✅ درآمدی بر تأثیر تحولات‌ اجتماعی بر فقه‌ سیاسی شیخ‌ انصاری 🎙 حجت‌الاسلام علی آقاجانی 🔴 حضور قوی علما در صحنه جهاد با روس و سپس متهم کردن آنها تاثیر بسیاری بر علمای‌ معاصر آن‌ دوران و شیخ‌ انصاری داشته است به‌گونه‌ای که باید گفت که شیخ در سیاست‌ عملی مرجعیت تغییر به‌وجود آورد و سعی بر جلوگیری از اختلاط آن با مسایل‌ حکومتی دربار نمود. همچنین به‌نظر می‌آید در بعد فکری و نظری هم بی‌تاثیر نبوده باشد. 🔴 شیخ انصاری با بررسی ادله و روایات و با استناد و نقد ۱۰ مورد از روایات،نتیجه می‌گیرد که فقیه به‌مانند پیامبر و امام معصوم مستقل از تصرف در اموال و انفس نیست. وی دو دلیل را بر می شمارد. ۱- با ملاحظه صدر و ذیل روایات مشخص می‌شود که این روایات در مقام بیان وظیفه فقها از جنبه رسالت بیان احکام شرعیه و تبلیغ آنهاست. ۲- بر فرض این که عموم ادله شامل چنین تصرفات مستقلی هم بشود و فقیه را در جایگاه پیامبر(ص) و امام معصوم قرار دهد ناگزیریم از چنین ظهور و دلالتی صرف‌نظر کنیم. چون موجب تخصیص اکثر می‌شود که قبیح است. زیرا موارد تصرف‌فقیه بر اموال و جانهای مردم اندک است(انصاری، ۱۴۱۵، ج ۳: ۵۵۳). 🔴 این پژوهش بر آن‌ است تا نشان‌ دهد جنگ‌های ایران‌ و‌ روس فی‌الجمله متغیر‌ ثابتی در بررسی اندیشه‌ فقها در دوره خود می‌تواند باشد. چنان‌که بر اندیشه و عمل شیخ‌ انصاری بی‌تأثیر نبوده است و به‌ همراه شخصیت‌ محتاط شیخ چندگانگی و اضطراب را در نگاه ایشان به ولایت‌ فقیه رقم زده است، به‌گونه‌ای که شیخ حداقل دارای دو دیدگاه متفاوت در مکاسب و کتاب‌ القضاء است. 🔴 در هرحال این قرینه‌قوی نشان از آن دارد که جنگ ایران و روس تا حدودی موجب اضطراب‌ نظری در آرای شیخ حداقل تا مدت‌زمان خاصی بوده است. چنان‌که امروز نیز در دریافت‌ نظر ایشان همین‌ اضطراب موجود است. گرچه از نظر عملی شیخ هیچ‌گاه رویه خود مبنی بر عدم‌ دخالت در امور دولتی را ترک ننمود. شاهد آن نیز عدم فتوای‌ جهاد علیه‌ انگلیسی‌ها در قضیه‌ هرات و عدم‌ پذیرش عواید منطقه‌ اوَد هند بوده است. 🔴 بدون آن‌که در دام نسبیت‌اندیشی‌ معرفت‌ شناختی‌ مطلق گرفتار آییم و همه‌اندیشه را به پس‌ زمینه‌ اجتماعی و محیطی و سیاسی و یا شخصیت‌ روان‌ شناختی احاله و تقلیل دهیم می‌باید به‌ صورت‌ منطقی وضعیت‌ زمانه شیخ، محمل‌ها و بسترهای‌ موجود و رفتار شخصیتی شیخ را واکاویم. بر این‌ اساس جنگ‌های ایران و روس که جنگی‌ بزرگ در صحنه‌ سیاسی‌ایران محسوب می‌شود و جنگ‌های بزرگ همواره تأثیرات‌ علمی و نظری برجای گذاشته‌اند به‌طور حتم بر اذهان‌ علما تأثیر داشته است. 🔴 پس از جنگ ایران و روس دو رهیافت‌کلی در میان عالمان‌دینی در تحلیل علل شکست‌ ایران به‌وقوع پیوست. رهیافت‌ اول به‌لحاظ نظری به‌صراحت بر عدم‌ کارایی تئوری سلطنت‌ مأذون و لزوم مبسوط‌الید بودن فقها تأکید داشت که در آثار محمدحسن نجفی صاحب‌ جواهر و ملااحمد نراقی تجلی یافت. در واقع این‌ مرحله، مرحله گذار از سلطنت‌ مأذون به ولایت‌ عامه‌ فقیه است. رهیافت‌ دوم ظاهراً در طول‌ زمان در ترد میان سلطنت‌ مأذون و ولایت‌ عامه‌ فقها است. از منظر عملی نیز تمایلی به دخالت در امور حکومتی به‌ شکل خاص نشان نمی‌دهد. این‌رویکرد در آثار شیخ‌ انصاری و در رویه علمی ایشان قابل‌ مشاهده است ..... 🔻 جهت مطالعه این مطلب در سایت به لینک زیر مراجعه فرمایید: andishehma.com/tasir-tahavolat-ejtemaii-bar-fegh 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

📖 معرفی کتاب: «عقل وسکون در حکمرانی» 🖋 مولف: دکتر علی لاریجانی 🏢 ناشر: انتشارات دانشگاه تهران ⌛️ سال انتشار: ۱۴۰۳ 🔴 کتاب «عقل و سکون در حکمرانی» از آن جا دارای اهمیت است که جناح میانه رو در حاکمیت سیاسی، در برابر جناح تندرو که می تواند از اسلام سیاسی سنتی، با رویکرد تندروانه بهره بگیرد و رای مردم را زینتی و مشارکت آنان را بی اهمیت تلقی کند، با بازسازی آن، دارای نظریه ای دمکراتیک در باب حکومت شده، و این امر می تواند جناح سنتی و اصولگرا را به خود جذب کند. 🔴 اهمیت نظریه حکمرانی لاریجانی در پنج خط نخست مقدمه کتاب آشکار است. او می نویسد: «مجموعه ای که در پیش رو دارید، بر محور حکومت مطلوب و به تعبیر اعم، حکمرانی خوب قلم زده شده است. واژه حکمرانی که در چند دهه اخیر در قلمرو فلسفه سیاسی و حوزه سیاست و اقتصاد به آن پرداخته شده ، ترجمه «good governance» است و ترکیبی از سنن، و آداب و رسوم جامعه و روابط نهادهای مدنی با حکومت می باشد که می تواند به بهبود شرایط زیست اجتماعی بینجامد.» 🔴 به هر روی اصلاحات در ایران در همه ابعاد در حال رشد، و تقویت است. دیدگاه های علی لاریجانی در این باره، حکایت بارز و روشنی از این گزاره است. او در صفحه ۸۸ به یکی از مهمترین موضوعات در باره مبنای تشکیل حکومت به نظریه ابن سینا اشاره می کند: « مبنای اصلی ابن سینا در حکومت به نظریه او در تکوین جامعه و این اصل که بقای انسان به مشارکت با دیگران در مسایل مختلف ممکن است، بازمی گردد، و چون همکاری و تعاون در جامعه را امری لازم می داند، لذا قانون، و عدالت و حکومت ضرورت پیدا می کند.» 🔴 شهید مطهری در باره حجاب نکات خیلی جالبی را مطرح کرده اند. به این معنا که عقلا افراد را قانع کنید که به سمت منکر نروند. نه این که تندی به آنان بکنید. شما الآن چنین حالی را در امور احساس می کنید؟ دولت باید زمینه هایی را فراهم بکند که افراد با اراده خودشان به سمت منکر نروند چون که عمل ارزشمند آن است که افراد با اراده خود حرکت کنند. 🔴 نویسنده کتاب «عقل و سکون در حکمرانی» در ادامه با اشاره به این که تلقی برخی آن است که «در باره اداره کشور بهتر از دیگران می فهمند، این به آن معنا است که باید طراحی بکنند دیگران (مردم) در حوزه سیاسی چه بکنند. در حالی که مرحوم شهید مطهری عبارتی دارد، و می گوید اگر ۱۰۰ بار هم مردم به نادرستی افرادی را انتخاب بکنند، جای تاسف و تاثر دارد، ولی جای منع ندارد.» .... 🔺 جهت مطالعه کامل این معرفی کتاب به لینک زیر مراجعه فرمایید: andishehma.com/aghl-va-sokon-dar-hokmrani 🌐 تهیه شده توسط اندیشه‌ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

✅ جدال اسلام مقاصدی با اسلام روشن فکری 🎙 دکتر عبد الوهاب فراتی 🔴 اسلام سنتی نظام واره تنها ظرفیتی از حوزه هاست که توان گفتگو با اسلام روشنفکری دارد 🔴 گرچی برخی، عالمانی چون آیت الله علیدوست را نماینده واقعی فقه سنتی نمی دانند اما به نظر می رسد نود و نه صدر روحانیت کنونی ما هواخواه اسلام سنتی اند. 🔴 اسلام سنتی قدرتمند ترین اندیشه در درون حوزه های شیعی است که بسیاری از روحانیون بدان تعلق دارند اما از درون به سه طیف متمایز می شوند: ۱) اسلام سنتی درجه اول و ناب، ۲) اسلام سنتی وظیفه گرا و ۳) اسلام سنتی نظام واره. اسلام سنّتی ناب، قرائت رسمی از اسلام است که قرن های متمادی در محافل حوزوی مورد وفاق بوده است. 🔴 سخنان سروش حرف جدیدی نداشت و به پرسش های کنونی نسل جدید پاسخی نمی داد. شاید دلیل آن این بود که اساسا پروژه روشن فکری دینی در ایران به پایان رسیده و حتی عنوان پر ابهامی چون نواندیشی دینی نتوانسته است جای آن را پر کند. 🔴 فقه سنتی حتی در قالب فقه مقاصدی نیز راه حل جدیدی برای عبور تنگناهای فقه وظیفه گرا که بر ارکان فقهی جمهوری اسلامی سیطره دارد بیان نکرده و هنوز از واقعیت های اجتماعی جامعه ما عقب مانده است. 🔴 با این همه باید از سامانه فقه نظام واره دفاع کرد و فقهیان دیگری که جسارت بیشتری در این باره دارند را روانه این نوع گفتگوها کرد. 🔴 آیت الله علیدوست قصد دارد با فقه مقاصدی به جنگ شبهات افرادی چون سروش رود اما خود می داند که با اتکاء تنها برفقه المقاصدی و البته رعایت حال دو گروه دیگر از فقهیان سنتی در حوزه، توان خارج کردن فقه سنتی در رویارویی با اندیشه مرده روشن فکری دینی در ایران را ندارد و باید مسیری دیگر انتخاب نماید ..... 🔻 جهت مطالعه این مطلب در سایت به لینک زیر مراجعه فرمایید: andishehma.com/jedal-eslam-maghasedi-ba-eslam-roshanfekri 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

✅ بازیابی جایگاه انسان در مکتب لیبرالیسم در شرایط مرگ عاجل 🎙 فرزین رحیمی زنوز 🔴 تفکر لیبرالی، با محوریت قرار دادن حقوق طبیعی فرد و قوانینی که ضامن حقوق بنیادین وی باشند معنا یافته است. از این منظر، انسان‌ها به صرف انسان بودن واجد حقوق برابری هستند که نقض آن‌ها در تعارض با کرامت ذاتی ایشان است. 🔴 هر کنش اقتصادی که به فرد قدرت مبادله آزادانه کالا و خدمات خود با مایحتاج لازم برای ادامه حیات انسان را بدهد، منطقاً در زمره حقوق طبیعی وی تلقی خواهد شد. بدین معنا، مالکیت خصوصی و تمکن فرد بر دارایی‌هایش می‌بایست توأم با حق صیانت از جان، جز لاینفک حقوق طبیعی وی در نظر گرفته شوند. 🔴 از طرفی، لاک با فرض این که تلاش برای نقض حریم و آزادی فرد، ممکن است به نقض حقوق طبیعی فرد منتهی شود، بر جایگاه آزادی به عنوان یکی از بنیادی‌ترین حقوق انسان تأکید کرده است. به بارو لاک، حق یعنی آزادی انتفاع از چیزی و بنابراین، حق و آزادی مفاهیمی هستند که می‌توانند به جای هم به کار گرفته شوند. 🔴 آزادی در نظر کانت عبارت از آن است که انسان مجبور به اطاعت از اراده انسانی دیگر نباشد. فی‌الواقع، آزادی فرد تا آنجا که بتواند به آزادی دیگران بر حسب یک قانون عام هم‌زیستی داشته باشد، تنها حق اصیل و فطری‌ای است که هر انسان به اقتضاء انسان بودن از آن برخوردار است ..... 🔻 جهت مطالعه این مطلب در سایت به لینک زیر مراجعه فرمایید: andishehma.com/liberalism-mar-agel 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

✅ بنای عقلا آموخته‌های انبیای نخستین است 🎙 آیت‌الله العظمی جوادی آملی 🔴 ما چیزی نداریم که بنای عقلا باشد؛ البته مرتب در درس و بحث‌ها گفته می‌شود که فلان اصل، بنای عقلا و امضای شارع است؛ اوفوا بالعقود را می‌گوییم بنای عقلاست و حرف رایج ما این است که فلان چیز امور عقلایی‌ است و آنچه را شارع آورده تاسیس نیست و امضای امور عقلاست ولی وقتی جلوتر برویم می‌بینیم که عقلایی در کار نبودند که شارع بیاید و کار آنان را امضا کند. 🔴 انبیاء چند چیز آوردند؛ اول اینکه اساس علم، علم حضوری است و نه حصولی و علم حضوری هم از معرفت نفس شروع می‌شود. انسان خودش را با مفهوم نمی‌شناسد بلکه با علم حضوری می‌شناسد و می‌یابد؛ او وقتی خود را می‌یابد حقیقت و وجود خارجی است نه صورت ذهنیه؛ گاهی انسان مسجد و خیابان و … را تصور می‌کند و تصویر و مفاهیم آن‌ها را به ذهن می‌آورد که علم حصولی است ولی گاهی خود این‌ها را مشاهده می‌کند که علم حضوری است. 🔴 مردم سه قسم هستند؛ عالم ربانی که فرمود من ربانی شما هستم و از عالم ربانی خودتان تبعیت کنید؛ من شدیدالربط به رب هستم و شما را هم ربانی می‌کنم و همه ۱۴ معصوم اینطور هستند و قسم دوم شاگردان ایشان که متعلم علی سبیل نجات هستند، قسم سوم هم کسانی هستند که یا به فکر خوردن و خوابیدن هستند یا به فکر حقوق و کم و زیاد آن یا به فکر اینکه من برترم و یا عالم است ولی عاقل نیست و با هر بادی می‌لرزد؛ به هیچکدام از این افراد اعتمادی نیست. 🔴 اگر مال کوثر باشد چند برابر خواهد شد ولی اگر برای تکاثر و هوای نفس باشد از بین می‌رود؛ اینکه حضرت فرمود نفقه مال را از بین می‌برد ناظر به این بحث است ولی علم اگر صرف شد افزوده خواهد شد؛ وقتی انسان مال را صدقه بدهد چند برابر پاداش می‌گیرد لذا کار عالمانه است. اگر درس و بحثی داشت همان علم برای او ملکه خواهد شد و علم او چند برابر می‌شود و اگر قرض دهد مال او ۱۸ برابر می‌شود ولی اگر بخشید ده برابر. در سوره بقره فرمود که «مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَهً ۚ وَاللَّهُ یَقْبِضُ وَیَبْسُطُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ». 🔴 کیفر و عذاب کسی که خدا را نشناسد فراموشی خودش است، پس اگر کسی خدا را شناخت خودش را خواهد شناخت و اگر کسی خودش را نشناخت خدا را هم نمی‌شناسد؛ فرمود این آیه نقیض آن روایت است. 🔻 جهت مطالعه این مطلب در سایت به لینک زیر مراجعه فرمایید: andishehma.com/amokhtehaye-anbiya 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

◾️ به مناسبت ایام شهادت حضرت فاطمه (س) و سالگرد استاد داود فیرحی 🔸 زن و حکمرانی در صدر اسلام بخش دوم 🎙 استاد داود فیرحی ⏱ زمان مورد نیاز برای مشاهده این ویدیو: ۲۱ دقیقه 🔖 منبع موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم 🖇 آیدی اندیشه‌ما در شبکه‌های اجتماعی: @Feirahi eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

✅ گستره فقه یا گستره بحث از فقه؟ ( تأملی کوتاه بر مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست) 🎙 دکتر فرهاد شفتی 🔴 دکتر سروش بر این است که فقه ظرفیت بسط (گسترش) ندارد، بلکه باید قبض (کاسته) شود، جناب علیدوست اما در فقه قابلیت بسط می‌بیند و بسط فقه را لازم و مفید می‌داند. 🔴 سروش بخش قابل توجهی از فرصتی را که در اختیار داشت به استدلال بر مبنای آیه ۱۰۱ سوره مائده اختصاص داد: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکمْ تَسُؤْکمْ وَ إِنْ تَسْئَلُوا عَنْها حینَ ینَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَکمْ عَفَا اللَّهُ عَنْها وَ اللَّهُ غَفُورٌ حَلیم».به نظرم اگرچه اشاره‌ای مختصر به این آیه مفید بود اما ارائه آن به منزله یکی از شواهد اصلی به نفع قبض فقه در نخستین نشست مناظره چندان کارآ نبود. 🔴 از مهمترین و تعیین‌کننده‌ترین موضوعاتی که در این مناظره مطرح شد بحث هدف دین بود. به نظرم اصرار طرفین بر موضع خاصّ خود در رویکرد به متن، مجال به تبادل نظری ثمربخش در این موضوع را نداد. از یک سو علیدوست با شمردن چندین آیه از قرآن برای اسنتباط هدف دین، رویکردی ذرّه‌ای به متن را نمایش داد. 🔴 بخشی از مناظره به ارتباط بین فقه و اخلاق گذشت. سروش بر این است که فقه از اخلاق تهی است و تنها به صورت اخلاق کار دارد. 🔴 علیدوست بخشی از فقه را ناظر به اخلاق می‌داند. به نظرم بحث در این قسمت می‌توانست کمی متمرکز، مفصل و عمیق‌تر شود و به ارتباط فقه و اخلاق بپردازد، به خصوص این پرسش اساسی که آیا اخلاق بر احکام شریعت و به تبع آن فقه تقدم و تفوق دارد، یا اینکه این دو در اصل دو مبنای مرتبط اما متفاوت دارند. 🔴 اصولاً و با توجه به اینکه بسیاری از احکام دین از نوع امضایی هستند و برخی از آنها نیز تنها پس از پیش آمدن پرسشی یا مشکلی به زبان وحی جاری شدند، آیا احکام غیر عبادی و غیر فردی دین به تمامی جزوی از ماهیت دین هستند،و یا به اصطلاح از جنس عرَض‌اند؟ 🔴 قرآن قطعاً گزاره‌های جهانی و مخاطب جهان‌شمول دارد، امّا آیا دغدغه غالب و گفتمان عمومی قرآن نیز جهانی و جهان‌شمول است، یا بر مبنای محتوای آیات و نیز به شهادت آیاتِ بسیاری که منظور اصلی قرآن را ساکنان محلّ نزول وحی (امّ القری و من حولها) می‌دانند مخاطبان اصلی قرآن محلی هستند ..... 🔻 جهت مطالعه این مطلب در سایت به لینک زیر مراجعه فرمایید: andishehma.com/gostare-fegh-ya-gostare-bahs-az-figh 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

چراغ هدایت در بستر شهادت ✍🏻دکتر محمود شفیعی ✅روزی که گذشت بنابر یک دیدگاه، سالگرد شهادت بزرگ بانوی جهان اسلام حضرت صدیقه کبرا فاطمه زهرا سلام الله علیها بود. 🖊به نص صریح قرآن کریم "و لکل قوم هاد. و برای هر گروهی از مردم راهنمایی است. " رعد/۷. بی تردید صدیقه طاهره س در عمر کوتاه، اما بسیار پربرکت خود، در نظر و عمل، بر همگان به عنوان بزرگترین چراغ فروزان و روشن ترین نشانه برای جدا کردن راه هدایت و نیفتادن در چاه ضلالت، شناخته شد. 🖊آن حضرت با اتصالی که با عالم علوی یافت و همنشینی که با رسول الهی داشت، توانست بعد از قرآن مجید، صحیفه دیگری برای هدایت بشر به یادگار نهد و، به ویژه، حجت بر حق بودن خود بر فرزندان طاهرش را به اثبات برساند. ائمه اطهار ع معترفند که در دین شناسی بر سر خوان نعمت مادر نشسته بودند و از شهر علم او توشه بر می گرفتند. 🖊هدایت گری آن یگانه بانوی اسلام، تنها در سطح کتاب و اندیشه نبود؛ بلکه در میدان های عمل نیز در سخت ترین لحظه از تاریخ صدر اسلام به ایفای نقش خطیر سیاسی پرداخت و با ایستادن در مقابل انحراف بزرگ سیاسی در راه توحید، دوست و دشمن را بر عظمت وجودی خود آگاه ساخت. 🖊او می توانست سکوت راحت طلبانه برگزیند تا قدر بیند و در صدر نشیند. اما همه می دانیم که آن حضرت همچون اولاد پادشاهان نبود که بر سر سفره عافیت درآید؛ از درد جامعه دامن برکشد و در گوشه ای بیاساید. او فرزند پیامبری بود که لحظه ای در نجات انسان ها راحتی ندید. دخت گرامی اسلام نیز همان راه را انتخاب کرد و در عمل نشان داد که "لعلک باخع نفسک ان لا تومنوا بهذا الحدیث اسفا." 🔷پایان سخن اینکه بر آن حضرت جایگزینی دنیاطلبی و استبداد ورزی، واژه ای که او اولین بار برای ترسیم فضای تیره سیاسی مسلط بر وضعیت پس از نبی گرامی ص بکار برد، با نظام نوپای مدنی نبوی، چنان گران آمد که نتوانست بیش از چند ده روزی پس از رحلت رسول خدا ص زنده بماند. این چنین بود که شهادت مظلومانه زود هنگام آن حضرت، جهان اسلام را به مصیبت بزرگ دیگری بعد از وفات پیامبر گرامی اسلام ص مبتلا ساخت. سلام علیها یوم ولدت و یوم ماتت و یوم تبعث حیا. 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

♦️ کشورداری به کوشش و بخشش آموزۀ سیاسی ایرانشهری ✍🏻 دکتر محمود فتوحی ✅در تدبیر مُلک و سیاست مُدُن، برای کشورداری دو زمان متناظر را بسیار یاد کرده‌اند: روز کوشش و روز بخشش. امیر معزی نیشابوری در ستایش ملکشاه سلجوقی می‌سراید که: روز بخشش نیکخواهان پیشِ جاهت جان‌فشان روز کوشش بدســــگالان پیش تیغت جان‌ســپار (امیر معزی نیشابوری) روز کوشش و روز بخشش دو روز متناظرند با دو سیاست متضاد. کوشش، زمان نبرد و برای جهانگیری و کشورستانی است؛ زمانی که فرمان‌روا بر پشت زین باید شمشیر بزند و دلاوری کند. اما روز بخشش، همان سلطان تندخویِ تیغ زن، بار عام می‌دهد و در جشن با مردم خود مهربان، بخشنده، دادرس و انباز و یاور است. ✅شاهان با کوشش، کشورگشایی می‌کردند و با بخشش کشورداری. گفته‌اند که کشور ستاندن آسان است اما کشورداشتن دشوار. فرمانروا با دو چیز می‌تواند کشورداری کند: با دادگری و بخشش. به زبان فردوسی«با داد و دهش». او اگر عدالت را پایدار نکند، نظم و امنیت فرو می‌ریزد و فتنه برمی‌خیزد. و خرابی جای آبادانی را می‌گیرد. فتور در شهر و سستی در مرز پدید می‌آید. فرمانروا با بخشش و بخشایش می‌تواند دل مردمان را با خود همراه کند که بزرگترین پشتوانه برای نظام و خود اوست. و خوش گفت نظامی گنجوی که «دادگری شرط جهانداری است». اینها ابتدائی‌ترین آموزهای کشورداری در اندیشۀ سیاسی ایرانشهری بوده و سیاستنامه‌نویس و قصیده‌سُرای و حکیم، همواره در گوش پادشاه نجوا می‌کردند. شاعران نامبردار درباری - که اغلب ایشان حکیم لقب داشتند - به ترغیب وزیران و دیگر نخبگان سیاسی برای جشنهای ششگانه (نوروز، تیرگان، مهرگان، سده، فطر، قربان) و دیگر مناسبت‌های درباری، مدایح خسروانی می‌سرودند و آموزه‌های سیاسی را با زبان زیبا و اسلوب فاخر به پادشاه گوشزد می‌کردند. آنگاه که شاه را به دادگری، آبادانی ایران، ایجاد امنیت و آسایش و بخشش مال و بخشایش جان مردم می‌ستودند در واقع یک مطالبۀ جمهور را از نظام سیاسی یادآور می‌شدند. ✅دو اصطلاح روز کوشیدن و روز بخشیدن از قصاید مدحی رودکی تا ایرج میرزا در روزگار نزدیک به ما دیده می‌شود. روز کوشیدن چو تیغت شیر جان اَوبار نیست روز بخشیدن چو کفَّ‌ات ابر گوهر بار نیست (قطران تبریزی) سایه او روز کوشش خاره گرداند چو موم همت او روز بخشش صبح بخشد شام را (حکیم سنایی غزنوی) روز بخشش آفتابی جام زرین بر یسار وقت کوشش آسمانی تیغ هندی بر یمین (حکیم انوری) روز کوشش هست پیل عرصه ی جنگ و جدل گاه بخشش هست شیر بیشه جود و کرم (خواجوی کرمانی) روز بخشش راستگوی و روز کوشش راستکار (قطران) به روز بخشش گویی من و توایم انباز (کمال اسماعیل) کفِ رادش تو گویی روز بخشش زبان پنــــــــــج دارد پنــج ناخن (ایرج میرزا در مدح ناصر الدین شاه) 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

♦️فیرحی و خوانش دموکراتیک از اسلام ✍️ دکتر علی میرموسوی ♦️انسان ها را از نظر نسبت حیات آن‌ها با عمر طبیعی‌شان می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:۱. با حیاتی کوتاه تر از عمر طبیعی ۲. با حیاتی همسان با عمر طبیعی ۳. با حیاتی ماندگار تر از عمر طبیعی. زنده یاد دکتر داود فیرحی از دسته اخیر بود و رمز ماندگاری او افزون بر اخلاق و سیره والای وی، خدماتی است که در زندگی نسبتاً کوتاهش به ایران و پیشرفت آگاهی و دانش ایرانیان کرد. 🔹فیرحی از اندک اندیشمندانی بود که در زندگی علمی و سیاسی خویش پروژه مشخصی را دنبال می‌کرد. پروژه فکری او در مجموع ارائه خوانشی دموکراتیک از اسلام با تمرکز بر فقه بود. دغدغه او بیش از آن که دینی باشد، ملی بود و او نجات و توسعه ایران را در گرو تقویت چنین برداشتی می‌دانست. باور فیرحی به این خوانش به طور خلاصه بر مقدمات و پیش فرض های زیر استوار بود: ۱. گذار به تجدد و دموکراسی در ایران از مسیر خوانشی دموکراتیک از اسلام و فقه می‌گذرد، همان گونه که تجدد غربی نیز ریشه های الهیاتی داشت. ۲. نصوص و آموزه‌های دینی و شریعت اسلام ظرفیت چنین خوانشی را دارد. ۳.اسلام تاریخی و سنت اسلامی در سایه ساختار اقتدار گرایانه قدرت و تعامل با آن، بیشتر به خوانش اقتدارگرایانه و غیر دموکراتیک از این نصوص مجال و فرصت ظهور داده‌اند، ولی این تنها خوانش ممکن نیست. ۴. خوانش دموکراتیک از اسلام نیز سنتی نوپا دارد که از عصر مشروطه و در پرتو تلاش مجتهدان مشروطه خواه همچون آخوند خراسانی و نایینی شکل گرفته و در این راستا باید آن را بازخوانی و تقویت کرد. ۵. این خوانش در ایدئولوژی انقلاب اسلامی نیز جایگاهی با اهمیت داشت و اندیشه رهبر فقید آن را نیز می‌توان بر این اساس تفسیر کرد. 🔹فیرحی بر این اساس با دیدگاه ها و جریان‌های دیگر مرز بندی می‌کرد. او نخست در برابر جریانی قرار داشت که خوانشی اقتدارگرایانه از دین ارائه می کردند و به تعبیر وی جریان قدرت را یک سویه و از بالا به پایین می‌دانستند. او استبداد دینی را محصول این جریان می دانست و تمام تلاش خود را برای رد و مبارزه با آن به کار گرفت. دومین جریان مقابل وی مخالفان سازگاری اسلام و دموکراسی بودند؛ کسانی که به تنش ذاتی بین دین و دموکراسی باور داشتند و تلاش برای جمع و سازگار کردن آن ها را بیهوده و پوچ می‌پنداشتند. در نهایت او با جریانی که چنین خوانشی را برای گذار به دموکراسی در ایران لازم نمی دانست، نیز مخالف بود. 🔹موضوع رابطه و نسبت اسلام و دموکراسی از مسائل محوری اندیشه سیاسی معاصر ایران است. این مسئله از هنگام رویارویی و آشنایی با تجدد و شناسایی استبداد به عنوان یکی از عوامل اصلی انحطاط و عقب ماندگی ایران، همواره مورد توجه و بحث بوده است. در این مدت ایده سازگاری اسلام با دموکراسی از سوی بسیاری اندیشمندان با دیدگاه های گوناگون طرح و تقویت شده است. اما این تلاش ها کمتر در چارچوب فقه و نگرش فقهی بود. ویژگی ممتاز فیرحی این بود که کوشید بیشتر از این دیدگاه به بررسی موضوع بپردازد. 🔹بی تردید برخی از پیش فرض ها و مقدماتی که اندیشه استاد فیرحی بر آن استوار بود، جای نقد و تشکیک دارد. برای مثال در سومین سالگرد درگذشت وی، پیش فرض اول را مورد نقد قرار دادم و بر خلاف وی استدلال کردم که گذار به دموکراسی در ایران از مسیر فقه عبور نمی‌کند و دموکراتیک شدن فقه بیش از آن که علت این گذار باشد، معلول آن خواهد بود. با وجود این نمی توان اهمیت خوانش دموکراتیک از اسلام را برای گذار از وضعیت کنونی انکار کرد. به ویژه به این دلیل که اقتدار گرایی دینی عامل اصلی این وضعیت است و چنین خوانشی بی تردید می تواند در تضعیف و به حاشیه راندن آن موثر باشد. 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

🔴 بی‌‏عدالتی معرفتی (درباره انکار نسل‏‌کشی اسرائیل در غزه) ✍️ یاسر میردامادی ✅ سکوت در برابر نسل‏‌کشی نیز بخشی حیاتی از روند انکار نسل‏‌کشی اسرائیل در غزه است و انکار نسل‏‌کشی اسرائیل در غزه بخشی حیاتی از استمرار، تعمیق و تکرار نسل‏‌کشی است؛ نسل‏‌کشی‌‏ای که اکثریت «وجدان‌‏های بیدار» در باب آن سکوت معنادار پیشه کنند، گویی هیچ‏گاه رخ نداده است. هیچ تردید موجهی در این داوری نیست که نسل‌کشی اسرائیل در غزه مصداق بسا انواع بی‌عدالتی است، چه بی‌عدالتی معرفتی و چه بی‌عدالتی غیرمعرفتی. دست‌کم چهار نوع بی‌عدالتی غیرمعرفتی را می‌توان در نسل‌کشی اسرائیل در غزه برشمرد: ۱ـ بی‌عدالتی حقوقی ۲ـ بی‌عدالتی سیاسی ۳ـ بی‌عدالتی اخلاقی و ۴ـ بی‌عدالتی قضایی. گرچه تمرکز بحث من در این نوشته بر بی‌عدالتی غیرمعرفتی نیست بلکه بر بی‌عدالتی معرفتیِ حاصل از نسل‌کشی اسرائیل در غزه است، از باب مقدمه‌چینی، این چهار قسم بی‌عدالتی غیرمعرفتی را به اختصار تمام توضیح خواهم داد. 1️⃣ بی‌عدالتی حقوقی: نسل‌کشی اسرائیل در غزه نقض فاحش و نظام‌مند حقوق بشردوستانه‌ بین‌الملل است؛ نقض حقوقی که دست‌کم شامل این موارد می‌شود: کشتار غیرنظامیان، حمله‌ عامدانه و وسیع به مراکز درمانی و امدادی و تخریب عامدانه‌ و نظام‌مند زیرساخت‌های غیرنظامی. حق حیات به‌منزله‌ اساسی‌ترین حق بشری به‌شکل وسیعی از سوی اسرائیل نادیده گرفته شده و مردم غیرنظامی غزه در معرض کشتار گسترده‌ اسرائیل قرار گرفته‌اند. 2️⃣ بی‌عدالتی سیاسی: شورای حقوق بشر با گذشت بیش از یک‌سال از نسل‌کشی اسرائیل در غزه حتی از برگزاری یک نشست ویژه برای بررسی وضعیت حقوق بشر در غزه ناتوان مانده است. اسرائیل شش دستور موقت دیوان بین‌المللی دادگستری مبنی بر جلوگیری از نسل‌کشی و فراهم کردن دسترسی مردم غزه به کمک‌های بشردوستانه را نادیده گرفته است. 3️⃣ بی‌عدالتی اخلاقی: سکوت و بی‌تفاوتی در برابر نسل‌کشی اسرائیل در غزه، از نظر اخلاقی خود نوعی مشارکت منفعلانه در این جنایت محسوب می‌شود. کشتار کودکان، زنان و افراد بی‌گناه و محروم کردن مردم از نیازهای اولیه‌ زندگی نقض آشکار اصول اخلاقی و انسانی است. 4️⃣ بی‌عدالتی قضایی: به‌‌رغم وجود سازوکارهای لازم برای تعقیب و محاکمه‌ افراد دخیل در جنایات جنگی اسرائیل، اقدام مؤثری در این زمینه صورت نگرفته است. دیوان بین‌المللی دادگستری به‌‌رغم شواهد کافی، حکم قاطعی برای توقف عملیات نظامی نسل‌کشانه از سوی اسرائیل در غزه صادر نکرده است. ✅ اما از همه‌ این‌ها گذشته، ادعای من در این نوشته آن است که نسل‌کشی اسرائیل در غزه، علاوه بر آن‌که مصداق بسا انواع بی‌عدالتی غیرمعرفتی‌ای است که به برخی از آن‌ها گذرا اشاره شد، از مصادیق نوع خاص دیگری از بی‌عدالتی است که بسیار کمتر به آن پرداخته شده است: «بی‌عدالتی معرفتی» (epistemic injustice). در یک کلام، ادعای من در این نوشته آن است که انکار نسل‌کشی اسرائیل در غزه مصداق بی‌عدالتی معرفتی است. 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034

♦️انتظار از سیاست ✍🏻جواد کاشی ✅در دهه هفتاد سوال «انتظار از دین» در ذهنیت اهل فکر و نظر محوریت پیدا کرد. کاش قبل از آن سوال «انتظار از سیاست» را طرح کرده بودیم و به آن می‌اندیشیدیم. هر پاسخی به پرسش «انتظار از سیاست» پیامدهای تلخ و شیرین خود را در همه عرصه‌ها به بار می‌آورد منجمله بر دین. تجربه جنگ هشت ساله با عراق، پاسخی به پرسش انتظار از سیاست ساخت و پیش روی ما قرار داد: اقتدار، عزت و شکوه. نظام سیاسی با این پاسخ سامان یافت و مسیر خود را پی گرفت. ما در انتخاب میان دو گزینه «عزت و ذلت» قرار گرفتیم. پیداست که نباید تن به ذلت می‌دادیم و همیشه در جهت عزت و اقتدار و شکوه ملی حرکت می‌کردیم. ✅این امکان وجود داشت که به پرسش انتظار از سیاست، پاسخ دیگری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دادیم و در مقابل دوگانه‌های دیگر قرار می‌گرفتیم. «فضیلت» یک پاسخ دیگر به سوال انتظار از سیاست بود. آن را رها کردیم. فضیلت در ادبیات سیاسی به معنای اولویت بخشی به خیر عمومی در مقابل خیر یا نفع خصوصی است. اگر انتخابش کرده بودیم در میان دوگانه آنچه خیر عموم مردم را تامین می‌کند و آنچه نفع یک گروه خاص را قرار داشتیم. ✅رفاه و خوشی یک پاسخ دیگر به پرسش ما بود. آنگاه می‌توانستیم در دوگانه هر آنچه موجبات رفاه و شادی اکثر مردم است و آنچه سبب رفاه و خوشی اقلی از مردم قرار داشتیم. آزادی یک پاسخ دیگر بود. آنگاه می‌توانستیم در دوگانه کاستی یا افزونی هستی آزاد تک تک شهروندان قرار داشته باشیم. ✅گسترش میدان رقابت یک پاسخ دیگر بود. اگر آن را اختیار کرده بودیم می‌توانستیم به عرصه سیاسی به مثابه میدان بازی بیاندیشیم تا خود را در دوگانه برد و باخت بیابیم. آنگاه از یکی دو باخت، خود را نمی‌باختیم و آماده بازی‌های بعد می‌شدیم. ✅اختیار هر پاسخی به سوال انتظار از سیاست، پیامدهای خود را به بار خواهد آورد. می‌توانستیم انتخاب‌های دیگر کنیم و اینک در موضع پاسخ‌گویی به پرسش‌های دیگر باشیم. سخت است، اما می‌توانستیم به توازن میان این همه بیاندیشیم. متاسفانه مثل کشتی بانانی عمل شد که همه چیز را هیزم سوخت حرکت کشتی می‌کنند منجمله بدنه خود کشتی‌ را. اگر هم فر و شکوه و عزت نصیب ایران شده، باید پاسخ دهیم چقدر یک جامعه و حکومت فضیلت‌مند داریم به طوری که دلمشغول خیر عمومی مردم باشیم؟ رفاه و خوشی مردم را تا کجا افزون کرده‌ایم؟ چقدر مردم احساس آزادی در انتخاب و مشارکت و زندگی می‌کنند، چقدر آموخته‌ایم با قواعد یک بازی منصفانه در داخل، منطقه و عرصه بین‌الملل بازی کنیم؟ ✅اقتدار و عزت را نمی‌توان از دایره حیات سیاسی حذف کرد. اما امروز بیش از هر وقت نیازمند آن هستیم که پنجره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر را هم به پرسش انتظار از سیاست بگشائیم. نباید آنچه تاریخ پیش روی ما قرار داده، به تقدیر و زندان ما تبدیل شود. برخیزیم پنجره‌ها را بگشائیم. 🌐 اندیشه ما eitaa.com/joinchat/3881369777C45aea07034