بسم الله الرحمن الرحیم «وما من دابة فی الارض ولا طائر یطیر بجناحیه الا امم امثالکم ما فرطنا فی الکتاب من شیء ثم الی ربهم یحشرون» سوره مبارکه انعام آیه 38 ترجمه: هیچ جنبنده‌ای در زمین، و هیچ پرنده‌ای که با دو بال خود پرواز می‌کند، نیست مگر اینکه امتهایی همانند شما هستند. ما هیچ چیز را در این کتاب، فرو گذار نکردیم؛ سپس همگی به سوی پروردگارشان محشور می‌گردند. 🔰با توجه به ظاهر این آیه شریفه وجه مشابهت یا لااقل یکی از وجوه مشابهت جنبدگان و حیوانات و پرندگان با انسان ها را محشور شدن می داند. ✅اما در مورد حشر حیوانات بحث است که آیا این امر از نظر عقل و نقل امکان دارد؟ و آیا دلیلی بر وقوع آن هست یا خیر ؟ ✅از نظر عقلی گرچه نیازی به صرف دلیل عقلی برای اثبات قیامت و حشر و نشر انسان ها نداریم چه رسد به حیوانات نداریم زیرا نقل قطعی از جمله قر آن و روایات متواتر بعد از پذیرفتن قرآن و نبوت پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای اثبات معاد کافیست اما با این حال دلیلی بر منع و استبعاد برای محشور شدن حیوانات وجود ندارد ( و با بیان دلایل وقوع آن امکانش به طریق اولی ثابت می شود. ) چه اینکه محشور شدن آنها لزوما فرع بر بازخواست کردن و کیفر دادن آن ها نیست زیرا ممکن است خداوند آنها را به انگیزه های دیگری در قیامت محشور کند مثلا جایی برای آنها – مانند انسان هایی که در دنیا از نعمت عقل بهره مند نبوده اند – در آن عالم فراهم کند و شرایط را برای ادامه حیات اخروی آنها فراهم کند یا چیزهای دیگر؛ هر چند اگر حشر حیوانات برای این امر هم باشد مشکلی وجود ندارد زیرا همان گونه که برای انسان های مجنون و نابالغ تکلیف به طور کلی منتفی نیست برای حیوانات هم به خاطر ذی شعور بودن آن ها و هدایت های غریزی که در آنها هست این امر امکان دارد خصوصا که قرآن همه حیوانات و حتی جمادات و به طور کلی اشیاء عالم را صاحب شعور و معرفت می داند : «تُسَبِّحُ لَهُ السَّماواتُ السَّبْعُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فيهِنَّ وَ إِنْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ‏ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبيحَهُمْ إِنَّهُ كانَ حَليماً غَفُوراً» ( سوره اسرا؛ آیه 44) ✅اما از نظر نقلی دلیلی که بر حشر حیوانات وجود دارد یکی همین آیه است که اکثر مفسرین آن را دال بر محشور شدن آنها می دانند و دیگری آیه 5 سوره تکویر است که خداوند در آن می فرماید: وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ . البته برخی مفسرین مانند آیت الله مکارم معتقد هستند این آیه مربوط به اشراط الساعه و حوادث و اتفاقات قبل از قیامت است که حیوانات از هول و هراس آن برای ایجاد امنیتی گرد هم جمع می شوند اما برخی مفسرین مانند مرحوم علامه طباطبایی معتقد هستند این آیه هم مربوط به حشر حیوانت در روز قیامت می باشد. #حشر_حیوانات #قیامت