#برای_مطالعه #جامعه_المصطفی_العالمیه_نمایندگی_گلستان #مقاله_علمی_پژوهشی #دکتر_سید_زهیر_مسیلینی حقوق و واجبات شهروندی در دولت اسلامی با تأکید بر نهج‌البلاغه دکتر سید زهیر المسیلینی (تونس) عضو هیئت علمی نمایندگی گلستان چکیده مفهوم «شهروندی» یکی از مفاهیم اساسی در سیستم سیاسی اسلام است. با اینکه این مفهوم به‌طور گسترده‌ای در روایات معصومین، به‌ویژه امام علی علیه‌السلام، مطرح شده است، اما نتوانسته است به‌طور شایسته‌ای در اندیشه سیاسی و اجتماعی مدرن جایگاه خود را پیدا کند. حقوق شهروند همانطور که در نهج‌البلاغه آمده است، در تمامی حوزه‌های معرفتی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نمود پیدا می‌کند و بر حاکم واجب است که برای تحقق حقوق شهروندان تلاش کند و این حقوق را به‌عنوان یکی از مقدمات سیر به سوی تکامل مادی و معنوی مطلوب محقق سازد. این امر در مقابل قبول ولایت و حاکمیت دولت اسلامی است. همچنین بر شهروندان واجباتی نسبت به دولت اسلامی و نظام حاکم تحمیل می‌شود. رابطه بین حاکم و شهروند رابطه‌ای دو طرفه است که این امر نظام حقوق شهروندی در نظام‌های غربی و لیبرال را از نظام حقوق شهروندی در سیستم سیاسی اسلامی متمایز می‌سازد. این پژوهش به بررسی حقوق و واجبات شهروند در جامعه اسلامی می‌پردازد و از روش توصیف و تحلیل بهره می‌برد و به تعالیم امام علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه استناد می‌کند. از موارد فوق، نتایج زیر را می‌توان استخراج کرد: اسلام و حقوق شهروندی: اسلام اولین دینی است که به احترام حقوق شهروندان تأکید دارد تا افراد جامعه در محبت، همکاری و ثبات زندگی کنند و مسلمانان را به ارتباط و وفاداری به وطن تشویق می‌کند. مفهوم شهروندی در اسلام: شهروندی در اسلام مفهومی سیاسی و مدنی است و در عین حال مفهومی دینی و عقیدتی. بنابراین، این مفهوم می‌تواند توازنی در جامعه ایجاد کند، حتی با وجود تنوع نژادی، دینی و فرهنگی. تداوم و توسعه جوامع: تداوم و توسعه جوامع به وجود شهروندان فعال، مشارکت‌کننده و مؤثر بستگی دارد و این شهروندان حق دارند که حقوق خود را بشناسند و در نتیجه به آن‌ها دست یابند. تعهدات ملی: ملی‌گرایی تنها به درخواست حقوق از وطن محدود نمی‌شود، بلکه افراد باید حقوق خود نسبت به وطن را نیز ادا کنند. ضرورت حقوق شهروندی: حقوق شهروندی برای تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز بین افراد جامعه و دولت از یک سو و بین افراد جامعه با یکدیگر از سوی دیگر ضروری است. حقوق شهروندی اساسی: آزادی بیان، مشارکت سیاسی و تعامل اجتماعی از حقوق شهروندی هستند که دولت باید شرایط لازم را فراهم کند تا شهروندان بتوانند نقش خود را در جامعه با آزادی و استقلال ایفا کنند. وظایف شهروندی: از وظایف شهروندی، اطاعت از ولی امر در امور مشروع، دفاع از وطن، احترام به قانون و احترام به آزادی و حریم خصوصی دیگران است.