☄💫☄💫☄💫☄💫☄ 💫 ⭕️ #چاپلوسی از نگاه آیات و روایات 🔶در این مقاله آیات و روایاتی را درباره نکوهش تملق و چاپلوسی میخوانید. 💠«لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یفْرَحُونَ بِما أَتَوْا وَ یحِبُّونَ أَنْ یحْمَدُوا بِما لَمْ یفْعَلُوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ».[۱] خیال نکن کسانی که از اعمال زشت خود خوشحال میشوند و دوست دارند در برابر کار نیک انجام ناگرفته ستایش شوند، از عذاب الهی معاف هستند، بلکه برای آنان عذابی دردناک هست. 🔷تمجید و تقدیس دیگران به واسطه افعال و خلقیات نیکشان لازمه اخلاق اسلامی و نوعی شکرگزاری از آفریده های خداوند است. امام علی(ع) میفرمایند: «رُبَّما اسْتَحْلَی النَّاسُ الثَّناءَ بَعْدَ الْبَلاءِ»[۲] چه بسا مردم ستایش کسی را بخاطر تلاشها و زحمتهایش شایسته میدانند. این احترامها هر چند بر تواضع آدمی می افزاید ولی نباید از حد خود بگذرد و تملّق نام گیرد. امام علی(ع) در حدیث دیگری میفرمایند: «اذا مَدَحْتَ فَاخْتَصِرْ»[۳] اگر مدح کردی، سخن کوتاه کن. 🔷کما اینکه اگر شخصی را به واسطه عمل ناشایست یا سخن ناپسند مورد مذمت قرار دادید، تعدّی از حد مورد نیاز شایسته نیست و لازم است همواره جایی برای آشتی باز بماند. «اذا ذَمَمْتَ فَاقْتَصِرْ»[۴] اگر کسی یا چیزی را مذمّت کردی آن را به درازا مکشان. 🔷احترام بیشتر از حد جواز، و خضوع و خشوع بیش از حد معمول برای کسی، خلق اسلامی شمرده نمیشود و دو منشاء ناپسند دارد که عبارتند از: سفاهت و کم خردی یا فرصت طلبی و منفعت خواهی. انسانی که بیش از حد، از کسی مدح میکند و یا او را مذمت مینماید، عاقل نیست، او سفیه و احمق است. «اکبَرُ الْحُمْقِ الْاغْراقُ فِی الْمَدْحِ وَ الذَّمِّ»[۵] بالاترین احمقیها، مبالغه در مدح و ذم است. 🔷وی در پی رسیدن به منافع خویش است و لذا صفت مداحی، وصف قریب فرصت طلبانی است که همواره، باصطلاح «نان به نرخ روز میخورند» و گاهی با عمرو و گاهی با زید میجوشند، کسانی که گاه خبث باطنی، آنها را فرمان به جدال و خصومت میدهد و گاه به تملق و مداحی وادار میکند، نزد آنان هدف، وسیله را توجیه میکند، آنچه برای آنها مهم است رسیدن به منفعت پیش بینی شده آنهاست و نه هیچ چیز دیگر. امام علی(ع) میفرمایند: «احْتَرَسُوا مِنْ سَوْرَةِ الْاطْراءِ وَ الْمَدْحِ فَانَّ لَهُما ریحاً خَبیثاً فِی الْقَلْبِ»[۶] از شراره تملق و مداحی دوری گزینید که حاکی از بوی کثیف قلب مداحان و تملق گویان است. 🔷بنابراین مدح و ستایشی که اولّا للَّه صورت پذیرد و برای مطامع دیگر و امیال دنیوی نباشد و ثانیاً از حد خود نگذرد، مذموم شمرده نمیشود. بلی، مدحی که از تعادل خارج شود، خلق اسلامی شمرده نمیشود. امام علی(ع) در این حدیث میفرمایند: «ایاک وَ الْمَلَقَ فَانَّهُ لَیسَ مِنْ خَلائِقِ الْایمانِ»[۷] از تملق بپرهیز که آن از اخلاق مؤمن نیست. و نیز میفرمایند: «لَیسَ الْمَلَقُ مِنْ خُلْقِ الْانْبِیاءِ»[۸] #چاپلوسی از شیوه ها و خُلقیات انبیاء نبوده است. 💢یک استثناء 🔷قبل از پیگیری بحث، لازم به توضیح است که اهمیت علم و دانش و تعلیم و تعلّم بدان حد است که اگر یادگیری منوط به چاپلوسی و تملّق از معلّم بوده و به غیر آن راهی نباشد، چنین عملی جایز است، مشروط بر آنکه عواقب منفی تملّق در معلّم بوجود نیاید. قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله: «لَیسَ مِنْ اخْلاقِ الْمُؤمِنِ الَّتمَلُّقُ وَ الَحَسدُ الّا فی طَلَبَ الْعِلْمِ»[۹] تملق و حسد خلق و خوی مؤمن نیست الّا در مورد طلب علم. پی نوشتها: [۱] آل عمران، آیه ۱۸۸ [۲] نهج البلاغه، خطبه۲۰۷ به ترتیب فیض و ۲۱۶ به ترتیب صبحى. [۳] غرر الحکم. [۴] غرر الحکم. [۵] غرر الحکم. [۶] غرر الحکم. [۷] غرر الحکم. [۸] غرر الحکم. [۹] مستدرک الوسایل، ج۹ ، صفحه۱۸۱ و کنز العمال، ۲۹۳۶۴