✳️ پاسخ به پرسش و شبهه در باره بی اعتباری علم رجال خدمت سرور معزز استاد نصیری (دام عزه) سلام علیکم پرسش ذیل از سوی برخی از افراد در باره بی اعتباری علم رجال مطرح شده است و ادعا شده که علم رجال نمی توان به اعتبار روایات کمک برساند. برای آن که حضرتعالی با متن پرسش آشنا شوید، خلاصه متن آن را تقدیم می کنم و تقاضا دارم که پاسخ خود را عنایت بفرمایید: گزیده متن پرسش: «اکنون، هیچ قضاوت و بررسی محصل و محسوسی از وضعیت راویان حدیث، که بدون اتکا به نقلی باشد، وجود ندارد؛ زیرا تمامی رجالیان، از نظر زمانی و دورۀ حیات، چند قرن با دورۀ زندگی راویان حدیث، فاصله دارند. بنابراین، تمامی اظهار نظرهای رجالیِ رجالیون، غیر محصل و غیر محسوس هستند؛ و به واسطه شنیدن اخباری از وضعیت زندگی راویان احادیث می‌باشند؛ چه این نظرِ رجالیون، به صرف نقل «نقل خبر» باشد؛ و چه این اظهار نظر، اجتهاد از اقوال و اخبار دیگران باشد. جدای از این مشکل کلیدی رشته رجال ما اکنون با مشکلات شکلی پنهانی نیز، روبرو هستیم؛ و آن اینکه، اکنون نسخۀ خطی اصیلی از کتب رجالیان متقدم، در دسترس نیست. یعنی همان‌گونه که خود روایات و احادیث، قابل جعل و تحریف بوده‌اند؛ و البته، جعل و تحریف سهوی و عمدی شده‌اند؛ متن کتب رجالیون نیز، از این مشکل بسیار مهم، فارغ نیستند؛ به عبارت دیگر، بسیار ساده و قابل تصور است که عده‌ای از افراد در طول زمان، برای اهداف خاص فرقه‌ای یا شخصی خود، می‌توانسته‌اند با افزودن یا کاستن حتی یک کلمه، در متن نسخه‌های خطی کتب رجالی، راویان احادیث مورد نظر خود را، تضعیف یا توثیق نمایند. منابع رجالی متقدم و متأخر، از دو حال خارج نیستند: یا «گزاره‌های خبری» هستند (چه خبر مستقیم و چه اخبار با واسطه) یا «مطالب اجتهادی» هستند (چه اجتهاد بی‌دلیل و چه اجتهاد همراه استدلال). الف. اخبار و گزاره‌های رجالی (چه مستقیم و چه غیرمستقم)، اولا، همه از نوع «خبر واحد» هستند؛ و اخبار واحد، به «حکم اولیه»و با دلایل متعدد، تماماً بی‌اعتبار و ناموجه هستند؛ ثانیا و از آن مهم‌تر، اخبار رجالی، هیچکدام و بدون استثنا، مبتنی بر شناخت «حضوری» و «حسی» نیستند. ب. از سوی دیگر، اجتهاد رجالیون در ارزیابی راویان حدیث نیز، در نوع خود بی‌ارزش و بی‌اعتبارند؛ زیرا اگر اجتهاد ایشان بی‌دلیل باشد، منطقاً و عقلاً معتبر نیستند؛ و اگر هم همراه استدلال باشد، بازهم معتبر نمی‌باشد؛ چرا که این استدلال‌ها، خود مبتنی بر اخبار و گزاره‌های تاریخی از نوع الف می‌باشند. نتیجه اینکه مباحث و نتایج رجالی، ارزش شناختی و علمی ندارند؛ و نمی‌توانند به احادیث اسلامی «اعتبار» ببخشند. بنابراین، اگر کسی قایل به این باور باشد که «اصل، در جعلی نبودن احادیث اسلامی است»، می‌تواند به وسیله علم رجال، اعتبار احادیث را از لحاظ سندی، مخدوش نماید. اما اگر کسی قائل به این باور باشد که «اصل، در جعلی بودن احادیث اسلامی است؛ مگر آنکه عکس آن ثابت شود»، علم رجال نمی‌تواند برایش اعتباری در توشه احادیث اسلامی قرار دهد.» ❇️ پاسخ

علیکم السلام اشکال و بلکه شبهه مطرح شده در باره علم رجال را می توان به صورت ذیل در دو محور سامان داد: یک؛ اشکال به علم رجال شأنی؛ یعنی فارغ از کتب و منابع موجود، به علم رجال اشکال شده که این دانش فاقد اعتبار است؛ زیرا از یک سو جزو اخبار آحاداند و خبر واحد فاقد حجیت است و از سویی دیگر به خاطر احتمال استناد به حدس حجیت ندارد؛ زیرا اجتهاد رجالیان برای ما معتبر نیست. دو؛ اشکال به علم رجال فعلی؛ یعنی منابع موجود رجالی فاقد اعتباراند؛ زیرا احتمال دس و تحریف در آنها وجود دارد. در پاسخ به شبهه نخست باید گفت: رجال از دو بخش مبانی و کارکردها تشکیل شده است. اعتبار وثاقت یا عدالت از نمونه های مبحث مبانی و صحت یا ضعف سکونی از نمونه های مبحث کارکردی در رجال است. از این جهت رجال افزون بر آن یک دانش و علم است یک فن و صنعت نیز به شمار می رود که به تمرین و ممارست مستمر در جرح و تعدیل قریب به سی هزار راوی بستگی تام دارد. از این جهت رجالی کسی است که افزون بر توانش اتخاذ مبانی، از خبرویت لازم در این زمینه برخوردار است. از سویی دیگر، قول رجالیان از باب رجوع به خبره امین دارای حجیت است؛ به این معنا که آموزه های دینی در موارد مورد نیاز ما را به مراجعه به کسانی که دارای امانت و خبرویت اند، ارجاع می دهد؛ چنان که در ماجرای یوسف (ع) «قَالَ اجْعَلْنِي عَلَى خَزَائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ» (یوسف، 55 ) و در ماجرای طالوت «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ» (بقره، 247) به کسی که امین و خبره است، ارجاع داده شده است. از دیگر سو، مراجعه به خبره امین در امور مختلف مورد تاکید سیره عقلاء در همه امور است؛ همان گونه که به عنوان مثال در امور پزشکی، مهندسی، حقوقی و ... چنین می کنند. روش اندیشمندان در مباحث علمی نیز چنین است؛ مراجعه به آراء لغویان در لغت، آراء مورخان در تاریخ، آراء فلاسفه در فلسفه و ... از نمونه های رایج آن است. از نمونه های شناخته شده آن مراجعه به آراء فقیهان در مسایل شرعی است که به آن تقلید گفته می شود. بر این اساس، امروز به عنوان مثال آیت الله شبیری را خبره در رجال می شناسیم و در صورتی که خود از دانش و صنعت در علم رجال بهره نداشته باشیم، به سخن ایشان مراجعه می کنیم. در پاسخ به شبهه دوم باید گفت: چنین احتمالی اگر قابل اعتناء باشد، همه میراث روایی و تاریخی ما را از درجه اعتبار ساقط خواهند بود. پیداست که چنین احتمال و چنین پیامدی مردود است؛ زیرا منابع و کتب ما نه تنها از رهگذر راویان، بلکه از طریق تداول در نقل و گزارش و از رهگذر اعتماد و اعتنای نسل به نسل عالمان گذشته تا عصر ما، بدست ما رسیده است. بر این اساس، منابع رجال اولیه همچون رجال كشى، فهرست نجاشى، رجال شيخ طوسى و فهرست شيخ طوسى و منابع رجال ثانویه همچون رجال برقى، رجال ابن داود و رجال علاّمه حلّى با اعتناء و اعتماد عالمان شیعه به این منابع و مصادر در کتب و مباحث فقهی و غیر فقهی خود و نیز یافت نسخه های آنها طی سده های مختلف از اعتبار لازم برخورداراند. پیداست که این دست از ادله، این منابع را از هر جهت از وقوع هر گونه خبط و خطا در نقل و کتابت مصون نمی کند، اما وجود احتمالاتی از این دست در حد ضعیفی است که به اعتبار آنها آسیب نمی زند؛ چنان که کتب اربعه حدیثی بر همین اساس از اعتبار لازم برخورداراند. به عبارت دیگر همان گونه که کتاب تهذیب و استبصار شیخ طوسی مورد اعتماد ما است، رجال ایشان نیز برای ما معتبر است. بر پاسخ های گذشته باید دو نکته را افزود: یک؛ اهل بیت (ع) مسئولیت سنگین حفظ و نگاهبانی دین و انتقال میراث دینی به نسل های پسین را برعهده داشته و دارند؛ همان گونه که به استناد روایات فراوان هر امام در انتقال میراث خود نسبت به امام بعدی کوچک ترین غفلتی به خرج نداد. در نظر بگیرید که آنان به نیکی آگاهی دارند که پس از ظهور امام عصر (ع) به ویژه پس از غیبت کبرا، ارتباط مستقیم شیعه با اهل بیت (ع) به طور کامل قطع خواهد شد و آنان تنها از رهگذر نگاشته های روایی می توانند به معارف دینی دسترسی پیدا کنند. آیا با چنین فرضی امکان دارد که اهل بیت (ع) برای چنین دورانی روشی معتبر و محکم برای دسترسی شیعیان به میراث دینی پیش بینی نکرده باشند؟!

یا دائم الفضل علی البریه یا باسط الیدین بالعطیه یا صاحب المواهب السنیه صل علی محمد و آله خیرِ الوری سجیه اغفر لنا یا ذالعلی فی هذه العشیه

✍ چند سال پیش داشتم کتاب ارشاد شیخ مفید رو مطالعه میکردم دعای امام صادق(ع) در هنگام سختی ها رو دیدم که هر موقع خود یا یارانش می خواندند گرفتاری و مشکلشان حل میشد: يَا عُدَّتِي عِنْدَ شِدَّتِي‏ وَ يَا غَوْثِي عِنْدَ كُرْبَتِي احْرُسْنِي بِعَيْنِكَ الَّتِي لَا تَنَامُ وَ اكْنُفْنِي بِرُكْنِكَ الَّذِي لَا يُرَام. ‏(الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد ؛ ج‏2 ؛ ص184)

✅دعایی که جبرئیل برای پیامبر از آسمان هدیه آورد و فرمود این دعا از گنجینه‌های آسمان است؛ آن را به متقین تعلیم بده ولی از منافقان، مخفی بدار، زیرا که دعایی مستجاب است. 🌹«يَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ وَ سَتَرَ الْقَبِيحَ يَا مَنْ لَمْ يُؤَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ وَ لَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ يَا عَظِيمَ الْعَفْوِ يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ يَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالرَّحْمَةِ يَا صَاحِبَ كُلِّ نَجْوَى وَ يَا مُنْتَهَى كُلِّ شَكْوَى يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ يَا كَرِيمَ الصَّفْحِ يَا عَظِيمَ الْمَنِّ يَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا يَا رَبَّنَا وَ يَا سَيِّدَنَا وَ يَا مَوْلَانَا وَ يَا غَايَةَ رَغْبَتِنَا أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ أَنْ لَا تُشَوِّهَ خَلْقِي بِالنَّارِ»🌹 🔷(التوحيد شیخ صدوق، ص 221) @khoddamiyan

الهی بحق الحسین و اخیه، و جده و ابیه، و امه و بنیه، و شیعته و موالیه، و قبره و ساکنیه، و زواره و مجاوریه، خلصنی من الغم الذی انا فیه یا قاضی الحاجات یا سمیع الدعوات یا منزل البرکات یا دافع البلیات

‌‌ 🔉 سلسله نشست های «تجربیات پژوهشی استادان و صاحب نظران» 🔹صوت نشست دهم با حضور: دکتر محمدتقی سبحانی

📜رساله علم و دین متن پرسشهای دکتر گلشنی و پاسخهای علامه حسن زاده آملی در باب رابطه #علم_و_دین 🔻در سال 1375ُ پروفسور مهدی #گلشنی طی نامه ای، هشت سوال در مورد ارتباط علم و دین از محضر علامه #حسن_زاده_آملی پرسیدند و ایشان به این هشت سوال مهم پاسخ دادند. #علم_دینی 🔴 @kashkolenab 🔰🔰🔰🔰🔰🔰 🌐 کانال مرکز تخصصی کلام اسلامی و تفسیر_ واحد کرمانشاه --------------------------------- 💠 @kalamkermanshah ---------------------------------

📌شهادت امام حسن #عسکری علیه السلام تسلیت باد. امام #حسن عسکری (ع) فرمودند: ناگوارتر از نداشتن پدر و مادر، یتیمی آن کسی است که از #امام خود دور افتاده و توان وصول به او را ندارد و پاسخ مسائل مورد نیازش را نمی داند. پس بدانید: #شیعه ما دانای به #علوم ما است. افرادی که از علم ما بی خبرند، همچون یتیمی در کنف حمایت ایشانند. بدانید جایگاه کسی که #هدایت می کند و دستورات ما را #تعلیم می دهد، همراه ما در گروه اعلی #علیین است. 📚طبرسی، احتجاج، ج۱، ص۱۶ 👇👇 🌻 @ahlebait110

بی تو این شهر برایم قفسی دلگیر است شعر هم بی تو به بغضی ابدی زنجیر است - #سوگل_مشایخی - @fazelnzri🌿'

📌وضعیت #شیعه در عصر امام حسن #عسکری(ع) ابوبکر خوارزمی(م383ق) درباره وضعیت دوره امام عسکری(ع) مینویسد: ◀️آنان هر کسی را شیعه بدانند به #قتل می رسانند؛ ◀️هرکس نام پسرش را #علی بگذارد، خونش را می ریزند. ◀️شاعر شیعه چون در مناقب وصی(علی) و معجزات نبی شعر بگوید، زبانش را می برند و دیوانش را پاره می کنند. ◀️عباسیان در صورتی به کسی بخشش می نمودند که به آل أبی طالب #دشنام گوید. ◀️علویان را از یک وعده خوراک منع می کنند. یک جرعه آب را از اولاد #فاطمه(س) دریغ می دارند. ◀️یکی شمشیر خود را گرو می گذارد و دیگری پیراهنش را میفروشد. در چنین فضایی امام حسن عسکری(ع) از طریق سازمان #وکالت و با بیان اوصاف #شیعه و توجه دادن آنان به اعتقادات، میراث مکتوب امامیه و جان شیعیان را حفظ کرد. 📚ابوبکر خوارزمی، الرسائل، ص129- 130. 👇👇 🌻 @ahlebait110