#تحلیل_راهبردی
🔺علیه یک روایت!
✅اعتراضات در بزرگترین دانشگاههای آمریکا به شکل بیسابقهای علیه نسلکشی در غزه بالا گرفته و به اعمال خشونت و دستگیری حدود 550 دانشجو و بعضا اساتید معترض کشیده شده است. این تحرکات یادآور اعتراضات گسترده دانشجویان در سال 1968 نسبت به جنگ ویتنام است.
✅اما این اعتراضات جلوهای از پدیدار شدن دوگانگی عمیق در قبال اسرائیل در کشوری است که هم مهمترین حامی اسرائیل است و نیز شاهد گستردهترین اعتراضات دانشجویی در جهان علیه آن است.
✅این اتفاقات برونداد تحولی است که در این 7 ماه در افکار عمومی غرب علیه روایت اسرائیل و صهیونیسم درباره ماجرای فلسطین رخ داده است؛ روایتی که بیش از هفت دهه برای مقبولیت آن تلاش و مورد پذیرش نیز واقع شد؛ اما امروز مخالفت با آن و حمایت از طرف فلسطینی به یک هنجار و ارزش تبدیل شده است. حمله به رفح در این شرایط تسریع بخش این شیفت پارادایمی است.
✅اتهام قدیمی یهودستیزی علیه معترضان عَلم میشود؛ ولی برنی سندرز سناتور یهودی آمریکایی در واکنش به این ادعای نتانیاهو میگوید که اعتراض به کشتار 34 هزار فلسطینی در شش ماه یهودی ستیزی نیست.
#صابر_گل_عنبری
#تحلیل_راهبردی
🔴روسیه از حمایت اسد تا الشرع!
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹روسیه متحد نظام سابق سوریه بود و در دفاع از آن با مخالفان و معترضان جنگید. اکنون هم اسد را -که امروز حتی ارکان نظام سابقش هم علیه او شدهاند- در مسکو پناه داده است!
🔸اما در عین حال هم با بازی پیچیده و ماهرانهای توانسته تا اینجای کار، تا حدودی دل رهبران جدید سوریه را نیز به دست آورد!
✅در حالی که روسیه میدانست ارتش سوریه «خواسته یا ناخواسته» در حال فروپاشی است و ساعت صفر سقوط نظام اسد فرا رسیده، در روزهای آخر حیات این نظام از طریق ترکیه با مخالفان ارتباط گرفت و با خارج کردن بشار اسد از دمشق و سهیم شدن در انتقال قدرت میان دولت اسد و دولت انتقالی جدید جلوه دیگری از بازیگری پراگماتیک خود را به نمایش گذاشت. اینها اتفاقاتی است که رخ داده و نقش روسیه در آنها قابل انکار نیست. حالا این که واقعا معاملهای پشت پرده بوده باشد یا نه، کسی اطلاع ندارد و نمیتوان در این باره جز حدس و گمان با قطعیت حرفی زد.
🔹در سوریه پسااسد هم که همه کاسه کوزهها در حال شکستن بر سر ایران است، سفارت روسیه در دمشق همچنان فعال است و هنوز هم دو پایگاه هوایی و دریایی آن در طرطوس و لاذقیه به شکلی دایر هستند.
🔸حالا هم که سوریه شاهد ثباتی نسبی است، وزیر خارجه روسیه امروز سخنان قابل تاملی بیان داشت که خمیرمایه آن تلاش برای نزدیکی به رهبری جدید سوریه بود. لاوروف تاکید کرد که ما با مقامات سوریه جدید از طریق سفارت خود در دمشق در ارتباط هستیم و ابراز امیدواری کرد که روسیه بتواند با پایان دوره انتقالی در اقتصاد و سرمایهگذاریها در سوریه سهیم باشد.
✅همچنین با آب و تاب ضمن اشاره به این که احمدالشرع (جولانی) روابط سوریه و روسیه را «دیرینه» و «راهبردی» توصیف کرده است، تاکید کرد که از این رویکرد حمایت میکنیم.
🔹البته الشرع قبل از سقوط دمشق در مصاحبه با سیانان نیز به نوعی درباره امکان برقراری روابط راهبردی میان تهران و دمشق نیز سخن گفته بود، اما به نظر میرسد که با وجود آرامش روزهای نخست پس از سقوط اسد، برعکس مورد روسیه مناسبات میان تهران و دمشق جدید روز به روز وارد مرحله پرتنشتری میشود.
🔸در عین حال هم لاوروف ضمن پیامی ضمنی به کردها و علویان سوریه تاکید کرد که کشورش اجازه نخواهد داد سوریه تجزیه شود و از اسرائیل هم خواست امنیت خود را به زیان دیگران تامین نکند!
در عین حال هم «نگرانیهای ترکیه» در خصوص اوضاع امنیتی در مرزهای خود با سوریه را «مشروع» دانست و بیان داشت که «هر چند برخی عملا به فروپاشی سوریه تمایل دارند» اما نمیتوان اجازه داد که این اتفاق بیفتد.
✅واقعیت این است که روایت روسیه و ایران درباره حضور خود در سوریه در عین دفاع از یک متحد مشترک اما تفاوتهای خاصی با یکدیگر داشت و مسکو این حضور و دفاع از نظام سابق سوریه را به «امری حیثیتی» تبدیل نکرده بود و حالا هم که دنیای منافع و سیاست اقتضای دیگری دارد، با عبور آسان از بار روانی سقوط متحد سوریاش به دنبال پیریزی دورهای جدید از روابط با کسانی است که تا دیروز با آنها میجنگید.
💢البته بعید هم نیست که این دست مواضع روسیه و مغازله با تحریرالشام و غیره با هدف جلوگیری از تحرکات احتمالی حقوقی دمشق در آینده در محافل بینالمللی علیه روسیه به دلیل حمایت از حکومت سابق سوریه باشد. اخیرا با اعلام کشف برخی گورهای دسته جمعی و مسائل زندانها زمزمههای چنین تحرکاتی شنیده میشود.
🔴نتانیاهو در آمریکا به دنبال چیست؟
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹نتانیاهو به نوشته روزنامه اسرائیلی معاریو در سفر به آمریکا مسیر هوایی پر پیچ و خم و طولانی را طی و هواپیمای او از بیم بازداشتش از عبور از حریم هوایی برخی کشورهای عضو دادگاه لاهه پرهیز کرده است.
نتانیاهو فردا با ترامپ دیدار میکند و پرسش کانونی از چند روز قبل هم درباره این سفر اهداف و نتایج آن است.
🔸بر خلاف برخی تحلیلها که گفتهاند هدف از سفر قانع کردن ترامپ به از سرگیری جنگ در غزه است، به گمانم نتانیاهو به این جمعبندی رسیده است که مخالفت ترامپ با این مساله جدی است و بعید است که بخواهد در این باره سر به سر او بگذارد. در این میان اما به احتمال زیاد در روزهای آینده همزمان با ازسرگیری مذاکرات میان حماس و اسرائیل ترامپ بخواهد با ابراز تردید نسبت به تداوم آتش بس بر طرف فلسطینی فشار آورد.
✅چنان که قبلا هم گفته شد، تداوم جنگ در غزه به معنای معطل شدن طرحهای خاورمیانهای ترامپ از جمله ادامه پروژه پیمان ابراهیم و همچنین تنش نظامی در منطقه است و این چیزی نیست که او بخواهد. در همین حال هم این جنگ برای آمریکا هزینه مالی سنگینی دارد و ترامپ مخالف چنین هزینههایی خارج از آمریکاست.
🔹البته چندان هم محتمل نیست که خود بی بی هم عملا به دنبال از سرگیری جنگ باشد. چیزی که در 15 ماه جنگ تمام عیار به دست نیامده، بعید است که با زمان بیشتری محقق شود. از سرگیری جنگ در سایه مخالفت جامعه اسرائیل و نبود دورنمای روشنی برای آن دردسرهای خود را برای نتانیاهو دارد. اگر قبلا بودن گروگانها در غزه توجیهی برای ادامه جنگ بود، اما تداوم تلفات نظامی با شروع مجدد جنگ بدون هدف مشخصی و عدم امکان نابودی حماس چه بسا دردسری بزرگتر از عدم از سرگیری جنگ برای نتانیاهو داشته باشد.
🔸نتانیاهو به دنبال گرفتن امتیازاتی در آمریکا در قبال آتش بس است که نه تنها با آن بتواند دولتش را حفظ کند، بلکه مهمتر از آن پیروزی مجدد راستگرایان تندرو و به تبع آن تداوم حکومت آنها در انتخابات آتی را تضمین کند.
✅اما تحقق این دو هدف با اجرای بقیه مراحل آتشبس به ویژه مرحله دوم آن امکانپذیر نیست و این مرحله برای نتانیاهو و شرکای راستگرایش بسیار پرپیامدتر از مرحله اول توافق است. به این علت که گروگانهای اسرائیلی باقیمانده نظامی و افسران ارتش هستند و حماس هم بهای سنگینتری در مقابل آزادی آنها میخواهد.
🔹به نظر میرسد که نتانیاهو در وهله نخست نهایت تلاش خود را خواهد کرد که دستکم ترامپ را به یافتن راهحلی برای پایان دادن به حکومت حماس در نوار غزه قانع کند. تداوم این حکومت پس از 15 ماه جنگ ویرانگر و رژههای نظامی نیروهای حماس در مناطق مختلف باریکه غزه در دو هفته اخیر نتانیاهو را در معرض انتقادات و فشار سنگینی به ویژه از جانب شرکای اولترا راستش قرار داده است. در چنین شرایطی اجرای مرحله دوم توافق حکم مرگ را برای دولت نتانیاهو دارد. به همین علت احتمالا نتانیاهو بخواهد از ترامپ تضمینی برای ربط دادن بازسازی به پایان حکومت حماس بگیرد.
🔸اما امتیاز دوم چیزی است که نتانیاهو در کرانه باختری میخواهد و به احتمال زیاد آن به دنبال ضمیمه کردن بخشهای مهم این منطقه به اسرائیل و یا گرفتن موافقت آمریکا برای گسترش بیسابقه شهرکسازی در آن است. در این زمینه هم بعید نیست که بخواهد ترامپ را به ایجاد تغییراتی در تشکیلات خودگردان و کنار گذاشتن محمود عباس از ریاست آن قانع کند.
✅امتیاز سومی که نتانیاهو میخواهد پیوند زدن اجرای مراحل بعدی آتش بس به شروع سریع روند عادیسازی با عربستان و یا حتی کلید زدن نسخه دوم فشار حداکثری علیه ایران با هدف کنترل پیامدهای مرحله دوم توافق با غزه است.
🔹در این میان هم نتانیاهو نگران این است که عادیسازی روابط با عربستان با آغاز مذاکرات و فرایندی سیاسی با حکومت خودگردان همراه شود که این هم با توجه به مخالفت سرسختانه شرکایش با چنین مذاکراتی پرهزینه است و خود عادیسازی را به عنوان یک منفعت برای نتانیاهو تحت الشعاع قرار میدهد. از این رو، بی بی میخواهد ترامپ را قانع کند که برقراری روابط با ریاض بدون کمترین بهایی از جانب اسرائیل باشد.
🔸پرونده حساس دیگری که نتانیاهو با ترامپ بررسی خواهد کرد، ایران است. در این خصوص از بین سطور تحلیلها و اظهارات راستگرایان اسرائیلی نوعی ناخرسندی نسبت به تاخیر ترامپ در اعلام سیاستش در قبال تهران وجود دارد. در این باره احتمالا نتانیاهو از ترامپ بخواهد که هر چه سریعتر سیاست بسیار سختگیرانهای علیه ایران اعلام کند و هر روزنهای برای دیپلماسی و دستیابی به توافق را ببندد.
💢آنچه بیان شد، اهداف نتانیاهو در این سفر است، اما این که ترامپ تا چه اندازه هم در پرونده فلسطین هم ایران همراهی کند، باید منتظر سیاست اعمالی و نه اعلامی او در این باره در هفتهها و ماههای آینده ماند.
🔴معادن نادر؛ میدان رقابتی جهانی!
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹یکی از اهداف مهم دونالد ترامپ از پایان جنگ اوکراین تصاحب سریع معادن خاکی نادر این کشور است که طولانیتر شدن جنگ دسترسی به این معادن را دشوار میکند. از این رو ترامپ معتقد است که پایان جنگ با فشار بر کییف و زلنسکی میسر است. اما این مغازله ترامپ برای پوتین نیز نه صرفا نوعی همذاتپنداری شخصیتی بلکه نوعی ریلگذاری برای همکاری با مسکو در خصوص دسترسی به معادن نادر این کشور در آینده است.
🔸اما این معادن چه اهمیتی برای آمریکا و ترامپ و ثروتمندان دور و بر او دارد؟ حدودا 17 عنصر خاکی نادر وجود دارد که در فناوریهای پیشرفته و فوق مدرن کاربردی اساسی دارند؛ از صنایع نظامی و موشکی گرفته تا پنلهای خورشیدی، انرژی سبز، گوشیهای همراه، خودروهای الکترونیک، رسیدن به کربن خنثی و دهها کاربرد حساس دیگر. به عنوان مثال در همین گوشیهای آیفون، هفت عنصر نادر به کار رفته است.
✅معادن نادر برگ برنده و اهرم فشار نیرومند چین در رقابت و جنگ تجاری با آمریکاست که اخیرا با بازگشت دونالد ترامپ به قدرت و اعمال تعرفه گمرکی ۱۰ درصدی اهمیت فوقالعادهای پیدا کرده است. در مقابل هم چین محدودیتهایی برای صادرات این عناصر حیاتی به آمریکا اعمال کرده است.
🔹در واقع اهتمام بیسابقه ترامپ به معادن نادر و تلاش برای تصاحب آن در اوکراین را باید از منظر رقابت و جنگ تجاری با چین دید.
🔸آمریکا به اندازه کافی از این معادن برخوردار نیست و ۸۰ درصد نیازهای خود در این حوزه را از چین وارد میکند و همین خود پاشنه آشیل آمریکا در این مواجهه و تقابل است. اتحادیه اروپا هم چنین مشکلی دارد و ۹۸ درصد نیازهای خود به عناصر نادر را از چین تامین میکند. در واقع چین و اوکراین در صدر صادر کنندگان بزرگ معادن نادر هستند. روسیه هم ذخایر قابل توجهی در این حوزه دارد. اوکراین حدودا ۵ درصد ذخایر جهانی معادن نادر را در اختیار دارد و در اروپا بیرقیب است. البته در خارج از این قاره ویتنام و برزیل هم چنین مقداری از این ذخایر را دارند.
✅گفته میشود که اوکراین ۲۲ معدن نادر از ۳۰ معدن قاره اروپا را در اختیار دارد و بنا به منابع خبری، آمریکا ارزش راهبردی معادن و عناصر خاکی نادر اوکراین را ۱۵ تریلیون دلار برآورد کرده است.
🔹ناگفته هم نماند منظور از نادر بودن آنطور نیست که در وهله نخست به ذهن متبادر میشود، بلکه کمیابی آنها در عدم وجودشان به صورت مجزا از سایر مواد معدنی و دشواری جداسازی و جذب آنها از سایر مواد معدنی و همچنین کمبود عرضه آنهاست.
🔸در واقع چه بسا پشت پرده جنگ اوکراین نه صرفا عوامل اعلامی مسکو همچون تلاش کییف برای عضویت در ناتو، بلکه تلاش روسیه برای سلطه بر آن سرزمین به جهت تصاحب معادن این کشور نظر به اهمیت فوق راهبردی این معادن به عنوان یک سلاح نادر و معادلهساز بود که اهمیت آنها روز به روز با پیشرفت تکنولوژیهای پیشرفته بیشتر و بیشتر میشود.
✅به این علت و به دلایل مهم ژئوپلیتیکی و امنیتی اروپا و آمریکای بایدن با هزینه صدها میلیارد دلار تلاش زیادی برای حفظ اوکراین کردند که بدون ورود به جنگی مستقیم با روسیه مانع سقوط آن و سلطه بر روسیه بر این کشور شوند. اکنون ترامپ اما نمیخواهد دیگر هزینه کند و در عین حال هم میخواهد معادن این کشور را در قالب توافقی برای پایان جنگ ولو به قیمت از دست رفتن بخشهای اشغال شده اوکراین به نفع روسیه تصاحب کند.
💢در این میان هم پوتین برای به دست آوردن بیشتر دل ترامپ و ترغیب او به همراهی بیشتر برای پایان یکجانبه جنگ اوکراین به نفع مسکو گفته است که کشورش آماده همکاری با آمریکا برای اکتشاف و استخراج از معادن روسیه است.
🔴فراخوان اوجالان؛ آغاز مسیری دشوار!
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹عبدالله اوجالان دوشنبه گذشته در زندان امرلی، پیامی تحت عنوان «فراخوانی برای صلح و جامعه دموکراتیک» نوشت که پنجشنبه احمد تورک شهردار سابق ماردین (عزل شده توسط دولت) آن را در نشستی خبری قرائت کرد.
🔸پیام اوجالان را میتوان محصول دو عامل دانست؛ نخست بازنگری خود او در افکار و اندیشههایش و مانیفست پ.ک.ک که البته اتفاق جدیدی نیست و دو فراخوان قبلی اوجالان در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ موید این مدعاست. اما عامل دوم هم گفتگوهای مستمر میان او و دستگاه اطلاعاتی ترکیه به ویژه در یک سال اخیر است.
✅اما پیام اوجالان از دو منظر یکی محتوا و دیگری بسترهای داخلی، منطقهای و بینالمللی با دو نامه یک دهه قبل متفاوت است. دو فراخوان قبلی دعوت به توقف عملیاتها علیه ترکیه بود، اما تصریحی بر بر زمین گذاشتن سلاح نداشت. اما پیام جدید اوجالان هم خواستار خداحافظی همیشگی با سلاح و هم انحلال پ.ک.ک و ورود به یک فرایند سیاسی شده است.
🔹رهبر حزب کارگران کردستان ترکیه در پیام جدید خود تلاش کرده است که ماحصل بازاندیشی خود در این دو دهه و اندی را در چارچوبی نظری و در قالب یک مانفیست و نقشه راه جدید برای حل مساله کردی در ترکیه با بازنمایی تاریخی و عوامل شکلگیری این حزب ارائه دهد. از این جهت این پیام هر چند غیر مستقیم دولت و حاکمیت و ملت ترکیه را نیز خطاب قرار میدهد؛ اما مخاطب اصلی آن خود پ.ک.ک است.
🔸اوجالان هر چند از اعضای حزب خواسته است که سلاح خود را زمین گذاشته و حزب را منحل کنند، اما فراخوانش در این باره به معنای اعتراف به اشتباه بودن حمل آن از ابتدای کار نیست؛ بلکه حتی آن را به نوعی برای برههای در واکنش به انکار واقعیت کردها در ترکیه و در سایه محدودیتهای گسترده موجه هم میداند؛ اما بر این باور است که پ.ک.ک با فروپاشی «سوسیالیسم واقعا موجود» در دهه نود و کاهش انکار هویت کردها در ترکیه و غیره باید با کنار گذاشتن کار نظامی و انحلال خود با تئوری، برنامه، راهبرد و تاکتیک قبلی خود خداحافظی کند و مسیر کار سیاسی را با تشکیلات و برنامه و راهبردی جدید آغاز کند.
✅سپس هدف از کار سیاسی را ساخت یک جامعه و نظام سیاسی دموکراتیک اعلام میکند و اینجا مخالفت خود را با راهکارهایی چون دولت-ملت جداگانه، فدرالیسم، خودمختاری اداری و راهکارهای فرهنگیمحور ابراز میدارد.
🔹واقعیت هم این است که آنچه پیشران اصلی دولت ترکیه و اوجالان به سمت صلح و آشتی بوده نوعی بنبست است که دو طرف واقف هستند. هر دو طرف به این جمع بندی رسیدهاند که این مواجهه مسلحانه فراز و نشیب دارد؛ اما پایانی و برندهای ندارد و یک وضعیت فرسایشی بیحاصلی را برای آنها رقم زده است.
🔸در این میان دولت ترکیه با درک شرایط نوین منطقه و بینالملل و نگرانی نسبت به عقب ماندن از چرخه توسعه در سایه دورخیز کشورهای عربی خلیج فارس و چالش تداوم حکمرانی عدالت و توسعه در آینده، مساله کُردی و وجود پ.ک.ک را مهمترین چالش و مانع فراروی خود در این زمینه میداند. کما این که اردوغان به دنبال اصلاحاتی داخلی از جمله اصلاح قانون اساسی است که بدون حمایت حدودا 60 نماینده کُرد عضو حزب «برابری و دموکراسی خلقها» میسر نیست. البته خود کردها هم از بخشی از این اصلاحات منتفع میشوند.
✅اما اکنون پرسش کانونی این است که سرنوشت فراخوان اوجالان چه میشود؟
آیا فرماندهان و اعضای پ.ک.ک به ندای رهبر حزب سلاح خود را بر زمین میگذارند و آن را منحل میکنند؟
🔹فعلا پاسخ روشنی نمیتوان داد و برای داوری هم زود است. پیام اوجالان با وجود اهمیت و تاریخی بودن آن اما سرآغاز یک راه بسیار دشوار در مسیر صلح در ترکیه است که با چالشهای پیچیده و فراوانی در دو عرصه داخلی و خارجی مواجه است. اما از واکنش هواداران پ.ک.ک در ترکیه پیداست که فراخوان رهبر این حزب موافقان و مخالفان خود را دارد و همین خود در سایه عوامل منطقهای و بینالمللی میتواند مانعی در رسیدن رهبران و اعضای آن به یک جمعبندی واحد باشد و باعث انقسام و دو دستگی شود. مخالفان معتقدند که هنوز روشن نیست که دولت ترکیه در مقابل بر زمین گذاشتن سلاح و انحلال پ.ک.ک چه امتیازاتی میدهد و دست به چه اصلاحاتی میزند.
💢در این زمینه اما به نظر میرسد که دولت ترکیه نظارهگر وضعیت و سبک سنگین کردن آن است. پلان بعدی میتواند آزادی اوجالان در آینده و سخنرانی او در پارلمان باشد که تحرکات ایشان با توجه به جایگاه خاصی که دارد، میتواند نوعی پویایی به سپهر سیاست کُردی در ترکیه در جهت پیشبرد مانیفست جدیدش ببخشد و در مقابل مخالفان آن را در منگنه و وضعیت سختی قرار دهد.
فعلا باید منتظر آزادی احتمالی اوجالان و آثار آن در جهت پیشبرد فراخوان و اهدافش ماند.
🔴نامه ترامپ و تکذیبیه ایران!
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹دونالد ترامپ در گفتگو با شبکه فاکس بیزنس گفته است که دیروز پنجشنبه نامهای خطاب به مقام رهبری ایران نوشته است. وی بیان داشت که در این نامه گفته است«امیدوارم که مذاکره کنید؛ چرا که این مساله برای ایران خیلی بهتر خواهد بود». وی در عین حال نیز گفته است: «آنها خواهان دستیابی به این نامه هستند. جایگزین دیگر این است که ما کاری انجام دهیم؛ چرا که نمیشود که ایران سلاح هستهای داشته باشد.».
🔸اما در مقابل دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل اعلام کرد که «تاکنون چنین نامهای دریافت نکردهایم.»
✅اما قید «تاکنون» به معنای این است که اصل وجود نامه تکذیب نشده است. در این میان، یک مقام آمریکایی به شبکه الجزیره گفت که ترامپ این نامه را نوشته است، اما هنوز ارسال نشده است.
🔹رسانهای کردن این نامه قبل از ارسال آن خود واجد معانی و دلالتهای خاصی است و چه بسا این از موارد نادر در تاریخ دیپلماسی در جهان است که عالیترین مقام یک کشور از فحوای نامهای به عالیترین مقام کشور دیگری قبل از ارسال آن خبر میدهد. این هم نشانه دیگری از متفاوت بودن ترامپ است.
🔸اما رسانهای کردن نامه به این شکل در وهله نخست بیانگر این است که تصویر رسانهای به هر دلیل و انگیزهای برای ترامپ در مواجهه با پروندههای مختلف از اهمیت ویژهای برخوردار است. همچنین نشان میدهد که او در پرونده ایران نیز همچون بحران اوکراین عجله دارد و به دنبال رسیدن به نتیجه و توافق مطلوب خود است. در این خصوص آنچه برای ترامپ اهمیت است، رسیدن سریع به نتیجه دلخواه است؛ ولو این که بعد از رد مذاکرات از جانب ایران نامهنگاری کند.
✅حالا باید دید آیا نامه به مقصد میرسد و اگر هم برسد، چه برخوردی با آن میشود، آیا همان برخورد مشابه با پیام ترامپ در سال 1398 که از طریق شینزو آبه نخست وزیر سابق ژاپن فرستاد، انجام خواهد شد؟ پس از آن باید دید محتوای نامه چیست. آیا مثل این چند کلمهای که ترامپ درباره آن در مصاحبه با فاکس بیزنس گفته، تلفیقی از چماق و هویج است؛ یا توافق یا تهدید به حمله؟
در هر صورت به دلایلی چندان محتمل نیست که نامه جدید ترامپ مورد توجه جدی تصمیمسازان در ایران قرار گیرد.
🔹واقعیت این است که اولویت نخست ترامپ مذاکره و توافق است، اما با شروط و خواستههای خودش. اگر غیر از این بود، ترامپ یکسره و بیدرنگ میرفت سراغ پلان بعدی. شخصيت و تفكر او هم اینگونه نیست که بخواهد با سخن گفتن مداوم از مذاکره و توافق برای اقدام دیگری مقدمهسازی دیپلماتیک انجام دهد.
🔸ترامپ برای تحقق این هدف خود همزمان و همراستا با بازگرداندن سیاست فشار حداکثری، تهدیدها به صفر کردن صادرات نفتی ایران، توقف کشتیهای نفتی و احتمالا اقداماتی ایذایی از چند کانال تلاش میکند که این مذاکرات هر چه زودتر کلید بخورد.
در این میان، کانالی که احتمالا ترامپ بیش از همه بر روی آن حساب باز میکند، «فعلا» پوتین و روسیه است.
✅در این خصوص بعید نیست که پوتین در چارچوب بده بستانی با ترامپ به صورت جدی برای شکستن بنبست در پروندههای بینالمللی همچون پرونده هستهای ایران ورود کند. در این باره نیز تاکید دیمتری پسکوف سخنگوی کرملین مبنی بر ضرورت حل مسائل میان آمریکا و ایران با «گفتگو» نیز در سایه مخالفت تهران با آن در این شرایط در این راستا قابل تامل است.
🔹در کل میتوان گفت که وساطت روسیه رفته رفته جدیتر میشود. به دیدار امروز سفیر ایران در روسیه با ریابکوف معاون لاوروف نیز میتوان از این زاویه نگریست.
💢اما وساطت پوتین میان تهران و واشنگتن و پرونده ایران به نوعی با سرنوشت جنگ اوکراین گره خورده است؛ چرا که کرملین نیز که نگران چرخشهای ناگهانی ترامپ است، بعید است که قبل از اطمینان خاطر کامل نسبت به پایان یکجانبه این جنگ به نفع کشورش و نقد کردن مواضع ترامپ تمام توان خود را برای شروع مذاکرات تهران و واشنگتن به کار گیرد.
🔴پیام ترامپ از حمله به یمن!
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹امشب جنگندههای آمریکایی به دستور دونالد ترامپ به چند سایت در یمن حمله کرده و به نوشته روزنامه نیویورک تایمز این حملات چند روز ادامه مییابد. ترامپ در این باره به انصار الله یمن نسبت به ادامه حملات به کشتیهای آمریکایی در آبهای منطقه هشدار داده و در عین حال هم خطاب به ایران گفته است که «باید فورا» حمایت خود را از حوثیها قطع کند.
🔸یمن در طول جنگ غزه بارها هدف حملات آمریکاییها بوده است و از این منظر حملات امشب اتفاق جدیدی نیست، اما با این حال به چند دلیل از اهمیت خاصی برخوردار است. نخست است که اولین حملات در دوران دونالد ترامپ است. دوم این که اهداف این عملیات را میتوان فراتر از تلاشی برای توقف حملات حوثیها در دریای سرخ و باب المندب به کشتیهای عازم به اسرائیل دانست. از این رو، حملات امروز آمریکا به یمن را میتوان پیامی به ایران و بخشی از فشار عملی حداکثری با هدف وادار کردن آن به مذاکره و همچنین واکنشی به رد درخواست مذاکره دانست.
✅چنان که نوعی واکنش نیز نسبت به بیتوجهی تهران به نامهای است که ترامپ ارسال کرده است و هنوز محتوای آن روشن نیست؛ اما برخی رسانهها گفتهاند که به نوعی از ایران خواسته شده است که از حمایت متحدان خود در یمن، لبنان و عراق دست بکشد.
🔹در واقع حملات به یمن، آینده آن و واکنش انصار الله سنجه مهمی برای شناخت گامهای بعدی ترامپ در خاورمیانه خواهد بود. این که این عملیات تا کی ادامه خواهد یافت و تا چه اندازه میتواند بر تصمیمات و عملیاتهای انصار الله و همچنین ایران اثرگذار باشد.
🔸بر اساس تجربه یک سال و نیم گذشته، بعید است که حوثیها به حملات خود پایان دهند؛ هر چند ممکن است وقفهای کوتاه در آن روی دهد؛ اما به احتمال زیاد هم یمن و هم ایران توقف این حملات را در این شرایط پالس ضعفی به ترامپ بپندارند که موجب جریتر شدن آن میشود. از این رو، به احتمال زیاد چنین حملاتی همچنان ادامه یابد، اما مدیریت شده و در سطح خاصی و بدون تشدید آنها.
✅در چنین حالتی، در مقابل باید دید ترامپ چکار خواهد کرد و تا کجا پیش میرود. آیا حملات به یمن را تشدید خواهد کرد و فشارهای خود بر ایران را افزایش خواهد داد؟ یا در صورت ادامه عملیاتهای انصار الله در نهایت برای توافق میان حماس و اسرائیل و بازگشایی گذرگاههای نوار غزه فشار خواهد آورد تا از این طریق حملات حوثیها نیز پایان یابد و کار به درگیری گسترده در منطقه کشیده نشود.
🔹اینجاست که نوع واکنش ترامپ برای پیشبینی دورنمای سیاست او در قبال ایران از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود.
💢فعلا تا این لحظه پس از حملات امشب آمریکا به یمن کار مذاکره و گفتگو به صورت غیر مستقیم نیز به دلایلی دستکم برای مدتی دشوارتر از قبل میشود.
🔴جنگ در بن بست!
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹یکصد جنگنده اسرائیلی سحرگاه امروز مناطق مختلف باریکه غزه را هدف حملات سنگینی خود قرار دادند که تاکنون بیش از 412 فلسطینی کشته شدهاند که غالبا زن و کودک هستند. در عین حال هم بیش از 500 نفر مجروح شدهاند. این ارقام حتی فراتر از روزهای نخست شروع جنگ در اکتبر 2023 است. تصاویر منتشر شده نشان میدهد که خیمههای آوارگان و مراکز تجمع آنها در مدارس و غیره هدف مستقیم قرار گرفته است.
🔸به گفته وزیر خارجه نروژ آنچه از بامداد امروز در غزه در جریان است، کابوس وحشتناکی است که بعد از 17 روز قطع غذا، دارو و برق و بحران آب رخ میدهد. این شکل محاصره غیر اخلاقی دو میلیون و 300 هزار نفر در چنین باریکهای در تاریخ معاصر جهان بیسابقه است و بیشتر به سبک جنگهای اولیه بشر در تاریخ است که چاههای آب را به روی خصم خود میبستند، مواد غذایی را به آتش میکشیدند و سپس میکشتند.
✅اما فارغ از ابعاد انسانی حملات امروز اسرائیل به غزه، در بعد سیاسی و امنیتی این حملات را میتوان در سه بستر و به عبارتی بنبست دید؛ نخست بن بست در مذاکرات آتش بس میان حماس و اسرائیل. دوم در بستر بحران سیاسی داخلی در اسرائیل و سوم هم در بستری منطقهای در تتمه حملات سنگین آمریکا به یمن، تشدید حملات اسرائیل به سوریه و لبنان و افزایش تهدیدها علیه ایران.
🔹با توافق آتش بس در ژانویه گذشته و توقف جنگ و مبادله گروگانها، رفته رفته پیامدهای آن در اسرائیل به موازات تشدید تبعات حمله هفتم اکتبر و تحقیقات ارتش پدیدار شد. این وضعیت نتانیاهو را در تنگنای دشواری قرار داد که به تبع آن از خیلی از تعهدات بر اساس توافق از جمله اجرای پروتکل انسانی و شروع مذاکرات مرحله دوم آتش بس از روز شانزدهم آتش بس شانه خالی کرد.
🔸بحران داخلی در اسرائیل در روزهای اخیر به وضعیت بیسابقهای در تاریخ آن رسیده و کار به تهدید به افشاگری میان رئیس شاباک و نتانیاهو کشیده شد. بی بی تصمیم به برکناری بار گرفت که ناظر قضایی آن را اقدامی غیر قانونی توصیف کرد. در کنار آن هم مساله خدمت نظامی حریدیها و بحران بودجه همچنان لاینحل مانده و اگر تا 12 روز دیگر تا پایان مارس بودجه تصویب نشود، خود به خود دولت نتانیاهو که با چنگ و دندان آن را حفظ کرده، سقوط میکند و باید انتخابات زودهنگام برگزار شود.
✅در واقع بن بست مذاکرات آتش بس در وهله نخست به همین بن بست داخلی در اسرائیل باز میگردد که علت آن هم بن بستی است که عامل آن نتایج جنگ 16 ماهه در نوار غزه است. در حقیقت اگر جنگ بر اساس آنچه اسرائیل و نتانیاهو برنامه ریزی کرده بودند، پیش میرفت و هفتم اکتبر جبران شده بود، نه نتانیاهو با چنین وضعیت داخلی پیچیدهای مواجه میشد و نه چنین بحران داخلی بیسابقهای شکل میگرفت. در این وضعیت ورود به مرحله دوم آتش بس با حماس حکم خودکشی را برای نتانیاهو داشت و پایان دولت را رقم میزد.
🔹در این شرایط، بیبی بر خلاف متن توافق به جای مذاکره در سایه تداوم آتش بس برای ورود به مرحله دوم و سپس مرحله سوم توافق، به دنبال برون سپاری بحران داخلی رفت و با حمایت دولت ترامپ پیشنهاد تمدید مرحله اول را مطرح کرد، اما حماس نپذیرفت و بر اجرای متن توافق تاکید کرد.
🔸 در روزهای اخیر هم ویتکوف فرستاده ترامپ در راستای پیشنهاد تمدید مرحله نخست آتش بس طرحی را به حماس ارائه کرد که مبتنی بر آزادی نیمی از گروگانهای زنده در غزه بود که این تشکیلات هم در مقابل پیشنهاد آزادی یک گروگان دو تابعیتی اسرائیلی آمریکایی و جنازه چهار اسیر دیگر را به شرط شروع مذاکرات مرحله دوم آتش بس مطرح کرد؛ اما اسرائیل نپذیرفت.
✅در این باره حملات امروز به غزه دو هدف عمده را دنبال میکند؛ نخست تحمیل توافقی بر حماس و دیگری ایجاد فضای امنیتی و جنگی برای به حاشیه بردن بحران داخلی و پیشبرد تصویب بودجه و جلوگیری از فروپاشی دولت. فعلا نتانیاهو منتظر نتایج این حمله در جهت تحقق دستکم یکی از دو هدف پیشگفته است که اگر محقق نشد، به حملات خود به صورت تدریجی تصاعدی در روزهای آینده ادامه دهند و عملا جنگ کاملا از سرگرفته شود.
🔹در نهایت باز بعید است که دور دوم جنگ غزه هم چون دور اول آن بدون توافق و مذاکره متوقف شود؛ اما در صورت بالا گرفتن جنگ احتمالا دوباره حرف و حدیث از کوچاندن مردم غزه تحت فشار جنگ مطرح شود.
💢در کنار آن، پوشیده نیست که حملات امروز به غزه با موافقت ترامپ صورت گرفته است؛ موافقتی که پس از حملات به یمن رساندن منطقه به لبه پرتگاه جنگی منطقهای را دنبال میکند تا فشار حداکثری را بر تهران برای تحقق «صلحی از موضع قدرت» به حد اعلای خود برساند. البته رساندن اوضاع به لبه پرتگاه جنگ لزوما به معنای ورود به آن نیست؛ اما شنهای روان و سوزان منطقه با سرعت در حرکتند و فعلا نقطه توقف آنها روشن نیست.
🔴ترامپ و سفر شتاب زده نتانیاهو!
👤 #صابر_گل_عنبری
🔹نشست خبری دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در کاخ سفید در مورد خاورمیانه دو نکته مهم و قابل تامل در دل خود داشت.
🔸از یک سو، ترامپ بیان داشت که مذاکرات مستقیم با ایران آن هم «در سطوح عالی» شروع شده و از نشست مهمی در روز شنبه آتی خبر داد. از دیگر سو هم گفت که میخواهد جنگ غزه به زودی پایان یابد.
✅فعلا باید منتظر واکنش تهران به اظهارات ترامپ بود که مدام با هر گونه مذاکره مستقیم با دولت آمریکا در سطوح مختلف مخالفت کرده است. جالب هم اینجاست که در حالی ترامپ از شروع مذاکرات مستقیم سخن گفت که وزارت خارجه ایران امروز و دیروز تاکید داشت که مذاکرات غیر مستقیم هنوز هم شروع نشده است.
🔹در کل ادبیات امروز ترامپ در قبال ایران و خاورمیانه دیپلماتیک و سیاسی بود و خبری از تهدیدهای مستمر چند وقت قبل نبود؛ به این معنا که این بار «تطمیع» غیظتر از «تهدید» بود؛ هر چند هم بیان داشت که اگر مذاکرات به توافقی منجر نشود، ایران در «خطری بزرگ» خواهد بود.
اما ادبیات «دیپلماتیک» امشب ترامپ از آن جهت اهمیت دارد که در نشستی خبری با نتانیاهو به کار گرفته شد که چه بسا برخی انتظار داشتند تهدیدها با این سفر "عجلهای" به اوج خود برسد.
این هم جلوهای دیگر از پیشبینی ناپذیری دونالد ترامپ.
🔸نتانیاهو سخنانش را با چاشنی تملق برای ترامپ شروع کرد و از جنگ تجاری او با جهان استقبال کرد، اما در مقابل سخنانی ناخوشایند از ترامپ شنید؛ تاکید مکرر ترامپ بر مذاکره مستقیم و اهمیت توافق با تهران و همچنین درخواستش برای توقف جنگ غزه. به هر حال، بی بی مخالف هر نوع دیپلماسی با ایران است و در مورد جنگ غزه نیز بیشتر به دنبال خرید زمان برای تداوم آن است. حتی در پرونده سوریه نیز که گویا نتانیاهو میخواست رئیس جمهور آمریکا را به اتخاذ مواضعی علیه ترکیه وادار کند، اما او از دوستیاش با اردوغان گفت.
✅البته در این میان ترامپ به شکلی دیگر کوچاندن ساکنان غزه را البته نه با غلظت قبلی تکرار کرد که بعید نیست بیشتر برای راضی کردن مهمان اسرائیلیاش در سایه اظهاراتش در قبال ایران و جنگ غزه بود.
🔹اما ترامپ در حالی امشب در نشست خبری با نتانیاهو تا حدودی متفاوت از قبل ظاهر شد و سخنانی ناخوشایندِ مهمان بر زبان جاری ساخت که خود سفر نخست وزیر اسرائیل چندان طبیعی نبود.
🔸به نوشته منابع اسرائیلی این سفر از قبل برنامهریزی شده نبود و غیرمنتظره بود. ظاهرا عواملی فوریتدار و «پنهان» باعث شده است که دونالد ترامپ بنیامین نتانیاهو را به سفر و دیداری شتاب زده به کاخ سفید دعوت کند.
✅در مورد این عوامل میتوان گفت که ترامپ در حال برنامهریزی برای سفر به عربستان است و بر روی این سفر «حساب ویژهای» برای پیشبرد سیاست خاورمیانهای خود به ویژه در سایه بنبستهای کنونی در پروندههای خارجی دولتش از جنگ غزه و ایران گرفته تا جنگ اوکراین باز کرده است. اساس این سیاست هم معاملات منطقهای و فعالسازی پیمان ابراهیم است.
🔹این سفر و دستور کاری آن میطلبد که در فضای منطقهای و لو به ظاهر آرام انجام شود که قبل از آن جنگ غزه متوقف شده و آتش بس مجددا برقرار و به تبع آن هم حملات حوثیها و حملات آمریکا به یمن متوقف شود. در کل فضای دیپلماتیک و لو موقتا جایگزین فضای جنگ و درگیری در منطقه شود.
🔸در این راستا هم احتمالا ترامپ خواسته است که اندکی فضای تنش با ایران را تلطیف کند و سخنانش بیشتر تلاشی برای ابراز تمایلش به توافق بود که از این طریق گویا خواست اندکی از بازی «در لبه پرتگاه جنگ» فاصله گیرد. در این باره چنان که قبلا هم تاکید شده، واقعیت این است که ترامپ به دنبال جنگ با ایران نیست و تهدیدهای اخیر نیز نوعی بازی در لبه این پرتگاه به عنوان یک مسلک مذاکراتی بود.
✅با وجود شرحی که رفت، روشن نیست که رویکرد نسبتا متفاوت و دیپلماتیک امشب ترامپ و تاکید او بر مذاکره مستقیم نوعی تاکتیک بود یا ....
💢و این که در پشت پرده سیاست چه میگذرد؟
به احتمال زیاد تحولات هفتههای پیشرو نشان خواهد داد.