخت لکن به اندازه دیگر کوشش ها و تلاش های او نبود .سيرة الإمام البخاري معروفترین کتاب مبارکفوری در شرح و حال محمد بن اسماعیل بخاری است که با تالیف آن در شبه قاره شهرت یافت و با ترجمه این اثر توسط بستوی به عربی در میان محققان جهان اسلام نام او مطرح گردید . سویه دیگر شهرت او تلاش برای پاسخ به نقدها و شبهاتی است که شبلی نعمانی علیه بخاری مطرح کرده است . به هر روی اهتمام عبدالسلام به شخصیت بخاری و دفاع از او در مقابل منتقدان و ترجمه کتابش به زبان عربی نقش اساسی و مهمی را در شهرت عبدالسلام مبارکفوری داشت و اگر این کتاب نبود مبارکفوری هم چنان گمنام می ماند آنگونه که دیگر کتاب های او توفیق ترجمه و تعلیقه نگاری را نیافتند ولی تنها تالیف او درباره بخاری به دو زبان عربی و انگلیسی ترجمه و با تعلیقات و تحقیقات گسترده منتشر گردید و این چنین او را از کنج عزلت به اوج شهرت رسانید.
•┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈•
@OstadRad
لینک ورود به جلسه مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/scoaqr/qom
•┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈•
@OstadRad
رهاورد دفاع عبدالسلام مبارکفوری از بخاری
صعود از مدّرس گمنام تا علاّمه ذو فنون!
✍️ علی راد
در تحلیل جایگاه علمی عبد السلام مبارکفوری , مولف کتاب سیرة الامام البخاری توجه به این نکته بسیار ضروری است که در عنوان کتاب سیرة الامام البخاری با لقب علّامه از او یاد شده است . روشن است که این لقب در گرایش و پذیرش نا آشنایان با این این کتاب و مولف آن بسیار اثر گذار است زیرا لقب علّامه ارزش علمی و روان شناختی زیادی در اقبال مخاطبان به یک کتاب و قبول اندیشه های مولف آن دارد. آیا به واقع مبارکفوری علّامه ای ذو فنون , فرزانه جامع علوم معقول و منقول و مبتکر نظریه های بدیع در علوم اسلامی بود که شایسته لقب علامه باشد ؟ بر پایه نتایج بررسی آثار مکتوب و عملکرد علمی عبد السلام مبارکفوری , پاسخ این پرسش منفی است زیرا او دارای نظریه ای ویژه در هیچ یک از علوم نبود و بیش تر در کسوت تدریس و تبلیغ حضور داشت و کتاب های او نیز با رویکرد ترویجی و ایدئولوژیک نوشته شده است و حاوی نوآوری و ابتکار نبوده و تکرار مکررات جریان فکری اهل حدیث و سلفیه معاصر در مخالفت با عقل گرایان و نو اندیشان دینی است . لقب علّامه از سوی مترجم و محقق این کتاب و اثر پذیرفته از گفتمان رایج در شبه قاره هند در آغاز نام مباکفوری نهاده شده است. گفتنی است که لقب علّامه در فرهنگ و گفتمان رایج نزد اهل حدیث و سلفیان هندوستان به بسیار دانی و تخصص در حدیث و فقه دلالت دارد و به معنای شناخته شده آن ( ذو الفنون و العلوم و فرزانه جامع معقول و منقول ) نیست زیرا گسترده آگاهی عبد السلام مبارکفوری بیش از حدیث و فقه و اندکی تصوف و عرفان نیست و بیش تر روزگار خود را به تدریس در مدارس اشتغال داشت و نظریات بدیع و ابتکاری نیز از او در کتاب های و گفتارهایش ارائه نشده است لذا نباید لقب علّامه را به معنای رایج آن در گفتمان علم دینی در ایران معنا کرد که به نوادری انگشت شمار اطلاق شده است و مدت عدیدی است که پایان دوران علاّمه بودن در علوم فرا رسیده است لکن مترجم همسو و ناشران همدل این اثر با اطلاق لقب علامه بر مبارکفوری چنین خواسته اند که کتاب سیرة الامام البخاری را اثری فاخر , خواندنی و البته خریدنی معرفی کنند!!
•┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈•
@OstadRad