✳️ اصطلاحات و واژه های تبری ( مازندرانی ) برای کارهای شالی و شالیزار :
⭐️ قسمت سوم ⭐️
⛰ نِشا کَر :
کسی که نشا میکند
⛰ کایِّر و قَرضی :
به افرادی که برای نشا و اصولا برای هر کاری به کمک همدیگر میروند را کایر و قرضی میگویند .
⛰ نِشا :
بذرهایی را که از تیمجار کندن و در قسمت های مختلف زمین پخش میکنند و نشاگران آن بذرها را به مقدار میزان در جای جایِ زمین آماده شده میکارند که این عملِ کاشت بذر برنج را #نشا کردن میگویند.
👈 نشا هم مثل بقیه کار کشاورزی تخصص میخواهد . یعنی اینکه باید بدونی چه مقدار از بذر را نشا کنی که بعدا بوته برنج ( بینج ) کم و زیاد نشود .
👈شالیکاران از قدیم که میخواستن به بچه هایشان طریقه درست نشا کردن را یاد بدهند به آنها میگفتند که باید نشا را بصورت دیزِندون ( سه پایه ای که زیرش آتش میکنند و رویش عذا میپزند) بکارید یعنی منظورشان این بود که باید نشا بصورت مثلث در زمین کاشته شود که فاصله بین دو بوته نشا میزان باشد که در گویش محلی تبری میگویند نشا نباید تَنِک و اَمبِس شود .
⛰ میراب = یعنی میرِ آب :
میر همان امیر به معنای بزرگ و امیر میباشد و میراب یعنی سرپرست آب !
میراب کسی هست که باید برای شالیکاران منطقه خود از جاهایی مثل رود یا سد یا چاه آب های بزرگ معروف به چاه های آرتیزن ( چاه عمیق و پرآب ) آب بیاورد و مثلا از رودخانه تالار باید منطقه به منطقه آبراه را چک کند تا احتمالا یک منطقه جلوی ورود و هدایت آب را نگرفته باشن و بسمت منطقه خود هدایت نکرده باشند.
⛰ او پَنجی :
او = آب
پنجی = نوبت
چون همه مردم برای آبیاری زمین ، چاه آب از خودشون ندارن برای آبیاری شالیزاری یا باید از کسیکه چاه آب دارد استفاده کنند یا از آب رودخانه های معروف مازندران مثل رود تالار و تجن و یا باید از آب سد منطقه خود یا از آب تالاب ها و آبندان ها ( عِندون ) استفاده کنند که کار میراب هم همین اوپنجی هست و باید به نوبت برای زمینهای محلی هایش ،آب را سر زمینشان روانه کند که زمین مردم خشک نشود .
⛰ یک وجین ؛
دو سه هفته بعد از نشا باید آنرا وجین کنند. وجین با دست انجام میشود یعنی باید انگشتهای دست را داخل گِل و اطراف بوته نشا مرتب حرکت بدی تا گِل زیر و رو شود و علفهای هرز در لا به لای انگشتانت گیر کند و از زمین جدا شود .
وجین برای نشا خیلی خوبه چون باعث میشه اکسیژن وارد گِل بشود و همچنین علفهای هرز از بوته نشا جدا میشود.
⛰ چور و چِکا، وَِرمِز ،بازمِر و وَرگید ، سَکِ واش و ....
اینا نام علف های هرز معروفی هست که در زمین شالیزاری میروید و با وجین از بین میروند و این سالها با سم مخصوص علف کُش از بین میروند .
⛰ پِشیل یا پشول یا پشور :
آبدزدک را در زبان محلی، پشیل میگویند که آفت مرزهای زمین هست . یعنی کارش سوراخ کردن گِلِ مرزهاست و وقتی مرز سوراخ میشود آب های قطعه بالایی از این سوراخها به قطعه زمین پایینی میروند و زمین بالا خشک میشود.
برای جلوگیری از نفوذ این جانور موذی باید قبل از نشا تمام مرزها را با نایلون ضخیم بپوشانند و روی نایلون را هم گِل بگیرن چون پِشیل نایلون را نمیتواند سوراخ کند.
⛰ دِ وِجین = وجین دوم
دو سه هفته بعد از وجین اول ،باز وجین میکنن که دِ وجین میگویند .
👌👌👌👌👌
✍ گردآورنده : بانو " شعله " از بابلکنار بابل
⭐️ به کانال #اخبارلفور بپیوندید 👇👇👇
@akhbarelafoor
📱 رسانه باشید کانال #اخبارلفور رو به دوستانتون معرفی کنید
👆👆👆👆👆👆👆