🔹دین وزندگی 3 درس 5
تفاوت سنت املا با استدراج🔹
الذین کفروا⬅️انما نُملی(سنت املا یا امهال)
الذین کفروا⬅️لیزدادو اِثما
الذین کفروا⬅️عذاب مهین
الذین کذبوا⬅️سنستدرجهم(سنت استدراج)
الذین کذبوا⬅️اُملی لهم
الذین کذبوا⬅️کیدی متین
مخاطبین سنت املا یا امهال=کفار هستند(انسانهای بی ایمان)
مخاطبین سنت استدراج= مکذبین هستند(تکذیب کنندگان آیات الهی)
🔸کلید واژه های املاء و امهال عبارتند از:
خُرسند از کار خویش، دشمنی و لجاجت با حق، داشتن فرصت و مهلت+ داشتن امکانات،شقاوت ابدی(عذاب مهین)
🔸کلید واژه های سنت استدراج:
تداوم مهلت +افزایش امکانات
فرو رفتن در فساد
فاصله گرفتنِ گام به گام حتی از انسانیت
هلاکت تدریجی
عذاب تدریجی(کیدی مکین)
﷽
📒 دين و زندگى 3
دوازدهم درس 7
🔴 خلاصه درس ٧ 🔴
عنوان : « بازگشت»
خودِ دانى ← نفس امّاره (وسوسه گر)
خودِ عالى ← نفس لوّامه (وجدان)
✔️ توانايى قيام (انقلاب) علیه خود ( ـِ دانى) و تمایلات درونى ← مختص «انسان»
✔️ آرزوى ما ← خدايى شدن
مقصد و مأواى ما ← در كنار او آرام گرفتن
✔️ شوق خداوند به سعادت ما «بيشتر» از شوق ما به ديدار خداوند است.
* يادآوری *
🔘 تفاوت ميان پاداش و كيفر :
كوچكترين همت ما ← پاداش بزرگ خداوند
🔘 توفيق الهى :
قدمى به سوى خداوند ← شتاب خداوند به سوى ما
• ناسپاسى (گناه) •
✔️ قيام خودِ دانى عليه خودِ عالى.
✔️ شكستن حرمت خداوند.
افزايش حرمت شكنى و گسترده شدن دامنه گناه ← خاموشى چراغ عقل و فطرت ← پشت كردن به خدا و قدم نهادن در راه وسوسه شيطان.
• حقیقت توبه •
توانایی انقلاب علیه خود ← حاصل پشیمانی از گذشته ← فراهم کردن امکان بازگشت از راه های رفته ← یک موهبت گرانبهای الهی و دروازه رحمتی که خداوند بر روی بندگان گشوده (به نام «توبه»).
✔️ معنای عمومی توبه : بازگشت
✔️ توبه در مورد بندگان ← بازگشتن از گناه به سوی فرمانبرداری از خداوند
✔️ توبه در مورد خداوند ← بازگشت لطف و آمرزش الهی به انسان توبه کار.
گناه : آلودگى
توبه : پاك شدن از آلودگى (عمل پيرايش يا تخليه)
امیر مؤمنان :
توبه، دل ها را پاک میکند و گناهان را میشوید. (علت)
رسول خدا :
کسی که از گناه توبه کرده مانند کسی است که گناه نکرده است. (معلول)
• توبه (به بیانی دیگر) •
تحولی درونی و قلبی (نه ظاهری و لفظی) که آثار گناه را محو میکند.
• مراحل توبه •
١- پشيمانى از گذشته :
حالتی درونی که شخص را دچار حسرت میکند و شیرینی گناه را به تلخی تبدیل میکند.
✔️ آغاز توبه ← هنگام عدم وجود حس شيرينى گناه در فرد به طور كامل.
مثال : توبه فردى از بنى اسرائيل كه يكى از پيامبران براى قبول توبه اش شفاعت كرد اما خداوند به او فرمود :
«به عزتم سوگند اگر همه اهل آسمان ها و زمين براى وى شفاعت كنند، تا زمانى كه شيرينى گناه در دلش باقى است، توبه اش را نپذيرم.»
✔️ اين مرحله از توبه همراه با «استغفار» است. (اَستَغفِرُ الله)
٢- تصميم بر تكرار نكردن گناه (به طور جدى و واقعى )
✔️ استغفار به همراه تکرار گناه در اين مرحله پذيرفته نيست و موجب بى خاصيت شدن استغفار میگردد.
امام رضا (ع) :
كسى كه از گناه استغفار كند و در عين حال، انجامش دهد مانند كسى است كه پروردگارش را مسخره كرده است.
٣- جبران حقوق مردم :
جبران حقوق مادى و معنوى همراه با كسب رضايت صاحبان حق در صورت دسترسى به آنان و صدقه دادن و دعاى خير كردن برايشان در صورت عدم دسترسى به آنان.
حقوق معنوی:
دروغ، غیبت، تهمت (در صورتی که آبروی انسان ریخته شود)، شکسته شدن قلب مادر یا پدری بر اثر بی حرمتی فرزند و ...
٤- جبران حقوق الهى :
جبران کوتاهی های خود در پیشگاه خداوند مانند : جبران عبادت هاى ترك شده يا از دست رفته مانند نماز و ... (در احد امکان و نه لزوماً به طور كامل)
✔️ مهمترین حق الهی ←اطاعت و بندگی او
• توبه اجتماعى
بازگشت به مسير توحيد و اصلاح اجتماعى
(ترجيحاً در همان مراحل اول و قبل از گسترش)
مثال : رباخوارى، رشوه گرفتن، بى توجهى به عفاف و پاكدامنى، ظلم كردن و ظلم پذيرى، اطاعت از غير خدا و ...
راه اصلاح جامعه از اين بيمارى ها :
امر به معروف و نهى از منكر
مهلت توبه ← تمام طول عمر
بهترين زمان توبه ← جوانى
دلايل :
١- آسان تر بودن توبه
٢- راحت تر بودن جبران گذشته
٣- انعطاف پذيرى، تحول و دگرگونى در اين دوره (بر خلاف دوره پيرى كه دوره كم شدن انعطاف، تثبیت خوى ها خصلت هاست.)
✔️ حيله خطرناك شيطان ← خوش گذرانى در جوانى به اميد توبه در پيرى
علل :
١- پيرى ← محصول كشت جوانى
٢- امكان عدم وجود فرصت مناسب براى توبه در پيرى
٣- فريب بزرگ شيطان ← برتر نشان دادن لذت گناه از خوشى و لذت اطاعت از فرمان الهی
✔️ جستجو کنندگان خوشی در گناه با اینکه در حین گناه با نگرانی های روحی و روانی و عذاب وجدان درگیر میشوند اما برای رفع این رنج خود را سرگرم گناه میکنند تا جایی که در منجلاب گناه و فساد غرق میشوند و راه نجاتی ندارند.
✔️ برنامه زندگی خداوند برای مؤمنان ← در بر گیرنده لذت های عالی «معنوی» و «مادی» و طبیعی (بدودن دغدغه گناه و دور از رنج های روانی)
نکته برای درس پنجم دین و زندگی پایه دوازدهم
✍رابطه اراده ی انسان با اراده ی خدا چگونه است؟
🔹پاسخ:👇
الف)اختیار و اراده در انسان ناشیِ از اراده ی الهی و خواستِ خداست
ب)خداوند اراده کرده تا انسان کارهایش را با اختیار خود انجام دهد
ج)تمام کارهای انسان تحت تدبیر و اراده ی خداوند هستند
د)رابطه اراده انسان با اراده ی خدا ، از جنس علت و معلولِ طولی است ، یعنی
یک عامل در عامل دیگر اثر می گذارد و آن عامل دوم در عامل سوم تاثیر می کند تا "اثرِ عامل اول را به معلول" منتقل کند.
مثال:
عامل اول:نفس یا روح⬇️
عامل دوم: اراده انسان⬇️
عامل سوم:سیستم عصبی⬇️
عامل چهارم:دست⬇️
عامل پنجم:قلم⬇️
🔹اختیار و اراده انسان(معلول و تابع)
🔹اراده الهی و خواست خدا(علت و متبوع)
📣نکته: اختیار، موهبتی الهی ،فطری و تکوینی و وجدانی است که به انسان قدرت گزینش و انتخاب می دهد.
📣نکته: کلمه ی "وجدانی" ما را به سمت مفهومی اخلاقی سوق ندهد
"وجدان" در اینجا یعنی در خود یافتن است بدون هیچ دلیل و واسطه ای.
🔹خداوند اراده کرده که انسان موجودی مختار باشد .
🔹در کارهای اختیاری،تا زمانی که انسان به انجام فعلی اراده نکند، آن فعل انجام نمی گیرد. اما در عین حال، وجودِ ما،
اراده ی ما و عملی که از ما سر می زند، همگی وابسته به اراده ی خداوند است
"یعنی اراده ی انسان
درطولِ اراده ی خداست و با آن منافات ندارد.
📣نکته: توحید ربوبی ثابت می کند که همان کاری که کار انسان است، کار خدا هم هست.
🔶تمام ویژگی هایی که خداوند به موجودات داده است همه تقدیرات الهی هستند و "اختیار" یکی از ویژگی های انسان است که جزو تقدیرات الهی محسوب می شود.
نکته ای مهم در درس پنجم دینی پایه دوازدهم صفحه 57 و 58
🔹عوامل زمینه ساز شکوفایی اختیار🔹
🔶نکته توجیهی:↘️
می خواهیم به دانش آموزان، این شناخت را بدهیم که اعتقاد به قضا و قدرِ الهی، مانع اختیار نیست، بلکه با پذیرش خدا و قضا و قدر، زمینه ی مختار بودن خود و اعتقاد به هدفمند بودن و عادلانه بودن نظام هستی را فراهم کرده ایم.
🔘عوامل شکوفایی اختیار کدامند؟
🔸پاسخ: الف) اعتقاد حکیم بودن خدا
ب) اعتقاد به قضا و قَدَر
🔘اعتقاد به حکیم بودن خدا چگونه زمینه ساز پذیرش اختیار می شود؟
🔸پاسخ: سبب امنیت خاطر می شود
اتفاقی بودن و بی هدف بودن، رخت می بندد،اطمینان می دهد که جهان خلقت حافظ و نگهبانی دارد که در کار او اشتباه نیست.
اختیار، معنا می یابد و نهادینه می شود
🔘اعتقاد به قضا و قدر چگونه زمینه سازِ امتیاز و شکوفایی اختیار می شود؟
🔸پاسخ: فراهم شدن امکان حرکت و فعالیت ، بهره مندی از دانش و طبیعت، و باور پیدا نمودن به اینکه هر حادثه ای بر اساس نقشه ای دقیق و حساب شده است.
✍لازم به ذکر است که خودکشی های نویسندگانی مانند صادق هدایت ، ناشی از همین بدبینی نسبت به جهان و ناتوانی در تبیین اراده حکیمانه خداوند بود.
✍نکته کنکوری:
❌اعتقاد به قضا و قدر الهی
معلول و تابعِ
اعتقاد به حکیم بودن الهی است
✍نکته کنکوری:
❌حق بودن نظام آفرینش
معلول و تابعِ
حکیم بودن خداوند است
#نکات مهمی از درس 5 دین و زندگی دوازدهم🔹
تحلیل این جمله ی امام علی (ع): از «قضای الهی» به «قدر الهی» پناه می برم!
✅هر چیزی که ویژگی باشد، #قدر الهی است: اندازه، حدود، موقعیت مکانی و زمانی و ...
✅هر چیزی که از نوع مصدر یا فعل باشد، #قضا ی الهی است: حتمیت بخشیدن، حکم کردن و ...
ریختن دیوار 👈 مصدر 👈 قضای الهی
دیوار مستحکم 👈 ویژگی 👈قدر الهی
مُردن (مرگ) 👈 مصدر 👈 قضای الهی
دستور عقل 👈 ویژگی 👈 قدر الهی
امام علی (ع) از ریختن دیوار (قضا) به دیوار مستحکم (قدر) پناه می برد.
امام علی (ع) از مرگ (قضا) به دستور عقل (قدر) پناه می برد.
﷽
📒 دين و زندگى 3
دوازدهم درس 7
🔴 خلاصه درس ٧ 🔴
عنوان : « بازگشت»
خودِ دانى ← نفس امّاره (وسوسه گر)
خودِ عالى ← نفس لوّامه (وجدان)
✔️ توانايى قيام (انقلاب) علیه خود ( ـِ دانى) و تمایلات درونى ← مختص «انسان»
✔️ آرزوى ما ← خدايى شدن
مقصد و مأواى ما ← در كنار او آرام گرفتن
✔️ شوق خداوند به سعادت ما «بيشتر» از شوق ما به ديدار خداوند است.
* يادآوری *
🔘 تفاوت ميان پاداش و كيفر :
كوچكترين همت ما ← پاداش بزرگ خداوند
🔘 توفيق الهى :
قدمى به سوى خداوند ← شتاب خداوند به سوى ما
• ناسپاسى (گناه) •
✔️ قيام خودِ دانى عليه خودِ عالى.
✔️ شكستن حرمت خداوند.
افزايش حرمت شكنى و گسترده شدن دامنه گناه ← خاموشى چراغ عقل و فطرت ← پشت كردن به خدا و قدم نهادن در راه وسوسه شيطان.
• حقیقت توبه •
توانایی انقلاب علیه خود ← حاصل پشیمانی از گذشته ← فراهم کردن امکان بازگشت از راه های رفته ← یک موهبت گرانبهای الهی و دروازه رحمتی که خداوند بر روی بندگان گشوده (به نام «توبه»).
✔️ معنای عمومی توبه : بازگشت
✔️ توبه در مورد بندگان ← بازگشتن از گناه به سوی فرمانبرداری از خداوند
✔️ توبه در مورد خداوند ← بازگشت لطف و آمرزش الهی به انسان توبه کار.
گناه : آلودگى
توبه : پاك شدن از آلودگى (عمل پيرايش يا تخليه)
امیر مؤمنان :
توبه، دل ها را پاک میکند و گناهان را میشوید. (علت)
رسول خدا :
کسی که از گناه توبه کرده مانند کسی است که گناه نکرده است. (معلول)
• توبه (به بیانی دیگر) •
تحولی درونی و قلبی (نه ظاهری و لفظی) که آثار گناه را محو میکند.
• مراحل توبه •
١- پشيمانى از گذشته :
حالتی درونی که شخص را دچار حسرت میکند و شیرینی گناه را به تلخی تبدیل میکند.
✔️ آغاز توبه ← هنگام عدم وجود حس شيرينى گناه در فرد به طور كامل.
مثال : توبه فردى از بنى اسرائيل كه يكى از پيامبران براى قبول توبه اش شفاعت كرد اما خداوند به او فرمود :
«به عزتم سوگند اگر همه اهل آسمان ها و زمين براى وى شفاعت كنند، تا زمانى كه شيرينى گناه در دلش باقى است، توبه اش را نپذيرم.»
✔️ اين مرحله از توبه همراه با «استغفار» است. (اَستَغفِرُ الله)
٢- تصميم بر تكرار نكردن گناه (به طور جدى و واقعى )
✔️ استغفار به همراه تکرار گناه در اين مرحله پذيرفته نيست و موجب بى خاصيت شدن استغفار میگردد.
امام رضا (ع) :
كسى كه از گناه استغفار كند و در عين حال، انجامش دهد مانند كسى است كه پروردگارش را مسخره كرده است.
٣- جبران حقوق مردم :
جبران حقوق مادى و معنوى همراه با كسب رضايت صاحبان حق در صورت دسترسى به آنان و صدقه دادن و دعاى خير كردن برايشان در صورت عدم دسترسى به آنان.
حقوق معنوی:
دروغ، غیبت، تهمت (در صورتی که آبروی انسان ریخته شود)، شکسته شدن قلب مادر یا پدری بر اثر بی حرمتی فرزند و ...
٤- جبران حقوق الهى :
جبران کوتاهی های خود در پیشگاه خداوند مانند : جبران عبادت هاى ترك شده يا از دست رفته مانند نماز و ... (در احد امکان و نه لزوماً به طور كامل)
✔️ مهمترین حق الهی ←اطاعت و بندگی او
• توبه اجتماعى
بازگشت به مسير توحيد و اصلاح اجتماعى
(ترجيحاً در همان مراحل اول و قبل از گسترش)
مثال : رباخوارى، رشوه گرفتن، بى توجهى به عفاف و پاكدامنى، ظلم كردن و ظلم پذيرى، اطاعت از غير خدا و ...
راه اصلاح جامعه از اين بيمارى ها :
امر به معروف و نهى از منكر
مهلت توبه ← تمام طول عمر
بهترين زمان توبه ← جوانى
دلايل :
١- آسان تر بودن توبه
٢- راحت تر بودن جبران گذشته
٣- انعطاف پذيرى، تحول و دگرگونى در اين دوره (بر خلاف دوره پيرى كه دوره كم شدن انعطاف، تثبیت خوى ها خصلت هاست.)
✔️ حيله خطرناك شيطان ← خوش گذرانى در جوانى به اميد توبه در پيرى
علل :
١- پيرى ← محصول كشت جوانى
٢- امكان عدم وجود فرصت مناسب براى توبه در پيرى
٣- فريب بزرگ شيطان ← برتر نشان دادن لذت گناه از خوشى و لذت اطاعت از فرمان الهی
✔️ جستجو کنندگان خوشی در گناه با اینکه در حین گناه با نگرانی های روحی و روانی و عذاب وجدان درگیر میشوند اما برای رفع این رنج خود را سرگرم گناه میکنند تا جایی که در منجلاب گناه و فساد غرق میشوند و راه نجاتی ندارند.
✔️ برنامه زندگی خداوند برای مؤمنان ← در بر گیرنده لذت های عالی «معنوی» و «مادی» و طبیعی (بدودن دغدغه گناه و دور از رنج های روانی)
⭕️سئوالات و نکات درس 7 دینی دوازدهم انسانی⭕️
🔹قسمت اول
🔘سئوال اساسی در ارتباط انسان+عمل
چیست؟
✍پاسخ: عمل انسان چه نقشی در شخصیت او دارد
🔘نقش "قدرت اختیار" در زندگی انسان چگونه است؟
✍پاسخ: پیمودن مراتب کمال و سعادت (رستگاری)
پیمودن مسیرگناه و شقاوت(هلاکت)
🔘مفهوم شعر مولوی را بیان کنید:
بارِ دیگر از مَلَک پَرّان شود
آنچه اندر وَهم ناید آن شود
✍پاسخ: اولین اشاره مصرع اول ، معراج رسول الله ص است با همراهی جبرئیل ، که مراتبی را با پیامبر ص در معراج پیمود اما در پیشروی و سیرالی الله عاجز و درمانده شد و نتوانست همراه رسول گرامی ص ادامه دهد.
اما اشاره دوم آن به ظرفیت و توانایی انسان در غلبه بر نفسانیات خویش است که رمز عبور او از سطح فرشتگان است زیرا فرشتگان قوه ی نفسانی و در نتیجه میل به گناه ندارند
مفهوم مصرع دوم: رسیدن انسان به مقام قرب الی الله آن چنان که سراپا خدایی شود و جز خدا نبیند
رسد آدمی به جایی به جز خدا نبیند
بنگر که تا چه حد است مقام آدمیت
🔘عوامل موثر در شقاوت و تباهی انسان را نام ببرید
✍پاسخ: شیطان و طاغوت ها(عوامل بیرونی)
هوای نفس ( عامل درونی)
شرایط فرهنگی و اجتماعی
دوستان و رسانه ها
🔘به ترتیب ، نقشِ "عوامل مختلف" و "نقش انسان" در سرنوشت خویش بیان کنید
✍عوامل مختلف فقط وسوسه گر و تحریک کننده اند (قدرت اختیار و اراده را از انسان نمی گیرند)
اما انسان نقش اختیاری و اساسی در آینده خود دارد.
🔹نکات و سئوالات درس هفتم دینی دوازدهم "بازگشت"🔹
🔴قسمت اول
🔹پیام خداوندِ متعال به حضرت داوود بیانگر چیست؟
🔸پاسخ: خداوند همواره منتظر و عاشق بازگشت بندگانش به آغوشِ محبّت اوست.
🔹حکایت توبه ی "بُشربن حارث" بوسیله امام موسی کاظم علیه السلام ، حاکی از چیست؟
🔸آزاده بودن =بندگی خدا کردن
🔸بنده بودن = در بندِ خدا بودن
🔸بنده خدا بودن= حرمت خدا نگه داشتن
🔸تنها راه بازگشت به خدا: توبه است
🔸تنها راه اصلاح انحراف: امربه معروف و نهی از منکر است.
🔸توبه هم برگشت از سیئات است و هم بازگشت به حسنات
🔹منظور از"انقلاب علیه خود" در مورد انسان، چیست؟
🔸پاسخ: انقلاب و قیام انسان علیه خویش دارای دو وجه متفاوت است👇
👈قیام علیه تمایلات پست
با پیروی از عقل
👈سرپیچی از خداوند با پیروی از
نفس امّاره
🔹توبه چیست؟
🔸پاسخ: تصمیم برای بازگشت از مسیری که به غلط پیموده شده و آثار زیانباری بر جای گذاشته است.(توبه مقدماتی)
🔹حقیقت توبه چیست؟
🔸پاسخ : حقیقت توبه دو معنا دارد👇
👈توبه در مورد انسان
👈توبه در مورد خداوند
👈توبه در مورد انسان یعنی بازگشتِ قلبی و عملی گناهکار به سوی غفران پروردگار
👈توبه در مورد خداوند یعنی بازگشت خداوند به سوی بنده ی توبه کارش و جایگزین شدنِ رحمت به جای نقمت
🔹کدام سخن از امام باقر ع است؟
الف) برای توبه کردن،پشیمانی کافی است🔘
ب) برای بخشش گناهکاران، پشیمانی کافی است🔘
🔸پاسخ: گزینه ب زیرا پشیمانی فقط استارتِ توبه است نه بخشش گناهان
🔹رابطه "توبه" و "پاکی" چیست؟
🔸توبه گناهان را از قلب خارج میکند و آن را شستشو می دهد
🔹چرا توبه را "تخلیه" و "پیرایش" می گویند؟
🔸پاسخ: چون توبه هم چاهِ قلب را از کثافات گناه تخلیه می کند( گناهان را خارج می کند)
و هم بعد از تخلیه ، آن را شستشو و پاک می کند
✍نکته: توبه : تخلیه می کند قلب را
توبه : تزکیه می کند قلب را
توبه : تجلیه می کند قلب را
👈تخلیه : خروج گناه ازباطن انسان
👈تزکیه: شستشوی باطن از گناه
👈تجلیه: آراستنِ باطن به نیکی ها