مهدی میرزائی
#پرسش_مخاطبین با توجه به اختلافات مصاحف در دوره صحابه ونزاع های دینی در این مورد وجمع آوری قرآن در ع
#پاسخ_به_پرسش_مخاطبین
🔰ریشه یابی اختلافات قرائات در دوره صحابه
مجموعه ای از قرائن وجود دارد که بعد از شهادت پیامبر ص ودر دوران خلیفه اول ودوم به دلایل مختلفی در میان قرائت های صحابه پیامبر اختلافاتی را شاهدیم واز سوئی به دلیل تعصبات پیروان هر یک از قرائت ها ستیزهایی صورت گرفته است .
برخی از عوامل مانند :خلط نصوص قرآن با برخی از نکات تفسیری در پارهای از مصاحف واز طرفی اجتهادات برخی از صحابه در تبدیل برخی از کلمات قرآن با مترادف آن مانندواتمّوا الحجّ والعمرة للبیت و عدهای میخواندند: واتمّوا الحجّ والعمرة لله» (ابوداود، المصاحف، 18)موجب این اختلافات شدید شده بود وبا توجه به اینکه هریک از صحابه در منطقه ای قرائت می کردند واهالی آن شهر نیز متاثر ومتعصب به آن قرائت بودند در صورت شنیدن قرائت های دیگر ستیزها ونزاع هایی صورت می گرفت که می رفت به جنگ های درون دینی منجر گردد
🔰مریدات تاریخی بر نزاع های مذهبی بر سر اختلاف قرائات صحابه
بخاری پس از ذکر سند از قول انس بن مالک مینویسد: «حذیفة بن یمان بر عثمان وارد شد در حالی که قبل از آن با اهالی شام در فتح ارمنستان و آذربایجان حضور داشت.
حذیفه از اختلاف سربازان (شامیان و عراقیان) در مسأله اختلاف قراءات به وحشت افتاده خود را به عثمان رساند و به او گفت: ای امیر مؤمنان این امّت را در یاب قبل از آنکه همانند یهود و نصاری در کتاب خود دچار اختلاف گردند، در اینجا عثمان به دنبال حفصه فرستاد و به او گفت که مصحف خود را (همان مصحفی که در خلافت ابوبکر فراهم شده بود) بفرست تا از آن مصحف نسخه برداری کنیم و سپس آن را به سوی تو باز گردانیم»(همو، 6/581).
ب ـ سیوطی به نقل از المصاحف ابن اشته آورده است: «در عهد عثمان مردم در قرائت قرآن دچار اختلاف شدند به طوری که شاگردان و معلمان به پیکار و زد و خورد پرداختند. این خبر به عثمان رسید. او به مردم (مدینه) گفت: شما که در حضور من قرآن را تکذیب کرده و در قرائت آن به لغزش افتادهاید، قطعا آنان که دورترند، میزان تکذیب و خطایشان بیشتر خواهد بود. ای اصحاب محمد (ص) جمع شوید و برای مردم مصحفی بنویسید که راهنمای آنان باشد. در اینجا بود که عدهای جمع شدند و برای مردم قرآنی نوشتند...»(همو، 1/209؛ طبری، 1/21).
🔰تدوین تمام قرآن به صورت مصاحف در زمان پيامبر ونظارت اهل بیت ع بر جمع آوری عثمانی
قرآن در زمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله كتابت و دست كم به صورت صحف يعنى مجموعه هاى پراكنده تدوين شد و مرحله جمع و تدوين در زمان ابوبكر و مرحله توحيد مصاحف در دوره عثمان نيز با نظارت تقريرى امام على عليه السلام همراه بود. توضيح اين كه به گفته سيوطى و ديگر مورّخان و پژوهشيان قرآنى ، همه قرآن در زمان پيامبر خدا نوشته شده ، ولى در يك جا گردآورى نشده بود.قرآن پژوهان و دانشمندان شيعه در اين باره بسيار نوشته و ادلّه موضوع را آورده اند.
كار عثمان ، عبارت بود از الغاى قرائت هايى كه از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله اخذ نشده بود ، يكدست كردن مصحف و نيز اكتفا به متن آيات با حذف تأويل و تفسير متن قرآن، بدون آن كه موجب تحريف در الفاظ آيات شود.همين كار را نيز نمى توان بيرون از نظارت امير المؤمنين عليه السلام پنداشت ؛ زيرا هر چند امام على عليه السلام رياست گروه گردآورى و يكدست سازى را بر عهده نداشت ، اما شاهد و ناظر ماجرا بود و هيچ اعتراضى از ايشان ثبت نشده است. امامانِ اهل بيت نيز همگى به قرآن موجود ، پايبند و حجّيت آن را پذيرفته بودندو آن را در سخنان و احتجاجات و ادعيه و نمازهاى خويش عيناً استفاده مى كردند . بنا بر اين، نظارت تقريرى امامان معصوم(ع) را نمى توان انكار كرد.
از سویی اهتمام و حساسيت فوق العاده مسلمانان به قرآن، وجود شمار بسيارى حافظ قرآن و صحيفه هايى در سراسر ممالك اسلامى كه قرآن در آنها مكتوب بود از عواملى اند كه راه را بر هرگونه افزايش، كاهش و تغيير در قرآن مى بندند
🔰وجود روایات شیعی مبنی بر تحریف قرآن مربوط به زمان عصر صحابه وقبل از جمع آوری قرآن تا دوره عثمان است .
در روایات شیعه با دو گونه روایات مواجه هستیم؛روایات عرض احادیث بر کتاب که مضمون آن ها این است که در صورت اطمینان به حدیث آن را بر قرآن عرضه کنید که این مبتنی بر عدم تحریف قرآن است واز سوئی روایاتی داریم مبتنی بر تحریف قرآن که هر دو دسته باهم تعارض دارند و برای حل تعارض می گوییم روایات تحریف ناظر به جمع آوری قرآن تا قبل از جمع اوری قرآن در زمان عثمان است چرا که ائمه همان قرآن وقرائت مشهور را پذيرفتند واگر تحریفی در آن بود به سبب موقعیت هدایتگری شان باید به گوش مسلمین می رساندند.