📋 ویژگی‌های «موضوع تحقیقی» 📋 موضوع باید محدود باشد. روش محدودسازی موضوع بسیار متنوع و گوناگون است. اگر موضوع بسیار عام باشد، نمی‌توان در آن تحقیق کرد و آن را موضوع «تحقیقی یا پژوهشی» نامید. تحقیقی، یعنی تحقیق پذیر و پژوهشی، یعنی پژوهش پذیر؛ همچنان که خوردنی و دیدنی یعنی خوردنی و دیدنی. 📋 به منظور تحدید (محدودسازی) به نکات روش‌شناختی زیر توجه کنید. 🔸 تحدید موضوع از نظر تبارشناسی موضوع را در علمی خاص، و در مبحث خاصی از آن بررسی کنید؛ مثلاً اگر بحث شفاعت را برگزیدید، اولا در علم کلام، و ثانیا به عنوان یک مبحث معاد شناختی از آن بحث کنید. توجه کنید که ین موضوع. مانند بسیاری از موضوعات دیگر، ممکن است در چند علم (مانند روان‌شناسی و اخلاق و فقه) بررسی‌شدنی باشد. افزون بر آن، در علم کلام نیز می‌توان از جهت‌های گوناگون (در مباحث توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد) در آن بحث کرد. 🔸 تحدید موضوع از نظر مکان یا محل موضوع را به اعتبار محل و مکان محدود کنید؛ مثلاً «سیر تفسیر موضوعی در جهان شیعه» یا «گونه شناسی تعامل مسلمانان با غیرمسلمانان در مدینه». توجه کنید که گاهی محل، به صورت اعتباری و انتزاعی مطرح است؛ مانند «جهان تشیع» 🔸 تحدید موضوع از نظر زمان از نظر زمان نیز می‌توانید موضوع را محدود کنید؛ مثلاً «سیر تفسیر موضوعی در دوران معاصر» یا «ویژگی‌های حکومت دینی در عصر نبوی» 🔸 تحدید موضوع از طریق مقاطع و لایه‌های بحث بسیاری از پدیده‌ها را می‌توان به چند مقطع و لایه تقسیم کرد و یکی از برش‌ها را برگزید؛ مثلاً «پدیده ارتقای قلم حوزویان» در چند مقطع بررسی‌شدنی است ۱. حالت پیشینش که وجود نداشته، و علل و عواملی آن را پدید آورده است (علل و عوامل ارتقای قلم حوزویان) ۲. این پدیده با چه سیر و فرایندی به وجود آمده است؟ (فرایند ارتقای قلم حوزویان) ۳. اکنون که با آن فرایند پدید آمده است، چه شرایط و ویژگی‌هایی دارد؟ (شرایط و ویژگی‌های ارتقای قلم حوزویان) ۴. این پدیده با این ویژگی‌ها چه لوازم و نتایجی برای جامعه می‌تواند داشته باشد؟ (پیامدهای مثبت ارتقای حوزویان در عرصه قلم). چنان که دیدیم، همان‌گونه که زمان به دیروز، امروز و فردا تقسیم می‌شود و برای بسیاری از پدیده‌ها (مثلاً وضعیت سیاسی یک کشور) می‌توان دست‌کم سه حالت در نظر گرفت (وضعیت پیشین، وضعیت فعلی و وضعیت آتی)، در مورد موضوع‌ها نیز می‌توان شبیه به این تقسیم‌ها و تقطیع‌ها را در نظر داشت و از این طریق هر موضوع را محدود کرد. 📗 اسلام‌پور کریمی، حسن، خودآموز مقدمات پژوهش، تهران، سمت، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۲، ص۶۱-۵۹ #موضوع #تحدید_موضوع #موضوع_تحقیق 🔰 پژوهش مدرسه علمیه الزهرا علیها السلام https://eitaa.com/alzahranasr_pajohesh