هدایت شده از کانال بزرگ مسجد
بسم الله الرحمن الرحیم
توضیحی کوتاه درباره اعمال مکروه
#بخش_اول:
#مکروه_در_فقه به عملی گویند که انجام آن حرام نیست؛ اما ترک‌کردن آن بهتر است؛
یعنی انجام ندادن عمل مکروه بهتر از انجام دادنش می‌باشد.
مکروه در کنار واجب، حرام، مستحب و مباح یکی از احکام پنج‌گانه است.
بنابر این، مکروه امری است که ترک آن بر انجامش ترجیح دارد، البته بدون منع از انجام.
#کراهت_در_عبادات
کراهت در عبادات به معنای «اقلّیت ثواب» است؛ یعنی اگر عبادتی دارای چند فرد باشد و به یکی از آنها، نهی تنزیهی یا کراهتی تعلق گیرد، ثواب این فرد در مقایسه با افراد دیگر از همان طبیعت، یا نوع از عبادت کمتر است.
کراهت در حقیقت، نوعی از احکام ترخیصی است و به معنای بعث(برانگیختن) و طلب غیر اکید مولا به ترک فعلی است که دارای مفسده غیر ملزمه می‌باشد. به بیان دیگر، مولا مکلف را از انجام فعل، منع غیر اکید نموده است، بهگونهای که با اذن در فعل منافات ندارد؛ بنابر این، ترک مکروه، مطلوب و دارای مصلحت و ثواب است، ولی انجام آن حرام نیست.
گفتنی است که اسلام دین عسر و حرج نیست و افزایش بیش از اندازه تعداد محرمات و واجبات، زندگی عادی انسان‌ها را دچار عسر و حرج می‌کند؛ از این‌رو چیزهایی مکروه، و چیزهایی مستحب اعلام شده است که اگر فردی خواست با سرعت بیشتری راه سعادت و کمال را طی نماید آنها - یا برخی آنها - را رعایت کند، نه این‌‌که اگر آنها را رعایت نکرد، از جمع بندگان مؤمن و صالح خارج شود.
#فلسفه_وجود_مکروهات
هر یک از مکروهاتی که در دین اسلام مطرح شده است، به یقین انجام آن تأثیر منفی در زندگی انسان دارد؛ اما این تأثیر به اندازه‌ای نیست که موجب نابودی یا افت معنوی شدید او شود، ولی به هرحال تأثیر منفی دارد. البته این معنا را کسانی لمس می‌کنند که از لطافت روح بالایی برخوردار باشند.
در این راستا و برای روشن‌تر شدن موضوع باید گفت؛ گناهان و محرمات برای انسان مانند غذای مسموم‌اند که با خوردن هر لقمه‌ی آن، دستگاه گوارش انسان دچار مسمومیت بیشتری می‌شود، تا جایی که ممکن است او را دچار مسمومیت شدید کند. مکروهات نیز مانند غذای غیر بهداشتی هستند که هر چند منجر به مسمومیت نمی‌شوند؛ اما به هرحال تأثیر منفی هر چند اندک در سلامت انسان دارند. انسانی که گناهان فراوان انجام داده و به قساوت قلب مبتلا شده است، گناهان بزرگ برای او عادی شده و انجامش روح او را مکدر نمی‌سازد؛ اما انسانی که روحش پاک و لطیف است نه تنها فکر گناهان بزرگ را هم نمی‌کند، بلکه اگر مکروهی را انجام دهد در خود احساس کدورت و تیرگی می‌کند؛ مانند تابلوی بسیار تمیزی که با نشستن کوچک‌ترین گرد و غباری بر آن، افراد متوجه می‌شوند و آن‌را پاک می‌کنند.
در منابع حدیثی ما روایات فراوانی در مورد مکروهات و فلسفه‌ی کراهت آنها وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
«... عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: کثْرَةُ الْأَکلِ مَکرُوهٌ»؛
ابا بصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که پرخوری مکروه است.
الکافی، ج۵، ص ۲۶۹.
روشن است که پرخوری با توجه به ضررهایی - مانند اضافه وزن، چربی خون، و ...- که برای بدن دارد مکروه است. البته اگر این ضرر به حد قابل توجه برسد از کراهت خارج شده و به حرمت می‌رسد.
«... عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: مَکرُوهٌ قَطْعُ النَّخْلِ وَ سُئِلَ عَنْ قَطْعِ الشَّجَرَةِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ فَالسِّدْرِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ إِنَّمَا یکرَهُ قَطْعُ السِّدْرِ بِالْبَادِیةِ لِأَنَّهُ بِهَا قَلِیلٌ وَ أَمَّا هَاهُنَا فَلَا یکرَهُ»؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: قطع‌کردن درخت خرما مکروه است. سؤال شد: قطع درخت حکمش چیست؟ فرمود: اشکال ندارد. راوی پرسید: قطع‌کردن درخت سدر چطور؟ فرمود: اشکال ندارد؛ اما قطع‌کردن درخت سدر در صحرا مکروه است؛ چون در بیابان درخت سدر کم است، اما در این‌جا (و درون شهر) کراهت ندارد.
الکافی، ج۵، ص ۲۶۴.
در این روایت، فلسفه‌ی کراهت بریدن درخت خرما با توجه به مثمر بودن آن واضح است و فلسفه‌ی قطع درخت سدر در بیابان نیز از سوی امام (علیه السلام) بیان شده است.
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ کرِه لَکمْ أَیتُهَا الْأُمَّةُ أَرْبَعاً وَ عِشْرِینَ خَصْلَة ... وَ کرِهَ أَنْ ینَامَ الرَّجُلُ فِی بَیتٍ وَحْدَه...»؛
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: ای مردم! براستی که خدای عز و جل بیست و چهار خصلت را برای شما نمی‌پسندد و شما را از آنها نهی فرموده است ...
و نمی‌پسندد مردی در خانهای تنها بخوابد چرا که احتمال دارد بیماری و جنونی در حالت تنهایی در خواب بر وی عارض شود و دسترسی به کسی نداشته باشد
خصال، ج ۲، ص ۵۲۰.
مسجدپایگاه وحدت وهمدلی
http://eitaa.com/masked114