#تاریخچه_حرم (بخش اول) 💠 نخستین بنای آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) 🔹 بر پایۀ کاوش‏های کارشناسان در سال 1348ش، نخستین بنای آستان، قبری ساده بود. در ‏هنگام مرمّت و تعمیر سردر ورودی شمال حرم مطهر، کتیبه‏ای به خط کوفی و با تزیینات آجری ، نمایان شد که نشان میداد که ساختمان نخستین بقعه مطهر در نیمه دوم قرن سوم هجری توسط “محمد بن زید داعی علوی” تعمیر اساسی یافته و درگاه این بنا نخست به امر پادشاهان آل ‏بویه و سپس به “ همت مجدالملک قمی” (وزیر برکیارق) در فواصل چهار صد و هشتاد تا چهار صد و نود قمری، متجاوز از نهصد سال پیش از این ساخته شده است. 🔸بنابراین، تاریخ احداث نخستین بقعه مبارکه را باید در عصر علویان طبرستان، حدود 20 سال پس از رحلت حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام، یعنی در حدود سال‌های 272 تا 275ق. دانست. كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir

#تاریخچه_حرم (بخش دوم) 💠 آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم(ع) در عصر آل‏بویه 🔹آل ‏بویه، پادشاهان شیعی قرن چهارم هجری بودند که از 320 تا 448 قمری در عراق و ایران حکومت می‏کردند. یکی از مزارهایی که به دستور “ رکن‏ الدوله دیلمی” توسعه یافت، حرم حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام بود. در دوران فخرالدوله، به ‏سبب حضور وزیری دانشمند و اهل فرهنگ، یعنی “ صاحب بن عباد”، توجهی ویژه به توسعه و بازسازی حرم و آستان حضرت عبدالعظیم علیه السّلام شد. 🔸کارشناسان و متخصّصان، پس از پژوهش در اطراف دیوار آجری درگاه اصلی حرم، که کتیبه‏ای از عصر سلجوقی بر سینه داشت، دریافتند که بخشهایی از زیر و کنار دیواره‏های آن کتیبه در اطراف درگاه ورودی، از آثار دورۀ آل ‏بویه است. 🔹از این‏رو می‏توان حدس زد که این بخش از حرم، در عصر آل ‏بویه ساخته و در روزگار سلاجقه نوسازی شده است. كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir

#تاریخچه_حرم (بخش سوم) 💠 آستان مقدّس در عصر سلجوقی 🔸دومین بازسازی و مرمّت آستان در عصر سلاجقه بوده است. سلجوقیان که از ۴۲۲ق. تا ۵۵۲ق. در عراق ، ایران و آسیای صغیر حکومت می‏کردند، اگرچه مذهب اهل‏ سنت داشتند ، گاهی از وزرا و کارگزاران شیعی در دستگاه حکومتی خود بهره می‏ گرفتند. انوشیروان خالد و مجدالملک محمد براوستانی یا بلاسانی از آن جمله است. 🔹سلطان برکیارق، براوستانی را که شیعی‏ مذهب و بسیار دیندار و اهل علم بود، به وزارت خود برگزید و او مشاهد و مزارهای اهل ‏بیت علیهم السّلام را در شهرهای مختلف، به ویژه در عراق بازسازی کرد. بنای مجللی نیز برای حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام ساخت. مجدالملک با حمایت برکیارق در ۴۶۵ق. بر فراز قبر حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام گنبد و قبه ساخت. 🔸یکی از آثار زمان سلجوقی، کتیبه ای سراسری در ورودی بقعه است که نشان می‏دهد سازنده بنا مجدالملک بوده است. این کتیبه مربوط به سال‌های ۴۸۰ - ۴۹۰ق. است. پس از دوران سلجوقی، ملوک شیعی آل باوند نیز کوشش هایی برای حفظ و مرمّت این بقعه مبذول داشتند؛ از جمله حسام ‏الدوله اردشیرشاه، فرزند علاءالدوله حسن که ‏سالی دویست ‏دینار برای نگهداری از این مزار می‏فرستاد. آل باوند، بین سال‌های ۵۶۷ تا ۶۰۱ هجری قمری، در مازندران حکومت می‏کردند. كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir

#تاریخچه_حرم (بخش چهارم) 💠 آستان مقدّس در عصر صفوی 🔹در اعصار گذشته صفویان بیشترین کوشش را برای توسعه بقعه حضرت عبدالعظیم(ع) به کار بستند و بر شکوه و عظمت آن افزودند؛ چنانکه در آبادانی و بازسازی و نیز زیباسازی دیگر بناهای دینی کوشیدند. شاهان صفوی به ‏سبب وجود مزار حضرت عبدالعظیم(ع) و امامزاده حمزه(ع) همچنان به ری توجه و عنایت داشتند؛ به ویژه از آن روی که آنان نسب خود را به امامزاده حمزه(ع) می‏رساندند. بدین رو، مزار امامزاده حمزه(ع) را به طرزی زیبا و شایسته نوسازی کردند. 🔸شاه طهماسب از آنجا که به تهران توجه و عنایتی خاص داشت و خود در 944ق. به این شهر آمد، به توسعه مزار و مرقد حضرت عبدالعظیم(ع) اهتمام ورزید. در سال 944ق. به امر او ایوان و رواق حرم حضرت را پی‏افکندند و در سال 950ق. مُحَجَّری به‏ دور صندوق قبر ساختند. پس از او، شاه ‏عباس صفوی این مزار و مرقد را بزرگ ‏داشت. 🔹نوشته اند: شاه عباس به مرضی سخت گرفتار آمد و چون از پزشکان ناامید شد، برای گرفتن شفا، از قزوین به آستان حضرت عبدالعظیم(ع) رفت و در آنجا شفا یافت. كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir

#تاریخچه_حرم (بخش پنجم) 💠 آستان مقدّس در عصر قاجار 🔹هر چند در عصر قاجار، به‏ دلیل انتقال پایتخت به تهران که پیشتر از توابع ری بود، ری رونق پیشین خود را از دست داد؛ اما شاهان قاجار نیز در توسعه و مرمت بقعه حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام کوشیدند. 🔸نخستین اقدام در این عصر، ساخت ضریح نقره، به فرمان فتحعلی‏شاه بود. آیینه‏کاری و نقاشی ایوان جنوبی را نیز به دستور میرزا آقاخان نوری، صدر اعظم عصر ناصری، ملقب به اعتمادالدوله، به سامان رساندند. 🔹ناصرالدین‏شاه طی فرمانی در سال 1270ق. دستور داد که گنبد مرقد را تذهیب و با پوششی از طلا بیارایند و ایوان را آیینه‏کاری کنند. تکمیل آیینه‏کاری حرم در سال 1291ق. به دستور دوست محمدخان معیرالممالک از رجال دوره قاجار و آخرین مرحله آن در ایوان آیینه در سال 1309ق. انجام گرفت. كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir

#تاریخچه_حرم (بخش ششم) 💠 صندوق چوبی مضجع مطهّر حضرت عبدالعظیم علیه السّلام 🔹یکی از نفیس‏ترین و زیباترین و قدیمی ترین آثار تاریخی آستان مقدس، صندوق چوبی روی مرقد است که در چهارطرف آن آیات قرآنی به ‏خط نسخ و ثلث برجسته، همراه با زیارت‏نامه به قلم یحیی ‏بن محمد اصفهانی در تاریخ 725ق حکاکی شده است. 🔸این صندوق به گواهی کتیبه آن، به ‏دستور خواجه نجم‏الدین محمد، مقارن روزگار ابوسعید بهادرخان از ایلخانان مغول ساخته شده است. 🔹طول صندوق ، 2/58 متر ، عرض آن 1/50 و ارتفاع آن 1/20 متر است. پایه‏های صندوق و قید‏های آن از چوب عود است و ترنج و شمسه‏ها و نیم‏شمسه‏ها از چوب عود و گردو و فوفل می باشد. 🔸دو کتیبه به خط نسخ و ثلث برجسته در چهار بدنه به‏کار رفته است: یکی از آن دو از چهارگوشه بالای طرف راست (جنوب غربی) شروع میشود و بر حاشیه بالایی چهار ضلع صندوق دور می‏زند. دنباله آن در تمام اطراف بدنه جنوبی صندوق ادامه پیدا می‏کند و در گوشه بالایی ضلع چپ همان بدنه، پایان می‏یابد. 🔹کتیبه دیگر بر روی چهار سوی صندوق مزبور در حاشیه‏هایی که به ‏ترتیب بر دو طرف و پایین اضلاع غربی و شمالی صندوق دور می‏زند، به خط نسخ برجسته، شامل آیة ‏الکرسی(سوره بقره، آیات 255، 256 و 257) است. 🔸بر حاشیه باریک‏تری ، آیات 26، 27 و 28 سوره آل‏عمران "قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ‌‌... وَ إِلَی اللَّهِ الْمَصِیرُ" به‏ خط ثلث برجسته و در قسمت آخر آن، دو آیه دیگر نوشته اند. كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir

#تاریخچه_حرم (بخش هفتم) 💠 ضریح مطهّر حضرت عبدالعظیم(ع) 🔸نخستین بار به دستور شاه طهماسب، در سال 950ق. نرده ای به‏ دور صندوق قبر ساختند؛ اما ضریحی که ‏اکنون بر مرقد مطهر وجود دارد، ساخته عصر فتحعلی‏شاه قاجار است و بر روی آن تاریخ 1222ق. ثبت است. 🔹این ضریح به دستور امین‏السلطان، صدر اعظم وقت، فرزند میرزا ابراهیم خان و با هنرمندی صنعتکاران ، مرمّت شد. طول ضریح 3/87 متر، عرض آن 2/95 متر و ارتفاع آن 2/40 متر، و کتیبه بالای آن به ‏پهنای 54 سانتی‏متر و دهانه‏های شبکه و پایه‏های آن به ارتفاع 1/86 متر است. 🔸این ضریح بر پایه‏ای از سنگ مرمر به ارتفاع 25 سانتی‏متر قرار یافته است. جنس آن، نقره است، همراه آیینه‏کاری و نقاشی ایوان جنوبی. 🔹در چهارگوشه پایین آن نیز نام استادان مرمّت‏کار عصر ناصری (استاد محمد زرگرباشی و محمدمهدی زرگر، ولدان خیرالحاج حاجی آقابزرگ زرگر نبیره استاد ملک محمد رشتی) به خط رضاقلی درج شده است؛ نام هنرمندانی که تحت اشراف و نظارت استاد صنیع‏خاتم، در تجدید و مرمّت ضریح در سال ۱۳۲۰ ش. کوشیدند، عبارت است از: نصرت‏الله‏ یوسفی (تذهیب‏کار)، حسین شفقت (خاتم‏کار)، محمد منبت‏کار، غلامحسین اقلیما(نقره‏ساز) ، عطاءالله‏ اعظمی(سراستاد نقره‏ساز) ، حاجی شیخ احمد معصومی (خطاط)، مهدی حکمی (استاد و خطاط هنرمند). كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir

#تاریخچه_حرم (بخش هشتم) 💠 گنبد مطهّر حضرت عبدالعظیم(ع) 🔸نخستین گنبد حرم مطهر، معماری ساده‌ای داشته و در دوران علویان طبرستان، به دستور محمد بن زید علوی ساخته شده است. در عصر آل ‏بویه نیز تعمیراتی بر آن صورت گرفت، اما در عصر سلجوقی(بین سال‌های ۴۸۰ تا ۴۹۰ ق.) گنبدی بزرگ و باشکوه به ‏جای آن ساختند که امروزه همچنان بر فراز آن مزار مقدس، شکوه و زیبایی خیره‏کننده‏ای دارد و با اینکه قریب هزار سال از قدمت آن میگذرد و تعمیراتی اندک بر روی آن انجام شده است، همچنان استوار و دلربا باقی مانده است. 🔹 این گنبد که به ‏دستور مجدالملک براوستانی قمی ساخته شد، از قدیمی‏ ترین گنبدهای ایران به شمار می رود و یک سده زودتر از گنبد حرم امام ‏رضا(ع) ساخته شده است و در هنگام تهاجم مغولان نیز از گزند ویرانی مصمون ماند. 🔸این گنبد در دوران ناصری (۱۲۷۰ق.) با پوششی زرین تزیین شد و به هنگام طلاکاری گنبد، چند بیت شعر از شمس‏الشعراء سروش با خطی زیبا بر آن نقش بست. كانال حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ✅ @abdulazim_ir