| 🔸اروپامحوری به‌طور خلاصه یعنی تعریف جهان معاصر و معادلات و تعاملات آن، به‌نحوی که حوادث 500 سال اخیر اروپا، کانون الهام‌بخش آن قرار بگیرد و شیوه‌ی رفتار این نقطه از جهان، شاخص عقل و عقلانیت تعریف شود. 🔹اروپامحوری 📎 یا اروپامرکزی، همان چهره‌ای از #غرب‌گرایی است که جنبه‌ی آکادمیک و علمی پیدا کرده است. دانش #روابط_بین‌الملل این امکان را می‌دهد که به مشاهده‌ی جنبه و چهره‌ای از غرب بپردازیم که معمولا غرب و مدرنیته آن را در پشت دانش و تکنولوژی و دموکراسی پنهان می‌کند. 🔸دو تلقی عمده از اروپامحوری در #سیاست_بین‌الملل مطرح است: «ادراک فرهنگی» و «ادراک ژئوپلیتیکی». تلقی اول را غالبا جریان‌های چپ دنبال نموده‌اند؛ تلقی دوم بیش‌تر مورد اقبال ژئوپلیتیسین‌ها و استراتژیست‌ها بوده است. 🔹یکی از چهره‌های نامداری که اساسا مفهوم #اروپامحوری را وارد ادبیات سیاسی کرد، دانشمند مصری #سمیر_امین است. سمیر امین 📎، از نظریه‌پردازان توسعه است که از نظر گرایش فکری، نئومارکسیست انتقادی محسوب می‌شود. وی اروپامحوری را یک پدیده‌ی فرهنگی می‌داند و معتقد است که اروپامحوری، نمود فرهنگی و روبنایی #سرمایه‌داری است؛ لذا زیربنای آن را باید در فرآیندهای اقتصادی #مرکانتیلیسم جست‌وجو کرد. 🔸سمیر امین که یکی از چهره‌ی ضداستعماری است که در #غرب_آسیا متولد شده و زیسته است. البته اتکای وی در نقد جریان #توسعه‌_مدرن اندیشه‌ی #مارکسیسم بوده است. وی در اثنای این فعالیت‌ها بود که دانش‌واژه‌ی «اروپامحوری» (Eurocentrism) را تاسیس کرد و ذیل آن تلاش کرد تا بازتعریف جهان به‌تبع #رنسانس را توضیح دهد. توضیح او از #استعمار و #توسعه، به‌دلیل تعلق خاطرش به مارکسیسم، تبیین اقتصادی بوده است. او از موسسین مجله‌ی «دانشجویان ضد استعمارگر» بود که در فرانسه به چاپ می‌رسید. 🚩 در ادامه به برخی از آثار سمیر امین اشاره می‌کنیم: 2019- انقلاب طولانی جنوب جهانی: به‌سوی یک انترناسیونال جدید ضدامپریالیستی 2018- امپریالیسم مدرن، سرمایه‌ی مالی انحصاری و قانون ارزش مارکس 2017- انقلاب اکتبر 1917: یک قرن بعد 2016- روسیه و گذار طولانی از سرمایه‌داری به سوسیالیسم 2013- انفجار سرمایه‌داری معاصر 2011- امپریالیسم و جهانی‌شدن 2010- پایان‌دادن به بحران سرمایه‌داری یا پایان‌دادن به سرمایه‌داری؟ 2010- دوگانه‌ی مدرنیته و اروپامحوری: دین و دموکراسی و نقدی بر فرهنگ‌گرایی و اروپامحوری 2006- فراتر از هژمونی ایالات متحده: ارزیابی چشم‌انداز یک جهان چندقطبی 2004- ویروس لیبرال: جنگ دائمی و آمریکایی‌شدن جهان 2003- سرمایه‌داری منسوخ 2002- جهانی‌شدن، درک عمل 1994- حمله قومی به ملل 1992- امپراتوری هرج و مرج 1991- امپراتوری آشوب 1988- اروپامحوری 1984- تغییر اقتصاد جهانی؟ نه مقاله انتقادی در مورد نظم جدید اقتصادی بین‌الملل 1976- امپریالیسم و توسعه‌ی نابرابر 1973- مبادله‌ی نابرابر و قانون ارزش 1970- انباشت در مقیاس جهانی 1957، اثرات ساختاری ادغام بین المللی اقتصادهای ماقبل سرمایه‌داری؛ مطالعه‌ی نظری مکانیسمی که اقتصادهای توسعه‌نیافته را ایجاد کرد @shamim_yasz

| 🚩 توافق راهبردی ایران-روسیه و گذار به جهان شمال-جنوب 🔹شاید نگاه منتقدانه به ژئوپلیتیک برای ما در نگاه نخست چندان آشنا به نظر نرسد، اما سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی که بر این بنیان استوار گردیده‌اند، برای ما بسیار محسوس و آشنا هستند. ما با آن‌ها محشوریم و زندگی می‌کنیم، بی‌آن‌که بنیان‌های نظری و تئوری‌های پشتیبان آن‌ها را بشناسیم. موضع‌گیری #آیت‌الله_خامنه‌ای نسبت به دانش‌واژه‌های رایج ژئوپلیتیکی، مثل اصطلاح #خاورمیانه نمونه‌ای از این دست سیاست‌هاست؛ سیاست‌های عالمانه‌ای که از یک نگاه ژرف تئوریک بهره می‌گیرند. 🔸تلاش برای حذف اصطلاح خاورمیانه، از عزم راسخ جمهوری اسلامی و پیشگامی ملت ایران در بازتعریف موقعیت ژئوپلیتیکی #غرب_آسیا خبر می‌دهد. آن‌‎چه در این بازتعریف نشانه گرفته شده است، عبارت است از: بهره‌گیری هرچه‌بیش‌تر از امکانات و ظرفیت‌های خدادادی این منطقه از جهان، که غرب مدرن آن را در 200 سال گذشته به یغما برده و از آنِ خود کرده است. 🔹وقتی از گذار به #نظم_جدید_جهانی شرق‌محور و فروپاشی #نظم_نوین_جهانی آمریکامحور صحبت می‌کنیم، برای پرهیز از #سهل‌پنداری، طبعا به ادبیات علمی روشنگرانه‌ای در این باب احتیاج خواهیم داشت. بخشی از این ادبیات را از طریق استحاله‌ی ادبیات انتقادی می‌توان به‌دست آورد و بخش دیگری را نیز باید با خلاقیت و ابداع که از اندیشمندان #جبهه_مقاومت انتظار می‌رود، کسب نمود. 🔸کاستن از حجم عظیمی از ظلم که در جهان منتشر است، نیازمند بازتعریف شیوه‌ی تقسیم جهان است. در این بازتقسیم باید اروپامحوری مورد تجدیدنظر قرار بگیرد؛ سیاست بازتعریف ژئوپلیتیک جهان و گذار از اروپامحوری به #آسیامحوری بخشی از این اصلاح اساسی و بنیادین است. روز گذشته که شاهد انعقاد قرارداد راهبردی میان ایران و #روسیه بودیم، این سیاست یکی از میوه‌های خود را بر زمین گذاشت. انتظار آن است که این قرارداد، محقق‌کننده‌ی نگاه انتقادی در ژئوپلیتیک جهت بازپس‌گیری ظرفیت‌های به‌تاراج‌رفته‌ی آسیایی باشد. ایران عزیز ما نیز که همیشه در دو قرن اخیر مورد تهاجم و تعدی بوده، یکی از بازیگران مهم این گذار خواهد بود. جغرافیای طبیعی #ایران به‌طور خدادادی در لجمن این درگیری و در لبه‌ی این تقسیم‌بندی قرار دارد. گذار از اروپامحوری به آسیامحوری نیازمند تقویت #راهبرد_شمال_جنوب به‌جای #راهبرد_غرب_شرق است که مرزهای شمالی ایران، یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های آن محسوب می‌شوند. 🔹از برجسته‌ترین مبدعان ادبیات شمال-جنوب می‌توان به #ایمانوئل_والرشتاین اشاره کرد. وی که یکی از سرآمدان رهیافت انتقادی به ماهیت اروپامحورانه‌ی ژئوپلیتیک است، اندیشه‌ی خود را حول مفهومی تحت‌عنوان #ژئوپلیتیک_منازعه_جهانی صورت‌بندی کرد. در این صورت‌بندی جدید، مدل تازه‌ای برای فهم #منازعات_ژئوپلیتیکی و تبیین #مسابقات_جغرافیایی ارائه شده است. دیدگاه #پیتر_تیلور، دیگر اندیشمند ژئوپلیتیک نیز در همین راستا تکوین یافته است. 🔸در آلترناتیوی که #والرشتاین و #تیلور ارائه کرده‌اند، جهان از صورت‌بندی غربی-شرقیِ اروپامحورانه خارج شده و در قالب تعاملات شمال-جنوب توضیح داده می‌شود. این آلترناتیو در مقابل نظریه‌ی #هارتلند هالفورد مکیندر قرار دارد و به بازسازی و ترمیم آن می‌انجامد. 🔹نظریه‌ی هارتلند #مکیندر، یکی از ستون‌های رهیافت اروپامحوری است. این نظریه، تقسیم قدرت در جهان را به‌گونه‌ای توضیح می‌دهد که گویا #دست_پنهان_جغرافیا، سرزمین‌ها و ملت‌ها را به شرقی-غربی تقسیم کرده است. این شیوه از تقسیم‌بندی، #یک‌جانبه‌گرایی را در #روابط_بین‌الملل تقویت می‌کند. تقلا برای عبور از جهان تک‎قطبی و گذار به نظام جهانی چندمرکزی از حیث تئوریک نیازمند نقد و نقض نظریه‌ی هارتلند و تعدیل آن است؛ این مطلوب، همان کاری است که والرشتاین و تیلور دنبال کرده‌اند. این یادداشت ادامه دارد.... @shamim_yasz

| 🔸نظم، مولود #بحران است. تاریخ گواهی می‌دهد که بحران‌های بزرگ، آبستن نظم‌های فراگیر و گسترده در جهان بوده‌اند. معمای #نظم آن‌جاست که یک دستش در پنجه‎ی آشفتگی است و دست دیگرش درگیر شکل‌دادن به روابط و معادلات جهان‌ساز. درجایی‌که رنج‌مویه‌های بحران به آسمان بلند شده است، ناگهان صدای گریه‌ی تولد #نظم_جدید نیز برمی‌خیزد و از درراه‌بودن آینده‌ای متفاوت از امروز خبر می‌دهد. 🔹توجه استراتژیست‌های سرشناسی مثل #وولفرز و #کیسینجر به تولد نظم از دل بحران این پرسش را پیش می‌کشد که آیا در شرایط آشفته و بحرانی امروز جهان، آیا طرحی در حال شکل‌دادن به نظم آینده است؟ طراحان نظم آینده چگونه به این میدان‌های پرآشوب نگاه می‌کنند؟ مواد خام و اولیه‌ای که در این بحران‌ها تولید می‌شوند، چگونه در ساخت نظم جهان آینده به کار گرفته می‌شوند؟ 🔸برای پاسخ به این پرسش، مرور فرآیند منتهی به نظم امروزین جهان می‌تواند مفید باشد. کم‌تر کسی هم‌زمان با هیاهوی سال‌های 1914 تا 1918 میلادی (در اثنای #جنگ_جهانی_اول) صدای پایه‌گذاری ستون‌های #نظم_نوین_جهانی را نیز به گوش خود می‌شنید. اگرچه این نظم در بازه‌ی 1919 میلادی تا 1991میلادی تکوین پیدا کرد و بعد از پایان #جنگ_سرد و فروپاشی #شوروی در سال 1991میلادی توانایی خلق وضعیت امنیتی مطلوب خود را به دست آورد، اما پایه‌های این وضعیت در بحبوحه‌ی جنگ جهانی اول بر زمین گذاشته شد. 🔹رد پای پایه‌گذاری نظم‌های جهانی را می‌توان در تقلاهای نظری و تئوریکی جست‌وجو کرد که می‌کوشند تا دیدگاه تازه‌ای درباره‌ی #جنگ، #قدرت و #امنیت ترسیم کنند. با فروکش‌کردن شعله‌های #جنگ_جهانی_اول توجه به تدوین نظریه‌های جنگ، قدرت و امنیت مورد توجه قرار گرفت. نظریه‌پردازان می‌خواستند با پیش‌بینی‌پذیرکردن میدان، بحران‌های بین‌المللی پساجنگ را مهار کرده و در ید کنترل ایده‌ی مطلوب‌شان درآورند. 🔸نخستین موج واقع‌گرایی در #روابط_بین‌الملل در اثنای گرگ‌ومیش پس از جنگ جهانی اول متولد شد. از مهم‌ترین شخصیت‌های پیشگام این رویکرد می‌توان به #آرنولد_اسکار_وولفرز (Arnold Oscar Wolfers) 📎 اشاره کرد. وی به مفهوم #نفوذ تمرکز کرد و اعلام نمود: تقلا برای اعمال نفوذ و کسب #اعتبار در سطح جهان که مورد اهتمام قدرت‌های بزرگ قرار می‌گیرد، محیط امنیتی خاصی را در روابط بین‌الملل ایجاد می‌کند و به روابط و معادلات جهانی سمت‌وسو و راستای مشخصی می‌بخشد. 🔹نام #وولفرز در صدر فهرستی قرار دارد که می‌توان آن را جریان اندیشکده‌های سیاسی، دفاعی و امنیتی غرب نامید. وولفرز که حتی در میانه‌ی #جنگ_جهانی_دوم نیز به تفکر نازی در آلمان تعلق خاطر داشت، ناگهان این کشور را ترک کرد و به #دانشگاه_ییل در آمریکا پیوست. او افراد مستعدی را شناسایی و جذب نمود و آن‌ها را در «دفتر خدمات استراتژیک» به کار گرفت. این مرکز به زودی به یک قطب #تصمیم‌سازی برای دولت آمریکا تبدیل شد. وولفرز به مدت 10سال، مدیر مرکز تحقیقات سیاست خارجی واشنگتن در دانشگاه جان هاپکینز بود. امروز که به مهاجرت وولفرز از #آلمان به آمریکا نگاه می‌کنیم، رد پای فرآیند تغییر نظم را نیز در این مهاجرت می‌بینیم. 🔸میراث فکری وولفرز در #مطالعات_امنیت، اهمیت «نفوذ» و «اعتبار» را برای معماران #نظم_جهانی برجسته کرد و از طریق اعتباربخشی به رهیافت #واقع‌گرایی در مطالعات سیاسی، سمت‌وسوی خاصی را به نظم جهانی بخشید. #نظریه_مقاومت #منطق_مقاومت @shamim_yasz