#عروض_و_قافیه ١٨ بسم‌الله الرحمن الرحیم هست کلید درِ گنجِ حکیم 🔴نکاتی در باب تقطیع ٣ 🟡ب- اختیارات شاعری (بخش اول): این است که شاعر از دو صورت ممکن هر کدام را که به کار برد، شعر صحیح باشد و در وزن خللی وارد نگردد، به عبارت دیگر استعمال هر یک از آن دو وجه مجاز باشد. اما باید توجه داشت که فقط یکی از آن دو صورت اصل است. بدین ترتیب با توجه به اختیارات است که اوزان تقطیعی را به اوزان اصلی برمیگردانیم. 🔵۱- شاعر مختار است در آخر مصراع، یک یا دو حرف صامت اضافه بر وزن بیاورد (یا نیاورد): بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم  فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم «حافظ» مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن 🟠در آخر هر دو مصراع یک «میم» اضافه بر وزن آمده است که بر طبق قاعده از تقطيع ساقط است. بنال بلبل اگر با منت سر یاری است که ما دو عاشق زاریم و کار ما زاری است «حافظ» مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن 🟤در آخر این دو مصرع هم حروف «ست» از تقطيع ساقط است. 🟣در اوزان دوری که هر مصراع به دو نیم مصراع مستقل قابل تقسیم است (یعنی وسط مصراع حکم آخر مصراع را پیدا می کند)، این حکم در وسط مصراع نیز صدق میکند (یعنی می توان در وسط مصراع هم حرفی اضافه بر وزن آورد)؛ مثال: می بیغش است دریاب، وقتی خوش است بشتاب/ ســال دگـر کــه دارد، امــیــد نـو بـهـاری/  «حافظ» مستفعلن فعولن مستفعلن فعولن 🟢همانطور که مشاهده می کنید حرف «ب» در کلمه‌ی «دریاب» در وسط و در کلمه‌ی «بشتاب» در آخر مصراع اول از وزن ساقط است. 🔴ب- اختیارات شاعری (بخش دوم): شاعر مختار است به جای فعلاتن در رکن اول هر مصراع، فاعلاتن بیاورد؛ برای مثال: یاد باد آن که ز ما وقت سفر یاد نکرد به وداعی دل غمدیدهٔ ما شاد نکرد «حافظ» 🟢در بیت فوق وزن اصلی «فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن» می باشد که شاعر به اختیار، مصراع اول را در وزن «فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن» سروده است. یعنی به جای رکن اولِ وزن که «فعلاتن» می باشد، «فاعلاتن» آورده است! مثال دیگر: حال دل با تو گفتنم هوس است «حافظ» – ل – – / ل – ل – / ل ل – فاعلاتن مفاعلن فعلن وزن اصلی «فعلاتن مفاعلن فعلن» می باشد! ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (در عروض فارسی عکس قاعده فوق صحیح نیست. یعنی  نمیتوان در رکن اول وزن، به جای فاعلاتن، فعلاتن آورد! و فقط در قدما چند استثناء داریم…) 📕تحقیق :ایلیا – علیاری (دکتر محمدی مبارز – دکتر علیرضا علیاری) @adabkhane

#عروض_و_قافیه ١٩ بسم‌الله الرحمن الرحیم هست کلید درِ گنجِ حکیم 🔴نکاتی در باب تقطیع ۴ ب- اختیارات شاعری (بخش سوم): شاعر مختار است به جای دو هجای کوتاه، یک هجای بلند بیاورد¹. این اختیار که در اصطلاح به آن «تسکین» می‌گویند، جز در آغاز مصراع(در هجای اول مصراع)، در همه جا قابل اعمال است². بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم «مخزن الاسرار نظامی» در بیت فوق وزن اصلی «مفتعلن مفتعلن فاعلن» می باشد که شاعر به اختیار خود، مصراع اول را در وزن «مفعولن مفعولن فاعلن» سروده است. برخی به اشتباه بیت فوق را به صورت زیر میخوانند: بسمِ اِلهِ الرَّحِمانِ الرّحیم هست کلید در گنج حکیم تا آهنگ شعر، رعایت شود؛ اما این گونه خواندن در شان آیه ی شریف «بسم الله الرحمن الرحیم» نیست و بهتر است بصورت معمول خوانده شود، آنچنانکه از نظر قواعد عروض هم صحیح می باشد… مثال دیگر با که گویم به جهان، محرم کو؟ چه خبر گویم با بی خبران وزن اصلی این بیت «فعلاتن فعلاتن فعلن» است که شاعر به اختیار خود، مصراع اول را در وزن «فاعلاتن فعلاتن فع لن» و مصراع دوم را در وزن «فعلاتن مفعولن فعلن» سروده است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🟠1(عکس این قاعده صحیح نیست، یعنی در عروض فارسی نمی توان به جای یک هجای بلند، دو هجای کوتاه آورد؛ به همین دلیل در مصراع «وقت را غنیمت دان آنقدر که بتوانی» نمی توان کلمهٔ «بتوانی» را به طور طبیعی (بِتَوانی) تلفظ کرد…امّا در عروض عربی جایز است و این یکی از مهمترین فرق های عروض فارسی و عربی است.) 🔵2- (طبیعی ترین جا برای تسکین هجای ماقبل آخر است که معمولاً گوش آن را احساس نمیکند و تسکین در حافظ معمولاً از این نوع است؛ که معمولا تبدیل «فعلن» به «فع لن» میباشد. اما در غیر هجای ماقبل آخر محسوس است و باعث «سکته» می شود) 📕تحقیق : ایلیا – علیاری (دکتر حسین محمدی مبارز – دکتر علیرضا علیاری) @adabkhane

#عروض_و_قافیه ۲۰ بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید درگنج حکیم 📗اوزان،بحوردرعروض فارسی؛سهل ممتنع است. آشنایی با این دانش مطالعه در ایقاع (دو نوع: لحنی و شعری) ، دستگاهها و مقامات موسیقی، بحور الحان و ویژگی‌های صوت را می طلبد. 📕زِحافات زحافات( تغییراتی که در ارکان اصلی عروض رخ می دهد و سبب پیدایی ارکان فرعی می گردند)  هم بخشی از علم عروض است. اینک بخشهایی از زحافاتِ بحر مضارع وبه شواهدی از زحافاتِ بحر  مجتث، اشاره می گردد. 🟢مثال۱: صوفی نهاد دام و سر حقه باز کرد بنیاد مکر ،  با فلک حقه باز کرد وزن:مفعول فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلان(فاعلات) بحر:مضارع مثمن اخرب مکفوف مقصور از چهار ویژگی صوت(امتداد،شدت،زیر وبمی، زنگ یا طنین) حروف کاف، را و دالِ ساکن در کلمه”کرد”کششی در صوت ایجاد کرده،که امتداد هجای آن تنها با لات/ لان در فاعلان/فاعلات (مقصور)، هماهنگیِ موسیقیایی( یک کوبشِ بلند/ایقاع )پیدا کرده و نمی تواند محذوف باشد. 🟤مثال۲: ساقی به نور باده برافروز جام ما مطرب بگو که کار جهان شد به کام ما وزن: مفعول فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن بحر: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف کلمه” ما” نه تنها با ” لن “در فاعلن(محذوف) هماهنگی هجایی دارد بلکه از دیدگاه موسیقیایی نیز با ” لان” یکسان است . 🟡مثال۳: در این زمانه رفیقی که خالی از خلل است صراحیِ می ناب و سفینه غزل است وزن:مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلان بحر: مجتث مثمن مخبون مقصور حروف “لست” در خلل است، تنها با ” لان” در فعلان، هم آوا است. 🟠مثال ۴ : چه لطف بود که ناگاه رشحه قلمت حقوق خدمت ما عرضه کرد بر کرمت وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف واژه “قلمت” با فعلن تناسب موسیقیایی و هجایی دارد. 🔵مثال۵: شراب و عیش نهان چیست کار بی بنیاد زدیم بر صف رندان و هر چه بادا باد وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لان بحر: مجتث مثمن مخبون اصلم مسبغ کلمه” بن + یاد “در بنیاد،از دیدگاه بحور،اصلم (بریده/ گوش بریده)خوانده می‌شود و حرف “دالی” هم که به آن( بنیاد) افزوده شده، با مُسَبّغ(افزوده)هم معنایی دارد. نمی تواند  وزنی جز، فع لان را بپذیرد. 🔴مثال ۶ : همای اوج سعادت به دام ما افتد اگر تو را گذری بر مقام ما افتد وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن بحر: مجتث مثمن مخبون اصلم واژه ” اُف+ تد” در، افتد با فع لن (اصلم) هماهنگ است و حرفی فراتر از وزن ندارد 📙منابع برای توضیح بیشتر درباره ایقاع،موسیقی و لحن،رجوع شود به: ۱.بوعلی سینا،زیر نظر کاظم موسوی بروجردی،چاپ۱، تهران: بنیاد بوعلی سینا- مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۸، صص ۱۹۸ – ۲۲۸. برای توضیح بیشتر درباره عروض و قافیه، و ویژگی های صوت و زحافات،رجوع شود به: ۲.عروض و قافیه، دکتر سیروس شمیسا، چاپ۲ ، تهران: میترا،۱۳۸۶. ۳. آموزش عروض و قافیه از دریچه پرسش،دکتر روح الله هادی،چاپ۱، تهران: سمت،۱۳۹۲، صص۱۰ – ۱۱ و ۴۲ – ۵۲ و ۹۴ – ۱۰۹. برای تقطیع کامل غزلیات حافظ، رجوع شود به: دیوان حافظ( غنی- قزوینی) به کوشش رضا کاکایی دهکردی، چاپ۲،تهران: ققنوس، ۱۳۷۸. ♦️تحقیق : ایلیا – علیاری ( دکتر حسین محمدی مبارز – دکتر علیرضا علیاری) @adabkhane

آموزش شنیداری #عروض_و_قافیه ۲۱ علوم و فنون تألیف: استاد محمدرضا چراغی #کنکور_ادبیات ۶ @adabkhane

#آهنگ‌ برخی از #ارکان ( #پایه‌های_آوایی) #عروض_و_قافیه ۲۲ @adabkhane

#عروض_و_قافیه ۲۴ 📗تحلیل تصویری هجای کوتاه و بلند در یک بیت استکان ها هجای کوتاهند، نلبکی ها همه هجای بلند/ وزن دوری گرفته سینی چای، بس که رقصیده هر النگویت/ ✍هجای کوتاه U ✍هجای بلند __ #علی_اصغر_شیری @adabkhane🔮

✍۲۵۶ سوال فنون یازدهم با پاسخ تشریحی📙 #کنکور_ادبیات ۲۰ #عروض_و_قافیه ۲۷ #علوم_فنون_یازدهم @adabkhane📗

#گنجینه_ادبیات 🔮 #عروض_و_قافیه ۲۸ #اختیارات_شاعری @adabkhane🎁

#گنجینه_ادبیات🔮 #عروض_و_قافیه ۲۹ #اختیارات_شاعری @adabkhane🎁