کلامی از امام حسین(ع) که به گمان من متضمن نکته‌ی حکیمانه‌ی فوق‌العاده مغتنمی است که برای همه‌ی ما باید آموزنده باشد و گوشواره‌ی گوش خرد ما باشد،نقل شده است که امام(ع) در روز عاشورا وقتی که دشمنان به حرم و خانواده‌ی ایشان حمله کردند،این جمله را گفتند: «اگر دین ندارید؛آزاده باشید» روضه‌خوان‌ها معمولا این جمله را این چنین ترجمه می‌کنند: اگر دین ندارید «لااقل» آزاده باشید. ولی در کلام امام حسین «لااقل» نیامده است و این کلمه را آوردن،لطف و حسن و عمق این جمله را کاملاً می‌گیرد. در واقع در کلام امام،یک معادله‌ی بسیار مهمی برقرار شده است؛گویا آزاده بودن،عدل دینی بودن است. اگر کسی «آزاده» بود درست شبیه این است که کسی دیندار است. از یک «دیندار»،انتظار می‌رود که آزاده باشد و اگر آزاده نباشد دیندار نیست؛ از یک «انسان»،ولو اینکه در حوزه‌‌ای از حوزه‌های دینی قرار ندارد،انتظار می‌رود که آزاده باشد و اگر آزاده بود ولو دینی هم نداشته باشد و به گوش او نخورده باشد،همچنان یک انسانِ شریف و مقبول درگاه خداوند است. این اصل،اساس و گوهر اندیشه‌ی اخلاقی‌ست که آدمی باید آزاده باشد. #دکترعبدالکریم_سروش #نسبت_دین_و_اخلاق 🕊{@abdulabbas133