🔸معرفی مقاله با محوریت آرای روش شناختی شهیدصدر🔸 🔻«اعتبارسنجی کاربست روش «‌نظریه زمینه ای» به مثابه ‌تفسیر‌ موضوعی‌‌ قرآن با تأکید بر آرای شهید صدر» 🔹 «نظریه زمینه‌ای»، از روش‌های کیفی است. این روش در پژوهش‌های اجتماعی تفسیری برای تحلیل متون و استخراج نظریه از داده‌های پژوهشی، در راستای ارائه نظریه درباره «موضوعات» اجتماعی و انسانی کاربرد دارد. محققان علوم انسانی دینی کاربست این روش را توسعه داده، برای تحلیل موضوعی متن قرآن و استخراج نظریه از آن به‌خدمت گرفته‌اند. از سویی، از دیدگاه شهیدصدر، روش اجتهادی معتبر برای اکتشاف نظریه‌های علمی قرآن، «‌تفسیر‌‌ موضوعی» است، که هدف آن ارائه نظریه قرآن درباره «موضوعات» واقع زندگی بشری است. در واقع، از دیدگاه محققان دینی‌ای که روش نظریه زمینه‌ای را در رجوع به قرآن برگزیده‌اند، این روش همچون تفسیر موضوعی عمل می‌‌کند؛ چراکه با ارائه یک موضوع به قرآن، به هدف کشف نظریه قرآنی، می‌‌خواهد یک تحقیق قرآنی را به انجام برساند. بنابراین، کاربست نظریه زمینه‌ای در نظریه‌پردازی قرآنی، به‌مثابه تلقی این روش، به‌عنوان تفسیر‌موضوعی‌‌ قرآن است. در مقاله حاضر، اعتبار این کاربست، با تکیه بر آرای شهیدصدر بررسی می‌شود. 🔹مسائل این تحقیق، در دو ساحت نظریه‌سازی بر اساس روش نظریه زمینه‌ای، و نظریه‌سازی بر اساس تفسیر‌موضوعی‌‌ اجتهادی، مطرح میشود. بنابراین، در اعتبارسنجی و حلّ مسئله تحقیق، به‌فراخور، از مبانی و قواعد روش‌شناسی کیفی و روش‌شناسی اجتهادی بهره برده می‌شود. یافته اصلی این تحقیق را می‌‌توان از سنخ روش‌شناختی دانست. در این تحقیق نشان داده می‌‌شود که در هر پژوهش نظریه‌‌پردازانه، از جمله در پژوهش‌‌های علوم انسانی دینی و پژوهش‌‌های نظریه‌‌پردازانه قرآنی، روش تحقیق باید با رویکرد علمی معتبر و منبع معرفتی معتبر، متناسب باشد. بر این اساس، بهره‌‌مندی از روش‌‌های تحقیق علوم انسانی رایج، همچون روش نظریه زمینه‌‌ای، برای نظریه‌‌پردازی قرآنی از توجیه روش‌‌شناختی لازم برخوردار نیست. کلیدواژه‌ها: روش تحقیق روش نظریه زمینه‌ای تفسیر ‌موضوعی‌‌ علم دینی شهید صدر نویسندگان: محمدی فرد؛ حسنی؛ لینک مشاهده مقاله: https://qhs.journals.isu.ac.ir/article_75856.html #شهید_صدر #تفسیر_موضوعی #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/182

🔍«مسئله محوری در نظریه پردازی قرآنی»🔎 🔵پژوهش‌‌هایی که در علوم انسانی صورت می‌‌گیرد، ناگزیر مسئله‌‌محور است؛ به‌این‌معنا که تحقیق با درگیری محقّق با یک مسئله نظری یا عملی، آغاز می‌‌شود و گام‌‌های تحقیق در راستای حلّ آن مسئله برداشته می‌شود. ⚫️از دیدگاه روش شناسان علوم اجتماعی رایج، محقّق در پژوهش‎های اجتماعی از دو طریق مسئله را به‌دست می‌آورد: الف) از یک رشته علمی؛ در هر رویکرد علمی، بهتدریج و باتوجّه به مبانی و نظریّه های موجود در آن، مجموعه‎ای از مسائل مرتبط با هم شکل میگیرد. حال، اگر محقّق بخواهد مسئله‎ای نو را وارد آن کند، باید آن مسئله با شبکه مسائل شکل‌گرفته در آن رویکرد علمی مرتبط بوده، از ابهام‎ها و خلأهای موجود در روابط بینامسئله‎ای آن رویکرد بیرون آمده باشد. بنابراین، محقّق با تسلط بر نظریّه های پیشین و مسائل شکلگرفته در یک علم خاص، مسائل حل‌نشده را تشخیص داده، در صدد حل آنها برمیآید. ب) از مشکلات زندگی اجتماعی؛ در این قسم، مسئله زمانی شکل میگیرد که محقّق در فرایند مطالعات خود بر روی اجتماع، با یک مشکل اجتماعی مواجه شود. در این صورت باید با تکیه بر مبانی علم‌شناختی، مسئلهای را که راه حلش را روش‌شناسی مقبول او در اختیارش میگذارد، از دل آن مشکل استخراج میکند (بلیکی، پارادایم های تحقیق در علوم اجتماعی: 70). ✅در کنار این دو طریق، متفکران اجتماعی مسلمان، همچون شهیدصدر و علامه طباطبایی، به طریق سومی از منشأ اخذ مسئله نیز توجه داشته اند، که این امر ناشی از دیدگاه رئالیستی ایشان به انسان و پدیده های انسانی و طبیعی دارد. 🔷از دیدگاه شهیدصدر برای دستیابی به «نظریه های اساسی» قرآن کریم، باید مسائل را از «واقع زندگی» بشر اخذ کرد. در این قسم، محقق علوم انسانی، با شناسایی مشکلات و راه‌حل‌های بشری درباره آنها، مسائل مربوط به بشریت را از واقع زندگی بشری کشف می‌کند. این نوع طرح مسئله، که مختص رویکرد علمی خاص تفسیر موضوعی در اندیشه اسلامی است، تمام منطقه‏های علم را شامل می‌شود. 🌐تفاوت این قسم با دو قسم نخست، وسعت جهان شمولی نظریه هایی است که بر پایه این طریق کشف مسئله بنیان نهاده شده است. از دیدگاه شهیدصدر، نظریه های اجتماعی و انسانی متفکران غربی، جهان شمول نبوده، نهایتا مختص بشر غربی است. (ن.ک: مقدمه اقتصادنا؛ السنن التأریخیة فی القرآن، الدرس الاول و الدرس الثانی) #شهید_صدر #نظریه‌پردازی_قرآنی #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/182

🔹 دکتر هادی موسوی، عضو هیئت علمی گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه دیدگاه های خود در رابطه با تاسیس دانشی با عنوان فلسفه اجتماعی، توسط علامه طباطبایی ره را ارائه کرد. 🔸 در این نشست مطرح شد که در تاریخ علمی ما، افراد شاخصی تحت ایده دانش، به تولید و توسعه علوم اجتماعی و انسانی پرداختند، اما غلبه ایده اسلامی سازی و عبارت علوم انسانی اسلامی، موجب شده تا این افراد شاخص شناخته نشوند. افرادی چون علامه طباطبایی، گرچه دستگاهی فکری برای مطالعه اجتماع ارائه داده، پایه‌های فلسفه اجتماعی را دهها سال پیش بنها نهادند، اما مرجعیت علم رایج و توقف در واژگان مصطلح آن، موجب شده تا محققان ما توان دیدن اینگونه ایده‌ها را نداشته باشند. 🔻 گزارش این نشست را در آدرس زیر مطالعه فرمایید: https://rihu.ac.ir/fa/news/37622 #نظریه‌پردازی_قرآنی #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/182

⬅ شهید صدر نوع تجربه در علوم انسانی را متفاوت از نوع تجربه در علوم طبیعی می‌داند. و این در واقع به بحث تاریخی بودن تجربه در علوم انسانی باز می‌گردد؛ چرا که بر خلاف تجربه در علوم طبیعی امکان تکرار تجربه و حذف برخی عوامل مرتبط و باقی ماندن عامل واحدی برای سنجش نوع و میزان اثرگذاری مؤلفه های مرتبط بر یک پدیده تاریخی در دسترس نیست. (ن. ک: اقتصادنا، 1433: ص 102) ⬅ این تفکیک نوع تجربه در علوم انسانی و علوم طبیعی، از مبانی تأثیرگذار در اندیشه فلسفه علمی شهیدصدر است، که توجه به آن راهگشای ورود به مباحث علوم اجتماعی دینی است. #شهید_صدر #نظریه‌پردازی_قرآنی #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/182

◀️معرفی کتاب«درآمدی به مطالعات قرآن و نظریه پردازی در علوم انسانی» ✅در دوره سیطره علوم انسانی برآمده از مبانی غیرالاهی و غیرحقیقی بر فکر و کنش افراد و جوامع بشری، رجوع به قرآن کریم چراغ راهی است فراروی بشریت برای یافتن راه حقیقت و دانش‌های حقیقی. این مهم در دهه‏های اخیر اندیشمندان اسلامی را بر آن داشت تا با رجوع به این منبع معرفتی آسمانی و برداشت مفاهیم و نظریه‏های علمی از آن، ره‌توشه‏ای برای گام نهادن در مسیر تحول علوم انسانی برگیرند. اما آنچه در رجوع به کتاب خالق هستی اهمیت دارد، نه هرگونه برداشت و فهم، بلکه آن برداشت و فهمی است که از رهگذر یک روش معتبر یا همان «تفسیر معتبر» بگذرد. کتاب «درآمدی به مطالعات قرآن و نظریه‌پردازی در علوم انسانی» درصدد است تا با ملاک قرار دادن شاخصه‏ها و معیارهای عام علوم انسانی و تفسیر قرآن، نمونه‌هایی از مطالعات قرآنی در عرصه علوم انسانی را ارزیابی کند. این ارزیابی، آسیب‏ها و امتیازات نمونه‏آثار موجود را آشکار و سنخ عناصر روش‏شناختی کلان برای نظریه‏پردازی قرآنی را نمایان می‏سازد. در این طرح، پژوهشگران عرصه علم دینی و علوم انسانی قرآنی به‏سوی «تفسیر موضوعی» سوق داده می‏شوند؛ گونه‏ای اجتهادی از روش فهم متن دینی که با اکتشاف نظریه‏های علمی قرآن، توان آشکار ساختن ظرفیت پاسخگویی دین به مسائل اساسی زندگی بشر را داراست. 📎لینک دریافت فهرست و تهیه کتاب: yun.ir/cnyrtd 🖌نویسندگان: علیرضا محمدی فرد و هادی موسوی #شهید_صدر #نظریه‌پردازی_قرآنی #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/182

لینک 30 صفحه نخست کتاب:👇 https://rihu.ac.ir/file/download/gsiBook/1642393164-motaleat-qurani1-30.pdf

لینک ورود به جلسه: https://b2n.ir/o.ensani معرفی کتاب«درآمدی به مطالعات قرآن و نظریه پردازی در علوم انسانی» 🖌نویسندگان: علیرضا محمدی فرد و هادی موسوی #شهید_صدر #نظریه‌پردازی_قرآنی #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/182

صوت جلسه معرفی کتاب «درآمدی به مطالعات قرآن و نظریه پردازی در علوم انسانی»

🔰لزوم توجه به «رویکرد علمی» در نظریه پردازی دینی و قرآنی 🔸پیش‎‌فرض‎های معرفتی و عناصر روش‎شناختی تحقیق، پیش‎ از تلاش برای نظریّه‎پردازی علمی، باید صورت‎بندی و تبیین شده باشد تا پژوهش‎‌گر بتواند در یک فرایند علمی و روشمند، نظریّه‎‌ای علمی ارائه کند. رویکردها و پارادایم‌های علمی مختلف، عهده‌دار ارائه این پیش فرض ها و عناصر روش شناختی هستند. در واقع، تحقیق و نظریّه‌پردازی در تمام مراحل تولید علم، از انتخاب مسئله، روش پاسخ‎گویی به مسئله و... ، همه براساس چارچوب نظری و روش از پیش پذیرفته‏شده محقّقان هر رویکرد انجام می‌گیرد و یک محقّق نمی‎تواند بدون توجّه به آنها، به «نظریه‎پردازی» در علوم اجتماعی ورود پیدا کند (فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، ایمان: 20-23، و 36). 🔸در آثار شهیدصدر نیز به مفهوم «رویکرد علمی» توجّه شده است. به‌عنوان نمونه، وی با اشاره به نظامهای مختلف علمی رایج در یکی از شاخههای علوم انسانی، یعنی علم اقتصاد، تفاوت این نظام‌ها را در رویکرد (= مذهب) علمی آنها میداند، که منجر به نظامهای علمی مختلف میشود (صدر، اقتصادنا: 5، 143 و 148 و ...). این رویکردها زمینه‌ساز پژوهشهای علمی آن نظام علمی در واقعیّت زندگی اجتماعی بشر هستند. از دیدگاه وی، اسلام نیز رویکرد علمی مستقل و ویژه خود را داراست (همان: 149-154) و نظام اجتماعی اسلام و علم اقتصاد اسلامی، مبتنی بر این رویکرد اسلامی شکل میگیرد (همان: 33-34). 🔻بر این اساس، هر تحقیق نظریّهپردازانه، هرچند در قالب تفسیر‌موضوعی‌‌ یا علوم اجتماعی دینی، در جریان تولید و پیشرفت خود ناچار از استفاده از پیش‌‌فرض‌‌ها و قواعد علمی از سنخ فلسفی، اصولی، کلامی و ...، است که در جامعه اسلامی، ثابت شده و یا به‌نحو اصول موضوعه پذیرفته شده‌اند. این اصول، در واقع، هدایتکننده کار علمی هستند و در فضای تولید علوم انسانی دینی، با عنوان رویکردهای علم دینی عرضه شده‌اند. #شهید_صدر #نظریه‌پردازی_قرآنی #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/182

▪ بشریت دیر یا زود به اسلام خواهد رسید؛ زمانی که به شکست تجربه‌‌هایی که در دوران بسیار بسیار درازمدت خود، انجام داده است، ایمان بیاورد؛ دورانی که در پی یافتن آیین زندگی، پشت سر گذاشت و هم‌‌چنان این دوران را ادامه می‌‌دهد تا این‌‌که در نهایت در ساحل اسلام،‌ دین طبیعت انسانی و حیات، لنگر می‌اندازد. (بارقه‌ها، ص٣٣۴) #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

✅ انتشار مقاله در معرفی دیدگاه فلسفه علمی شهیدصدر 👇

🔻عنوان: "تقارن تاریخی ایده رویکرد و پارادایم در چیستی علوم انسانی" چکیده: در قرن اخیر دو کتاب «اقتصادنا» از شهیدصدر و «ساختار انقلاب‌های علمی» از کوهن، وارد فضای علمی شدند که یکی مستقیماً فلسفه علمی است و دیگری در پایه مباحث اقتصادی، رویکردی فلسفه علمی دارد. ‌در جامعه جهانی، کتاب کوهن یکی از کتاب‌های فلسفه علمی رسمی محسوب شد، و از نظریات او برای تحلیل جریان‌های علمی استفاده شد، تا جایی که واژه پارادایم بهعنوان واژه‌ای همه‌گیر بر سر زبان‌ها افتاد؛ ‌اما کتاب اقتصادنا با وجود ارائه دیدگاه‌ها و تحلیل‌های فراوان فلسفه علمی چنین موقعیتی پیدا نکرد. ‌ شناسایی دیدگاه‌های فلسفه علمیِ پنهانمانده برای جوامع علمی که باوجود غنای معرفتی و اجتماعی، کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند، می‌تواند سطح آگاهی جامعه علمی و نظریات بدیل در حوزههای مختلف دانش را افزایش دهد. ‌در اینراستا، مقاله حاضر نشان می‌دهد که چگونه مؤلفه‌های یک فلسفه علم تمامعیار رئالیستی در اقتصادنا حضور دارد؛ مؤلفههایی که موجب می‌شود دیدگاه موجود در اقتصادنا در عین دارا بودن بسیاری از نقاط قوت نظریه پارادایم‌های کوهن، گرفتار مسئله نسبیت‌گرایی نشود. همچنین این دیدگاه می‌تواند موجبات این را فراهم سازد که قیاس‌ناپذیری پارادایمی که در دیدگاه کوهن وجود دارد مانعی برای گفتگوی میان اندیشه‌ها، نباشد. ‌این امر از طریق مقایسه نظریات علم‌شناختی شهیدصدر در اقتصادنا و کوهن در ساختار انقلاب‌های علمی به انجام می‌رسد. * لینک مقاله: https://jstmt.ut.ac.ir/article_87255.html #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

🔹 نویسندگان: هادی موسوی؛ سیدحمید رضا حسنی؛ علیرضا محمدی فرد

❇️پیشبینی حکیمانه شهیدصدر ره از روند تغییرات اجتماعی در مرکز نظام سرمایه داری (آمریکا): "أشدّ الناس تفاؤلًا بمصائر الثورة في العالم لا يمكنه أن يفكّر في أنّ ثورة حقيقية على‏ الظلم في أمريكا يمكن أن تحدث قبل مئة سنة من هذا التاريخ؛ تا پیش از صد سال آینده ـ از این تاریخ (1358ش)ـ، حتی خوشبین ترین افراد به تحقق انقلاب در جهان نمی تواند به وقوع یک انقلاب واقعی علیه بی عدالتی در آمریکا فکر کند". (السنن التأریخیة/موسوعة الشهيد الصدر ج‏19/، ص 166 ) 🤔با رجوع به مباحث تفصیلی کتاب «السنن التاریخیه» شهیدصدر توضیح می‌دهد که در واقع این پیشبینی، در پاسخ به کسانی است که با خوش خیالی و عدم شناخت کافی نسبت به نظام سرمایه داری دموکراتیک، گمان می کردند که با ظهور مارکسیسم و بروز اخلاقیات انسانی در غرب، سیاستمداران غربی گرایش به اخلاق پیدا می کنند و مردم آن کشورها، خواهان عدالت و مقابله با نظام سلطه خواهند شد. اما شهیدصدر ره با بینش عمیق خود، گوشزد میکند که تغییر سیاست غربیان، نه از ظلم به عدم ظلم و نه از استعمار به عدم استعمار، بلکه صرفا از گونه استعمار فردی به استعمار اجتماعی بوده است. یعنی کشورهای غربی، به جای ظلم به همه ضعیفان، از جمله مردم کشورهای خود، نیازهای اولیه مردم کشورهای خود را فراهم کردند تا آنان را در استعمار کشورهای ضعیف آسیایی و آفریقایی، با خود همراه کنند و به منافع مادی بیشتری دست یابند. #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/226

✔✔ جلسه گروه علمی فلسفه علوم انسانی با موضوع"سلسله نشستهای رابطه متقابل فلسفه و علم، "تقارن تاریخی ایده رویکرد و پارادایم در چیستی علوم انسانی" (مقایسه دیدگاه شهیدصدر در مفهوم «رویکرد» و دیدگاه کوهن در مفهوم «پارادایم») "با ارائه آقای دکتر هادی موسوی دوشنبه🔻 23 خرداد ساعت 19در مجمع عالی حکمت اسلامی به صورت (حضوری و مجازی)برگزار می شود آدرس شرکت در جلسه مجازی: https://b2n.ir/o.ensani

صوت جلسه:👇👇

تقارین تاریخی ایده رویکرد و پارادایم در چیستی علوم انسانی (مقایسه دیدگاه شهیدصدر در مفهوم «رویکرد» و دیدگاه توماس کوهن در مفهوم «پارادایم» ارائه دهنده: دکتر هادی موسوی #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr/226

متن مقاله، در مجله بارگذاری شد:👇👇 https://jstmt.ut.ac.ir/article_87255_a6a2769940e591ca08d1e1c5371788e4.pdf

✅انتشار مقاله در معرفی «مسئله شناسی از دیدگاه شهیدصدر»👇

🔸عنوان مقاله: از موضوع تا مسئله علم، در تفسیر موضوعی شهیدصدر نویسندگان: هادی موسوی؛ علیرضا محمدی فرد 🔶چکیده: شهید صدر را می‌توان یکی از نخستین نظریه‌پردازان «چیستی نظریه قرانی» دانست که از طریق تفسیر موضوعی فرایندی روشمند برای این هدف (یعنی نظریه‌پردازی) ارائه داد. شناسایی موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که نادیده انگاشتن آن به‌منزله محو هویت تفسیر موضوعی و کنار گذاردن هدف آن، یعنی اکتشاف نظریه قرآنی است. این نوشتار ضمن بررسی فرایند تفسیر موضوعی در دیدگاه شهید صدر، به‌صورت خاص بر چگونگی شکل‌گیری موضوع در این نوع از تفسیر تمرکز می‌کند. سپس با تبیین نحوه شکل‌گیری «مسئله» در علوم اجتماعی نشان می‌دهد که «موضوع» در تفسیر موضوعیِ‌ شهید صدر با «مسئله علم» قرابت دارد. در فرجام، نکته‌ای برجسته می‌شود که نشان می‌دهد شکل پیشرفته‌تری از آنچه امروزه بدان مسئله علم می‌گویند، در تقریر هویت موضوع، توسط شهید صدر مطرح شده است، که افراد انگشت‌شماری در طول تاریخ علم به این نکته توجه داشته‌اند و آن عبور از تبیین«قانون‌های علم» به تبیین«رفتارهای جزئی» است. این مطالعه، با روش تحلیلی ـ مقایسه‌ای در پی رسیدن به عناصر و فرایندهای اصلی کشف «موضوع» و «مسئله» در دو رویکرد تفسیر موضوعی و تولید علم و از طریق مقایسه میان عناصر مشترک آن دو در این زمینه است. لینک مقاله:♦️ http://www.jsfc.ir/article_153850.html#aff2 #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr