آرایه های ادبی
۳ آذر زادروز حسین آهی
(زاده ۳ آذر ۱۳۳۲ تهران – درگذشته ۸ امرداد ۱۳۹۸ تهران) شاعر و پژوهشگر
او به چهار زبان فارسی، عربی، پهلوی و آلمانی مسلط بود و پژوهشهایی در زمینه صرف، منطق، اصول عروض، نحو، نجوم و ... انجام داد.
در سال ۱۳۵۵ نخستین پژوهشهای او در مباحث شعری و ادبی به نتیجه رسید و در بیست سالگی، کتابی با عنوان بحور شعر فارسی منتشر کرد که این اثر مورد تحسین شاعران بزرگی چون شفیعیکدکنی و اخوان ثالث قرار گرفت و بهاءالدینی خرمشاهی، از جمله افرادی بودند که در مورد آین کتاب، اشارهای داشتهاند.
وی در دهه ۱۳۸۰ نخستین همکاریاش را با تلویزیون آغاز کرد. با کاروان شعر و موسیقی برنامهای بود که در آن دوران از شبکه دوم صداوسیما پخش میشد و در اواخر دهه ۸۰ برنامهای با عنوان تماشاگه راز را از شبکه رادیویی فرهنگ، اجرا میکرد.
او در یکی دیگر از برنامههای بخش شبانگاهی رادیو پیام، به موضوعاتی چون تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران میپرداخت.
از جمله موضوعاتی که در این برنامه پرداخته میشد، خوانش اشعار و داستانهایی که اثر بزرگان ادبیات ایران و جهان است، بررسی کردن نکات ویرایشی زبان فارسی، اشاره کردن به لغزها و چیستانهای دیرینه زبان فارسی و ... بود.
آثار:
بررسی جامعی در بحور شعر فارسی، انتشارات خزر، و به صورت پاورقی در مجله سروش.
حاشیه بر ارث، شرح لمعهِ شهیدین، انتشارات نور دانش، قم.
فهرست کامل عروضی دیوان ناصرخسرو، انتشارات فروغی.
حواشی و تعلیقات و تصحیح المعجم شمس قیس، انتشارات خزر.
فرهنگ اصطلاحات ادبی، انتشارات حیدربابا.
اصول زبان فارسی، انتشارات حیدربابا
فنون شعر فارسی "بدیع و بیان" انتشارات حیدربابا.
فصول شعر و اصول شاعری، سلسله مقالات مندرج در مجله سروش.
دیوان فیضی، بزرگترین شاعر سده دهم سرزمین هند، انتشارات فروغی.
دُرّهٔ نجفی؛ در علوم عروض، بدیع، قافیه، انتشارات فروغی.
تصحیح کامل معیارالاشعار خواجه نصیرطوسی، انتشارات سروش.
فنون ادبی "عروض فارسی" از سلسله کتابهای درسی آموزش و پرورش برای سال چهارم دبیرستان.
فهرست کامل عروضی دیوان قطران تبریزی، انتشارات خزر.
خیامشناسی، انتشارات سروش.
فرهنگنامه آلمانی فارسی، ناشر مدرسه ایرانیان در آلمان.
هفتاد قاعده، ناشر، مدرسه ایرانیان در شهر کلن آلمان.
کلیات دیوان مولانا بیدل دهلوی، انتشارات فروغی.
مقدمه و حواشی بر دیوان عمادالدین نسیمی، انتشارات فروغی.
فهرست عروضی حافظ، انتشارات اسدی.
دیوان ریاضی یزدی، حواشی و تصحیح و مقدمه، انتشارات اسدی.
تصحیح و شرح دیوان کامل بیدل، انتشارات معین.
خوانش و شرح کامل ابیات غزلیات حافظ در «دانشنامه چند رسانهای حافظ» مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پایگاه نورسافت.
قرائت متن کامل مثنوی معنوی در «سپهر سخن مولانا»، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پایگاه نورسافت.
@arayehha
#نکته_های_آرایه_ی_ی
#سجع
#سجع در کلمه به معنای آواز قمری و آنچه به آن مانند باشد است.
🔹نثر و شعری که در آن آرایه سجع به کار رود، #مُسَجَّع یا آهنگین نامیده میشوند. در این گونه نثر، جملههای مشابه را قرینه میگویند و واژههای آخر قرینهها در وزن یا حرف یا هر دو همخوانی دارند.
🔹نثر مسجع ، نثری است آهنگین و شعرگونه . هر چند فاقد وزن است، همانند شعر، از موسیقی قافیه و زیباییهای ترفندهای ادبی و ظرایف بلاغی بهره دارد. زبان در نثر مسجع معمولاً عاطفی است نه خبری؛ زیرا سجع با مضامین خبری صرف تناسبی ندارد.
🔹نمونهای از اینگونه نثر از ابوالفتوح رازی: «سهل بن عبد اللّه گفت: تقوی آن باشد که بپرهیزی به دل از غَفَلات، و به نفس از شهوات و به حقّ از لذّات و به جوارح از سیّآت. آن وقت که این کرده باشی، امید باشد تو را به وصول دَرَجات و نجات از دَرَکات.»
🔹 #سَجع یکسانی دو واژه در یک عبارت؛ از نظر واج یا واجهای پایانی، وزن یا هر دوی آنهاست. آرایه سجع در کلامی دیده میشود که حداقل دو جمله باشد و بیشتر در نثر بکار میرود؛ زیرا سجعها باید در پایان دو جمله بیایند و آهنگ دو جمله را به یکدیگر نزدیک سازند تا آرایه سجع نامیده شوند؛ از این جهت سجع مانند قافیه است که در پایان مصراعها یا بیتهای شعر آورده میشود. اگر سجعها در یک جمله در کنار یکدیگر به کار برده شوند، «تضمین مزدوج» نامیده میشود.
✅ سجع در شعر پارسی :
سجعی که در شعر به کار رود، قافیه میانی یا قافیه درونی نامیده میشود، در قافیه میانی شاعر هر بیت را به چهار بخش تقسیم کرده و در پایان سه بخش از آن واژههایی را آوردهاست که باهم سجع متوازی یا مطرف دارند؛ این روش رایجترین شیوه کاربرد سجع در شعر است.
🔹هر گاه هر مصراع به دو جمله بخش شده باشد، در هر مصراع، کلمههای جمله اول با قرینه خود در جمله دوم هموزن باشند، و سجع متوازن ایجاد کنند، رویارویی سجعهای متوازن، آرایه موازنه را پدیدمیآورد که میتواند موسیقی لفظی ایجاد کند. موازنهای که تمام سجعهای آن متوازی باشد، «ترصیع» نامیده میشود. این آرایهها در شعر شاعرانی چون مسعود سعد، جمالالدین عبدالرزاق، سعدی، مولوی، حافظ و سنایی وجود دارد.
✅ سجع در ادبیات فارسی :
در ادب پارسی، نثر مسجع با آثار خواجه عبدالله انصاری آغاز شد. در طبقاتالصوفیه، نثر کتاب در برخی بخشها، مسجع است. سجعهای خواجه عبدالله را تقلیدی از ترانههای هشتهجایی و قافیهدار دوره ساسانی دانستهاند.
در ادب فارسی، نثر مسجع با تصنیف کتاب گلستان سعدی به اوج خود رسید. پس از آن نثرهای مسجع به تقلید از سعدی ایجاد شدند. از آن جمله جامی در تصنیف بهارستان از سعدی تقلید کرد، با این تفاوت که سخن جامی متمایل به سادگی و روانی بود. قائم مقام فراهانی در منشأت، نامهها و مکتوبات خود را گرد آورد و سبک جدیدی در نویسندگی نثر مسجع پدیدآورد. مقامات حمیدی و کتاب پریشان از دیگر آثار نثر مسجع فارسی است.
🔹مانند : محبت را غایت نیست ؛ از بهر آن که محبوب را نهایت نیست .
✅ انواع سجع از لحاظ واج :
#متوازی:هر گاه کلمات هموزنی آورده شوند که واجِ پایانی آنها نیز یکی است «سجع متوازی» وجود دارد. مانند (دست، شست) و (خامه، نامه)
#مطرف : هرگاه پایههای سجع در واجهای آخر یکسان باشند ولی هموزن نباشند، این نوع سجع را «سجع مطرف» گویند. مانند (دست، شکست) و (راز، نواز)
#متوازن:در جایی که دو کلمه سجع فقط هموزن باشند اما در روی اختلاف داشته باشند، «سجع متوازن» نامیده میشود. مانند (کام، کار) و (نهال، نهار)
🔹ارزشِ موسیقایی سجع متوازی از همه بیشتر و ارزش موسیقاییِ سجعِ متوازن از همه کمتر است.
✅ منابع :
همایی، جلال الدین، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران، هما، ۱۳۸۴.
شمیسا، سیروس، نگاهی تازه به بدیع، تهران، فردوس، ۱۳۶۸.
وحیدیان کامیار، تقی: نثر مسجع فارسی را بشناسیم. در: نامه فرهنگستان ۱۳۷۹ شماره ۱۵.
@arayehha
#نماد_های_ادبی
#جغد
✳️ جغد در بسیاری از فرهنگها و باورها نمادهای مختلفی دارد.
❇️ در بسیاری از فرهنگها، جغد به عنوان نماد حکمت، آگاهی، و دانش شناخته میشود.
◀️ در فرهنگ یونان باستان و خیلی از کشورهای دیگه جغد نماد خرد و بینش درونی بوده است.
◀️ اما در برخی از فرهنگها جغد بهعنوان نماد مرگ و دنیای بعد از مرگ شناخته میشود ، این باورها به دلیل شبزی بودن جغد و صدای خاص آن که در شب ایجاد میکند، شکل گرفتهاست .
◀️ در برخی از فرهنگها، جغد نماد وحشت، بدشانسی، یا پیشگویی بوده است. در حالی که در دیگر فرهنگها، جغد بهعنوان نماد محافظت یا نگهبانی از اسرار تلقی میشده و می شود.
@arayehha
🔹 من از زندگیای که دارم ناراضیام.
🔹 من از این زندگی که دارم ناراضیام.
🔹من از این زندگی، ناراضیام.
🔸 نکته
۱. گاهی برای اینکه دو «ی» پشت سر هم نیاید، میتوانیم پیش از واژۀ پایانیافته به «ی» (مانند «زندگی»)، صفت اشارۀ «این» یا «آن» بیاوریم. بهطوریکه، خواندن و تلفظ جملۀ اول بسیار راحتتر است و مشکل جملۀ دوم را ندارد.
۲. پیداکردن راه سوم گاهی سادهتر است و درستتر.
#علیرضا_حیدری
@arayehha
4_5873039220871796038.opus
1.05M
نقد شعر بانو مریم حقیقت
دکتر داودرضا کاظمی
کانال ادبیات دانشگاه چالوس
@arayehha
بریم سراغ ویژگی های زبانی شعر سبک خراسانی ⬇️
پارت اول 🥳
منظور از سادگی زبان شعر در این دوره چیه ⁉️
زبان فارسی در این دوره زبان مادری گویندگان است؛
یعنی گویندگان این دوره برخلاف دورههای بعد زبان فارسی را از روی آثار ادبی پیش از خود نمیآموختند؛
از اینرو زبان ایشان طبیعی و ساده و روان است و در آن تعقید( گره انداختن و پیچیدگی) و ابهام نیست.
شعر این دوره مشتمل بر مجموعهای از لغات است که بسامد آن در دورههای بعد کم میشود و یا یکسره از بین میرود !
@arayehha💫
بریم سراغ ادامهٔ نکات ویژگی های زبانی سبک خراسانی ⬇️ :
◀️ کاربرد فعل امر به ۳ صورت : رو ، میرو برو .
◀️ آوردن « ب » بر سر فعل ماضی : برفت ، بدانست ، بزد.
◀️ کاربرد ماضی استمراری به ۳ شکل : رفتمی، میرفتم، میبرفتمی.
◀️ مجهول کردن فعل با « آمدن » به جای « شدن » : گسیل کرده آمد.
◀️ آوردن مفعول مطلق به شیوهٔ عربی : بلرزیدی زمین، لرزیدنی سخت.
◀️ آوردن « م » به جای « ن » قبل از فعل امر منفی : مگو ، مزن.
◀️ اتصال ضمیر به حرف ربط :
کِم ( = که مرا ) ، کِش ( = که او را ).
◀️ افزودن « ی » به صفات متوالی : کَشی دلکشی خوش لبی خوش زبانی.
❗️◀️ کاربرد ۲ حرف اضافه قبل و بعد از متمم : به بازار در.
@arayehha
ویژگی های زبانی سبک خراسانی ⬇️
( توی چندتا پست تمام موارد رو براتون میاریم ) 😊
◀️ کاربرد واژه های قدیمی پهلوی (فارسی میانه) : ایدون ( = چنین ) ، سَختن ( = شمردن و سنجیدن ) ❗️
◀️ کاربرد واژهها در معناهایی که امروزه رایج نیست : شوخ ( = چرک ) ، اگر ( = یا ) ❗️
◀️ جمع بستنِ جمع های مکسر عربی : منزل ( = منازل ، منازلها ) ❗️
◀️ تکرار واژه ها ، آن گونه که در زبان پهلوی رایج بود : سیصدهزار و سی هزار ❗️
◀️ تقدیم معدود بر عدد : تنی هفت ( = هفت تن ) ❗️
◀️ مطابقت صفت و موصوف در جمع : سوارانِ جنگاوران ❗️
◀️ هنوز صورت واحدی برای نگارش تثبیت نشده بود ، ازین رو اختلاف لهجه ها یا تلفظ کهن در نوشته ها دیده می شود : فرسته / فرشته / فریشته ❗️
◀️ کاربرد واژه های فارسی که بعدها معرّب آنها رایج شد : پیل ( فیل ) ، کَنده ( خندق ) ❗️
( اشتراک گذاری واسه دوستاتون فراموش نشه )
@arayehha💯
#مرد_نکونام_نمیرد_هرگز
امروز 4 آذر ماه سالروز درگذشت "جبار باغچهبان" بنیانگذار نخستین کودکستان و نخستین مدرسه ناشنوایان ایران در تبریز و همچنین اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است.
پاشیدن رنگ کلمات به دنیایی که سرشار از سکوت بوده، کاری است که باغچهبانِ باغچه اطفال با دل و جان انجام داده و اکنون دنیایی رنگینتر را برای فرزندان این سرزمین به یادگار گذاشته است.
چه زیبا سرود جبار باغچه بان
رو سعی بکن که مرد احسان باشی
نیکی بکنی به خلق و انسان باشی
بی رنج به مفت سودی از کس نبری
چون شمع برای جمع سوزان باشی
شاعر : زنده یاد جبارباغچه بان ،
مبتکر آموزش ناشنوایان و نابینایان در ایران
روحش شاد و یادش جاودان
🆔 @arayehha