💠 علم نافع 🔹 در قرآن كریم چند كسب مطرح است؛ یك سلسله كسب‌ های اعتباری است كه آن مسكوب در اختیار كاسب است، یك سلسله كسب‌ های حقیقی است كه آن مكسوب حاكم بر كاسب است. آن كسب‌ های اعتباری كه كاسب حاكم بر مكسوب است، كسب مال است كه انسان مالی یا عین یا منفعت یا انتفاعی را كسب می‌ كند. برای چه زن و چه مرد، قرآن كریم فرمود: ﴿لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ﴾؛[1] یعنی مرد هر كسبی كرد مال اوست, زن هر كسبی كرد مال اوست؛ مالی را, مغازه ‌ای را, خانه ‌ای را, مرتع و مزرعی را كسب كرد چون یك امر اعتباری است و یك امر حقیقی نیست در اختیار كاسب است، می ‌تواند بفروشد, اجاره بدهد و به کسی هبه كند; یعنی آن كس كه كسب كرد، اختیار مكسوبِ خود را دارد ﴿لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَ لِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ﴾ مالی را كه آدم كسب كرد در اختیار اوست؛ اما یك سلسله مسائلی است كه اگر كسب كرد خودش در اختیار آن مكسوب قرار می‌ گیرد! 🔹حالا كه معلوم شد كسب دو قسم است، ما دو گونه علم داریم: یك وقت كسی علمی تهیه می ‌كند، چیزی می‌ خواند كه #ابزار_دنیای او باشد و #غرور باشد و #القاب باشد و نام او را ببرند و یا نام او را با لقب ببرند و یا نام او را اوّل ببرند و همین بازی ‌ها! این علمی كسب كرد كه محكوم علم خودش است. این بیان نورانی علی ‌بن ‌ابیطالب (سلام الله علیه) كه فرمود: «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُه‏»؛[2] این بیان نورانی حضرت است، فرمود: بسا درس‌خوانده ‌هایی هستند كه #كشته_جهالت خودشان هستند، یك سلسله از علما هستند كه «الْعِلْمُ نُورٌ یقْذِفُهُ اللَّهُ فِی قَلْبِ مَنْ یشَاءُ»[3] یا همین آیه ﴿إِنَّمَا یخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ﴾[4] ما باید تلاش كنیم این قسم دوم باشیم؛ یعنی علمی كسب كنیم كه ما را حفظ كند، برای ما #نور باشد. 🔹 [البته] علم, بخشی از راه است. آن‎ چه مشكل را حلّ می ‌كند عقل است نه علم! علم یك چراغ است؛ حالا به كدام طرف را داشته باشیم و با این علم كدام طرف برویم، علم وسیله است؛ اما آنكه اساس كار است در این آیه كریمه مشخص فرمود, فرمود: ﴿تِلْكَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا یعْقِلُهَا إِلاّ الْعَالِمُونَ﴾؛[5] یعنی علم یك نردبانی باشد برای عقل. علم وقتی نافع است كه نردبان باشد؛ عالِم را به #مقام_عقل برساند، عقل كه شد العقل «مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اكْتُسِبَ بِهِ الْجِنَان‏»[6] هیچ عاقلی جهنم نمی ‌رود؛ اما علما چرا! 🔹 به ما در دعاها, در قنوت, در تعقیبات نماز گفتند بگویید: «أَعُوذُ بِكَ مِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَعُ وَ مِنْ قَلْبٍ لَا یخْشَعُ وَ مِنْ عِلْمٍ لَا ینْفَع‏»؛[7] خدایا آن علمی كه به درد ما نمی‌ خورد من از آن علم به تو پناه می‌ برم! بعضی از علوم ‌اند كه به درد نمی ‌خورند؛ مثل سِحر و شعبده و جادو و مانند آن، بعضی از علم‌ اند كه چراغ اند، نورند؛ ولی شخص از آن استفاده نمی ‌كند. به ما گفتند در دعاها, در تعقیبات نماز و در قنوت بگویید خدایا آن علمی كه مشكل مرا حلّ نمی ‌كند، من از آن علم به تو پناه می ‌برم. [1] . سوره نساء، آیه32. [2] . نهج البلاغة (للصبحی صالح)، حکمت107. [3]. مصباح الشریعة, ص16. [4] . سوره فاطر، آیه28. [5] . سوره عنکبوت، آیه43. [6]. الكافی(ط ـ الإسلامیة)، ج1، ص11. [7] . مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏1، ص75. #روز_بزرگداشت_ابوریحان_بیرونی #مقام_عقل #کشته_جهالت #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1396/04/22 🆔 @a_javadiamoli_esra