خداوند تبارك و تعالى آفريدگانش را بيهوده نيافريده و آنها را رها نكرده است. بلكهآنها را براى آشكار ساختن تواناييش آفريده و به فرمانبريش مكلفشان نموده است تا باآن، خشنودى خود را نصيب آنان كند. نيز آنها را نيافريده تا از آنها سودى ببرد و نهضررى را برطرف سازد، بلكه آنها را آفريده تا سودى به آنان برساند و به نعمت برساندشان.
[نورالثقلين، ج ۳ ، ص ۵۶۶، ح ۱۶۶]
۲۶ امام صادق عليه السلام:اَوْحَى اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ اِلى مُوسى عليه السلام يا مُوسى لا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمالِ وَلا تَدَعْ ذِكْرى عَلى كُلِّ حالٍ فَاِنَّ كَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِى الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْكَ ذِكرى يُقْسِى الْقُلوبَ ؛
خداى عزّوجلّ به موسى عليه السلام وحى كرد: اى موسى! به زيادى ثروت شاد مشو و در هيچحالى مرا فراموش مكن، زيرا با زيادى ثروت گناهان فراموش مى شود و از ياد بردن منقساوت قلب مى آورد.
[كافى، ج ۴، ص ۴۹۷، ح ۷]
۲۷ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنِ الْتَمَسَ رِضَى اللّه ِ بِسَخَطِ النّاسِ رَضىَ اللّه ُ عَنْهُ وَ اَرْضى عَنْهُ النّاسَوَ مَنِ الْتَمَسَ رِضَى النّاسِ بِسَخَطِ اللّه ِ سَخِطَ اللّه ُ عَلَيْهِ وَ اَسْخَطَ عَلَيْهِ النّاسَ؛
هر كس رضاى خدا به خشم مردم جويد، خداوند از او خشنود شود و مردم را از اوخشنود كند و هر كس رضاى مردم را به خشم خدا جويد، خداوند بر او خشم گيرد و مردمرا از او خشمگين كند.
[نهج الفصاحه، ح ۲۷۸۳]
۲۸ امام على عليه السلام:مَنْ كانَ فيهِ ثَلاثٌ سَلِمَتْ لَهُ الدُّنْيا وَ الآْخِرَةُ: يَأْمُرُ بِالْمَعْروفِ وَ يَأْتَمِرُ بِهِ وَ يَنْهى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يَنْتَهى عَنْهُ وَ يُحافِظُ عَلى حُدودِ اللّه ِ جَلَّ وَ عَلا ؛
هر كس سه خصلت داشته باشد، دنيا و آخرتش سالم مى ماند: به خوبى فرمان دهدو خود به آن عمل كند، از زشتى باز دارد و خود از آن باز ايستد و از حدود الهى پاسدارىكند.
[غررالحكم، ح ۹۰۷۶]
۲۹ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه ُ وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه ُ وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه ُ وَ مَنْ تَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه ُ؛
هر كس ميانه روى كند، خداوند بى نيازش سازد و هر كس ريخت و پاش نمايد،خداوند نادارش كند، هر كس فروتنى پيشه كند، خداوند بلندش نمايد و هر كس بزرگىكند، خداوند خُردش نمايد.
[نهج الفصاحه، ح ۲۹۳۹]
۳۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَللّهُمَّ لَكَ صُمْنا وَ عَلى رِزْقِكَ اَفْطَرنا فَتَقَـبَّلْهُ مِنّا ذَهَبَ الظَّماءُ وَ ابْتَلَّتِ الْعُروقُ وَ بَقىَ الاَْجْرُ؛
بار خدايا! براى تو روزه گرفتيم و با روزى تو افطار مى كنيم، پس آن را از ما بپذير،تشنگى رفت، رگ ها شاداب شد و پاداش ماند.
[كافى، ج ۴ ، ص ۹۵، ح ۱]
۳۱ پيامبر صلي الله عليه و آله:قَلْبٌ لَيْسَ فيهِ شَىْ ءٌ مِنَ الْحِكْمَةِ كَبَيْتٍ خَرِبَ فَتَعَلَّموا وَ عَلِّموا وَ تَفَقَّهوا وَ لا تَموتوا جُهّالاً فَاِنَّ اللّه َ لا يَعْذِرُ عَلَى الْجَهْلِ؛
دلى كه در آن حكمتى نيست، مانند خانه ويران است، پس بياموزيد و آموزش دهيد،بفهميد و نادان نميريد. براستى كه خداوند، بهانه اى را براى نادانى نمى پذيرد.
[كنزالعمال، ح ۲۸۷۵۰]
۳۲ امام باقر عليه السلام:و ما مِنْ عَبْدٍ يَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ يُنْفِقُها فيما يُرْضِى اللّه َ اِلاَّ ابْتُلىَ بِاَنْ يُنْفِقَ اَضْعافَها فيما اَسْخَطَ اللّه َ؛
هر كس از خرج كردن مالى در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غيرخداپسندانه هزينه خواهد كرد.
[بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۱۷۳، ح ۱۲]
۳۳ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنْ قَلَّ طَعْمُهُ صَحَّ بَدَنُهُ وَ مَنْ كَثُرَ طَعْمُهُ سَقُمَ بَدَنُهُ وَ قَسا قَلْبُهُ؛
هر كس كم بخورد، سالم مى ماند و هر كس زياد بخورد تنش بيمار مى شود و قساوتقلب پيدا مى كند.
[نهج الفصاحه، ح ۲۷۷۹]
۳۴ پيامبر صلي الله عليه و آله:لَنْ يَشْبَعَ الْمُؤْمِنُ مِنْ خَيْرٍ يَسْمَعُهُ حَتّى يَكونَ مُنْتَهاهُ الْجَنَّةَ ؛
هرگز مؤمن از شنيدن خير و خوبى سير نمى شود، تا آن كه سرانجامش بهشت گردد.
[نهج الفصاحه، ح ۲۲۹۲]
۳۵ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنْ اَرادَ اَنْ تُسْتَجابَ دَعْوَتُهُ وَ اَنْ تُـكْشَفَ كُرْبَتُهُ فَلْيُفَرِّجْ عَنْ مُعْسِرٍ ؛
هر كس مى خواهد دعايش مستجاب شود و غمش از بين برود، بايد گره از كارتنگدستى باز كند.
[نهج الفصاحه، ح ۲۹۶۱]
۳۶ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنْ ضارَّ ضارَّ اللّه ُ بِهِ وَ مَنْ شاقَّ شاقَّ اللّه ُ عَلَيْهِ؛
هر كس به ديگران ضرر برساند، خداوند به او ضرر مى زند و هر كس سخت گيرى كند،خداوند به او سخت مى گيرد.
[نهج الفصاحه، ح ۳۰۳۰]
۳۷ امام على عليه السلام:قيمَةُ كُلِّ امْرِى ءٍ ما يُحْسِنُهُ ؛
ارزش هر كس به اندازه خوبى هاى اوست.
[نهج البلاغه، حكمت ۸۱]
۳۸ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَلا اُخْبِرُكُمْ بِشَىْ ءٍ اِنْ اَنـْتُمْ فَعَلْتُموهُ تَباعَدَ الشَّيْطانُ مِنْـكُمْ كَما تَباعَدَالْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ؟ قالوا: بَلى، قالَ: اَلصَّوْمُ يُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَـكْسِرُ ظَهْرَهُ وَالْحُبُّ فِى اللّه ِ وَ الْمُوازَرَةُ عَلَى الْعَمَلِ الصّالِحِ يَقْطَعانِ دابِرَهُ وَ الاِْسْتِغْفارُ يَقْطَعُ وَتينَهُ ؛
آيا شما را از چيزى خبر ندهم كه اگر به آن عمل كنيد، شيطان از شما دور شود،چندان كه مشرق از مغرب دور است؟ عرض كردند: چرا. فرمودند: روزه روى شيطان راسياه مى كند، صدقه پشت او را مى شكند، دوست داشتن براى خدا و هم يارى در كارنيك، ريشه او را مى كند و استغفار شاهرگش را مى زند.
[امالى صدوق، ص ۱۱۷]
۳۹ پيامبر صلي الله عليه و آله:يا عَلىُّ اِذا حَضَرَ وَقْتُ صَلاتِكَ فَتَهَيَّأْ لَها وَ اِلاّ شَغَلَكَ الشَّيْطانُ وَ اِذا نَوَيْتَ خَيْرا فَعَجِّلْ وَ اِلاّ مَنَعَكَ الشَّيْطانُ عَنْ ذلِكَ ؛
اى على! هرگاه وقت نمازت رسيد، آماده آن شو وگرنه شيطان تو را سرگرم مى كند وهرگاه قصد [كار] خيرى كردى شتاب كن وگرنه شيطان تو را از آن باز مى دارد.
[ميراث حديث شيعه ، ج ۲، ص ۲۰، ح ۱۸]
۴۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:لَيْسَ مِنْ نَفْسٍ بَرَّةٍ وَ لا فاجِرَةٍ اِلاّ وَ تَلومُ نَفْسَها يَوْمَ الْقيامَةِ اِنْ عَمِلَت خَيرا كَيفَ لَم اَزِد و اِنْ عَمِلَت شَرّا قالَت: لَيتَنى كُنتُ قَصَّرْتُ؛
هيچ نيكوكار و بدكارى نيست، مگر اين كه در روز قيامت، خودش را سرزنش مى كند.اگر خيرى انجام داده باشد، مى گويد: چرا به آن نيفزودم و اگر شرّى مرتكب شده باشد،مى گويد: اى كاش مرتكب نمى شدم.
[بحارالأنوار، ج ۷، ص ۲۹]
♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️
May 11
May 11
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
امّت من چهار گروه هستند:
۱ ـ گروهى نماز مى خوانند، ولى در نمازشان سهل انگارند، «ويل» براى آنهاست، و «ويل» نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است، خداوند فرمود: «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلّينَ اَلَّذينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»[ ماعون، 4 و 5]
پس «ويل» براى نمازگزاران است، آنهايى كه در نمازشان سهل انگارند.
۲ ـ گروهى گاهى نماز مى خوانند و گاهى نمى خوانند، پس «غَىّ» مال آنهاست، و «غَىّ» نام يكى از طبقات پايين جهنّم است. خداوند متعال فرمود: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ اَضاعُوا الصَّلوةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيّا»[ مريم، 59.]
سپس جانشين آن مردم خداپرست قومى شدند كه نماز را ضايع كرده و از شهوات پيروى كردند، و اينها به زودى در «غَىّ» افكنده خواهند شد.
۳ ـ گروهى هيچ وقت نماز نمى خوانند، «سَقَر» براى آنهاست، «سَقَر» هم نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است كه خداوند متعال فرمود: «ماسَلَكَكُمْ فى سَقَرٍ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلّينَ»مدثر، ۴۲.
(اهل بهشت از اهل جهنّم سئوال مى كنند) چه چيزى شما را به «سَقَر» كشاند؟ در جواب مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم.
۴ ـ گروهى هميشه نماز مى خوانند، و در نمازشان خشوع دارند. خداوند متعال فرمود: «قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ اَلَّذينَ هُمْ فى صَلاتِهِمْ خاشِعُون»[ مؤمنون، 1 و 2.]
مؤمنان رستگار شدند، آنهائى كه در نمازشان با خشوع هستند.
[ المواعظ العدديه، باب چهارم، ص 122 ].
اميدواريم خداوند متعال همه ما را از گروه چهارم قرار دهد.
بخش اوّل:
جايگاه نماز در اسلام
اهميّت نماز
۱ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: اَوَّلُ مَا افْتَرَضَ اللّهُ عَلى اُمَّتى الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مايُرْفَعُ مِنْ اَعْمالِهِمُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مايُسْأَلْونَ عَنْهُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ. [ كنز العمال، ج 7، ح 18859 .]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: نخستين چيزى كه خداوند بر امّت من واجب كرد نمازهاى پنجگانه است، و نخستين عملى كه از آنان بالا برده مى شود، و از آنان سئوال مى شود همان نماز است.
نماز و پايه‌هاى دين
۲ عَنْ اَبى جَعْفَرٍ عليه السلام قالَ: بُنِىَ اْلاِسْلامُ عَلى خَمْسَةِ اَشْياءَ: عَلَى الصَّلاةِ، وَالزَّكوةِ وَالْحَجِّ، وَالصَّوْمِ وَالْوِلايَةِ. [ بحارالأنوار، ج 82، ص 234 .]
امام باقر عليه السلام فرمود: اسلام بر پنج چيز بنا شده است: نماز، زكات، حجّ، روزه و ولايت اهل بيت عليهم السلام.
مَثَل نـماز
۳ عَنْ اَبى جَعْفَرٍ عليه السلام قالَ: الصَّـلاةُ عَمُودُ الدّينِ، مَثَلُها كَمَثَلِ عَمُودِ الْفُسْطاطِ اِذا ثَبَتَ الْعَمُودُ ثَبَتَتِ الاَْوْتـادَ الاَْطْنابُ، وَ اِذا مـالَ الْعَمُـودُ وَانْكَـسَرَ لَـمْ يَثْبُتْ وَتَدٌ وَلاطَنَبٌ. [ بحار الانوار ، ج 82 ، ص 234 .]
امام باقر عليه السلام فرمود: نمـاز ستون دين است، مثل آن هـمانند ستون خـيمه است كه وقـتى اسـتوار باشد ميخـها و طنابها پابرجـاست، و هر گاه سـتون آن كـج و شكسته شود هيچكدام از آنها استوار نمى مانند.
نــماز موجب‌رستگارى
۴ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: خَمْـسُ صَلَواتٍ مَنْ حافَظَ عَلَيْهِنَّ كانَتْ لَهُ نُورا وَبُرْهانا وَنَجاةً يَـوْمَ الْقِيـامَةِ. [ كنز العمّال، ج 7، حديث 18862 .]
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه بر نمـازهاى پنجگانه محـافـظت و مـراقبت نمايد ايـن نـمازها براى او در قـيامت، نـور و وسيـله نجـات او خـواهد بود.
نــماز و نورانيت قلب
۵ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: صَـلاةُ الرَّجُـلِ نُـورٌ فى قَلْبِهِ فَمَنْ شـاءَ مِنْـكُمْ فَلْيُنَوِّرْ قَـلْبَهُ. [ همان، حديث 18973 .]
رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: نماز هركس، نورى در دل اوست، پس هر كس خواست، قلبش را نورانى كند.
نمازملاك قبولى اعمال
۶ قالَ الصّادِقُ عليه السلام: اَوَّلُ مايُحاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلاةُ، فَاِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ سائِرُ عَمَلِهِ، وَاِذا رُدَّتْ رُدَّ عَلَيْهِ سائِرُ عَمَلِهِ. [ وسائل الشيعه، ج 3، ص 22 .]
امام صادق عليه السلام فرمود: نـخسـتين چيزى كه از بنده حسـابرسى مى شود نماز است،پس اگر نمـاز پـذيرفته شد اعـمال ديـگرش نيز پـذيـرفته مى شـود، چـنانـچه نمـازش ردّ شـود بـقيّه اعـمال او هم قبول نخـواهد شـد.
نــماز و روش انبياء
۷ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: اَلصَّلاةُ مِنْ شَرايِعِ الدّينِ، وَفيها مَرْضاةُ الرَّبِّ عَزَّوَجَلَّ، فَهِىَ مِنْهاجُ الاَْنْبياءِ. [ بحارالأنوار، ج 82، 231 .]
پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله فرمود: نمـاز از آداب (اوليه) ديـن است، و آن مايه خـشنودى خدا، و راه و روش پـيامبران الهى است.
نــماز پرچم اسلام
۸ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: عَلَمُ الاِْسْلامِ الصَّلاةُ، فَمَنْ فَرَّغَ لَها قَلْبَهُ وَحافَظَ عَلَيْها بِحَدِّها وَوَقْتِها وَسُنَنِها فَهُوَ مَؤْمِنٌ. [ كنز العمّال، ج 7، حديث 18870 .]
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: نــماز، پـرچم اســلام اسـت، مـؤمن واقـعى، كـسى اسـت كـه دل بـه آن دهـد و مـراقـب حــدود و آداب و وقــت آن بـاشد.
📕📒📗📘📙📒📕
چهل حدیث « نماز »
مقـدمـه
«وَاَقِم الصَّلاةَ اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللّهِ اَكْبَرُ»[(عنكبوت، 45)]
نمـاز را بپادار، كه نماز انسان را از هر كار زشت و منكر باز مى دارد و ياد خدا بزرگتر است.
براى مقدمه چهل حديث نماز سخنى كاملتر و عميق تر و جالبتر از مطالبى كه در ابتداء باب نماز توضيح المسائل حضرت امام خمينى قدس سرهبنيانگذار جمهورى اسلامى ايران آمده بود به نظر نرسيد لذا آن را برگزيديم به اميد آنكه همه عاشقان اهل بيت عليهم السلام و آن عارف بزرگوار از كلمات دُررباز آنان توشه اى فراوان بردارند.
نماز مهمترين اعمال دينى است كه اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهاى ديگر هم قبول مى شود و اگر پذيرفته نشود اعمال ديگر هم قبول نمى شود. و همان طور كه اگر انسان شبانه روزى پنج نوبت در نهر آبى شستشو كند، چرك در بدنش نمى ماند نمازهاى پنجگانه هم انسان را از گناهان پاك مى كند. و سزاوار است كه انسان نماز را در اول وقت بخواند و كسى كه نماز را پست و سبك شمارد. مانند كسى است كه نماز نمى خواند، پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه به نماز اهميّت ندهد و آن را سبك شمارد سزاوار عذاب آخرت است. روزى حضرت در مسجد تشريف داشتند مردى وارد و مشغول نماز شد و ركوع و سجودش را كاملاً به جاى نياورد، حضرت فرمودند: اگر اين مرد در حالى كه نمازش اين طور است از دنيا برود، به دين من از دنيا نرفته است. پس انسان بايد مواظب باشد كه با عجله و شتابزدگى نماز نخواند و در حال نماز به ياد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد، و متوجه باشد كه با چه كسى سخن مى گويد و خود را در مقابل عظمت و بزرگى خداوند عالم بسيار پست و ناچيز ببيند و اگر انسان در موقع نماز كاملاً به اين مطلب توجه كند، از خود بى خبر مى شود، چنانكه در حال نماز تير را از پاى مبارك اميرالمؤمنين عليه السلام بيرون كشيدند و آن حضرت متوجه نشدند. و نيز بايد نمازگزار توبه و استغفار نمايد و گناهانى كه مانع قبول شدن نماز است، مانند حسد، كبر، غيبت، خوردن حرام، آشاميدن مسكرات و ندادن خمس و زكات بلكه هر معصيتى را ترك كند. و همچنين سزاوار است كارهايى كه ثواب نماز را كم مى كند به جا نياورد، مثلاً در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول به نماز نايستد، و در موقع نماز به آسمان نگاه نكند و نيز كارهايى كه ثواب نماز را زياد مى كند به جا آورد، مثلاً انگشترى عقيق به دست كند و لباس پاكيزه بپوشد و شانه و مسواك كند و خود را خوشبو نمايد.
مقدمه را با نقل حديث زيبايى از پيامبر گرامى صلي الله عليه و آله به پايان مى بريم:
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
امّت من چهار گروه هستند:
۱ ـ گروهى نماز مى خوانند، ولى در نمازشان سهل انگارند، «ويل» براى آنهاست، و «ويل» نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است، خداوند فرمود: «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلّينَ اَلَّذينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»[ ماعون، 4 و 5]
پس «ويل» براى نمازگزاران است، آنهايى كه در نمازشان سهل انگارند.
۲ ـ گروهى گاهى نماز مى خوانند و گاهى نمى خوانند، پس «غَىّ» مال آنهاست، و «غَىّ» نام يكى از طبقات پايين جهنّم است. خداوند متعال فرمود: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ اَضاعُوا الصَّلوةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيّا»[ مريم، 59.]
سپس جانشين آن مردم خداپرست قومى شدند كه نماز را ضايع كرده و از شهوات پيروى كردند، و اينها به زودى در «غَىّ» افكنده خواهند شد.
۳ ـ گروهى هيچ وقت نماز نمى خوانند، «سَقَر» براى آنهاست، «سَقَر» هم نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است كه خداوند متعال فرمود: «ماسَلَكَكُمْ فى سَقَرٍ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلّينَ»مدثر، ۴۲.
(اهل بهشت از اهل جهنّم سئوال مى كنند) چه چيزى شما را به «سَقَر» كشاند؟ در جواب مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم.
۴ ـ گروهى هميشه نماز مى خوانند، و در نمازشان خشوع دارند. خداوند متعال فرمود: «قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ اَلَّذينَ هُمْ فى صَلاتِهِمْ خاشِعُون»[ مؤمنون، 1 و 2.]
مؤمنان رستگار شدند، آنهائى كه در نمازشان با خشوع هستند.
[ المواعظ العدديه، باب چهارم، ص 122 ].
اميدواريم خداوند متعال همه ما را از گروه چهارم قرار دهد.
بخش اوّل:
جايگاه نماز در اسلام
اهميّت نماز
۱ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: اَوَّلُ مَا افْتَرَضَ اللّهُ عَلى اُمَّتى الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مايُرْفَعُ مِنْ اَعْمالِهِمُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مايُسْأَلْونَ عَنْهُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ. [ كنز العمال، ج 7، ح 18859 .]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: نخستين چيزى كه خداوند بر امّت من واجب كرد نمازهاى پنجگانه است، و نخستين عملى كه از آنان بالا برده مى شود، و از آنان سئوال مى شود همان نماز است.
اهميّت نـماز
۱۳ قالَ النَّبِىُّ صلي الله عليه و آله: ما مِنْ صَـلاةٍ يَحْضُرُ وَقْتُـها اِلاّ نـادى مَلَكٌ بَيْنَ يَـدَىِ النّـاسِ (اَيـُّهَا النّاسُ) قُومُوا اِلى نيرانِكُمُ الَّتى اَوْقَدْتُمُوها عَلى ظُهُورِكُمْ فَاَ?ْفَئُوها بِصَلاتِكُمْ. [ بحارالأنوار، ج 82، ص 209 .]
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: هيچ گاه وقت نماز نمى رسد مگر اينكه فرشته اى در ميان مردم ندا مى دهد كه: اى مردم بپاخيزيد و با نماز خود آتشهائى را كه برافروخته ايد خاموش كنيد.📕📕📕📕
نماز و پايه‌هاى دين
۲ عَنْ اَبى جَعْفَرٍ عليه السلام قالَ: بُنِىَ اْلاِسْلامُ عَلى خَمْسَةِ اَشْياءَ: عَلَى الصَّلاةِ، وَالزَّكوةِ وَالْحَجِّ، وَالصَّوْمِ وَالْوِلايَةِ. [ بحارالأنوار، ج 82، ص 234 .]
امام باقر عليه السلام فرمود: اسلام بر پنج چيز بنا شده است: نماز، زكات، حجّ، روزه و ولايت اهل بيت عليهم السلام.
مَثَل نـماز
۳ عَنْ اَبى جَعْفَرٍ عليه السلام قالَ: الصَّـلاةُ عَمُودُ الدّينِ، مَثَلُها كَمَثَلِ عَمُودِ الْفُسْطاطِ اِذا ثَبَتَ الْعَمُودُ ثَبَتَتِ الاَْوْتـادَ الاَْطْنابُ، وَ اِذا مـالَ الْعَمُـودُ وَانْكَـسَرَ لَـمْ يَثْبُتْ وَتَدٌ وَلاطَنَبٌ. [ بحار الانوار ، ج 82 ، ص 234 .]
امام باقر عليه السلام فرمود: نمـاز ستون دين است، مثل آن هـمانند ستون خـيمه است كه وقـتى اسـتوار باشد ميخـها و طنابها پابرجـاست، و هر گاه سـتون آن كـج و شكسته شود هيچكدام از آنها استوار نمى مانند.
نــماز موجب‌رستگارى
۴ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: خَمْـسُ صَلَواتٍ مَنْ حافَظَ عَلَيْهِنَّ كانَتْ لَهُ نُورا وَبُرْهانا وَنَجاةً يَـوْمَ الْقِيـامَةِ. [ كنز العمّال، ج 7، حديث 18862 .]
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه بر نمـازهاى پنجگانه محـافـظت و مـراقبت نمايد ايـن نـمازها براى او در قـيامت، نـور و وسيـله نجـات او خـواهد بود.
نــماز و نورانيت قلب
۵ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: صَـلاةُ الرَّجُـلِ نُـورٌ فى قَلْبِهِ فَمَنْ شـاءَ مِنْـكُمْ فَلْيُنَوِّرْ قَـلْبَهُ. [ همان، حديث 18973 .]
رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: نماز هركس، نورى در دل اوست، پس هر كس خواست، قلبش را نورانى كند.
نمازملاك قبولى اعمال
۶ قالَ الصّادِقُ عليه السلام: اَوَّلُ مايُحاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلاةُ، فَاِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ سائِرُ عَمَلِهِ، وَاِذا رُدَّتْ رُدَّ عَلَيْهِ سائِرُ عَمَلِهِ. [ وسائل الشيعه، ج 3، ص 22 .]
امام صادق عليه السلام فرمود: نـخسـتين چيزى كه از بنده حسـابرسى مى شود نماز است،پس اگر نمـاز پـذيرفته شد اعـمال ديـگرش نيز پـذيـرفته مى شـود، چـنانـچه نمـازش ردّ شـود بـقيّه اعـمال او هم قبول نخـواهد شـد.
نــماز و روش انبياء
۷ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: اَلصَّلاةُ مِنْ شَرايِعِ الدّينِ، وَفيها مَرْضاةُ الرَّبِّ عَزَّوَجَلَّ، فَهِىَ مِنْهاجُ الاَْنْبياءِ. [ بحارالأنوار، ج 82، 231 .]
پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله فرمود: نمـاز از آداب (اوليه) ديـن است، و آن مايه خـشنودى خدا، و راه و روش پـيامبران الهى است.
نــماز پرچم اسلام
۸ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: عَلَمُ الاِْسْلامِ الصَّلاةُ، فَمَنْ فَرَّغَ لَها قَلْبَهُ وَحافَظَ عَلَيْها بِحَدِّها وَوَقْتِها وَسُنَنِها فَهُوَ مَؤْمِنٌ. [ كنز العمّال، ج 7، حديث 18870 .]
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: نــماز، پـرچم اســلام اسـت، مـؤمن واقـعى، كـسى اسـت كـه دل بـه آن دهـد و مـراقـب حــدود و آداب و وقــت آن بـاشد.
نماز و كارآئى آن
۹ قالَ الصّادِقُ عليه السلام: اِنَّ مَلَكَ الْمَوْتِ يَدْفَعُ الشَّيْطانَ عَنِ الْمُحافِظِ عَلَى الصَّلاةِ وَيُلَقِّنُهُ شَهادَةَ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، وَاَنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّهِ فى تِلْكَ الْحالَةِ الْعَظيمَةِ. [ وسائل الشيعه، ج 3، ص 19 .]
امام صادق عليه السلام فرمود: فرشته مرگ، شيطان را از كسى كه مراقب نماز است دور مى كند، و شهادت بر وحدانيّت خدا، و رسالت پيامبر را در هنگام هولناك مرگ به او تلقين مى كند.
نماز و فرزندان
۱۰ قالَ الْباقِرُ عليه السلام: اِنّا نَأْمُرُ صِبْيانَنا بِالصَّلاةِ اِذا كانُوا بَنى خَمْسَ سِنينَ، فَمُرُوا صِبْيانَكُمْ بِالصَّلاةِ اِذا كانُوا بَنى سَبْعَ سِنينَ. [ وسائل الشيعه، ج3، ص 12 .]
امام باقر عليه السلام فرمود: هنگامى كه فرزندان ما پنج ساله شدند دستور مى دهيم نماز بخوانند، پس شما هم وقتى فرزندانتان به هفت سالگى رسيدند آنها را به نماز دستور دهيد.
بخش دوّم:
اهميت و فضيلت نماز
ارزش نـماز
۱۱ قالَ الصّادِقُ عليه السلام: صَلاةُ فَريضَةٍ خَيْرٌ مِنْ عِشْرينَ حَجَّةٍ وَحَجَّةٌ خَيْرٌ مِنْ بَيْتٍ مَمْلُوٍّ ذَهَباً يُتَصَدَّقُ مِنْهُ حَتّى يَفْنى . [ بحارالأنوار، ج 82، 227 .]
امام صادق عليه السلام فرمود: يك نماز واجب از بيست حجّ بهتر است، ويك حجّ از صدقه دادن خانه اى پر از طلا بهتر است، آنگونه كه آن را صدقه دهند تا آنكه چيزى در آن نماند.
بـرترى نـماز
۱۲ قالَ اَميرُالْمُؤْمِنينَ عليه السلام: اُوصيكُمْ بِالصَّلاةِ وَحِفْظِها، فَاِنَّها خَيْرُالْعَمَلِ وَهِىَ عَمُودُ دينِكُمْ. [ بحارالأنوار، ج 82، ص 209 .]
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش مى كنم چونكه نماز برترين عمل و ستون دين شماست.
چهل حدیث « نماز »
مقـدمـه
«وَاَقِم الصَّلاةَ اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللّهِ اَكْبَرُ»[(عنكبوت، 45)]
نمـاز را بپادار، كه نماز انسان را از هر كار زشت و منكر باز مى دارد و ياد خدا بزرگتر است.
براى مقدمه چهل حديث نماز سخنى كاملتر و عميق تر و جالبتر از مطالبى كه در ابتداء باب نماز توضيح المسائل حضرت امام خمينى قدس سرهبنيانگذار جمهورى اسلامى ايران آمده بود به نظر نرسيد لذا آن را برگزيديم به اميد آنكه همه عاشقان اهل بيت عليهم السلام و آن عارف بزرگوار از كلمات دُررباز آنان توشه اى فراوان بردارند.
نماز مهمترين اعمال دينى است كه اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهاى ديگر هم قبول مى شود و اگر پذيرفته نشود اعمال ديگر هم قبول نمى شود. و همان طور كه اگر انسان شبانه روزى پنج نوبت در نهر آبى شستشو كند، چرك در بدنش نمى ماند نمازهاى پنجگانه هم انسان را از گناهان پاك مى كند. و سزاوار است كه انسان نماز را در اول وقت بخواند و كسى كه نماز را پست و سبك شمارد. مانند كسى است كه نماز نمى خواند، پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه به نماز اهميّت ندهد و آن را سبك شمارد سزاوار عذاب آخرت است. روزى حضرت در مسجد تشريف داشتند مردى وارد و مشغول نماز شد و ركوع و سجودش را كاملاً به جاى نياورد، حضرت فرمودند: اگر اين مرد در حالى كه نمازش اين طور است از دنيا برود، به دين من از دنيا نرفته است. پس انسان بايد مواظب باشد كه با عجله و شتابزدگى نماز نخواند و در حال نماز به ياد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد، و متوجه باشد كه با چه كسى سخن مى گويد و خود را در مقابل عظمت و بزرگى خداوند عالم بسيار پست و ناچيز ببيند و اگر انسان در موقع نماز كاملاً به اين مطلب توجه كند، از خود بى خبر مى شود، چنانكه در حال نماز تير را از پاى مبارك اميرالمؤمنين عليه السلام بيرون كشيدند و آن حضرت متوجه نشدند. و نيز بايد نمازگزار توبه و استغفار نمايد و گناهانى كه مانع قبول شدن نماز است، مانند حسد، كبر، غيبت، خوردن حرام، آشاميدن مسكرات و ندادن خمس و زكات بلكه هر معصيتى را ترك كند. و همچنين سزاوار است كارهايى كه ثواب نماز را كم مى كند به جا نياورد، مثلاً در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول به نماز نايستد، و در موقع نماز به آسمان نگاه نكند و نيز كارهايى كه ثواب نماز را زياد مى كند به جا آورد، مثلاً انگشترى عقيق به دست كند و لباس پاكيزه بپوشد و شانه و مسواك كند و خود را خوشبو نمايد.
مقدمه را با نقل حديث زيبايى از پيامبر گرامى صلي الله عليه و آله به پايان مى بريم:
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
امّت من چهار گروه هستند:
۱ ـ گروهى نماز مى خوانند، ولى در نمازشان سهل انگارند، «ويل» براى آنهاست، و «ويل» نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است، خداوند فرمود: «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلّينَ اَلَّذينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»[ ماعون، 4 و 5]
پس «ويل» براى نمازگزاران است، آنهايى كه در نمازشان سهل انگارند.
۲ ـ گروهى گاهى نماز مى خوانند و گاهى نمى خوانند، پس «غَىّ» مال آنهاست، و «غَىّ» نام يكى از طبقات پايين جهنّم است. خداوند متعال فرمود: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ اَضاعُوا الصَّلوةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيّا»[ مريم، 59.]
سپس جانشين آن مردم خداپرست قومى شدند كه نماز را ضايع كرده و از شهوات پيروى كردند، و اينها به زودى در «غَىّ» افكنده خواهند شد.
۳ ـ گروهى هيچ وقت نماز نمى خوانند، «سَقَر» براى آنهاست، «سَقَر» هم نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است كه خداوند متعال فرمود: «ماسَلَكَكُمْ فى سَقَرٍ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلّينَ»مدثر، ۴۲.
(اهل بهشت از اهل جهنّم سئوال مى كنند) چه چيزى شما را به «سَقَر» كشاند؟ در جواب مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم.
۴ ـ گروهى هميشه نماز مى خوانند، و در نمازشان خشوع دارند. خداوند متعال فرمود: «قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ اَلَّذينَ هُمْ فى صَلاتِهِمْ خاشِعُون»[ مؤمنون، 1 و 2.]
مؤمنان رستگار شدند، آنهائى كه در نمازشان با خشوع هستند.
[ المواعظ العدديه، باب چهارم، ص 122 ].
اميدواريم خداوند متعال همه ما را از گروه چهارم قرار دهد.
بخش اوّل:
جايگاه نماز در اسلام
اهميّت نماز
۱ قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: اَوَّلُ مَا افْتَرَضَ اللّهُ عَلى اُمَّتى الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مايُرْفَعُ مِنْ اَعْمالِهِمُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مايُسْأَلْونَ عَنْهُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ. [ كنز العمال، ج 7، ح 18859 .]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: نخستين چيزى كه خداوند بر امّت من واجب كرد نمازهاى پنجگانه است، و نخستين عملى كه از آنان بالا برده مى شود، و از آنان سئوال مى شود همان نماز است.