👈در اسلام یک خصوصیتی هست و آن این است که با اینکه روح عبادت🤲 ارتباط و پیوند بنده با خدا و شکستن دیوار غفلت و توجه به خداست، ☝️ 💡اما نکته جالب این است که اسلام به عبادت شکل داده و به شکل هم نهایت اهمیت را داده و در آن‌ شکل نیز یک سلسله برنامه‌های تربیتی را در لباس عبادت وارد کرده است. 😕 ☝️مثلًا از نظر اینکه قلب انسان می‌خواهد متوجه خدا باشد، این چه اثری دارد که بدن انسان پاک باشد یا نباشد؟ 🤔 ✨انَّ اللهَ ینْظُرُ الی قُلوبِکمْ وَ لاینْظُرُ الی صُوَرِکمْ [1]. ما که با بدن نمی‌خواهیم پیش خدا برویم، 🧕حالا بدنمان پاک باشد یا نباشد، ما با دل می‌خواهیم پیش خدا برویم، دلمان باید پاک باشد. 💔 👌ولی اسلام وقتی که عبادت را تشریع می‌کند، چون می‌خواهد مخصوصاً عبادت هم یک اثر خاصی از نظر تربیتی داشته باشد، ⤵️چیزی را که به عبادت ربط زیادی ندارد ولی در تعلیم و تربیت مؤثر است در لباس عبادت (اعمّ از واجب و مستحب) پیاده می‌کند 👈و در ضمن آن می‌گنجاند، مثل مسئله‌ غسل، مسئله‌ وضو، دائم الوضو بودن، دائم الطّهاره بودن- 🌈که یکی از سنت‌های اسلامی است- و غسل‌های مستحبی به عناوین مختلف. به هرحال [اسلام می‌گوید] به نماز که می‌ایستید، بدن و جامه‌تان پاک باشد. ✔️ این خود یک برنامه نظافت است در ضمن عبادت.💖 (1) الجامع الصغیر، ج 1/ ص 74 [با تفاوت در عبارت. حدیث از رسول اکرم است.] #استاد_مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، ص 126، 127 ✨

مسئله‌ دیگر مسئله‌ حقوق است. باز از نظر روح عبادت واقعاً فرق نمی‌کند که ما روی یک فرش غصبی نشسته باشیم و یا روی یک فرش مباح🖐 اینها قراردادهای اجتماعی است که این فرش مال شما باشد وآن فرش مال من، من در مال شما تصرف نکنم و شما در مال من تصرف نکنید...! اینها یک دستوراتی است که برای زندگی #اجتماعی مفید است و الّا یک واقعیت و حقیقتی نیست که مثلًا اگر این فرش مال من باشد یک کیفیت واقعی داشته باشد و اگر مال شما باشد یک کیفیت واقعی دیگر داشته باشد🤌 مسئله‌ عبادت یک امر واقعی است؛🍃 _ یعنی از نظر آن حالت و رابطه روانی که میان انسان و خدا برقرار می‌شود، این امور نمی‌تواند واقعاً اثری در عبادت داشته باشد✨ بعضی چیزها اثر دارد = مثلًا اگر انسان دچار برخی عوارض جسمی و روحی باشد اصلًا عبادت برهم می‌خورد، و این عوارض مانع حضور قلب و توجه می‌شود🕯 ولی امور مذکور چنین اثری ندارند... مع ذلک اسلام می‌گوید جایی که در آن نماز می‌خوانی، آبی که با آن وضو می‌گیری، و حتی آن محلی که در آن آب وضوی‌ تو ریخته می‌شود، لباسی که با آن نماز می‌خوانی، تمام آنچه که با این عمل تو ارتباط دارد باید مباح باشد، یعنی نباید حرام باشد📜 اگر یک نخ غصبی هم در لباس تو باشد این عبادت پذیرفته نیست.❌ این نیز پیاده کردن یک برنامه تربیتی مربوط به حقوق اجتماعی در پیکره عبادت است، زیرا اگر این شرط را برای عبادت قرار نمی‌دادند ضربه‌ای بر عبادت از آن جهت که عبادت است وارد نمی‌آمد🤚 _ #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام ، ص 127...📄

مسئله‌ دیگر"که باز از نماز مثال می‌آوریم" این است که [اسلام می‌گوید هنگام نماز] همه رو به یک نقطه بایستند...🕋 با اینکه خود اسلام تصریح می‌کند که از نظر واقعیت عبادت رو به هر طرف بایستید فرق نمی‌کند:  🌄وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَاینَما تُوَلّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ [1]. از نظر واقعیت عبادت، ما رو به مشرق یا مغرب، شمال یا جنوب، رو به هر طرف که بایستیم فرق نمی‌کند...🪐 یعنی این‌طور نیست که اگر رو به کعبه بایستیم با خدا مواجه هستیم ولی اگر رو به کعبه نایستیم و به طرف دیگر بایستیم با خدا مواجه نیستیم؛💡 نصّ قرآن است.📖 ولی در عین حال اسلام به خاطر یک مصلحت تربیتی اجتماعی که با روح عبادت ارتباط ندارد🫧 یعنی روح عبادت متوقف به آن نیست، چنین استفاده تربیتی‌ای در اینجا می‌کند، می‌گوید بجای اینکه نمازی که می‌خوانی به هر طرف که می‌خواهی باشد، همه مردم رو به یک نقطه معین بایستند تا افراد بفهمند که باید یکجهت باشند؛👑 یعنی این درسی است برای #وحدت و #اتحاد و یک جهت داشتن و رو به یک سو بودن.👥 ولی وقتی که می‌خواهد نقطه‌ای را انتخاب کند، چه نقطه‌ای را انتخاب می‌کند؟ (با اینکه می‌گوید نسبت همه جا با خدا متساوی است) 📖انَّ اوَّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذی بِبَکةَ مُبارَکاً[2]🫀 یعنی اولین معبد و اولین مسجدی که برای عبادت خدای یگانه ساخته شد.🕌 ضمناً ما را با تاریخ گذشته مربوط می‌کند: سنت ابراهیم و قبل از ابراهیم، همه را به یاد آورید. چون درست است که کعبه به دست ابراهیم بنا شد ولی قبل از او هم بوده، و برحسب روایات، ابراهیم آنچه را که در زمان نوح و یا قبل از نوح بنا شده بود تجدید بنا کرد و بعد از تجدید بنای ابراهیم، دیگر باقی ماند؛🎬 یعنی هیچ وقت مدتی نگذشته است که کعبه خراب باشد.! هرگاه خراب شده تجدید بنا کرده‌اند، نه اینکه مدت زمانی باشد که مخروب مانده باشد.🖇 خود این انتخاب، احترامی است به عبادت؛🥇 یعنی عبادت آنچنان مهم است که اولین نقطه‌ای که در جهان برای عبادت وضع شده، اولین مسجد، اولین معبد، امروز هم باید رو به آن نقطه بایستید.🕋 #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام ، ص ،128

یکی از مهم‌ترین خصوصیات شکلی که اسلام به عبادت داده، مسئله‌ تمرین ضبط نفس در هنگام عبادت است.🖐🏻✨ نماز واقعاً عبادت جامع و عجیبی است.🍃🤍 البته این خصوصیت در حج هم هست ولی به صورت دیگری، یعنی همان جا که انسان مُحرِم می‌شود خود را ضبط می‌کند و [از برخی امور] منع می‌نماید و تمرین [ضبط نفس‌] می‌کند.🕋✨ روزه هم همین‌طور است، البته به شکل دیگری.🫧🖇 در تمام مدت نماز، خوردن- ولو یک ذره قند انسان بخواهد بخورد- نباید صورت گیرد.❌ نماز بسیاری از اصول تربیت اسلامی را در خود گنجانده است.🪐🖇 خوردن و آشامیدن در آن ممنوع است، خندیدنْ آن را خراب می‌کند؛🕊🌱 گریستن برای غیر خدا، برای هر موضوعی از موضوعات دیگر خرابش می‌کند، زیرا در حال نماز انسان باید بر تمایلات خود از قبیل خوردن و خوابیدن غلبه کند و بر احساسات خود از قبیل خندیدن و گریستن مسلط باشد و خود را نگه دارد؛✍🏻✨ هر موجب شدیدی برای خندیدن باشد نباید بخندد، و هر موجب شدیدی برای گریستن باشد نباید بگرید.👑🖇 به چپ و راست متمایل شدن و نگاه کردن، نماز را باطل می‌کند.❌ این یک حالت انضباط جسمی و روحی است؛🫀✨ انضباط جسمی مثل همین که در حال نماز به چپ و راست یا پشت سر نگاه نکنید، از نظر روحی هم نباید اسیر احساسات بشوید.🖐🏻🍃 در آن حال اگر کلامی که از نوع کلام آدمی است (یعنی از کلام‌هایی که دو انسان با هم می‌گویند) بر زبان انسان جاری شود نماز را باطل می‌کند، تا چه رسد به آنچه که به اصطلاح مُحدِث است یعنی باعث زوال طهارت می‌شود نظیر خوابیدن📖 #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام، ص ، 129، 130، 131 قسمت اول

تمرین وقت شناسی‌📗 [مسئله‌ دیگری که در باب نماز مورد توجه واقع شده‌] دقت زیاد نسبت به مسئله‌ #وقت [است‌] به طوری که دقیقاً روی دقیقه و ثانیه آن حساب می‌شود.⏱️✨ بدون شک این امر در روح عبادت و رابطه انسان با خدا مؤثر نیست که مثلًا اگر ما یک دقیقه قبل از زوال ظهر نماز را شروع کنیم آن حالت تقرّب و توجه قلب به خدا پیدا نمی‌شود ولی همین قدر که زوال ظهر انجام شد تقرّب ایجاد می‌شود.🕊🌱 ولی اسلام این‌ را شرط قرار داده و نخواسته هرج و مرجی از نظر وقت و زمان باشد؛👌🏻✨ نوعی وقت‌شناسی و تمرین احترام گزاردن به نظم زمانی و وقتی است.🖐🏻✨ مثلًا نماز را می‌خوانیم، بعد متوجه می‌شویم که در وقت نبوده یا قسمتی از آن در وقت بوده و قسمت دیگر نبوده.این نماز باطل است.❌🍃 ولی اگر شخص اشتباه کرده و عمد نداشته باشد، نمازش را قبل از وقت شروع کند و مثلًا یک رکعت آن در وقت باشد، نمازش درست است.✅✨ #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام، ص ، 129، 130، قسمت دوم

مسالمت طلبی‌🤍🖇 مسئله‌ دیگر مسالمت‌طلبی و صلح‌جویی با مردم دیگر است که در متن تعلیمات نماز آمده است...! در سوره حمد- که خواندن آن در نماز واجب است- بعد از حمد و ثنا، خدا را مخاطب قرار می‌دهیم: ایاک نَعْبُدُ وَ ایاک نَسْتَعینُ. اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ. صِراطَ الَّذینَ انْعَمْتَ عَلَیهِمْ غَیرِ الْمَغْضوبِ عَلَیهِمْ وَ لَاالضّالّینَ [1].📖🍃 "پروردگارا! ما منحصراً تو را پرستش می‌کنیم" "پروردگارا! ما منحصراً از تو کمک می‌گیریم" صحبت «ما» است نه «من»👥✨ با اینکه از نظر روح عبادت هرچه غیر خدا در ذهن انسان نیاید بهتر است، ولی اسلام به خاطر یک مصلحت اجتماعی بسیار مهم، برای اینکه روح یک مسلمان را روح اجتماعی کرده باشد، آن را با چاشنی عبادت به خورد مردم داده و می‌گوید بگویید: ایاک نَعْبُدُ وَ ایاک نَسْتَعینُ، اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ "ما عموماً منحصراً تو را پرستش می‌کنیم و منحصراً از تو کمک می‌خواهیم، خدایا همه ما را به راه راست هدایت کن"📖🍃 در اینجا همکاری و همدلی و همگامی کاملًا مشهود است...🕊🌱 و بالاتر، مسئله‌ #صلح و سلم‌طلبی است که در سلامِ نماز مطرح است: "السَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللهِ الصّالِحینَ"📖🍃 این یک اعلام سلم‌طلبی است ولی نه برای عموم بشر حتی افرادی که باید ریشه آنها را کند تا بشریت سالم بماند، بلکه برای بندگان صالح‌ و شایسته خداوند؛🕋🖇 یعنی خداوندا! من با هیچ بنده درستِ تو سرِ جنگ و ستیز ندارم🙂🖐🏻 #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام، ص ، 129، 130، 131 قسمت سوم و اخر

#خاصیت_عادت‌✍🏻🖇 علمای روان‌شناسی می‌گویند: یک کار همین قدر که برای انسان عادت شد، دو خاصیت متضاد در آن به وجود می‌آید. 🗯هرچه که بر عادت بودنش افزوده شود و تمرین انسان زیادتر گردد، کارْ سهل‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود.🖐🏻✨ یک ماشین‌نویس که به ماشین‌نویسی عادت می‌کند، هرچه بیشتر عادت می‌کند، کار سریع‌تر و سهل‌تر برایش صورت می‌گیرد.📑 🖥 ولی هرچه بیشتر عادت می‌کند، از توجهش کاسته می‌شود، یعنی از اینکه این عمل او یک عمل ارادی و از روی توجه باشد کاسته می‌شود و به یک عمل غیرارادی نزدیک‌تر می‌گردد.🪴✨ خاصیت عادت این است. 🌻🌿اینکه در اسلام به مسئله‌ نیت تا این اندازه توجه شده، برای جلوگیری از این است که عبادت‌ها آنچنان عادت نشود که به واسطه عادت، به یک کار طبیعی و غیر ارادی و غیر فکری و غیر هدفی و کارِ بدون توجه- که هدف درک نشود و فقط به پیکر عمل توجه گردد- تبدیل شود.🤌🏻✨ اینها چیزهایی است که ما تنها در نماز اسلامی به دست می‌آوریم و متوجه می‌شویم که بسیاری از برنامه‌های تربیتی به وسیله این عبادت و در پیکر این عبادت پیاده می‌شود؛🕊👀 گذشته از اینکه خود این عمل، پرورش عشق و محبت خدا و معنویت در انسان است که روح عبادت است.🤍🕊 #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام، ص 131 الی 134 قسمت پنجم و اخر

و شاید مکرر گفته باشیم که پوک‌ترین و بی‌مغزترین حرف‌ها همین حرف منسوب به زردشت است که می‌گوید: گفتار نیک🔈 پندار نیک💭 کردار نیک✔️ آخر نیکی چه هست؟ مثل این است که از مهندسی برای ساختمان یک مسجد طرح بخواهند🏢 به او بگویند: طرح شما چیست؟ بگوید: یک ساختمان خوب.🏗 اول باید دید «خوب» و «ساختمان» در نظر او چیست.⁉️ یا به یک خیاطی بگویند: چه مدل لباس می‌دوزی؟🤔 بگوید: یک مدل خوب، ولی معلوم نباشد خوب او چگونه است.🤷 این است که وقتی می‌گوییم اصول و مبانی اخلاق اسلامی، معنایش این است که ببینیم اسلام چه چیزهایی را اخلاق خوب می‌داند و چه چیزهایی را اخلاق بد.🌝✨ در این صورت ما می‌توانیم روش اخلاقی و تربیتی اسلام را بفهمیم.🌙✨ #استاد_مطهری ،تعلیم و تربیت در اسلام ، ص، 134، 135

عذاب و رضایت وجدان‌🖐 معنی وجدان و الهامات وجدانی همین جا کاملًا دانسته می‌شود: تذکر نفس، توجه به خود؛🤌📒 و با توجه به خود، درک کردنِ اینکه چه چیزی ملایم و مناسب با این گوهر و جوهر است و چه چیزی متضاد با اوست و همین حالتی که [به نام عذاب وجدان‌] در همه مردم کم و بیش وجود دارد. 💎📘 1) این مسئله‌ «عذاب وجدان» در بشر چیست؟🤔 2) مسئله‌ «رضایت وجدان» چیست؟🤔 واقعاً انسان وقتی یک کارهای خاصی را انجام می‌دهد، در عمق وجدان خویش راضی است و برای خود موفقیت می‌داند که این کار را کرده،🧐 و وقتی یک سلسله کارهای دیگر را مرتکب می‌شود، در عمق وجدان خود چنان ناراضی است و چنان یک قوّه‌ای او را سرکوفت و رنج می‌دهد و ناراحت می‌کند که از هر زندان خارجی بدتر است.✋🕸 چقدر از جانی‌ها بوده‌اند که خودشان به پای میز محاکمه آمده‌اند و گفته‌اند مرا بکشید، من مستحق کشتن هستم.🌱🐾 این چه احساسی است در انسان که انسان نتواند خودش را تحمل کند؟!🤔 اغلب جانی‌ها همین‌طور هستند.🫧❄️ قسمت1 #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام، ص، 159، 160

در همین داستان کربلا می‌خوانیم که بسیار نادم و دچار کابوس بودند.👾👣 یکی از آنها به پرده کعبه آویخته بوده که: خدایا مرا بیامرز، اگرچه می‌دانم که نمی‌آمرزی.😔... این جز وجدان او چه بوده؟ خلبان هیروشیما عاقبت، کارش به دارالمجانین کشید.🛬🕳 این الهام فجور و تقوا ناشی از همان ادراک ذات است، و این تنها و تنها با فلسفه ماوراء الطبیعی جور در می‌آید که انسان تنها این کالبد و این بدن نیست،📄 و مسئله‌ انسانیت هم تنها و تنها با این فکر می‌تواند مفهوم و معنی داشته باشد.🖇🗞 در آن مقالات «زن روز» مقاله مفصلی نوشتم که دنیای اروپا از یک طرف انسان را بکلی از ارزش ساقط می‌کند و او را جز ماشین چیزی نمی‌داند، و از طرف دیگر سخن از حقوق بشر و حیثیت ذاتی بشر می‌راند.📜🏷 این خیلی حرف مضحکی است که در مقدمه اعلامیه حقوق بشر آمده است: نظر به اینکه هر انسانی از انسان‌ها دارای یک حیثیت ذاتی است که به موجب این حیثیت ذاتی از یک نوع شرافتی برخوردار است...🗂📎 ین حیثیت ذاتی چیست؟🤔 انسانی که شما معرفی کرده‌اید با این اتومبیلی که من سوار می‌شوم فرقی ندارد جز اینکه اتومبیل پیچیده‌تری است.🚗📎 پس حیثیت ذاتی معنی ندارد، نه در من و نه در شما.📝📚 من یک ماشین هستم و شما یک ماشین دیگر هستید... اصلًا بشر با غیر بشر فرق نمی‌کند، همه در حکم ماشین هستند.🚙🖱 گاندی در کتاب این است مذهب من جملات بسیار عالی‌ای در این باب دارد. قسمت2 #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام، ص 159،160

❇فلسفه قصاص‌ ازدیدگاه شهیدمطهری❇ ✅ببینید این تعبیر قرآن راجع به مسئله‌ قصاص چه تعبیر جامعی است! می‌دانیم قرآن در قانون جزایی خود طرفدار قصاص است. در مواردی که کسی به عمد و بدون هیچ عذری بی‌گناهی و نفس محترمی را از بین می‌برد، اسلام اجازه قصاص می‌دهد که او را به مجازات آن شخص اعدام کنند. ⬅دراینجا این مسئله‌ پیش می‌آید که حالا او یک نفر را کشته، ما چرا یک نفر دیگر را اضافه کنیم و بکشیم؟! اگر کشتن کار بدی است ما چرا به عنوان قصاص، این کار بد را تکرار کنیم؟! او کار بدی کرده که یک نفر را کشته، آیا ما هم خود او را بکشیم که باز یک انسان کشته باشیم؟! قرآن می‌گوید: وَ لَکمْ فِی الْقِصاصِ حَیوةٌ یا اولِی الْالْبابِ [1]؛ کشتن اینچنین را، کشتن و اماته و میراندن تلقی نکنید، این را حیات و زندگی تلقی کنید ولی نه حیات این فرد، حیات جمع. یعنی با قصاص یک نفر متجاوز، حیات جامعه و حیات افراد دیگر را حفظ کرده‌اید. ⬅شما اگر جلو قاتل را نگیرید، فردا او یک نفر دیگر را خواهد کشت، و فردا ده‌ها نفر دیگر پیدا می‌شوند و ده‌ها نفر دیگر را خواهند کشت. ◀پس این را کم شدن افراد جامعه تلقی نکنید، حفظ بقای جامعه تلقی کنید؛ این را میراندن تلقی نکنید، زندگی تلقی کنید؛ یعنی قصاص معنایش دشمنی کردن با انسان نیست، دوستی کردن با انسان است. #استاد_مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام، ص، 238، 239

📗نیکی به کافردرکلام قرآن📗 ❇در قرآن کریم می‌بینیم که به محبت و به احسان و نیکی نسبت به همه مردم حتی نسبت به کفار توصیه شده است، اما در حدودی که این محبت کردن و این نیکی کردن اثر نیک ببخشد. ❇ آنجا که نیکی کردن اثر نیک نبخشد، آن نیکی نیست بلکه بدی است به صورت نیکی. مثلًا در آیه مبارکه‌ای که در سوره ممتحنه‌ [1] است می‌فرماید: لا ینْهیکمُ اللهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یقاتِلوکمْ فِی الدّینِ وَ لَمْ یخْرِجوکمْ مِنْ دِیارِکمْ انْ تَبَرّوهُمْ وَ تُقْسِطوا الَیهِمْ انَّ اللهَ یحِبُّ الْمُقْسِطینَ. انَّما ینْهیکمُ اللهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلوکمْ فِی الدّینِ وَ اخْرَجوکمْ مِنْ دِیارِکمْ.... یعنی خدا شما را نهی نمی‌کند (اول می‌گوید نهی نمی‌کند، بعد امر هم می‌کند) که نسبت به کافرانی که به خاطر دین با شما نجنگیده‌اند، با شما در حال نبرد آن هم به خاطر دین نیستند، آنها که شما را از خانه‌هایتان بیرون نکرده‌اند- که در آن وقت مصداقش قریش بودند که هم به خاطر دین با مسلمین می‌جنگیدند و هم مسلمین را از خانه‌هایشان خارج کردند- آری، خدا شما را نهی نمی‌کند که نسبت به این کافران نیکی کنید. یعنی اگر ما می‌گوییم به کافران نیکی نکنید، آنها را می‌گوییم. نیکی کردن به آنها عین بدی کردن به خود شماست، تقویت بنیه دشمن است که طبعاً علیه شما به کار می‌رود. ❇ بعد می‌فرماید: انَّ اللهَ یحِبُّ الْمُقْسِطینَ خدا کسانی را که خوبی کنند و به قسط و عدالت رفتار نمایند، دوست می‌دارد؛ یعنی این کار را بکنید. انَّما ینْهیکمُ اللهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلوکمْ فِی الدّینِ وَ اخْرَجوکمْ مِنْ دِیارِکمْ [خدا شما را نهی می‌کند از نیکی کردن نسبت به کافرانی که به خاطر دین با شما جنگیده‌اند و شما را از خانه‌هایتان بیرون کرده‌اند.] رفتار عادلانه با کافر بعلاوه راجع به عدل و به عدالت رفتار کردن و حق واقعی هر فردی را به او دادن، حتی نسبت به همین کافرانی که با شما می‌جنگند و شما را [از خانه هایتان‌] بیرون کردند، نیز می‌گوید از عدل خارج نشوید. آن، مسئله‌ احسان بود. فرمود: به اینها احسان نکنید. اما مسئله‌ عدل چطور؟ اینکه می‌خواهیم حق آنها را به ایشان بدهیم. آیا می‌توانیم به آنها ظلم کنیم؟ می‌گوید: نه. 💠 در اوایل سوره مبارکه مائده است: وَ لا یجْرِمَنَّکمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلی الّا تَعْدِلُوا اعْدِلوا هُوَ اقْرَبُ لِلتَّقْوی [1]. هرگز کینه و دشمنی یک قومی شما را وادار نکند که بر آنها ظلم و ستم کنید، یعنی آنچه را که مستحق آن نیستند به آنها برسانید؛ با آنها هم به عدالت رفتار کنید که عدالت به تقوا نزدیکتر است. ❇در آیات دیگر قرآن نیز هست که با کافر جنگیدن هم یک حدی دارد؛ یعنی جایی می‌رسد که اگر بیش از آن جلو بروند، ❇ به تعبیر خود قرآن اعتداء و تجاوز از حد است، که در آیه دیگر می‌فرماید: وَ قاتِلوا فی سَبیلِ اللهِ الَّذینَ یقاتِلونَکمْ وَ لا تَعْتَدوا انَّ اللهَ لایحِبُّ الْمُعْتَدینَ [2]. در راه خدا با مردمی که با شما می‌جنگند بجنگید، ولی از حد تجاوز نکنید. 🍀 مثلًا آن‌ وقت که دشمن اسلحه‌اش را زمین می‌گذارد و می‌گوید تسلیم، آنگاه که دیگر تسلیم شد و شمشیرش به روی شما کشیده نیست دیگر او را نکشید. 🍀 یا مثلًا متعرض بچه‌هایشان نشوید، متعرض زن‌هایشان نشوید، متعرض پیرمردهایشان نشوید؛ متعرض آبادی‌شان، درخت و چشمه‌هایشان نشوید (همان دستورهایی که پیغمبر اکرم غالباً وقتی که مسلمین به جنگ می‌رفتند، به صورت متحدالمآل به آنها می‌فرمود). 🌻بنابراین وقتی که پای عدالت و نقطه مقابل آن، ظلم در میان باشد می‌گوید در مورد کافران هم از حد تجاوز نکنید، به آنها ظلم نکنید، با آنها هم به عدالت رفتار کنید. 🌺پس عدالت به هرحال باید رعایت بشود. احسان به کافر را در جایی اجازه می‌دهد که اثر خوب داشته باشد، اما آنجا که اثر بد می‌بخشد (یا برای خود او و یا برای مسلمین) مسلّم اجازه نمی‌دهد. مثلًا می‌گویند اسلحه به کافر نفروشید[1]. (1البته اختصاص به اسلحه ندارد، هرچیزی که بنیه او را تقویت می‌کند. ) 🌾ولی ذکر می‌کنند که این در صورتی است که شما بدانید یا احتمال بدهید که اگر این اسلحه را به او بفروشید، او را تقویت کرده‌اید و با همین اسلحه فردا به جنگ شما می‌آید و شما را از بین می‌برد. پس این در واقع تقویت غیرمستقیم دشمن علیه خودتان است؛ این کار را نکنید، و الّا فروختن چیزی به کافران که هیچ اثر نامطلوبی از آن پیدا نمی‌شود مانعی ندارد. #استاد_مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، ص ، 241، 242، 243