┈┅ ❁ـ﷽ـ❁ ┅┈ ◀️شبهه #شماره_1083 ⛔️ شبهه ⛔️ @Wiki_Shobhe آیا داستان #شهربانو_مادر_امام سجاد علیه السلام واقعیت دارد؟ #محرم #شبهات_محرم ❇️ پاسخ شبهه ❇️ 🆔 @Wiki_Shobhe 📚با رجوع به منابع مختلف شيعه و سنى درمی‌يابيم كه از ميان ائمه شيعى بيش ترين اختلاف درباره نام مادر امام سجاد(ع) وجود دارد تا جاییکه برخى از محققان با استفاده از منابع مختلف چهارده نام(1) و برخى ديگر تا شانزده(2) نام براى مادر حضرت(ع) ذكر كرده‌اند(3) مجموع اين نامها چنين است: 1. شهربانو، 2. شهربانويه، 3. شاه زنان، 4. جهان شاه، 5. شه زنان، 6. شهرناز، 7. جهان بانويه، 8. خولة، 9. برّة، 10. سلافة، 11. غزالة، 12. سلامة، 13. حرار، 14. مريم، 15. فاطمة، 16. شهربان. 📙 با آن كه در منابع تاريخى اهل سنّت روى نامهايى چون سلافة، سلامة، غزاله بيش تر مانور داده شده است،(4) اما در منابع شيعى و به خصوص منابع روايى آن ها، نام شهربانو بيش تر مشهور شده است. بنا به نوشته برخى از محققان(5): اولين بار اين نام در كتاب «بصائر الدرجات» محمد بن حسن صفار قمى (متوفى 290 ق) ديده شده است.(6) بعدها محدّث معروف شيعى يعنى كلينى (م 329 ق) روايت همين كتاب را در كتاب كافى آورد.(7) بقيه منابع يا از اين دو منبع بهره گرفته و يا آن كه رواياتى ضعيف و بدون سند معتبر را در نوشته هاى خود آورده اند.(8) 👈در اين روايت چنين آمده است: «چون دختر يزدگرد را نزد عمر آوردند، دوشيزگان مدينه براى تماشاى او سر می‌كشيدند و چون وارد مسجد شد، مسجد از پرتوش درخشان گشت. عمر به او نگريست، دختر رخسار خود را پوشيد و گفت: اف بيروج بادا هرمز (واى، روزگار هرمز سياه شود)! عمر گفت: اين دختر مرا ناسزا میگويد و بدو متوجه شد! اميرالمؤمنين(ع) به عمر فرمود: تو اين حق را ندارى که به او آسيبي برساني، به او اختيار ده كه خودش مردى از مسلمانان را انتخاب كند و در سهم غنيمتش حساب كن. عمر به او اختيار داد. دخترآمد و دست خود را روى سر حسين(ع) گذاشت. اميرالمؤمنين على(ع) به او فرمود: نام تو چيست؟ گفت: جهان شاه. حضرت فرمود: بلكه شهربانويه باشد. سپس به حسين(ع) فرمود: اى اباعبدالله! از اين دختر بهترين شخص روى زمين براى تو متولد میشود و على بن حسين(ع) از او متولد گشت. حضرت را ابن الخيرتين (پسر دو برگزيده) می‌گفتند؛ زيرا برگزيده خدا از عرب «هاشم» بود و از عجم «فارسى».(9) 🔺اين روايت از دو جهت سند و متن محل بحث واقع شده است. از جهت سند در آن افرادى مانند ابراهيم بن اسحاق احمر(10) و عمرو بن شمر وجود دارند كه متهم به غلو شده و از سوى علماي شيعه مورد تأييد واقع نشده‌اند.(11) ❌اما از جهت متن اشكالاتي دارد بدين شرح : - اسارت دخترى از يزدگرد، به شدّت محل ترديد است. - اسارت چنين دخترى در زمان عمر و به ازدواج امام حسين(ع) درآمدن در اين زمان نيز غيرقابل قبول است. - در هيچ يك از منابع معتبر شيعى به جز اين روايت، لقبى با عنوان «ابن الخيرتين» براى امام سجاد(ع) نقل نشده است. آيا در اين جا نمیتوان نوعى ایرانیگرايى افراطى را ديد كه به خيال خود به جهت پيوند خوردن نسل ساسانيان با نسل پيامبر(ص) در امام سجاد(ع)، خواسته اند حضرت(ع) را به عنوان «خير اهل الارض» معرفى كنند؟ اينگونه نقدها بر گزارشهاى حاوى نام شهربانو باعث میشود تا اين گزارشها را از ساحت ائمه(ع) به دور و آن را ساخته دست حديث پردازان بدانيم و نام شهربانو را براى مادر حضرت نفى كنيم. ✔️ درباره نَسَب مادر امام سجاد(ع) نيز منابع متقدم تاريخى و روايى دچار اختلاف گشته اند. برخى مانند يعقوبى (متوفى 284 ق)(12) ، محمد بن حسن قمي(13) ، كلينى (متوفى 329 ق)(14) ، محمد بن حسن صفار قمى (متوفى 290 ق) علامه مجلسي(15) ، شيخ صدوق (متوفى 381 ق)(16) و شيخ مفيد (متوفى 413 ق)(16) او را دختر يزدگرد دانسته اند، هر چند در نام او اتفاق نظر ندارند. اين نَسَب تقريباً در ميان منابع متأخر به عنوان يك شهرت فراگير جاى خود را باز كرده؛ به گونه اى كه ميدان اظهار وجود براى ديدگاه هاى مخالف نگذاشته است.(17) در مقابل اين قول، برخى از منابع متقدم و متأخر ديدگاههاى ديگرى مانند سيستانى ، سِندى ، و يا كابلى بودن او را متذكر شده ، بسيارى از منابع بدون ذكر محل اسارت او، تنها با عنوان «امّ ولد» (كنيز صاحب فرزند) از او ياد كردهاند. (18) برخى نام هاى بزرگان ايرانى هم چون سبحان، سنجان، نوشجان و شيرويه را به عنوان پدر او ذكر كرده اند.(19) براى نقد و بررسى اين نَسَب نمیتوانيم به بحثهاى سندى اين گزارشها تكيه كنيم؛ زيرا هيچ يك از اقوال داراى سند مستحكمى نيست. علاوه بر آن كه بيش تر كتابهاى تاريخى همانند تاريخ يعقوبى، مطالب خود را بدون ذكر اسناد نقل میكنند. بنابراين بايد فقط از راه محتوا به بررسى آن ها پرداخت كه در اين راستا اشكالات زير خود را نشان می دهد: 👇ادامه پاسخ👇