هدایت شده از آتش به اختیار
#یادداشت_اختصاصی | فضاسازی و ماجرای کنسرسیومی که عنوان افغانستان را یدک می‌کشد
🔹 ویدیویی هفته گذشته در شبکه‌های اجتماعی پخش شد که افرادی ظاهرا خطوط ریلی را تخریب می‌کنند. حادثه تخریب ریل قطار در ایستگاه «میوتک» ایران و واکنش‌های متعاقب آن، ابعاد مختلفی از این رویداد را نمایان ساخته است.
🔹 از یک سو، تخریب زیرساخت‌های حمل و نقل، اقدامی غیرقانونی و مخرب تلقی می‌شود که می‌تواند پیامدهای امنیتی و اقتصادی به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر، واکنش‌های متناقض در فضای مجازی و رسانه‌ها به ویژه سوءاستفاده علیه منافع مردم دو کشور و تشدید مخالفت با مهاجران، نشان از پیچیدگی‌های این ماجرا و لزوم بررسی دقیق‌تر آن دارد.
🔹 راه آهن جمهوری اسلامی ایران در واکنش به ویدئوی منتشر شده و تخریب ریل در بیانیه‌ای اعلام کرده است عوامل مرتبط با شرکت خصوصی کنسرسیوم ریلی افغانستان دست به اقدامات غیرقانونی در حریم ریلی جمهوری اسلامی ایران زدند که پس از ممانعت همکاران فنی و حفاظتی راه آهن جمهوری اسلامی، متاسفانه عوامل این کنسرسیوم، پرسنل راه آهن ایران را ضرب و شتم کرده و شیشه خودروی آنها را نیز خرد کردند.
🔹 وجود منازعات قبلی بین شرکت راه آهن ایران و کنسرسیوم ریلی افغانستان، نشان می‌دهد که این حادثه ریشه در مشکلات عمیق‌تری دارد. این منازعات می‌تواند ناشی از اختلافات مالی، اختلاف نظر در خصوص اجرای قرارداد و یا حتی عوامل سیاسی باشد. در هر صورت، این منازعات پیشین زمینه را برای وقوع چنین حادثه‌ای فراهم کرده است.
🔹 پیش از این نیز زمانی که نخستین محموله تجاری افغانستان به مقصد ترکیه قصد عبور از ایران بدون اخذ مجوز لازم را داشت با واکنش راه آهن مواجه شد.
🔹 به نظر می‌رسد در ماجراهای جدید و گذشته، ردپای تخطی (عمدی یا سهوی) کنسرسیوم ریلی افغانستان وجود دارد زیرا راه آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان نماینده حاکمیت از طریق مجاری قانونی برخورد داشته است.
🔹 ابعاد امنیتی و اقتصادی: تخریب زیرساخت‌های حیاتی مانند ریل قطار، می‌تواند به اختلال در تجارت دو کشور، افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری شود و حتی این چنین حوادثی می‌تواند بهانه‌ای برای گروه‌های مخالف دولت باشد تا اقدامات مشابهی را در آینده انجام دهند.
🔹 ابعاد سیاسی: اگر چنین حوادثی به طور ریشه‌ای حل نشود ممکن است واکنش‌هایی در دو کشور ایجاد کند که به پیچیده‌تر شدن روابط بینجامد.
🔹 ابعاد اجتماعی: این حادثه، می‌تواند به ایجاد جو ناامنی و بی‌اعتمادی در میان مردم محلی و همچنین، بین مردم دو کشور ایران و افغانستان منجر شود. همچنین، انتشار اخبار نادرست و شایعات در فضای مجازی، می‌تواند به تشدید این جو کمک کند.
🔹 درمجموع، به نظر می‌رسد با توجه به اهمیت راه‌آهن خواف – هرات برای افغانستان و ایران و ثمراتی که فعال شدن این مسیر ریلی می‌تواند برای اقتصاد افغانستان به همراه داشته باشد، در سطوح بالای دولت اعم از شرکت راه‌آهن، گمرک و مرزبانی، باید تکلیف تردد قطارهای ترانزیتی از این مسیر را روشن کنند و اجازه ندهند قواعد و قوانین حاکمیتی و سرزمینی بازیچه دست افراد شود و تا حد شایعه‌سازی در فضای مجازی تنزل پیدا کند.