💫 سلام سعی کردو اوّلا قواعد گویش زابلی رَ جمع‌آوری کنو نو بعد یگ نوشتار جامع نو مناسب ایجاد کنو ته همہ مشْمـٰا زابلیگوٓ بتنے از ایی بعد خے هئچ مشکلئ وَ گویش خودمشمـٰا بنویسے 🌺😊 درضمن٘ خدمت‌شمـٰا بگو کہ ای کانال و ای پروژه هرروز در حال تکمیل استه الحمدلله، نو احتمال داره پیامے قدیم‌تر اصلاح بْشیه. په از خوندن‌شوٓ غافل نْشه‌ے🙏 @ZaboliSistani 🌺💫

شْمه بزرگوارو هَ اگه آموزش زابلی رَ بلد استے ور مہ بفرستے ته در کانال بلّو اگه هَ جاىئ در نوشتار وَ ایرادئ بْخواردے نو یا پشنهادئ انتقادئ حرفىٔ دشتے حتما خے مہ بگے دس‌شمه درد نکنه 🌷 مدیر و پژوهنده: @MojtabaBelghadr

ایی کانال تنها رسانہ‌‌مـٰا نیه💫 مشمـٰا علاوه بر ایتا، در پیامرسونے تلگرام و روبیکا نو سروش هَ خے همی نْشونے استے : @ZaboliSistani همچنین٘ متنے مطالبه از طریق وبلاگ‌‌مشمـٰا دنبال کنے 👍 ZaboliSistani.blogfa.com 🌸🍃

✨🌺 @ZaboliSistani 🌸🍃

🌺✨ چند مطلب دستوری ۱- اگر حرف ب در آخر کلمات فارسی پس از الف بیاید و ساکن باشد( ـاب) در گویش سیستانی تبدیل به  ۏ  می‌شود مانند: آب ⇐ ‌ اۏ (ow') خواب ⇐ خۏ (xow) آفتاب ⇐ افتۏ (aftow) ۲- کلماتی که در آخر آن‌ها ـان باشد، تبدیل به  وٓ  می‌شود مانند: نان ⇐ نوٓ (nō) جان ⇐ جوٓ (jō) ران ⇐ روٓ (rō) ۳- نکته برجسته در گویش سیستانی آغاز ایستایی یا همان ابتدا به ساکن گفتن بسیاری از واژگان میباشد مانند : ستاره ⇐ سْتاره بخور ⇐ بْخوار برو ⇐ بْرو @ZaboliSistani 🌸🍃

🌺🌱 باید حروفی که خوانده نمی‌شوند(غنه)، هم نوشته ‌شوند؛ خون٘ ، کن٘ ، بَر٘د٘ ، بْرف٘ت٘ ... ولی اگر قبلشان وٓ باشد نیازی به نوشتن‌شان نیست؛ آسموٓ ، کنجٓکوٓ ، کٓـلوٓ ، مدیوٓ ، هرروٓ ، امروٓ ... در اینطور کلمات اگر بعد از حرف غنه پسوند بیاید آن حرف آشکار شده و نوشته میشود، وٓ( ُ کشیده) هم به حالت اولیه یعنی ُ کوتاه برمی‌گردد؛ سیستوٓ+تو ⇐ سیستون‌تو آسموٓ+‌ـه ⇐ آسمونه هرروٓ+‍ه ⇐ هرروزه ... @ZaboliSistani 🌸🍃

🌺🍃

حروف و نوشتار 💫

الفبای جدید گویش سیستانی: ح ، ه ، ٮـ ، ع بصورت همزه‌ی نرم خوانده میشوند و معمولا باعث کشیدگی مصوت کناری خود می‌شوند. ه ‍ه در پایان بعضی کلمات، فتحه خوانده می‌شود است . و بقیهٔ جاها ھ است که بصورت همزه نرم خوانده می‌شود . » نماد را ( خاک را ⇐ خاکه) (کتابِ او را ⇐ کتابِنه) (کتابِ تو را ⇐ کتاب‌ِتْره ) (من را ⇐ مْنه) » نماد جمع (درها »⇐ دٓره) (خاک‌ها ⇐ خاکه) » عضو خود کلمه (کلمه) » فعل استه (بېداره) (دوْنہ‌ٮه) (این کتابش است ⇐ ای کتابِنه) (مجتبی‌ىه) » برای سوم شخص (بْریه ) ( مېره) (رفتہ‌ٮه) ... ٰا ٰ ‍ٰا یا ٵ ٰ ‍‍‌‍ٵ فتحه کشیده » در بعضی کلمات وجود دارد (کـٰلوٓ ) ( مبٰرا) ( ٰانار ) ( کنجٰکوٓ) (خوٓنه‌ىٵ ) ـ٘ـ علامت غنه پیشنهاد میشود که کلمات بصورت رسمی کامل نوشته شوند و روی حروفی که (کامل) تلفظ نمی‌شود علامت گذاشته شود مْنه بَر٘د٘ ، مْنه بَر٘ ، بْخوار٘د٘ ، بْخوار٘ ، خون٘ ، ... هِ ـہ بصورت کسره (شاید کمی کشیده) خوانده می‌شود. » کسره در پایان کلمات. (مہ ، کہ ، بْدهِ ) » وقتی ه/ ‍ه آخر کلمه به کسره تبدیل شده. پرونده ⇐ پروندهِ مہ خوٓنه ⇐ خوٓنہ‌ مہ ‍ئ ئ ـٔ یاء کوچک یا همزه، در پایان کلمهٔ نکره می‌آید، مانند کسرهٔ کوتاه تلفظ می‌شود. کسئ ، سردئ ، پۏئ ، عصائ ، زابلئ ، زابلیئ ، به کلماتی که به ـه ـہ ـے ختم می‌شوند فقط ــٔ اضافه می‌شود »» ـه/ہ + ئ = ـهٔ/ۂ »» ـہ/هِ + ئ = ‍ـۂ/هِٔ »» ـے/ ے + ئ = ـۓ/ۓ خونه ⇐ خونهٔ خونه‌ے ⇐ خونه‌ۓ ىـ ‍ىـ همزه‌ است ، » در بعضی کلمات (چراغ نىون ) (کلماتی مانند «یعقوب» بصورت «ىٰقوب» خوانده میشوند ولی سعی میکنیم نوشتار اصیل حفظ شود ) » بصورت میانجی(در فعل بودن) می‌آید رفته‌ىی ، زابلی‌ىی ، تو رضاىی ... ېـ ‍ېـ ـے ے با تلفظ مصوت(کسره) و صامت(ی) باهم. یا همان کسرهٔ کشیده ( اردو از یِ‍ـ ‍یِـ استفاده میکند ولی مناسب نیست) » تلفظ زابلی از ایـ (بېدار) (خورشېد ) » برای جمع (زْمیٓنے) (پۏے ) (اوشوٓ بْرفتے ) » بعضی کلمات خاص (سے کردن٘) (خے ) ی‍ ‍یـ‍ ‍ی ی مثل تلفظ فارسی » یِ نسبت (بېچارگی) » یِ دوم‌شخص (اشطوری) » بعضی جاهایی که ممکن است ایـ مثل فارسی معیار تلفظ شود. » ی صامت (فریاد) @ZaboliSistani 🌸🍃

🌺🍃 ـۏ ۏ شبیه به واو عربی و w » حذف ب ( آب » اۏ ) » تبدیل آ به و ( پا » پۏ ) » بعضی کلمات خاص (بودۏ کردن٘) (گۏ) ولی اگر به حرف مصوتی متصل شود مانند واو فارسی تلفظ می‌شود . (پۏ pow » پۏے تو pov ) ـ‍و و » مصوت اُ ( بْرو) o » مصوتِ او ( نَبود٘) u » واو صامت فارسی v ، که معمولا همراه با حرکت‌گذاری نوشته می‌شود وَلکه ، دوْنه ، اوّل ـوٓ وٓ مصوت اُ کشیده ō است » زمانی که یک حرف بعد از اُ در آخر کلمه غنه می‌شود (اگر ظاهر شد، واو به حالت عادی برمیگردد) ؛ سیستوٓ ، نوٓ ، کنجٓکوٓ ، دیروٓ ، ... (سیستون‌مہ ، نون‌مہ ، کنجٓکون‌مہ، دیروزہ ، ...) » گاهی هم از خود کلمه است؛ خوٓنه ، گوٓش ، ... @Zabolisistani 🌸🍃

افزودن ئ‌نکره به کلمات✓ فتحهٔ چسبان ؛ اشطو خوٓنهٔ استه - خوٓنه +ئ فتحهٔ جدا ؛ اشطو سادۂ استه ۔ ساده +ئ ہ آخر چسبان ؛ اشطو بِهئ استه ۔ بِه +ئ ہ آخر جدا ؛ اشطو کوهئ استه ۔ کوه +ئ کسرهٔ چسبان ؛ (مثال یافت نشد) ـۂ ۔ ـہ +ئ کسرهٔ جدا ؛ (مثال یافت نشد) ۂِ ۔ هِ +ئ حرف چسبان ؛ اشطو دکّونئ استه ۔ دکّون٘ +ئ حرف جدا ؛ اشطو روٓدارئ استه ۔ روٓدار +ئ ✨افزودن ٔ نکره به اسامی جمع همین کلمات؛ اشطو خوٓنه‌ۓ استے ۔ خوٓنه‌ے +ئ اشطو سادہ‌ۓ استے ۔ ساده‌ے +ئ اشطو بِهۓ استے ۔ بِهے +ئ اشطو کوهۓ استے ۔ کوهے +ئ ـہ‌ۓ ۔ ـہ‌ے +ئ هِ‌ۓ ۔ ہِ‌ے +ئ اشطو دکّونۓ استے ۔ دکّونے +ئ اشطو روٓدارۓ استے ۔ رۏدارے +ئ @ZaboliSistani 🌺✨

کسرهٔ ترکیب(چه وصفی چه اضافی) نه نوشته میشود نه خواندہ میشود ؛ بجز در این مورد فتحه : خوٓنه » خوٓنہ تو مغازہ » مغازہِ تو فتحهٔ کشیده: خوٓنه‌ىٵ » خوٓنه‌ٮے تو همچنین مانند همهٔ پسوندها، باعث آشکار شدن حروف غنه میشود کنجٰکوٓ » کنجٰکون مہ @ZaboliSistani 🌺✨

🌺🍃

🌸🌺

حروف اضافه 🌸 پَ ، په » پس وَ » به وَر » برای دٰرِ » توی هَ » هم تە ، تا » تا خے » با خا، کہ » که(اتمام حجت) : مہ خا مْفهمو !. خا » ضمیر ملکی و را باهم : کِنجٰکون ‌خا سے کو! رَ » را (بعد از حرف مصوت ) ه ‍ه » را (بعد از حرف صامت ) از » از اے » حرف ندا کنئ، کئ » چه کسی کے » چه زمانی کہ » حرف اضافه ای » این هَمطو » همانطور اِمطو » همینطور کَدوٓ، کدَک ؟ » کدام؟ اِشطو ؟ » چطور ؟ چزقر ؟ » چقدر ؟ وَرچزئ ؟ » چرا ؟ چزئ؟ » چی ؟ اَگجه ؟ » کجا؟ ن ، ی ، د ، ر » میانجی ـئ ، ئ » ی نکره ـی ، ی » حرف ی نسبت (در پایان کلمه) می‌آید : خورککی ، بېداری وٓ ، ‍‍ٰا ، ـا ، ے » علامت جمع : کنجٰک‍(‍ـوٓ) اگجه بْشَدے دٰر( ٰا) رَ بندے خوٓنه(هـٰا) رَ سے کن٘ اشتو غْلٰط‍(ـ‍ا) چٰش‍(ـے)مہ نْمبینے 🌺🌱 #حروف اضافه @ZaboliSistani 🌸🍃

🍃🌸

باش مَباش باشے مَباشے التزامی؛ بَشو نْبَشو بَشی نْبَشی بَشه نْبَشه بَشے ×۳ نْبَشے ×۳ اَستو/ـو برای «مہ» ؛ (≠ نیو) پیاده‌ىو ، معلمو ، ایرونی‌ىو . *(اشتباه نگیرید با؛ - رفیق پیاده‌اش» رفیق پیاده‌یو - دوست ایرانی‌اش » دوست ایرونی‌یو)* رفیق‌نو (رفیقش هستم) له‌له‌نو (برادرش هستم) رفیقِ‌تْرو (رفیقت هستم) له‌له‌تْرو (برادرت هستم) اَستی/ـی برای «تو» ؛ (≠ نیی) پیاده‌ىی ، معلمی ، ایرونی‌ىی . رفیقِ‌نی (رفیقش هستی) له‌لہ‌نی (برادرش هستی) رفیقِ‌مْنی (رفیقم هستی) له‌لہ‌مْنی‌ (برادرم هستی) اَسته/ـه برای «او» ؛ (≠نیه) پیاده‌ىه ، معلمه ، ایرونی‌ىه ، زیباىه نکات: ۱- افزودن ـه به کلماتی که به حروف صامت منتهی می‌شوند ؛ فقط ه/‍ه افزوده میشود. معلمه ، شاگرده ، ۲- افزودن ـه به کلماتی که به « ‍ا یٰ» ، « ‍و » ، « ای‍ » یا علامت نکره( ٔ ٕ ئ) منتهی می‌شوند؛ ىه افزوده می‌شود. مجتبی‌ىه ، رضاىه ، اشطو خوٓنهٔ‌ىه ، اشطو بادئ‌ىه ، ای قایق بادی‌ىه ... ۲۔۔ افزودن ـه (=استه) به ضمیر ملکی ؛ ( خانه‌ات » خانه‌ات است ) خونہ‌مہ » خونہ‌مْنه * حرف میانجی=ن رفیق‌مہ » رفیق‌منه * حرف میانجی=ن خونہ‌تو » خونہ‌تْره * حرف میانجی=ر رفیق‌تو » رفیق‌تره * حرف میانجی=ر خونہ‌یو » خونہ‌نه * حرف میانجی=ن رفیق‌یو » رفیق‌نه * حرف میانجی=ن اَستے/ ىـے برای «مٵ، مِشمٵ، شْمٵ، اوشوٓ» ؛ (≠نیـے) پیاده‌ىے ، معلمے ، ایرونی‌ىے ، زیباىے بودو نْبودو بودی نْبودی بود٘/بودک * نَبود٘/نْبودک بودے ×۳ نْبودے ×۳ بودا/بوده‌ىو نْبودا بوده‌ی نْبوده‌ی بوده نْبوده بودٵ ×۳ نْبودٵ ×۳ صرف #فعل بودن٘ @ZaboliSistani 🌺🍃

🌸💫

« ضمایر ملکی » * ـمہ » ضمیر ملکی مہ ؛ دست‌مہ ، خوٓنہ‌مہ ، پۏ‌مہ * ـتو » ضمیر ملکی تو ؛ دست‌تو ، خوٓنہ‌‌تو ، پۏتو * مِنتو » ضمیر ملکی مِنتو ؛ دستے‌مِنتو ، خوٓنه‌ےمنتو ، پۏےمنتو * ـیو » ضمیر ملکی او ؛ دست‌یو ، خوٓنہ‌یو ، پۏیو * ـمٵ » ضمیر ملکی مٵ ؛ دستےمٵ ، خوٓنہ‌مٵ ، پۏےمٵ * ـ‍شمٵ » ضمیر ملکی شمٵ ؛ دستےشمٵ ، خوٓنہ‌شمٵ ، پۏےشمٵ * مِشمٵ » ضمیر ملکی مِشمٵ ؛ دستےمِشمٵ ، خوٓنہ‌مِشمٵ ، پۏےمِشمٵ * ـشو » ضمیر ملکی اوشوٓ/ایشوٓ ؛ دستےشو ، خوٓنہ‌شو ، پۏےشو « ضمیر ملکی + را باهم » ✓ فاعل = مالک : * خا » ضمیر ملکی(همگی) و را باهم . ( فاعل خود مالک است) ؛ رختےخا بشست . رختےخا بشستو . رختےخا بشستی. رختےخا بشستے . ✓ مالک ≠ فاعل : * ـمْنه » ضمیر ملکی مہ و ـه(=رَ) باهم ؛ رختےمنه بشستی/بشست . * ـتْره » ضمیر ملکی تو و ـه(=رَ) باهم ؛ رختےتْره بشستو/بشست . * ـنه » ضمیر ملکی او و ـه(=رَ) باهم ؛ رختےنه بْشستو/بْشستی/بْشست . *ایشنه » ضمیر ملکی ایشوٓ + ‍ه(=رَ) باهم ؛ رختےایشنه بْشستو/بْشستی/بْشست . *اوشنه » ضمیر ملکی اوشوٓ + ‍ه(=رَ) باهم ؛ رختےاوشنه بْشستو/بْشستی/بْشست . 🌱✨ #ضمیر ملکی @ZaboliSistani 🌸🍃

🌸🌺

بْخوار٘ مَخوار٘ بْخَرے مَخوارے التزامی؛ بْخَرو نْخَرو بْخری نْخری بْخره نْخره بْخرے×۳ نْخرے×۳ مْخوارو نْمِخَرو مْخواری نْمِخَری مْخواره نْمِخَره مْخوارے ×۳ نْمِخَرے ×۳ مےخواردو نْمِخردو مےخواردی نْمِخردی مےخوارد٘ نْمِخرد٘ مےخواردے ×۳ نْمِخردے ×۳ بْخواردو نْخواردو بْخواردی نْخواردی بْخوارد٘/بْخواردَک * نَخوارد٘ بْخواردے×۳ نْخواردے×۳ خْواردا نْخْواردا خْوارده‌ی نْخْوارده‌ی خْواردیه نْخْوارده خْواردٵ ×۳ نْخْواردٵ ×۳ خْواردَدو نْخْواردَدو خْواردَدی نْخْواردَدی خْوارده‌بود٘ نْخْوارده‌بود٘ خْواردَدے ×۳ نْخْواردَدے ×۳ 🌺🌱 صرف #فعل خواردن٘ @ZaboliSistani 🌸🍃

بْرو مَرو بْرٵ / بْره‌ٮے مَرے التزامی؛ بْرا/ بْره‌ىو نْرا/ نْره‌ىو بره‌ىی نْره‌ىی بْریه نْریه بْرٵ / بْره‌ٮے نْرٵ /نْره‌ٮے مېرا * نْمِرا مېری * نْمِرَی مېره * نْمِریه مېرے ×۳ * نْمِرے ×۳ مےرفتو نْمِرفتو مےرفتی نْمِرفتی مےرفت٘ نْمِرفت٘ مےرفتے ×۳ نْمِرفتے ×۳ بْرفتو نْرفتو بْرفتی نْرفتی بْرف٘ت٘/بْرَفتک * نَرف٘ت٘ بْرفتے ×۳ نْرفتے ×۳ رفتا/رفته‌ىو نْرفتا رفته‌ی نْرفته‌ی رفتیه نْرفته رفتـٵ ×۳ نْرفتـٵ ×۳ رفتَدو نْرفتَدو رفتَدی نْرفتَدی رفته‌بود٘ نْرفته‌بود٘ رفتَدے ×۳ نْرفتَدے ×۳ ✨🌺 صرف #فعل رفتن٘ @ZaboliSistani 🌸🍃

بَشنو مَشنو بَشنے مَشنے التزامی؛ بْیَشنو نْیَشنو بْیَشنی نْیَشنی بْیَشنه نْیَشنه بْیَشنے نْیَشنے مْیَشنو نْمِیَشنو مْیَشنی نْمِیَشنی مْیَشنه نْمِیَشنه مْیَشنے ×۳ نْمِیَشنے ×۳ مْیَشنیدو نْمِیَشنیدو مْیَشنیدی نْمِیَشنیدی مْیَشنید٘ نْمِیَشنید٘ مْیَشنیدے ×۳ نْمِیَشنیدے ×۳ بَشنیدو نْیَشنیدو بَشنیدی نْیَشنیدی بَشنید٘ نْیَشنید٘ بَشنیدے ×۳ نْیَشنیدے ×۳ ✨ اَشنیدا/اشنیده‌ںو نْیَشنیدا اَشنیده‌ی نْیَشنیده‌ی اَشنیده نْیَشنیده اَشنیدٵ ×۳ نْیَشنیدٵ ×۳ اَشنیدَدو نْیَشنیددو اَشنیدَدی نْیَشنیددی اَشنیده‌بود٘ نْیَشنیده‌بود٘ اَشنیددے ×۳ نْیَشنیددے ×۳ 🌺✨ صرف #فعل اشنیدن٘ @ZaboliSistani 🌸🍃

بُگو/بُگَـک مَگو بُگے مَگے التزامی؛ بُگو نَگو بُگی نَگی بُگه نَگه بُگے نَگے مېگو * نْمِگو مېگی * نْمگَی مېگه * نْمِگه مېگے ×۳ نْمېگے ×۳ مےگفتو نْمِگفتو مےگفتی نْمِگفتی مےگفت نْمِگفت مےگفتے ×۳ نْمِگفتے ×۳ بْگفتو نْگفتو بْگفتی نْگفتی * بْگه * نَگه بْگفتے ×۳ نْگفتے ×۳ گفتا نْگفتا گفته‌ی نْگفته‌ی گفتیه * نْگفته گفتـٵ ×۳ نْگفتـٵ ×۳ گفتَدو نْگفتَدو گفتَدی نْگفتَدی گفته‌بود٘ نْگفته‌بود٘ گفتَدے ×۳ نْگفتَدے ×۳ 🌺🌱 صرف #فعل گفتن٘ @ZaboliSistani 🌸🍃

بْشو مَشو بْشه‌ے مَشے التزامی؛ بْشا نْشا بْشه‌ی نْشه‌ی بْشِیه نْشِیه بْشٵ ×۳ نْشٵ ×۳ مېشا * نْمِشا مېشی * نْمِشه‌ی * مېشو * نْمِشو مېشٵ ×۳ * نْمِشٵ ×۳ مےشَدو نْمِشَدو مےشَدی نمِشَدی مےشَد٘ نمِشَد٘ مےشَدے نمِشَدے بْشَدو * نَشدو بْشَدی * نَشدی بْشه/بْشَدَک * نَشه/نَشدَک بْشَدے ×۳ * نَشْدے ×۳ شْدا نَشْدا شْده‌ی نَشده‌ی شْده نَشْده شْدٵ ×۳ نَشْدٵ ×۳ شْدَدو نَشدَدو شْدَدی نَشددی شْده بود٘ نَشده بود٘ شْدَدے ×۳ نَشدَدے ×۳ صرف #فعل شدن٘ @ZaboliSistani 🌸🍃