eitaa logo
الحان و نغمات قرآنی
7.1هزار دنبال‌کننده
79 عکس
607 ویدیو
66 فایل
آموزش مقام‌ها، الحان و نغمات قرآنی صوت و لحن، زیباخوانی قرآن مدیریت کانال : استاد علی قاسمی کانال اصلی ما اهل القرآن @ahlalquran کانال‌های دیگر ما: آموزش قرآن کریم @rtquran تربیت فرزند دلبندم @Nezakat #موسسه معهدالقرآن الکریم #موسسه امام مهربان
مشاهده در ایتا
دانلود
❇️جلسه اول❇️ 👈تعریف لحن تعاریف لحن با توجه به کاربرد آن در حوزه های مختلف معنا و مفهوم گسترده ای دارد. در اینجا ما به 3 نوع آن اشاره ای می کنیم. 1 – لحن به معنای خطا و اشتباه در کلام 2 – لحن، لهجه و نوعی فشار است که به کلمات وارد می شود. این همان چیزی است که در لسان عرب به آن نبر(به فتح نون و سکون باء و راء) یا همان نبرات(به فتح نون و باء)، در زبان فرانسه به آن آکسان،در زبان انگلیسی به آن استرس و در زبان فارسی به آن تکیه یا فشار گفته می شود. اما در مباحث ما بیشترین منظور، همین تعریفی خواهد بود که در زیر آمده است: 3 – لحن به معنی آهنگ کلام و در اصطلاح فنی، ظرفی است که صوت در آن ریخته می شود. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه دوم❇️ 👈مقدمه ای درباره علم نغمه شناسی از آنجائی که بحث نغمه شناسی ارتباط مستقیم با علم موسیقی پیدا می کند، ناگزیر هستیم که برخی از اصطلاحات و کلماتی که در ادامه جلسات بعدی مطرح خواهد شد، توضیحاتی بدهیم. همانطوری که می دانید برای بیان یک جمله موسیقائی یا یک ملودی یا یک نغمه از کلمات و حروفی استفاده می شود که این حروف در موسیقی 7 حرف می باشد. این 7 حروف معروف همان حروف  Do – Re – Mi – Fa – Sol – La – Si هستند. نکته ای که در اینجا مطرح است این است که استفاده از این اصطلاحات و کلمات به معنای تداخل موسیقی به معنای مذموم آن با هنر مقدس تلاوت قرآن نیست. بلکه اینها ابزاری هستند که برای آموزش دقیق تر و علمی تر و فنی تر در اختیار ما قرار دارند. بنابراین کسی دغدغه استفاده از این نمودارهای موسیقائی و یا کلمات خاص اصطلاحات موسیقائی را نداشته باشد. الفبایی که در موسیقی استفاده می شود و به آن نت گفته می شود، در موسیقی عرب تحت عنوان درجات صوتی شناخته می شود که همان هفت درجه معروفی هستند که تحت عنوان Do – Re – Mi – Fa – Sol – La – Si استفاده می شوند. اما این درجات در موسیقی عرب اسامی دیگری هم دارند و به دلیل اینکه این اسامی در نامگذاری نغمات اصلی و فرعی بسیار حائز اهمیت هستند در جای خود به آن اسامی نغمات اصلی و فرعی اشاره ای خواهیم کرد. 🛑برای مثال: در موسیقی عرب به جای استفاده از نت Do می گویند درجه راست یا همان درجه رست .یا به جای استفاده از نت Re می گویند دوکاه یا همان دوگاه خودمان،که انشا الله در جای خود راجع به این موضوع صحبت خواهیم کرد. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه سوم❇️ 👈آشنایی با نت ها در موسیقی در این جلسه اصطلاحاتی را که مورد نیاز ما برای تشریح عکسی که در زیر مشاهده خواهید کرد و در موسیقی عرب و شناخت مقامات و نغمات لازم می باشد، ارائه می کنیم.
همانطوری که در شکل شماره ۱ مشاهده می کنید این پنج خطی که(پنج خط را از بالا به پائین شمارش کنید، دو خط آخر بعدا شرح داده خواهد شد) تحت عنوان پنج خط حامل در موسیقی معروف هستند، پنج خطی می باشند که نت ها بر روی آن ها نوشته می شوند. اسامی نت ها همانطوری که در شکل ملاحظه می کنید و در اصطلاحات موسیقی معمولا از نت Do شروع می شوند، عبارتند از: Do – Re – Mi – Fa – Sol – La – Si (هفت نت معروف) و دوباره تکرار نت Do می باشند.(نت های نوشته شده به رنگ سیاه از چپ به راست) اگر دقت کنید همه اینها روی مدرج موسیقائی که در شکل می بینید سیر صعودی دارند. این سیر صعودی به منزله بالا رفتن پرده صوت در هر یک از این نت ها می باشد. برای مثال صدای نت Do پائین (از سمت چپ تصویر) که همان Do اصلی است و یک اکتاو موسیقائی از آن شروع می شود، (بعدا مفهوم اکتاو را شرح خواهیم داد)به این حالت میباشد. به همین ترتیب این درجات ادامه پیدا می کنند و سیر صعودی دارند. 👈فواصل بین نت ها در شکل شماره ۲ شما مشاهده می کنید که بین نت Do و نت Re یک عددی نوشته شده است(عدد 1 ).بین نت Re و نت Mi هم عدد 1 نوشته شده است. اما بین نت Mi و Fa عدد 1/2 (یک دوم) یعنی نصف، نیم نوشته شده است. این به معنای این است که ما اگر مثلا بین نت Do و نت Re یک پرده فاصله داشته باشیم دیگر بین نت Mi و نت Fa یک پرده نیست، بلکه نصف این مقدار را اجراء می کنیم. پس تعریف پرده یا بعد(به ضم باء و سکون عین و دال – که در موسیقی عرب به آن گویند)عبارتست از:  فاصله بین دو درجه صوتی که میزان فاصله آن را پرده یا بعد گویند. که ممکن است این میزان این پرده ها 1 و 1/2 (یک دوم) در موسیقی ایرانی و غربی، ولی در موسیقی عرب حتی کمتر از این مقدار 1/4(یک چهارم) هم وجود داشته باشد که به آن ربع پرده نیز گفته می شود. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه چهارم❇️ 👈تعریف اکتاو همیشه به شروع یک گام صوتی مثلا از نت Do تا درجه بعدی همنام خود، در فاصله صعودی بالاتر را در موسیقی اصطلاحا اکتاو گویند. اکتاو به زبان یونانی یعنی هشت. اگر این نت ها را شمارش کنیم، به عدد 8 می رسیم. مثلا نت Do را در نظر می گیریم با شمردن 8 نت دوباره به نت همنام خودش می رسیم، تکرار این نت را در واقع اکتاو گویند. به همین ترتیب نت Re تا نت Re بعدی، یا نت Mi تا نت Mi بعدی… اکتاو را در موسیقی عرب تحت عنوان دیوان می شناسند، که بعدا توضیح خواهیم داد که دیوان موسیقی عرب از نت Do تا نت Do بعدی، نامگذاری اسامیشان به چه ترتیب خواهد بود. نکته ای که در اینجا مطرح است این است که ممکن است این درجات تکرار شده و تا 2 یا حتی 3 اکتاو نیز ادامه پیدا کند و بستگی به آن گستره موسیقائی دارد که ما از آن می خواهیم استفاده کنیم. در موسیقی عربی به طور معمول 2 اکتاو نیاز داریم تا کل مقامات عربی را اجراء کنیم. یعنی از پائین ترین درجه نغمات تا بالاترین نغمه به طور طبیعی و معمولی 2 اکتاو مساحت صوتی نیاز است. چند درجه قبل از اکتاو اول و چند درجه بعد از اکتاو اصلی(اکتاو اول)، مقامات و نغماتی هستند که خیلی به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند. در تلاوت قرآن هم معمولا کل نغمات از آنجائی که ما استعاذه و بسم الله را شروع می کنیم تا جائی که به نقطه اوج صدا برسیم،به خصوص در سبک هایی که به روش 2 اکتاوی اجراء می شود (مثل سبک استاد مصطفی اسماعیل) ما به بیش از 2 اکتاو مساحت صوتی نیاز نداریم. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه پنجم❇️ 👈مفهوم قرار - جواب - جواب الجواب در اینجا سه مفهوم دیگر نیز وجود دارد که متاسفانه در جامعه به غلط رایج شده و استفاده صحیحی از این مفاهیم نمی شود. 1- مفهوم قرار 2- مفهوم جواب 3- مفهوم جواب الجواب همانطوری که قبلا گفتیم تکرار یک نت تا درجه بعدی همنام خودش را اکتاو گویند، به همین ترتیب در موسیقی عرب معادل های استفاده شده برای اکتاو عبارتند از قرار و جواب.یعنی آن صدایی که در واقع در پرده ابتدائی تلاوت استفاده می شود در موسیقی عربی به آن قرار صوت و همان نت را در فاصله یک اکتاو بالاتر، جواب گویند. پس مفاهیم قرار و جواب صرفا مفاهیم صوتی هستند. یعنی فقط به خاطر تفاوت طبقه صوتی است که این عبارات به کار می رود. یعنی مفهوم تنغیمی و نغمه ای ندارند. یعنی مثلا اگر ما می گوئیم قرار بیات منظور این نیست که این، یک نغمه برای خودش می باشد و جواب آن نیز نغمه دیگری می باشد، بلکه از نظر علم نغمه شناسی قرار بیات و جواب بیات در واقع یک نغمه بیشتر نیستند که در دو مساحت صوتی مختلف که فاصله شان یک اکتاو است، اجراء می شوند. حال اگر این نت Do دومی(جواب) را ادامه بدهیم به نت Do بعدی خواهیم رسید. عرب ها علی القاعده به آن نت Do بعدی جواب الجواب گویند که البته خیلی کم مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر به آن جواب قرار دوم گفته می شود. این به این خاطر است که وقتی ما به جواب الجواب که برسیم، خود این جواب برای جواب الجواب، حکم قرار را پیدا می کند، بنابراین به آن جواب قرار دوم نیز گفته می شود. پس به طور کلی: 1- قرار اول 2- قرار دوم(جواب) 3- جواب قرار دوم(جواب الجواب) که در شکل زیر به دلیل محدودیت اندازه عکس نوشته نشده است. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه ششم❇️ 👈آشنایی با نت غمّاز  بین قرار و جواب اصطلاح دیگری تحت عنوان غماز وجود دارد. غماز در موسیقی غربی تحت عنوان Dominantشناخته می شود.Dominant در واقع نت پنجم یک گام موسیقائی است که از نظر گوش بسیار زیبا شنیده می شود. یعنی بین درجات یک گام که مثلا از نت Do شروع شده و تا نت Do بعدی ادامه پیدا می کند، 3 صدا داریم که این 3 صدا در واقع صداهای مطبوع شنیده می شوند. به عبارت دیگر این صداها، اصلی ترین صداهای این گام هستند. این صداها عبارتند از: صدای اول - صدای پنجم - صدای هشتم اگر دقت کرده باشید در برنامه های تواشیحی که اجراء می شوند مثلا گروه روی پرده بم یک نتی مثل نت Do شروع به خواندن می کنند. یک نفر نیز به صورت زیر خوانی همان صدا را در اکتاو بالاتر می خواند. این صدای اول را که گروه می خواند، صدای هشتم فرد زیر خوان با آن مناسبت پیدا می کند. یعنی صدای اول و صدای هشتم هر دو مطبوع شنیده می شود. باز در همان زمان احساس می کنیم که یک عده ای دیگر از اعضاء باز یک پرده ای بین این دو پرده را می خوانند که اصطلاحا به آکورد یا هارمونی معروف است. اینها در واقع فاصله پنجم را می خوانند که همان نت Sol می باشد. در موسیقی عرب به این نت Sol یا نت پنجم هر مقامی (فرقی نمی کند هر مقامی که باشد) را نت غماز گویند. ♦️مثلا مقام رست که با نت Do شروع می شود، نت پنجم آن که نت Sol می شودبه آن رست نوا گویند. پس نت غماز مقام رست می شود رست نوا ♦️مثلا در مقام بیات که از نت Re شروع می شود نت پنجم آن که نت La به حساب می آید، که به آن بیات حسینی گفته می شود. پس نت غماز مقام بیات می شود بیات حسینی ♦️یا مثلا در مقام سه گاه که از نت Mi شروع می شود، نت پنجم آن نت Si می شود که به آن اصطلاحا اوج گویند. پس نت غماز مقام سه گاه می شود سه گاه اوج هر کدام از این مقامها برای خودشان یک فاصله پنجمی دارند که این فاصله پنجم همان چیزی است که در اصطلاحات قدیمی به آن جواب نغمه گفته میشد. مثلا به نت شروع مقام صباء یا سه گاه قرار می گفتند و به اوج آن جواب، و به آن اوج بالاتر جواب الجواب می گفتند. اما الان با توجه به توضیحاتی که داده شده آن چیزی که تحت عنوان جواب شناخته می شود همان غماز است یعنی دیگر فاصله آن یک اکتاو نیست بلکه درجه پنجم مد نظر می باشد. 👈نکته دیگر: بین نت Do تا مثلا نت Sol یک مسافت صوتی گفته می شود. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه هفتم❇️ 👈تعریف نغمه (مقام) مفهوم دیوان اساسی یا همان دیوان اصلی به این معنا است که مقامات عربی بر روی آن دیوان قرار می گیرند و در موسیقی عرب نامهای دیگری برای این نت ها در نظر گرفته می شود. همانطوری که در شکل پیدا است از نت Do اول تا نت Do دوم را به عنوان دیوان اساسی مقامات عربی می شناسند. در واقع نغمه یا مقام که هر دو یک مفهوم را دارند به درجاتی که در یک گام موسیقایی از یک درجه تا تکرار آن در درجه بعدی (یعنی همان اکتاو) که با فواصل معینی قرار می گیرند و مفهوم موسیقائی خاصی را ایجاد می کنند، نغمه گویند. معادل فرانسوی اصطلاح نغمه، گام می باشد. اما با تفاوت هایی که بعدا تشریح خواهد شد. هر کدام از مقام هایی که در موسیقی عرب برای خودشان حالت و بار عاطفی خاصی ایجاد می کنند، بر روی این دیوان محل استقرار مشخصی دارند. برای مثال مقام راست را در نظر بگیرید. این مقام از درجه(نت) Do اجراء می شود، به خاطر همین عرب ها غیر از اسم Do، نام دیگری را نیز به کار می برند و به آن درجه راست می گویند.(شکل را ملاحظه کنید) بنابراین مفهوم راست در موسیقی عرب 2 معنا دارد: 1- به معنای درجه صوتی نت اول Do در دیوان اساسی 2- به معنای مقام راست علت آن نیز بدین خاطر است که مقام راست دقیقا از نت Do منشعب می شود ولی چون در قدیم نت ها را نمیشناختند و علمی نیز نبود و برای سهولت وراحتی درجات را به این شکل درجه بندی می کردند. انشاء الله در جلسه بعدی نامهای دیگری که برای این نت ها در نظر گرفته می شود را به طور کامل تشریح خواهیم کرد. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه هشتم❇️ 👈نام های دیگر نت های هفت گانه در قدیم به نت Do اول، راست می گفتند و هنوز هم به همین عنوان شناخته می شود. به نت Re، دوکا یا همان دوکاه می گفتند، چون صدای دوم بود. اینها اسامی است که از موسیقی ایران قدیم گرفته شده است. حتی در ایران قدیم به راست، یکاه یا یگاه نیز گفته میشد که (گاه) یا به تعبیری دیگر(گات) به معنی سرود و نغمه است. وقتی می گوئیم یگاه یعنی سرود اول…..دوگاه سرود دوم…..سه گاه سرود سوم…..چهار گاه سرود چهارم ،پنج گاه و شش گاه و هفت گاه و … که بعضی از این اسامی با شکل تغییر یافته در عربی مورد استفاده قرار می گیرد.(اسامی تغییر یافته در شکل را ملاحظه کنید) مثلا به سه گاه در عربی سیکا گفته می شود. دوگاه را درعربی دوکا یا دوکاه گویند. چهار گاه را در عربی جهارکا یا جهارکاه گویند. به هر حال اسامی که گفته می شود دقیقا معادل فرنگی نیز دارند. مثلا به نت Mi، سیکا می گویند، چون دقیقا مقام سه گاه از این درجه شروع می شود. به نت Fa، جهارکا می گویند. به نت Sol، نوا می گویند. به نت La، حسینی گفته شده و به نت Si، اوج (عجم) گفته می شود. همچنین به نت Do جواب اول که تکرارش می باشد با یک اکتاو فاصله، کردان(ماهور) گفته می شود. اینها اسامی اصلی مقامات عربی است. قبل از دیوان اصلی و بعد از آن نیز درجاتی وجود دارد که اینها نیز برای خودشان اسامی دارند. مثلا به نت Si قبل دیوان اصلی، عراق گفته می شود. به نت La قبل از آن نیز، عشیران گفته می شود. به نت Sol قبل آن، یکا یا یگاه گفته می شود. در موسیقی عرب قبل از این درجه، درجه ای دیگر وجود ندارد و پائین ترین درجه در موسیقی عرب ،نت Sol قبل از دیوان اساسی است که به آن یکاه گفته می شود اما بعد از دیوان اساسی نیز درجاتی وجود دارد. به عنوان مثال به جواب نت Re(دوکا)، محیر گفته می شود. بنابراین وقتی مثلا می گوئیم بیات محیر یعنی بیاتی که از یک اکتاو بالاتر از درجه اصلی اجراء می شود. همین طور این درجات ادامه پیدا می کنند. مثل نت Mi دوم(اکتاو نت Mi اول) که به آن جواب سه گاه گفته می شود. یا مثلا نت Fa دوم(اکتاو نت Fa اول) که به آن جواب جهارکا گفته می شود و … (در شکل رسم نشده است) به طور معمول موسیقی عربی که گستره ای روی آن اجراء می شود 2 اکتاو است که قبل و بعد آن نیز درجاتی وجود دارد ولی از اهمیت چندانی برخوردار نیستند. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه نهم❇️ 👈مفهوم جنس و درجه استقرار مقام مفهوم دیگری که در بحث نغمه شناسی اهمیت دارد، مفهوم جنس (دانگ) است.همانطوری که قبلا گفته شد 8 درجه صوتی را یک اکتاو یا یک گام موسیقائی گویند. اگر 4 درجه اول آنها را در نظر بگیریم به 4 درجه اول دانگ اول و به 4 درجه دوم نیز دانگ دوم گفته می‌شود. اصطلاحا در موسیقی غرب به دانگ، تتراکورد گفته می شود. یعنی به توالی 4 درجه صوتی در یک گام موسیقائی، تتراکورد و در موسیقی عرب جنس گفته می شود. دانگ اول را در موسیقی عرب جنس اصل یا جنس اول و دانگ دوم را جنس فرع می گویند. اکثر مقاماتی که بعدا با آنها آشنا خواهیم شد، دانگ اول آنها با هم متفاوت هستند به جزء مقام چهارگاه و عجم که بعدا شرح داده خواهد شد و گفته خواهد شد که بسیاری این دو مقام را یکی می دانند. در واقع مقام چهارگاه را تصویر مقام بیات می دانند، که مفهوم تصویر نیز بعدا شرح داده خواهد شد. بنابراین مقامات اصلی در این 4 درجه که بین آنها 3 پرده فاصله وجود دارد، اختلاف دارند. از دانگ دوم به بعد خواهد بود که مقامات با هم اختلاف پیدا می کنند و در واقع فروعی را به وجود خواهند آورد. ما قبلا گفتیم که اسامی مقامات عربی به اسامی دیگری نیز خوانده می شوند. بین این درجات با استفاده از 4 علامت دیز – نصف دیز – بمل – نصف بمل درجات دیگری را می توانیم ایجاد کنیم که هر کدام از این درجات می تواند مورد استفاده برای ایجاد یک مقام قرار گیرند. هر مقامی را از جای خود باید شروع کرد مثل مقام سه گاه که از درجه Mi شروع می شود،(مثال موجود در شکل) به درجه ای که مقام از آن شروع می شود درجه استقرار یا درجه ارتکاز یا رکوز و در موسیقی علمی به آن درجه تونیک گفته می شود و به فاصله جواب آن نیز که قبلا گفته شده، اکتاو گویند وهمچنین به درجه پنجم آن مقام نیز غماز یا در موسیقی علمی دومینانت Dominant گفته می شود. این 3 درجه در موسیقی علمی بسیار حائز اهمیت می باشند https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه دهم❇️ 👈مفهوم انتقال , تصویر و قفله می دانیم که در موسیقی 2 نوع انتقال وجود دارد : 1 – انتقال از نغمه ای به نغمه دیگر : مثلا مقامی را داریم اجراء می کنیم، از این مقام منتقل می شویم به مقامی دیگر. مثل انتقال از مقام بیات به مقام صبا که در تلاوت قاریان مصری به وفور دیده می شود یا از مقام حجاز به مقام سه گاه و … 2 – انتقال مقام از درجه ای به درجه دیگر:مثلا باید مقام عجم را از درجه Si خواند ولی ارتفاع صدای ما در حدی نیست که درجه Si را اجراء کنیم، به جای اینکه مقام عجم را از درجه Si بخوانیم، به درجه Mi منتقل شده و مقام عجم را از این درجه اجراء می کنیم. در واقع جای استقرار یا ارتکاز مقام را تغییر می دهیم. این در واقع تعریف همان تصویر است که دیگر در موسیقی به آن انتقال نمی گویند، بلکه به معنای انتقال درجه می باشد. به عنوان مثال عده ای مقام چهارگاه و مقام عجم را یکی می دانند، به دلیل اینکه جنس اول هر دو مقام درجات یکسانی دارند. به عبارتی بسیاری مقام چهارگاه را تصویر مقام عجم می دانند و به آن مصور المقام می گویند.(مصور مقام عجم). البته بعدا گفته خواهد شد که مقام چهارگاه مقام فرعی است از مقام عجم، که یک تفاوتی در درجاتش با مقام عجم دارد. پس مفهوم تصویر به این معنا است که درجه طبیعی یک مقام را به درجات پائین تر یا بالاتر تغییر بدهیم. نکته : در تلاوت قرآن که معمولا با مقام بیات شروع می شود هیچ کدام از قراء مصری از درجه اصلی آن مقام شروع نمی کنند. در واقع تصویر مقامات در تلاوت قرآن انجام میگیرد، مگر اینکه قاری صدای بم خیلی قوی داشته باشد تا بتواند درجات را در جای صحیح خودش اجراء کند. معمولا همیشه 1 یا 2 درجه بالاتر از درجه اصلی، مقامات اجراء می شوند. بنابراین مجموع نغماتی که در تلاوت قرآن استفاده می شود، اینها تصویر مقامات اصلی هستند. مثل اینکه ما برای شخصی مقامی را زمزمه می کنیم و در واقع آن مقام در درجه صوتی بالایی اجراء می شود. مفهوم قفله(به فتح قاف و سکون فاء) که جمع آن را قفلات(به فتح قاف و فاء) می گویند : به قسمت پایانی یک لحن که زیبائی خاصی به لحن می بخشد و اعلام می کند که این لحن تمام شد،قفله گویند. قفلات در موسیقی مقامی عرب از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و در سبک های مختلف نیز این قفلات متفاوت شنیده می شوند. بنابراین اگر کسی قفلات را رعایت نکرد، یعنی حالت پایانی نغمات را اجراء نکند، در حالت انتظار ملودی را باقی گذاشته است و شنونده متوجه پایان یافتن این لحن نخواهد شد https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه یازدهم❇️ 👈انواع مقامات همانطوری که قبلا گفته شد در بین درجات یک گام موسیقائی، 4 درجه اول را دانگ اول(جنس اول) گویند که مهمترین قسمت ساختمان یک مقام، همین 4 نت اول(4درجه اول) می باشد که به عنوان جنس اول(جنس اصلی) معروف است. بر اساس تفاوت هایی که در اجناس مقام های مختلف وجود دارد به طور کلی می توان گفت که 3 نوع مقام وجود دارد : 1 – مقام اصلی 2 – مقام فرعی 3 – مقام مرکب اگر بخواهیم اصطلاح اصلی و صحیح تری را نسبت به هر کدام از انواع مقامات به کار ببریم، بهتر است به جای مقام اصلی همان کلمه مقام و به جای مقام فرعی از اصطلاح نغمه استفاده کنیم. در واقع مقام های فرعی، نغماتی هستند که در دل یک مقام اصلی اجراء می شوند. مثل بیات حسینی که نغمه فرعی است که در مقام اصلی بیات اجراء می شود و بعد از آن نیز مقام های مرکب هستند که در واقع ترکیبی از 2 جنس مختلف می باشند. مثل ترکیب جنس حجاز+جنس سیکا = نغمه هزام(خزام) (به ضم هاء و خاء) که در جای خود در بحث مقامات فرعی خواهیم گفت که از اجناس مختلفی که در یک مقام یا مقامات مختلف وجود دارد، چه ترکیباتی به وجود می آید. مقام های اصلی مثل رنگ ها می مانند مثلا اگر رنگ های قرمز – زرد – آبی – سفید را رنگ های اصلی در نظر بگیریم. اگر رنگ قرمز را با رنگ زرد مخلوط کنیم، رنگ نارنجی بدست می آید. بنابراین رنگ نارنجی، رنگ فرعی به حساب می آید. یا فرض کنید رنگ زرد را با رنگ آبی مخلوط کنیم، رنگ سبز و مثلا رنگ سفید را با رنگ قرمز مخلوط کنیم، رنگ صورتی به وجود می آید. مقامات نیز مانند رنگ های اصلی هستند که با تلفیق همدیگر، مقامات مرکب به وجود می آیند. یعنی می شود مقام های جدیدی تولید کرد. در موسیقی تلاوت و در استفاده از مقامات عربی ما شاهد هستیم که بسیاری از وقت ها، رنگ های اصلی(مقامات اصلی) که در این 4 صدای اول شکل می گیرند وقتی با هم ترکیب شوند، یک جنس جدیدی را به وجود می آورند که در 4 نت دوم شکل می گیرد و بدین ترتیب مقام فرعی جدیدی تشکیل می شود. https://eitaa.com/alhanqurani
❇️جلسه دوازدهم❇️ 👈فواصل موجود در دانگ اول مقامات اصلی مقامات اصلی که در موسیقی عرب 7 مقام هستند و در عبارت صنع بسحر (یعنی ساخته شده در سحرگاه) خلاصه شده اند، عبارتند از : ص : مقام صباء ن : مقام نهاوند (نهوند) ع : مقام عجم ب : مقام بیات (بیاتی) س : مقام سیکا (سه گاه) ح : مقام حجاز راء : مقام راست اینها مقامات اصلی هستند که در 4 درجه اول، فواصلشان به هیچ عنوان با هم مشابهتی ندارند. به عنوان مثال 4 درجه اول مقام راست را که از نت Do شروع می شود، مورد بررسی قرار می دهیم. میخواهیم ببینیم چه فواصلی بین این درجات هست که مقام راست را تولید می کند. 4 درجه اول این مقام به این ترتیب هستند : از چپ به راست بخوانید : 3/4 3/4 1 همانطوری که قبلا گفته شد جمع 4 درجه اول برابر با 2.5 پرده می باشد، چون گام طبیعی به این صورت بود. 3 عدد بالا را با هم جمع کنید، قطعا به عدد 2.5 خواهید رسید. حال وقتی مقام بعدی را بررسی کنیم می بینیم که این فواصل در 4 درجه اول تغییر پیدا می کنند. ولی جمع فواصلشان همان 2.5 پرده خواهد بود. مثلا فواصل مقام بیات در 4 درجه اول به این صورت است : از چپ به راست بخوانید : 1 - 3/4 - 3/4 یا در مقام حجاز که این فواصل باز تغییر پیدا می کنند. به این ترتیب : 1/2 - (1.5پرده)1.1/2 - 1 یا در مقام عجم که فواصل آن در 4 درجه اول به این ترتیب می باشد : 1/2 - 1 - 1 یا مقام نهاوند که فواصل آن در 4 درجه اول به این ترتیب می باشد : 1 - 1/2 - 1 همه ساختمان اصلی مقامات در دانگ اول به هیچ عنوان با هم مشابهتی ندارند و فقط جمع فواصل آنها به صورت قراردادی 2.5 پرده می باشند. https://eitaa.com/alhanqurani