3⃣ اصطلاحات و واژه های تبری ( مازندرانی ) برای کارهای شالی و شالیزار : ⭐️ قسمت ششم / پایانی ⭐️ ⛰ کیل / کیله : همان پیمانه در زبان پارسی میشود . ظرفی از جنس چوب که شبیه قابلمه هست ولی زیرش سه تا پایه دارد تا بین آن و زمین فاصله باشد که موقع بلند کردن آن از روی زمین ، بتوانند دست را زیرش بگیرن و راحتتر بلند کنند. مورد استفاده آن بیشتر در قدیما بود که برنج را بعد از کَر زدن ،با کیله ،داخل کیسه میریختند و سر آخر ،یکی دو کیله برنج شلتوک را، همان روز کنار میذاشتن میگفتن مالِ خِدا و آنرا به یه مستمند میدادن . روش کیله کردنِ برنج هم یک روش خاصی هست که بجای اینکه از رقم 1 تا 10 بشمارند میگویند : اوِل به نامِ خِدا دوم که برکِت هِدا سوم نام محمد چهارم , نومِ علی اِ پنج , پنجه شیش , شیشه هفت , هفته هشت , مَشته نه , نوهه ده , خِدا هَده برکت البته ممکنه در مناطق مختلف تبرستان ،به روشهای دیگری هم برنج را کیله کنند . ⛰ بینجِ کیسه : یعنی کیسه برنج ! که نوع " سه خطی " آن معروف بود. مثلا اگر میخواستن از زیادی برنج یه نفر آمار بدن ،میگفتن فلانی دِ خَعییز زمینِ دله، ده تا سه خطِ کیسه، بینج بَیته (یعنی توی دو خبیز زمین، ده تا کیسه بزرگ و پر ،محصول برنجش شد و حاصلش خوب بود ) ⛰ کَمِل : همان کاه به زبان پارسی وقتی با کَر زدن، شلتوک برنج از ساقه جدا میشود آن ساقه های برنج را کَمِل میگویند . کمل ، یک علوفه خوب برای گاو هست که کشاورزان آنرا در انبار نگه میدارن و اکثرا زمستان که علفِ سبز برای گاو کم پیدا میشود، این کمل ها رو بجای علف به گاوها میدهند . 😘 نِنگِه : انتهای دانه برنج شلتوک ( بینج ) ، رشته نازکی دارد که بعد از کَر زدن، از برنج جدا میشود، این رشته باریک ،نِنگه نام دارد که اگر به بدن آدم بچسبد باعث خارش بدن میشود . ( کلا به خاک و پرزهای برنج که باعث خارش بدن میشود،ننگه میگویند ) ⛰ خاسّوج یا کالوج : وقتی در کارخانه شالیکوبی، پوسته اولیه برنج از برنج شلتوک جدا میشود آن پوسته را کالوج یا خاسوج میگویند که آنرا در کارخانه هایی که غذای دام و طیور تولید میکنند با دستگاه ،خرد میکنند و یک غذایی برای دام و طیور میشود، همچنین برای تبدیل چوب به ذغال، از کالوج استفاده می‌کنند یعنی چوب هارو کمی آتش که زدن، کالوج رو روی چوب میریزن تا آتش را خفه کند و چوب آرام آرام بسوزد تا ذغال شود . قدیما که سیم و اسکاچ ظرفشویی نبود، از کالوج برای شستن ظرفها هم استفاده می‌کردند. ⛰ اوج : در شالیکوبی پوسته دوم برنج که از برنج جدا میشود تا برنج، شفاف شود، آن پوسته دوم حالت پودر میشود که در زبان تبری، اوج میگویند که غذای خوبی برای مرغ و خروس میباشد . ⛰ دونه : برنج شلتوک ( بینج ) بعد از بیرون آمدن از شالیکوبی، دونه نام دارد دونه یعنی دانه، دانه برنج / برنجی که آماده برای پلو پختن باشد . ⛰ دِنیم و چِپا ( چفا ) و بوجاری شده. در شالیکوبی ، برنج به سه دسته تقسیم میشود 👈بوجاری شده : دانه های درشت و تمیز شده و یکدست برنج هست 👈دِنیم : همان برنج نیمه شده ،نصف شده یا برنج ریز شده که از لای برنج بوجاری شده بیرون میآید 👈چِپا / چفا: برنجی بسیار ریزتر از دِنیم که از لای دِنیم بیرون میآید که اصولا برای غذای مرغ و خروس استفاده میشود . ⛰ بینجِ نوج : نوج یعنی جوانه حدود بیست الی یکماه بعد از برداشت شالی ، از ساقه شالی، جوانه بیرون میزند که اگر چندبار آن زمین را آب بدهند، این بینج نوج، به برنج تبدیل میشود و خیلی کم محصول میدهد اما مزه و طعم این برنج، بسیار با کیفیت تر از برنج اولیه هست علی، وَنگ دِنی شِه جانه خدا دل ره هِوای مشهد و دیدنِ یار هکردی ✍ #میر_حمزه_طاهری_هریکنده_ای 🔺🔺🔺🔺🔺 و بقول علی گراییلی , خواننده محبوب مازندرانی : امسالِ بینجه کَر ، همه شادنه صَدری دونه ره گیتِنه پاتِنه صدری دونه، تِمن تمن ماشالا بَوّه خرج امام رضا ایشالا ✍ گردآورنده : بانو " شعله " از بابلکنار بابل ⭐️ به کانال #اخبارلفور بپیوندید 👇👇👇 @akhbarelafoor 📱 رسانه باشید کانال #اخبارلفور رو به دوستانتون معرفی کنید 👆👆👆👆👆👆👆