#تاریخ‌فقه‌شیعه #شیخ‌مفید_2 📝 حضرت‌آیت‌الله‌خامنه‌ای(مدظله العالی) موضوع: مدارس‌علمی‌شیعه‌پیش‌از‌شیخ مفید 1⃣ پیش از این تاریخ، بیشک حوزه‌های علمی بارور شیعه از شامات تا ماوراء النهر همه جاگسترده بوده است. حوزه‌ی #قم که مرکز بزرگ حدیث و جانشین #کوفه‌ی قرن دوم و سوم بوده و حوزه‌ی #ری که کلینی و ابن‌قبه و شمار دیگری از برخاستگان آن معروف‌اند، تنها بخشی از مجموعه‌های علمی شیعه محسوب می‌گشته‌اند. در شرق، حوزه‌ی علمیه‌ی ماوراء النهر که دو تن از متخرجین معروف آن #عیاشی‌سمرقندی و #ابو‌عمر‌وکشی می‌باشند و در غرب حوزه #حلب که نام حسن بن احمد السبیعی الحلبی و علی بن خالد الحلبی از آن دیار در عداد مشایخ مفید قرار دارند، بنابر حدس مؤید به قرائن باید مراکز مهم علوم و معارف شیعی میبوده باشند. نگاهی به فهرست #مشایخ کشی آشکار می‌سازد که در منطقه‌ی خراسان و ماوراءالنهر با همه‌ی دوری از حوزه‌های علمیه اصلی شیعه چه تعداد قابل اعتنایی از علماء و محدثین تربیت شده‌اند و این گمان را تقویت می‌کند که در این مناطق حتی پیش از یک حوزه‌ی علمی شیعی به تربیت و تخریج شخصیت‌هایی از این قبیل سرگرم بوده است. حداقل ده تن از مشایخ مشارالیهم منسوب به سمرقند یا کش (از شهرهای نزدیک سمرقند) و تقریباً به همین تعداد منسوب به شهرهای بخارا، بلخ، هرات، سرخس، نیشابور، بیهق، فاریاب و بعضی شهرهای دیگر آن خطه‌اند. 2⃣ مشاهده این همه نام‌های منسوب به شهرهای ماوراء النهر و خراسان که بر حسب ظاهر همه یا نزدیک به همه‌ی آنان نیز شیعه بوده‌اند - با توجه به این‌که بسی دور از عادت است که کسی در قم یا کوفه یا بغداد به سراغ این همه مشایخ خراسانی و ترکستانی رفته باشد - این گمان را تقویت می‌کند که خانه‌ی عیاشی که به گفته‌ی نجاشی: «کانت مرتعاً للشیعة و اهل العلم» یا: «و کانت داره کالمسجد بین ناسخ او مقابل او قاری او معلق مملوئةً من الناس» در همان #سمرقند - و نه در بغداد - بوده است و در این صورت، این نیز خود حاکی از رواج علوم و معارف اهل بیت و گرمی حوزه‌ی علمی شیعه در آن شهر است. 3⃣ در شامات و حلب نیز با توجه به کثرت نفوس شیعه و حکومت #حمدانیان که خود، شیعه و پای بند به مراسم و شعائر شیعی بوده‌اند بیشک حوزه‌ی علمی قابل توجهی وجود داشته است. اگر چه با توجه به نزدیکی آن به عراق و حضور محدثین و فقهای آن سامان در بغداد و سپس در زمان شیخ طوسی در نجف، نمی‌توان آن را در شمار حوزه‌های بزرگ دانست. 4⃣ این وضع اجمالی حوزه‌های شیعه در دوران منتهی به زمان مفید است. حوزه‌ی #بغداد نیز در همان دور آنها دائر و به تعاطی علوم و معارف اسلامی سرگرم بوده است. ولی با ظهور شیخ مفید و گسترش صیت دانش او بتدریج بغداد که مرکز سیاسی و جغرافیایی قلمرو اسلامی بوده به مرکز اصلی علوم و معارف شیعی نیز بدل می‌شود و نه فقط مرجع حل مسائل فکری و دینی شیعه که کعبه‌ی آمال طالبان علم نیز می‌گردد. ادامه دارد.... #پیام‌به‌کنگره‌جهانی‌هزاره‌شیخ‌مفید فروردین ۱۳۷۲ 🆔https://eitaa.com/alfigh_alosul