🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ١ ) 🔸 ماه رجب از ماه هاى بسيار پرفضيلت است و از روایات متعددي که معصومين علیهم السلام درباره اين ماه بیان کرده‌اند، می توان به اهمیت بالای آن پی برد. اولين شب جمعه ماه رجب با عنوان ( ليلة الرغائب ) يعني شب بردن ثواب بسيار شهرت يافته است. مبناي ليلة الرغائب نيز روایتی منسوب به پيامبر اكرم (ص) است که در برخی از کتابهاي ادعيه ذكر شده است. انجام اعمال لیله الرغائب از گذشته در بین عوام اهل سنت رواج داشته و ظاهرا از مجامع سني به فضاي فكري شيعه راه يافته و مشهور شده است. محدثان و عالمان شیعه و سنی نظرات متفاوتی در رابطه با اعتبار این روایت دارند. تا جايي كه برخی از ايشان این روایت را جعلی دانسته و درنتیجه نماز ليلة الرغائب را هم بدعت می‌دانند. و برخی ديگر اما روایت ليلة الرغائب را از نظر سند ضعیف دانسته، اما خواندن نماز آن را بر اساس قاعده ( التسامح في ادلة السنن ) جایز دانسته اند! لازم به ذكر است كه متأسفانه در سال‌های اخیر، بنابر یک سهل انگاري و عدم دقت كافي و يا اعتقاد اشتباه از سوي برخي رسانه ها لیلة الرغائب را به معنای ( شب آرزوها ) نام‌گذاری و معرفي کرده‌اند!!! ⭕️ اين در حالي است كه روايت لیله الرغائب از سوي حديث پژوهان و كارشناسان علوم حديث از دو جهت مورد خدشه قرار گرفته است. ١- از نظر سند و ماخذ آن. ( رجال الحديث و سند شناسي) ٢- از نظر محتوا و مضمون.( دراية الحديث و متن شناسي ). 💠 منابع ليلة الرغائب در بررسی سندي و كنكاش از مصادر اوليه ليلة الرغائب گفته شده که اصل اين داستان در منابع روایی اهل سنت بوده و در كتابهاي شیعه تا قبل از اقبال الاعمال سید بن طاووس چنين چيزي به چشم نمي خورد و اولین بار ایشان، این موضوع را در کتاب خود نقل کرده است. از اين رو بسياري از صاحب نظران احتمال داده اند كه این جريان از منابع اهل سنت به كتابهاي شیعه وارد شده باشد. ظاهراً در بین اهل سنت ، قدیمی‌ ترین منبعی که این روایت را ذکر کرده، کتاب ( احیا علوم الدین ) غزالي در قرن پنجم هجری قمری است. غزالی بعد از ذکر نماز ليلة الرغائب می‌گوید: در نظر من این نماز مستحب است، چراکه در طول سال‌ها تکرار شده ... و مردم سرزمین قدس بر آن مواظبت کرده‌اند و به همین خاطر ترجیح دادم آن را بازگو کنم. 📌 با اين همه اما بر اساس برخي پژوهش هاي صورت گرفته اولين منبعي كه در بين شيعيان به نقل روايت ليلة الرغائب پرداخته کتاب ( مفید العلوم و مبید العموم ) منتسب به شخصی به نام ( محمد بن عباس خوارزمی ) است که این روایت را در آنجا بدون ذكر سند و منبع نقل کرده است. بعد از او سید بن طاووس در کتاب ( اقبال الاعمال ) و پس از وی ابن باقی در کتاب ( اختیار المصباح الکبیر ) نیز روایت را بدون ذکر سند آورده اند. سپس علامه حلی در اجازه کبیرش به بنی زهره با ذکر سند خود تا روایت، به نقل آن پرداخته و در کتاب منهاج الصلاح، آداب نماز لیلة الرغائب را از قول جابر بن یزید جعفی آورده است. و پس از ايشان در قرن‌هاي بعدی توسط محدثانی مانند کفعمی، شیخ حر عاملی و شیخ عباس قمی و... اين روایت باز نقل شده است. در يادداشت بعد به بررسي ديدگاههاي برخي از صاحب نظران شيعه و سني در رابطه با اعتبار ليلة الرغائب خواهيم پرداخت. 📚 رجوع كنيد به : ١- احیا علوم الدین - امام محمد غزالي - طبع بیروت دارالکتاب العربی ج ١ ص ٢٠٣. ٢- مفید العلوم و مبید الهموم - محمد بن عباس خوارزمي - طبع بیروت ، ص ١٧١. ٣- الاقبال بالاعمال الحسنة - سید ابن طاووس - دار الكتب الإسلاميه‏ تهران - ج‏ ‏٢ ص ٦٣٢. ٤-اختیار المصباح الکبیر - ابن باقی قرشی - ج ٢ ص ٢٢٩. ٥- منهاج الصلاح فی اختصار المصباح - علامه حلي - ص ٤٥٧. ٦- بحارالانوار - مجلسي - طبع بيروت ج ٩٥ ص ٣٩٥. ٧- البلد الامین و الدرع الحصین - ابراهيم بن علي كفعمي - طبع بيروت ، ص ٦٩. ٨- وسائل الشيعة آل البيت - شيخ حر عاملي - ج ٨ ص ٩٨ باب ٦ باب استحباب صلاة الرغائب… روايت ١ شماره ١٠١٧٢. نقل مطالب صرفا با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. http://eitaa.com/nokaterjalie

🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ٢ ) 🔸 حدیث لیلة الرغائب به نقل از ( انس بن مالک ) بیان‌ شده است. صرف نظر از اينكه اين روايت در تمام منابع شيعي بصورت مرفوعه و فاقد سند از ( انس ) نقل شده اما مشكل بزرگتر در عدم وثاقت همين راوي است كه به كلي صحت انتساب اين روايت به پيامبر (ص) را مخدوش مي سازد. ⭕️ انس بن مالك بن نضر انصاري علي رغم اينكه خادم رسول خدا (ص) بود اما وثاقتش محرز نيست و بلكه روايات متعددي در مذمت و تقبيح او وجود دارد بطوري كه بر اساس برخي نقلها وي نسبت به امام علي (ع) بغض و كينه خاصي داشته و واقعه غدير را نيز انكار كرده است. از اين رو ابن الغضائري و برخي ديگر از صاحب نظران علم رجال در مورد وي تصريح كرده اند كه او ضعيف است و به رواياتش توجه نمي شود. 🔹 بر اين اساس تعدادي از علماي شيعه به صراحت روايت ليلة الرغائب را فاقد اعتبار دانسته و حتي برخي آن را به حسب محتوا از جعليات شمرده اند. 📌 مرحوم مجلسی در زاد المعاد در اعمال ماه رجب ابتدا می نویسد: و قد ذکروا فی کتب الأدعیه صلاه خاصه لکل لیله من هذا الشهر، و حیث لم أجد لها سندا معتبرا لم أحب أن أوردها، و حیث کانت مشهوره جدا فقد أوردتها علی سبیل الإجمال… يعني در کتب ادعیه برای هر شب از ماه رجب نماز مخصوصی را ذکر کرده اند و چون سند معتبری ندارد دوست ندارم آنها را ذکر کنم اما به جهت آن که جدا مشهور است اجمالا آنها را ذکر می کنم آنگاه در ادامه مي گويد: و ذکر لکل من هذه الصلوات ثواب کثیر لم نذکره بناء علی عدم الاعتماد علی السند، … و بعضها الطویل منها و التی تقع بین صلاتی المغرب و العشاء و یجب أن تقع بعد دخول وقت العشاء لا یخلو أداؤها من إشکال، و لهذا لم نورد فی هذه الرساله صلاه لیله الرغائب المشهوره مع أنها منقوله عن طرق العامة. يعني برای هر یک از این نمازها ثواب فراوانی بیان شده که به دلیل غیر قابل اعتماد بودن سند از ذکر آنها خود داری می کنم، و بعضی از نمازهای ذکر شده طولانی است و باید بین نماز مغرب و عشا خوانده شود و ناچار بعد از داخل شدن وقت نماز عشا خوانده می شود و این خالی از اشکال نیست، به این جهت و به دلیل عامی بودن سند، نماز لیله الرغائب را در این رساله ذکر نکردم. 📌 مرحوم محمد تقي شوشتری نیز این حدیث را به دلیل اینکه صرفا از طريق اهل سنت نقل شده است را،غیر معتبر و غیر قابل اعتماد می داند. 📌 مرجع فقيد مرحوم فاضل لنکرانی نيز در جواب سؤال از مستحب بودن نماز لیلة الرغائب در اولین شب جمعه از ماه رجب و روزه روز پنج‌شنبه قبل از آن مرقوم داشته اند: فضیلت لیلة الرغائب و روزه روز پنج‌شنبه قبل از آن را، علامه مجلسی در اجازه علامه به بنی زهره و از کتاب اقبال روایت کرده است که در اعتبار هر دو روایت تأمل و اشکال است و لذا حکم به استحباب نماز لیلة الرغائب و روزه روز قبل از آن مشکل است. 🔹 در میان محدثان و علمای اهل سنت نیز برخی این حدیث را نپذیرفته‌اند. 📌 ابن جوزی بعد از نقل حدیث با متنی شبیه آنچه سید بن طاووس نقل کرده است، می‌گوید: هذا حدیث موضوع علی رسول الله صلی الله علیه وسلم، و قد اتهموا به ابن جهیم و نسبوه إلی الکذب، وسمعت شیخنا عبد الوهاب الحافظ یقول: رجاله مجهولون، وقد فتشت علیهم جمیع الکتب فما وجدتهم. قال المصنف: قلت: ولقد أبدع من وضعها. يعني این حدیث به نام رسول خدا(ص) جعل شده است و ابن جهیم متهم به این جعل است که او را درغگو می دانند، و من از شیخ مان عبد الوهاب الحافظ شنیدم كه می گفت: تمامی رجال این حدیث از مجاهیل هستند و من تمامی کتب را جستجو کردم و نامی از آنان نیاقتم. بعد ابن جوزی می گوید: واضع این حدیث از بدعت گذاران است. 📌 ابن اثیر از دیگر علمای اهل سنت نيز این حدیث را جعلی می‌داند. 📌 ابن حجر عسقلاني هم سند آن را ضعیف دانسته است. 📌 نووی نيز در شرح صحیح مسلم نوشته است: نماز لیلة الرغائب بدعت و نتیجه آن، گمراهی و جهالت است و در آن امور غیرمشروع و ناپسند روشن و واضح است. این گونه تعابیر از بزرگان شیعه و سنی در رد روايت ليلة الرغائب، اعتبار آن را به كلي زير سوال برده و از حجيت ساقط مي نمايد. ….ادامه دارد 📚 رجوع كنيد به : ١- بحارالانوار طبع بیروت ج ١٠٤ ص ١٢٣. ٢- معجم رجال الحديث ج ٤ ص ١٤٩ و در چاپ ديگر ج ٣ ص ٢٣٩ و ٢٤٠. ٣- رجال ابن الغضائري ص ٣٦. ٤- زاد المعاد - محمدباقر مجلسي - ص ٤٠ و ص ٤٢. ٥- النجعة في شرح اللمعة ج ٣ ص ١٠٣. ٦- جامع المسائل - فاضل لنكراني - ج ٢ ص ١٧٢. ٧- الموضوعات - ابن الجوزی ج۲ ص۱۲۶. ٨- جامع الاصول في احاديث الرسول -ابن اثیر مبارک بن محمد- ج۶ ص۱۵۴ شماره ۴۲۶۸. ٩- لسان المیزان - ابن حجر عسقلانی - طبع بيروت ج ٤ ص ٢٥٥. ١٠- شرح صحیح مسلم - محي الدين نووي - طبع بيروت - ج ۸ ص۲۰. نقل مطالب فقط با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. http://eitaa.com/nokaterjalie

🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ٣ ) 🔸ظاهرا مرحوم سیّد بن طاووس بر مبنای قاعده (تسامح در ادلّۀ سنن) و بدون توجّه به ضعف سندي ليلة الرغائب آن را در کتاب اقبال نقل کرده‌ است كما اينكه معدود نقل هاي پس از ايشان هم، بر اساس همان مبنا یا با توجّه به ارادتی که به سیّد و قداست او داشته‌اند صورت گرفته است.
 نتيجه كنكاش در منابع روايي شیعه ما را با اين واقعيت روبرو مي سازد كه نقل علامه حلي دقيقا متاثر از نقل استادش سيد بن طاووس است. و پس از علامه، تنها سه نفر به باز نقل روايت ليلة الرغائب اقدام كرده اند. (كفعمي و حر عاملي و مجلسي) و البته بر خلاف شرايط اجتماعي امروز كه بر اثر تبليغات رسانه اي ليلة الرغائب با عنوان موهوم ( شب آرزوها ) شهرت يافته است اما در گذشته حقيقتا اينگونه نبوده و شهرت و معروفيتي نيز براي آن وجود نداشته است. 📌 نكته قابل توجه اينكه نقل شيخ حر عاملي در وسائل الشيعة و نقل مجلسي در بحارالانوار نيز دقيقا مستند به نقل علامه حلي است. با اين همه اما مرحوم مجلسي علي رغم ذكر اين روايت در بحار، اما از بيان آن در ( زاد المعاد ) بدليل ضعف سندي اش خودداري كرده است. در ادامه به بررسي اصالت روايت ليلة الرغائب در نقلهاي سيد بن طاووس و علامه حلي و كفعمي و حر عاملي و مجلسي مي پردازيم. الف) بررسي نقل سيد بن طاووس سيد بن طاووس در اقبال الاعمال مي گويد: وجدنا ذلك في كتب العبادات مرويّاً عن النبي (ص) و نقلته أنا من بعض كتب أصحابنا رحمهم اللّه، فقال في جملة الحديث عن النبي (ص) في ذكر فضل شهر رجب ما هذا لفظه: و لكن لا تغفلوا عن أوّل ليلة جمعة منه، فإنّها ليلة تسمّيها الملائكة ليلة الرغائب ... همانگونه كه ملاحظه مي فرماييد مرحوم سیّد(ره) نام کتابی را که از آنجا روايت ليلة الرغائب را نقل نموده را ذکر نكرده و صرفا به عبارت ( نقلته انا من بعض كتب اصحابنا ) بسنده نموده است. كه محتمل است مراد ايشان كتاب ( مفید العلوم و مبید العموم ) محمد بن عباس خوارزمي باشد كه در بخش اول از اين نوشتار به آن اشاره شد. و البته نقل خوارزمي نيز بصورت مرفوعه و فاقد سند است. علاوه اينكه حتي اگر فرض كنيم كه نقل خوارزمي بصورت مسند هم بوده باشد اما لازم است كه برای اعتبار سنجي يك روايت ، بر اساس مبانی رجالی خودمان ( و نه طبق مبانی رجالی سیّد و علّامه و دیگران) به بررسي رجال واقع در سند روايت اقدام کنیم. در هر حال روايت سيد بن طاووس در اقبال مرفوعه و بدون سند و فاقد اعتبار خواهد بود. ب) بررسي نقل علامه حلي علّامه حلّی در ( منهاج الصلاح فی اختصار المصباح ) مي گويد: و یستحب أن یصلّی فیه صلاة الرغائب. روی عمرو بن شمر عن جابر بن یزید الجعفی: أنّه یصوم أوّل خمیس فی رجب، ثمّ یصلّی … 📌 در رابطه با عبارت علامه حلي ذكر چند نكته لازم است ١- كتاب منهاج الصلاح در واقع تلخيص کتاب ( مصباح المتهجّد ) شیخ طوسی است. و البته باید توجه داشت که تلخیص در میان علمای گذشته، با آنچه امروزه از آن تعبیر می‌کنیم، متفاوت بوده زيرا در گذشته علما در مقام تلخيص علاوه بر برخی حذف‌ها و تغییر در تبویب و ترتیب هاي كتاب ، گاهي مطالب ديگري را كه خود ضروري مي پنداشتند هم به كتاب مي افزودند! از اين رو تلخيص ايشان شامل اضافات هم می‌شده‌ است. بر اين اساس مرحوم علامه حلّی نیز در ( منهاج الصلاح ) مطالب بسیاری را که به تعبیر خودش ( ممّا لابدّ منه و لا یستغنی عنه ) بوده را به كتاب افزوده است. كه يكي از آن اضافات، همین عبارت ( و یستحبّ ...) و داستان ليلة الرغائب است که در کتاب اصلی شیخ طوسی موجود نیست! ولي علامه حلي متاثر از استادش سيد بن طاووس آن را در اينجا اضافه كرده است. واضح است كه نبودنِ این روایت در کتب اربعه و كتابهاي ديگر تا پیش از سیّد بن طاووس(ره) در قرن هفتم ، موجب ترديد جدي نسبت به اصالت اين خبر خواهد شد. ٢- در روایت منقول توسط علامه هیچ نشانه‌ای دالّ بر نقل آن از معصوم(ع) وجود ندارد! و این (جابر بن یزید جعفي) است که می‌گوید: مکلّف،نخستین پنجشنبه ماه رجب را روزه می‌گیرد و…. در نتيجه روايت منقول از علامه ظاهرا قول جابر بن يزيد است و نه قول معصوم. و اين موجب عدم حجيت آن خواهد شد. ٣- در سند روایت علّامه حلّی( عمرو بن شمر ) وجود دارد كه شخصيتي ضعيف بوده و وثاقتش محرز نيست. علاوه اينكه بزرگان علم رجال مانند نجاشي و ابن الغضائري و ديگران بر ضعف او و عدم وثاقتش تصريح كرده اند. اين امور موجب آن است كه روايت علامه حلي از جهات عديده ضعيف و غير قابل استناد به شمار آيد. در يادداشت بعد به بررسي نقل كفعمي و شيخ حر عاملي و مجلسي خواهيم پرداخت. 📚 رجوع كنيد به : ١- وسائل الشيعة آل البيت ج ٨ ص ٩٨ باب ٦ روايت ١ شماره ١٠١٧٢. ٢- بحارالانوار ج ٩٥ ص ٣٩٥. ٣- الإقبال بالأعمال الحسنة ج ٣ ص ١٨٥. ٤- منهاج الصلاح فی اختصار المصباح - علامه حلي - ص ٤٥٦ و ٤٥٧. ٥- رجال النجاشي ص ٢٨٧ شماره ٧٦٥. ٦- رجال ابن الغضائري ص ٧٤ شماره ٧٨. ٧- رجال ابن داوود ص ٢٦٤ شماره ٣٧٠. ٨- معجم رجال الحدیث ج ۱۴ ص ۱۱۶ و ١١٧ و در چاپ ديگر ج ١٣ ص ١٠٦ و ١٠٧. نقل مطالب تنها با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. http://eitaa.com/nokate

🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ٤ ) 🔸روايت ليلة الرغائب را سيد بن طاووس بصورت مرفوعه و بدون سند در اقبال ذكر كرده و پس از ايشان مرحوم علامه حلي به تاسي از استادش آن را در منهاج الصلاح آورده است. بعد از مرحوم علامه نيز فقط سه نفر به نقل مجدد اين روايت اقدام كرده اند ( كفعمي - شيخ حر عاملي - مرحوم مجلسي ) در يادداشت قبل به بررسي نقل سيد بن طاووس و علامه حلي پرداختيم و اينك به بررسي سه نقل ديگر مي پردازيم. ج) بررسي نقل کفعمی بر اساس پژوهش هاي صورت گرفته ، كفعمي در نقل ادعيه غالبا به نقل هاي سيد بن طاووس متكي است از اين رو نقل كفعمي را بايد آن روي ديگر سكه نقل سيد بن طاووس بحساب آورد كه نيازمند بررسي مستقلي نيست. براي توضيح و اطلاع بيشتر رجوع كنيد به مقاله ( ادب دعا در شيعه ) نوشته استاد رسول جعفريان و منتشر شده در نامه مفيد شماره ٥ بهار ١٣٧٥. جهت دسترسي به متن مقاله ( ادب دعا در شیعه ) از طريق لينك زير اقدام فرماييد. ‏http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426174610-5192-42.pdf د) بررسي نقل علّامه مجلسی علامه مجلسي روایت ليلة الرغائب را با سلسله سند اجازه‌ نامه علّامه حلّی به بنی‌ زهره، از انس بن مالک نقل كرده و نام تک‌تک راویان را با شرح حال برخی از آنها در جلد ١٠٤ بحار آورده است که عبارت‌اند از:
 ١- علّامه حلي = حسن بن یوسف بن مطهر معروف به علامه حلّي از فقهاي بزرگ شيعه در قرن هشتم هجري. 
٢- الحسن بن الدربی = امامي و جليل القدر. ٣- مسعود بن محمد بن ابی الفضل رازی = از فقهاي شيعه. 
٤- علی بن عبد الجلیل بیاضی رازی = از متكلمين شيعه و متقي و اهل مناظره بوده است. 
٥- شرف‌الدین المنتجب بن الحسن بن علی الحسنی = از فقهاي شيعه بوده. ٦- سدیدالدین ابو الحسن علی بن الحسن = اين عنوان مشترك بين چند نفر است از اين رو تشخيص هويتش بطور قطع امكان پذير نيست. ٧- عبد الرحمن بن احمد النیسابوری = از واعظان اهل ري بوده است. 
٨- ابو عبدالله الحسین بن علی = مجهول و ناشناخته است. ٩- مسموسم كه در برخي اسناد با عناوين ( سموسم و سمرسم ) نيز به ثبت رسيده = اين فرد نيز مجهول و ناشناخته است. 
١٠- ابی الفتح نورخان عبد الواحد اصفهانی یا ابو الفتح بن رجاء = اين فرد مهمل است و وثاقتش محرز نيست. 
١١- عبد الواحد بن راشد الشیرازی یا عبد العزیز بن راشد بندار = اين فرد مهمل است و وثاقتش محرز نيست. 
١٢- علی بن جهضم، ابو الحسن الحمدانی یا همدانی = اين فرد ظاهرا از عامه و البته مهمل است. يعني در منابع رجالی اهل سنت نیز فقط به نام وی اشاره شده و توثيق صريح ندارد. علاوه اينكه از اين شخص فقط ٤ روایت نقل شده است که یکی از آنها حديث لیلة الرغائب است! که آن هم جعلی دانسته شده است. برخي نيز او را از صوفیه دانسته اند. 
١٣- علی بن محمد بن سعید البصری = اين فرد مجهول است و نامش در کتاب‌های رجالی شیعه ثبت نشده و غیر از حدیث لیلةالرغائب، روايت ديگري هم از او نقل نگرديده. ظاهرا وي از اهل تسنن بوده است. 
١٤-پدرش = ظاهرا از عامه و مهمل است. و از او فقط سه يا چهار مورد روایت نقل شده است. 
١٥- خلف بن عبد الله یا خلف بن عبید الله الصنعانی = اين فرد مجهول و ناشناخته است و غير از روايت ليلة الرغائب ، حديث ديگري از او وجود ندارد. ١٦- حمید طوسی = اين شخص با عناوين ( حمید الطویل ) و ( حمید بن تیرویه ) نیز شهرت دارد. در مورد وثاقتش اختلاف نظر است و برخی او را اهل تدلیس دانسته اند. 
١٧- انس بن مالک = وی از بیعت با علي (ع) خودداري كرد و واقعه غدير را نيز انكار نمود. و بر اساس روايتي از امام صادق(ع) نام انس بن مالك در كنار نام ابو هريرة از جمله افرادي است كه به پيامبر(ص) دروغ مي بست، ذكر شده است. از اين رو حتّی با چشم‌ پوشی از ١٦ نفر قبلی در اين سند، باز هم نمي توان به درستي اين خبر حكم نمود زيرا وجود ( انس بن مالك ) و عدم وثاقت او در جهت تضعيف روايت ليلة الرغائب كفايت مي كند. ه) بررسي نقل شيخ حر عاملي روایت شیخ حرّ عاملی در وسائل الشيعة دقيقا بر اساس همان سند ضعيفي است که علامه مجلسی در بحار ذكر كرده است و لذا نيازي به بررسي مستقل ندارد. ….ادامه دارد 📚 رجوع كنيد به : ١- بحار الأنوار ج ٩٥ ص ٣٩٥. ٢- بحار الانوار ج ١٠٤ ص ١٢٣. ٣- وسائل الشيعة آل البيت ج ٨ ص ٩٨ باب ٦ روايت ١ شماره ١٠١٧٢. نقل مطالب تنها با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. http://eitaa.com/nokaterjalie

🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ٥ ) 🔸آنچه به غايت مايه تعجب است اينكه معدود افرادي از علماي شيعه با چه ملاك و معياري اين روايت (كه فقط در منابع اهل‌سنت، آن هم با سندي غيرقابل‌اعتنا موجود است) را نقل و ترويج نموده‌اند؟! با اينكه يكي از مباني پذيرفته شده در بين شيعيان قاعده ( ما خالف العامة ففيه الرشاد ) است اما در داستان ليلة الرغائب برخي چشم را بر ضعف سندي آن بسته و عامي بودنش را نيز ناديده گرفته اند!!! تنها توجيهي كه مي توان محتمل دانست آن است كه بر حسب اخبار ( من بلغ ) و يا قاعده ( تسامح در ادله سنن ) اين امر رخ داده باشد زيرا وجه ديگري براي آن متصور نيست. با اين همه اما توجيه ليلة الرغائب بر اساس قاعده تسامح نيز با مشكل جدي روبرو است. زيرا 📌 اولا قاعده (تسامح در ادلّه سنن) مورد پذيرش همه فقهاء نيست و بسياري نظير آقايان خويي - ميرزا جواد تبریزی- سیستانی - شبیری‌زنجانی - وحیدخراسانی و سبحانی، قاعدهٔ تسامح در ادلّهٔ سنن را قبول نداشته و در مباني آن اشكالات جدي دارند. كه براي نمونه، به بخشي از عبارت محقق خويي در مصباح الاصول اشاره مي كنيم. ايشان در اين باره نوشته اند: فان مفادها مجرد الاخبار عن فضل الله تعالى و أنه سبحانه بفضله و رحمته یعطی الثواب الذی بلغ العامل، و إن کان غیر مطابق للواقع، فهی کما ترى غیر ناظرة إلى العمل و أنه یصیر مستحبّاً لأجل طرو عنوان البلوغ، و لا إلى إسقاط شرائط حجیة الخبر فی باب المستحبات.
فتحصل أن قاعدة التسامح فی أدلة السنن مما لا أساس لها، و بما ذکرناه من عدم دلالة هذه الأخبار على الاستحباب الشرعی سقط کثیر من المباحث التی تعرضوا لها فی المقام… 📌 و ثانيا علي فرض پذيرش قاعده تسامح ، اما بايد توجه داشت كه اين قاعده مربوط به مواردي است كه مثلا روايتي ضعيف السند از اهل بيت (ع) وارد شده باشد و ما ضعف سندي آن را ناديده بگيريم. اما در مواردي كه شبهه و بلكه احتمال جعل وجود دارد تمسك به قاعده تسامح در ادله سنن بي مورد است. 👌 مثلا همانگونه كه در صلاة تراويح ( صرفا به دليل جعلي بودن آن نماز ) نمي توان به قاعده تسامح و اخبار من بلغ تمسك كرد در داستان ليلة الرغائب هم به دليل احتمال جعل (از آن جهت كه مثلا ابن جوزي آن را در موضوعاتش آورده بود) نمي توان به اخبار من بلغ و قاعده تسامح استناد نمود. به عبارت ديگر اينكه نماز لیلة الرغائب، دائر مدار بين بدعت و استحباب است از اين رو مقتضای احتیاط، ترک این نماز است زیرا در صورت انجام آن، احتمال حرمت و ارتکاب بدعت وجود دارد به خلاف صورت ترک كه ترک این نماز، حدّاکثر موجب ترک عمل مستحبّ است؛ و ترک عمل مستحبّ بلامانع است.( دقت فرماييد)
 📌 ثالثا اخبار ( من بلغ ) حتّی به فرض پذیرشش، امري كاملا فردی است اين در حالي است كه اگر قائلين به قاعده تسامح در ادلّه سنن به پیامدهای اجتماعی و مبتلابهِ آن در عصر ارتباطات دقت‌کنند، چه بسا در نظرشان تجدید نظر نمايند تا ساحت دین از برخی آفت‌ها در امان بماند!
زيرا بحث ما در مشهورات زمانه است که کم‌کم با تبلیغات رسانه‌ای کاری می‌کنند که این شب، با عنوانی خاص تجلیل شود و رغبت‌ها و آرزوها و درخواست‌ها و تقدیرهای مردم به سوی آن رانده شود و چه بسا پس از سالیانی، هم‌ردیف شب قدر قرار گیرد! این جریان‌سازی نیازمند استناد قوي و معتبر است و در غير اين صورت به بدعت خواهد انجاميد. از اين رو حتي ترغيب به نماز ليلة الرغائب بصورت اينكه مردم آن را به قصد رجاء انجام دهند نيز مشكل را برطرف نمي سازد زيرا از آنجا كه عموم مردم، متوجه تفاوت قصد ورود و قصد رجاء نيستند به مرور و پس از فراگير شدن تبليغات رسانه‌اي، اين اعمال را به گمان مستحب‌ بودن تلقي كرده و انجام خواهند داد. در حالي كه وظيفه عالمان دين آن است كه تا حد ممكن مردم را آگاه كنند تا مبادا بدعتي چون ليلة الرغائب وارد دين شده و سال‌ها بعد، رنگ سنّت به خود بگيرد! زيرا بدعت، چيز عجيب و غريبي نيست كه با اصول منافات داشته باشد؛ بلكه بدعت يعني داخل‌كردن چيزي در دين، كه جزء دين نيست (إدخالُ ما ليس في الدّين، في الدّين!) پس حتي نماز و روزه خاصي كه در دين نيست، اگر وارد دين شود، بدعت است! حتي برخي‌ تعريفشان از بدعت، از اين هم وسيع‌ تر است و گفته اند: إدخالُ ما لم يُعلَم أنّه مِنَ الدّينِ، في الدّين(داخل کردن آنچه معلوم نیست از دین باشد، در دین) يعني طبق اين تعريف، مي‌توان گفت از آنجايي كه ما نمي‌دانيم ليلة الرغائب، جزء دين هست يا نه، داخل‌كردنش در دين، بدعت است و بي‌ مفسده نخواهدبود.! ….ادامه دارد 📚 رجوع كنيد به : ١- الكافي ج ١ ص ٦٨ باب اختلاف الحديث ، در ضمن روايت مقبوله عمر بن حنظلة شماره ١٠. و تهذيب الاحكام ج ٦ ص ٣٠٢ در ضمن روايت ٥٢ شماره ٨٤٥. ٢- مصباح الأصول - محقق خويي - ج٢ ص ٣١٩ و ٣٢٠. نقل مطالب صرفا با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. http://eitaa.com/nokaterjalie

🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ٦ ) 🔸 صرف نظر از ضعف سندي ليلة الرغائب و سست بودن مصادر آن، اما خدشه دومی که به آن وارد شده، از جهت محتواي آن است. ابتدا متن روايت ليلة الرغائب را بر اساس نقل سيد بن طاووس در اقبال و ابن الجوزي در الموضوعات (كه تقريبا مي توان اين دو را همانند دانست) را ذكر مي كنيم. در دو منبع فوق الذكر از رسول خدا(ص) چنین نقل شده است: لا تغفلوا عن أوّل لیله جمعه منه، فإنّها لیله تسمّیها الملائکه لیله الرغائب، و ذلک انّه إذا مضی ثلث اللیل لم یبق ملک فی السماوات و الأرض الّا یجتمعون فی الکعبه و حوالیها، و یطّلع اللّه علیهم اطلاعه فیقول لهم: یا ملائکتی سلونی ما شئتم، فیقولون: ربنا حاجتنا إلیک ان تغفر لصوّام رجب، فیقول اللّه تبارک و تعالی: قد فعلت ذلک. ثم قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: ما من أحد صام یوم الخمیس أوّل خمیس من رجب ثم یصلّی بین العشاء و العتمه اثنتی عشره رکعه، یفصل بین کلّ رکعتین بتسلیمه…. ثم قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: و الذی نفسی بیده لا یصلّی عبد أو أمه هذه الصلاه إلّا غفر اللّه له جمیع ذنوبه، و لو کانت ذنوبه مثل زبد البحر و عدد الرّمل و وزن الجبال و عدد اوراق الأشجار، و یشفع یوم القیامه فی سبعمائه من أهل بیته ممّن قد استوجب النار. يعني رسول خدا(ص) فرموده باشند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا شبی است که فرشتگان آن را لیله الرغائب می نامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که یک سوم از شب گذشت هیچ فرشته ای در آسمان ها و زمین نمی ماند مگر این که در کعبه و اطراف آن جمع می شوند. و خداوند ناگهان بر آنان وارد شده و می فرماید: ای فرشتگانم هر چه می خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض می کنند: حاجت ما این است که از روزه داران رجب درگذری. خداوند می فرماید: این کار را انجام دادم. سپس رسول خدا (ص) فرمودند: کسی که روز پنجشنبه اول رجب را روزه گرفته و سپس بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز بجا آورده هر دو رکعت به یک سلام و … سپس رسول خدا فرمودند: قسم به کسی که جانم در دست اوست، هیچ مرد وزنی این نماز را بجا نمی آورد، مگر این که خداوند گناهان او را می بخشد حتی اگر گناهان او مثل کف روی دریا و به عدد شنها و به وزن کوهها و به عدد برگهای درختان باشد، و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می کند. ⭕️ برخی نسبت به متن فوق دو اشکال عمده را ذکر کرده اند: 📌 اشکال اول مربوط به عبارت ( و یطّلع اللّه علیهم اطلاعه فیقول لهم…) است. اشكال كننده گان این گونه تعابیر را موجب تصوری مادی گونه از خداوند در اذهان مخاطبين مي دانند. بطوري كه گويا ملائکه مانند انسان ها در اطراف کعبه جمع اند و خداوند ناگهان از بیشنان سر در می آورد و با آنها گفتگو می کند. وجود اين نوع عبارات بيشتر با مذاق فرقه مجسمي ها سازگار است اگرچه با برخي توجيهات امكان بر طرف شدن آن باشد. 📌 و اشکال دوم آن است كه در بخشي از اين حدیث به بخشش گناهان اشاره شده که : هیچ مرد وزنی این نماز را بجا نمی آورد، مگر این که خداوند گناهان او را می بخشد حتی اگر گناهان او مثل کف روی دریا و به عدد شنها و به وزن کوهها و به عدد برگهای درختان باشد، و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می کند. واضح است كه این مقدار ثواب و آثار برای اعمال این شب، به نوعي مبالغه آميز و غلو گونه است که با آموزه های قرآنی و روایی در باب ایمان و عمل صالح و توبه و مغفرت و... منافات دارد. 💠 بنابراين روايت ليلة الرغائب متنا و سندا با مشكلات جدي روبرو است و لذا نمی‌توان مستحبّ‌بودن اعمال لیلة الرغائب را پذيرفت. با اين همه اما بايد توجه داشت كه ماه رجب به خودی خود دارای فضیلت است و دعا و عبادت در این ماه از آثار مضاعفی برخوردار است. از طرف ديگر شب جمعه نیز دارای فضیلت است و به عبادت در آن سفارش شده است. و البته تلفيق شب جمعه با ماه رجب، فضیلت شبهای جمعه ماه رجب را دو چندان می کند. و اين فضائل تنها اختصاص به اولين شب جمعه ماه رجب نداشته بلكه شامل شب جمعه هاي بعدي و حتي ساير ايام و ليالي ماه رجب نيز خواهد بود. اما توصيه بر آن نماز كذايي و آن هم با عنوان خاص ليلة الرغائب ، نيازمند دليل متقني است كه در ما نحن فيه وجود ندارد. عالمان دين و روحانيت معظم موظف اند تا در راستاي رسالت خود، با هدايت و آگاه سازي مردم، آنها را به جاي دعاهاي جعلي و يا ضعيف السند، به سمت و سوي ادعيه و اعمال معتبر و مصادر صحيح مانند ( صحيفه سجاديه ) رهنمون باشند و مردم را با دعاهاي ارزشمند آن مانوس گردانند. اللهم وفقنا لما تحب و ترضي. 📚 رجوع كنيد به : ١- اقبال الأعمال،ج ٢ ص۱۵۳. ٢- الموضوعات - ابن الجوزي - ج ٢ ص ١٢٦. نقل مطالب تنها با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. http://eitaa.com/nokaterjalie

قابل توجه دوستان بزرگوار به جهت پرسش برخی از دوستان : ۶ پیام اخیر از کانال نکات رجالی برگرفته از فرمایشات استاد مددی دام ظله و فایل ابتدایی در مورد لیله الرغائب از کانال استاد سید جواد شبیری حفظه الله نقل شده است .

کتاب سه روز خلوت احکام مورد ابتلاء در مورد اعتکاف . با اجازه ی مولف در کانال بارگزاری می گردد . کانال و مدیریت کانال صحت تمام مطالب کتاب را تایید نمی کند . مسائل پرسیده شده از احکام مورد ابتلا و تفکیک نظر یات مراجع محترم می باشد . این کتاب مورد تایید مرکز ملی پاسخگویی دفتر تبلیغات می باشد

انگیزه ی شیخ صدوق برای نوشتن کتاب کمال الدین وتمام النعمه در مورد غیبت امام زمان عج مؤلف اين كتاب: شيخ فقيه ابو جعفر محمد بن علي بن حسين بن موسى بن- بابويه قمى گويد: انگيزه من در تأليف اين كتاب آن بود كه چون آرزويم در زيارت علي بن موسى الرضا- صلوات الله عليه- برآورده شد به نيشابور برگشتم و در آنجا اقامت گزيدم، و ديدم بيشتر شيعيانى كه به نزد من آمد و شد مى‏كردند در امر غيبت حيرانند و در باره امام قائم عليه السلام شبهه دارند و از راه راست منحرف گشته و به رأى و قياس روى آورده‏اند. پس با استمداد از اخبار وارده از پيامبر اكرم و ائمه اطهار صلوات الله عليهم تلاش خود را در ارشاد ايشان بكار بستم تا آنها را به حق و صواب دلالت كنم. تا اينكه شيخى از اهل فضل و علم و شرف كه از دانشمندان قم بود، از بخارا بر ما وارد شد ..يك روز كه برايم سخن مى‏گفت، كلامى از يكى از فلاسفه و منطقيان بزرگ بخارا نقل كرد كه آن كلام او را در مورد قائم عليه السلام حيران ساخته بود و به واسطه طول غيبتش و انقطاع اخبارش او را به شك و ترديد انداخته بود. پس من فصولى در اثبات وجود آن حضرت عليه السلام بيان كرده و اخبارى از پيامبر اكرم و ائمه اطهار عليهم السلام در غيبت آن امام، روايت كردم و او با این اخبار آرامش يافت ...از من درخواست كرد كه در اين موضوع كتابى برايش تأليف كنم. من نيز درخواست او را پذيرفتم ... خواب امام زمان عج در اين ميان، شبى در باره آنچه در شهر رى بازگذاشته بودم از خانواده و فرزندان و برادران و نعمتها انديشه مى‏كردم كه ناگاه خواب بر من غلبه كرد و در خواب ديدم گويا در مكه هستم و به گرد بيت الله الحرام طواف مى‏كنم و در شوط هفتم به حجر الأسود رسيدم آن را استلام كرده و بوسيده اين دعا را مى‏خواندم: اين امانت من است كه آن را تأديه مى‏كنم و پيمان من است كه آن را تعاهد مى‏كنم تا به اداى آن گواهى دهى. آنگاه مولايمان صاحب الزمان- صلوات الله عليه- را ديدم كه بر در خانه كعبه ايستاده است و من با دلى مشغول و حالى پريشان به ايشان نزديك شدم، آن حضرت در چهره من نگريست و راز درونم را دانست. بر او سلام كردم و او پاسخم را داد. سپس فرمود: چرا در باب غيبت كتابى تأليف نمى‏كنى تا اندوهت را زايل سازد؟ عرض كردم: يا ابن رسول الله! در باره غيبت پيشتر رساله‏ هايى تأليف كرده ‏ام. فرمود نه به آن طريق، اكنون تو را امر مى‏كنم كه در باره غيبت كتابى تأليف كنى و غيبت انبياء را در آن بازگوئى،( یعنی موارد متعدد غیبت انبیاء الهی که برای اقوام گذشته اتفاق افتاده را بیان کن ) آنگاه آن حضرت- صلوات الله عليه- گذشت. من از خواب برخاستم و تا طلوع فجر به دعا و گريه و درد دل كردن و شكوه نمودن پرداختم و چون صبح دميد به تأليف اين كتاب آغاز كردم تا امر ولى و حجت خدا را امتثال كرده باشم در حالى كه از خداى- تعالى- كمك مى‏خواهم و بر او توكل مى‏كنم و از تقصيرات خود آمرزش مى‏خواهم و توفيق من به واسطه اوست، بر او توكل مى‏كنم و به سوى او بازمى‏گردم. آدرس : کتاب کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق ص 1 ؛ مقدمه ی مولف https://eitaa.com/alfavaed

جالب و خواندنی

اعمال نیمه ی شعبان

شب نیمه ی شعبان را چگونه بگذرانیم 🌺🌺🌺🌺 اعمال مهم شب نیمه ی شعبان 🌺🌺🌺 توصیه های ائمه به اصحابشون در مورد اعمال و آثار فوق العاده ی نیمه ی شعبان

خسته ات کردیم ... https://eitaa.com/alfavaed

این چند روز بقدری ذهنم مشغول بودکه فراموش کردم در کانال تسلیت بگویم فقدان مردی را که ... ✅تنها با خدا معامله کرد و فهمید برای چه به دنیا امده است ✅ اخلاق پیامبر گونه داشت و دیدنش مردم را به یاد جدش انداخت ✅مردم یادشان امد که این لباس لباس کیست و تربیت شده ی دین چقدر بزرگ میشود که دیگر دنیا جایش نیست . ✅ابراهیم ما ابراهیم بود ✅یادمان داد که فقط با خدا باید بست ✅ یادمان داد کورکورانه پشت سر هر کسی نرویم و از هجمه ی قدرت ها با تکیه بر قدرت لایزال الهی نهراسیم هنوز امید دارم از خواب بیدارم کنند و این کابوس که رهایم نمیکند تمام شود در تشییع میلیونیت ناخودآگاه یاد جدت افتادم السلام علی من دفنه اهل القری بدنت بیش از سه روز است که بر روی دست هاست ولی بدنش زیر سم مرکب ها بود غبطه خوردم که چند قدمی ضریح ثامن الحجج زمین برایت آغوش باز کرده افتخار میکنم که با تو هم لباسم https://eitaa.com/alfavaed https://eitaa.com/alfavaed

⚫️ «اللَّهُمَّ إِنَّا لَا نَعْلَمُ مِنْهُم إِلَّا خَیْرا» https://eitaa.com/alfavaed

این کلیپ رهایم نمی کند ... کاش ندیده بودم ... امانم را بریده... مظلومان و فقیران و بی کس و کارها را پناه و امید بودی و مثل آنها می زیستی ... فقط آنها میفهمند که رفتنت چقدر سخت است .. 😭😭😭 و خدای ابراهیم هست ... https://eitaa.com/alfavaed https://eitaa.com/alfavaed

همه نگران بغض دم «اللهم انا لانعلم منهم‌ الا خیرا»ی آقا بودند ابراهیم. همه نگران بودند. همه از دیشب می‌گفتند دعاکنید آقا سرنماز بغض نکند یکهو. در لحظه این فراز، همه بلند گریه کردند، تمام صف‌های قامت‌ بسته پشت شانه‌های آقا. صف‌های توی خیابان. همه بلند گریه کردند که بغض آقا توی صدای جمعیت گم شود. آقا اما بغض نکرد ابراهیم. در تکرار دوم و سوم هم همه مویه سر دادند. میلیون‌ها گریه بلند، برای شنیده نشدن یک بغض آرام؛ آقا اما بغض نکرد ابراهیم. هیچ شانه‌هایش نلرزید. کوه انگار. مشکی هم نپوشید حتی. و بر تابوت شما کمر خم نکرد حتی برای بوسه‌ای یا فاتحه‌ای. رفت و توی دفتر شخصی‌اش نشست به دیدارهای سران و سرسلامتی‌های همسایه‌ها. آقا حواسش هست ابراهیم. مراقب است که توی دل ما خالی نشود. بچه‌ها را بغل می‌کند. به آدم‌بزرگ‌ها میگوید هیچ‌نگران نباشید. خللی پیش نمی‌آید. سکنات او آراممان می‌کند. ابراهیم تو توی دامن کوه‌ها گم شدی، و ما تکیه بر کوهی داده‌ایم این داغ را. حالمان خوب است، کوه‌مان استوار هنوز. نگران ما نباش. ✍عجم علوی https://eitaa.com/alfavaed. https://eitaa.com/alfavaed

از ص ۳۷۸

بسمه تعالی با توجه به فرا رسیدن فصل پژوهش و درخواست طلاب نسبت به پیشنهاد موضوع برای مقاله ؛ موضوعات متعددی که در خلال مباحثه کتاب وسائل الشیعه نیازمند به بررسی تشخیص داده شده و ظرفیت تبدیل شدن به مقاله یا پایان نامه را دارد ، در اختیار دوستان قرار میدهیم. https://eitaa.com/alfavaed

موضوعات فقهی و اصولی جهت مقاله و پایان نامه https://eitaa.com/alfavaed

موضوعات جدید برای مقاله 43-شرطیت عدالت امام جماعت 44- قضاوت زن 45- وجوب نماز جمعه در زمان غیبت 46- ایا تقریر معصوم نسبت به سیره ی اهل سنت امضای سیره ی اهل سنت است ؟ کما علیه السید الزنجانی و ... 47- حرمت نبش قبر ؟ 48- کیفیت نماز میت ( از مباحث مشکلی است که روایات متعارض بسیار زیادی دارد 49 خرید و فروش بیت کوین 50 - اجاره ی رحم 51- ماهیت سهام و تقریب فقهی صحت معاملات بورس ( قسمت خرید و فروش سهم ) 52- ماهیت معاملات مشتقه و بررسی فقهی ان 53- نذر زن بدون اذن شوهر 54-جواز تقلید از مجتهد اعلم میت 55- مالکیت معنوی ( حق التالیف و حق الاختراع و ...) https://eitaa.com/alfavaed