آیات بامداد دوشنبه : #قرآن . سوره شورى : وَ الَّذِينَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَيْنَهُمْ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ «38» و كسانى كه دعوت پروردگارشان را اجابت كرده و نماز را بر پا داشته و كارشان با #مشورت ميانشان انجام مى‏گيرد و از آنچه روزيشان داده‏ايم #انفاق مى‏كنند. سوره شورى : وَ الَّذِينَ إِذا أَصابَهُمُ الْبَغْيُ هُمْ يَنْتَصِرُونَ «39» و كسانى كه هرگاه به آنان ستمى رسد (تسليم نمى‏شوند و) يارى مى‏طلبند. نكته‏ها: طلحه و زبير به حضرت على عليه السلام گفتند: ما به شرطى با تو هستيم كه در هر كار با ما مشورت كنى، زيرا حساب ما از ديگران جداست، حضرت فرمودند: «نظرت فى كتاب الله و سنة رسوله فامضيت ما دلانى عليه و اتبعته و لم احتج الى آرائكما فيه و لا رأى غيركما و لو وقع حكم ليس فى كتاب الله بيانه و لا فى السنة برهانه و احتيج الى المشاورة فيه لشاورتكما فيه» ! من در كتاب خدا و سنّت رسول او نگاه مى‏كنم هر چه بود پيروى مى‏كنم و نيازى به رأى و مشورت شما و ديگران ندارم ولى هرگاه امرى بود كه در كتاب و سنّت برهانى بر آن نداشتم و نياز به مشورت بود با شما مشورت خواهم كرد ! در آيه 38، نظام شورى‏ براى اداره امور جامعه مورد تأكيد قرار گرفته و به همين جهت اين سوره #شورى نام گرفته است. ما نيز به همين مناسبت، بخشى از روايات در باب مشورت و شورى را در اينجا مى‏آوريم. «شاور العلماء الصالحين» با دانشمندان وارسته مشورت كن. «و اجعل مشورتك من يخاف الله» در مشورت خود كسانى را قرار ده كه خدا ترس باشند. «شاور المتقين الذين يؤثرون الآخرة على الدنيا» با اهل تقوى كه معاد را بر معاش ترجيح‏ مى‏دهند مشورت نما. «خير من شاورت ذوى النهى و العلم و اولوا التجارب و الحزم» با عقلايى كه داراى علم و تجربه هستند مشورت كن. «لا تدخلن فى مشورتك بخيلا و لا جبانا و لا حريصا» با افراد بخيل و ترسو و حريص مشورت مكن. «رأى الرجل على قدر تجربته» ارزش هر رأى به مقدار تجربه صاحب رأى است. «أن يكون حرا متدينا صديقا و ان تطلعه على سرك» با افرادى مشورت كن كه راستگو باشند و وابستگى نداشته باشند و او را بر راز خود آگاه كن تا بتواند رأى جامع و كامل ارائه دهد. «مشاورة العاقل الناصح رشد و يمن و توفاق من الله» در مشورت با عاقل خيرخواه رشد و بركت و توفيق الهى است. شاور فى امورك من فيه خمس خصال ... در كارهاى خود با كسى مشورت كن كه در او پنج خصلت باشد: عقل، علم، تجربه، خيرخواهى و تقوا. سؤال: آيا مشورت پيامبر با مردم جنبه ظاهرى داشت؟ پاسخ: هرگز، زيرا اگر مشورت مى‏فرمود و خلاف آن را انجام مى‏داد نه تنها به امّت احترام نگذاشته بود، بلكه به نوعى روح آنان را جريحه‏دار مى‏كرد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در جنگ‏هاى بدر، احد، خندق، حديبيه، جنگ با بنى‏قريظه و بنى‏نظير و فتح مكّه و جنگ تبوك با مسلمانان مشورت فرمود. #مشورت در مسائلى است كه مربوط به مردم باشد، ولى در امورى كه مربوط به خداوند است نظير بعثت، امامت و عبادت، جاى مشورت نيست. نماز پيمان الهى است، «الصلاة عهد الله» عهد خدا را بايد انجام داد و نيازى به مشورت ندارد. امامت و رهبرى امّت نيز عهد الهى است، زيرا همين كه حضرت ابراهيم از خداوند درخواست كرد كه نسل او رهبر جامعه شود، خداوند فرمود : #رهبرى و امامت پيمان و عهد من است و سپردن آن مربوط به‏ گزينش من است نه دعاى تو و اگر از شخصى ظلمى سربزند لايق رهبرى نيست، «لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» پس در رهبرى امّت، بايد تسليم او باشيم، چنانكه قرآن مى‏فرمايد: «إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً» امامت به انتخاب من است. پيام‏ها: 1- شيفتگان نماز و انفاق، از نعمت‏هاى برتر و ابدى قيامت برخوردارند. ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَ أَبْقى‏ ... وَ الَّذِينَ اسْتَجابُوا ... 2- توجّه به ربوبيّت خداوند سبب شيفتگى انسان نسبت به انجام دستورات است. «اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ» 3- اجابت دعوت خدا، بايد با عمل باشد نه ادّعا. اسْتَجابُوا ... أَقامُوا 4- غرائز را كنترل و موانع را برطرف كنيم تا راه بندگى خدا باز شود. «يَجْتَنِبُونَ‏- يَغْفِرُونَ‏- اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ» 5- مؤمن استبداد ندارد، اهل انزوا نيست و به رأى ديگران احترام مى‏گذارد. «وَ أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَيْنَهُمْ» 6- آنچه مورد سفارش است، #اقامه نماز است نه فقط خواندن نماز. (يعنى انجام باشكوه نماز با تمام شرايط) «أَقامُوا الصَّلاةَ» 7- حساب #نماز از ساير عبادات جداست. (با اينكه نماز جزو امور موجب‏ استجابت ربّ است، ولى نام آن جداگانه آمده است.) «اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ» 8- شورى و مشورت، مربوط به امور #اجتماعى مردم است، نه احكام و دستورات دينى. «أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَيْنَهُمْ» 9- از بيگانگان نظريه نخواهيد. «بَيْنَهُمْ»

آیه بامداد پنجشنبه : #قرآن . سوره جاثيه‏ : وَ تَرى‏ كُلَّ أُمَّةٍ جاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعى‏ إِلى‏ كِتابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «28» . (در روز #رستاخيز) هر امّتى را به زانو در آمده مى ‏بينى، در حالى كه هر امتى به سوى كتابش (براى دادرسى) فراخوانده شده است. امروز آنچه را #عمل مى‏ كرديد دريافت خواهيد كرد. . نكته‏ ها: «جاثِيَةً» به معناى نشستن روى #زانو، به هنگام ترس و وحشت يا فروتنى و تسليم است. . قرآن براى انسان در قيامت سه نوع #كتاب معرّفى كرده است: الف) براى هر فرد كتابى است كه كارهاى #شخصى او در آن ثبت است. «وَ كُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ كِتاباً يَلْقاهُ مَنْشُوراً» ما عمل هر انسانى را به گردنش مى‏آويزيم و روز قيامت آن را به صورت كتابى در برابرش مى‏گشاييم و به او خطاب مى‏شود كتاب خود را بخوان. «اقْرَأْ كِتابَكَ» ب) براى هر امّتى نيز كتابى است كه امور #اجتماعى در آن ثبت است، چنانكه در اين آيه مى‏فرمايد: «كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعى‏ إِلى‏ كِتابِهَا» ج) تمام امّت‏ها نيز يك كتاب دارند كه همه چيز و همه كس در آن ثبت است. «وَ وُضِعَ الْكِتابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ» پيام‏ها: 1- هول و هراس قيامت همه را زمين ‏گير مى‏كند. «كُلَّ أُمَّةٍ جاثِيَةً» 2- معاد جسمانى است. «جاثِيَةً» 3- نظام هستى حساب و كتاب و ثبت و ضبط دارد و كار قيامت بر اساس پرونده‏ و گواه است. «تُدْعى‏ إِلى‏ كِتابِهَا» 4- جزاى هر شخصى در قيامت، بر اساس #عملكرد او در دنياست. «الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»

آیه بامداد چهارشنبه : #قرآن . سوره احقاف‏ : وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلى‏ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ «29» . و آنگاه كه گروهى از #جن را به سوى تو روانه ساختيم تا قرآن را بشنوند، پس چون نزد آن حاضر شدند، گفتند: خاموش باشيد! (و گوش فرا دهيد) پس چون (شنيدن آيات) به انجام رسيد، به سوى #قوم خود باز گشتند تا آنان را هشدار دهند. . نكته ‏ها: آشنايى با قرآن، بينش و افق ديد خردمندان را باز و وسيع مى‏كند. قرآن مى‏گويد: موجود صاحب شعور و اراده تنها انسان نيست، بلكه موجود ديگرى مثل جنّ، با داشتن همان‏ شرايط، توان بيشترى دارند. شايد در اين آيه تعريضى به انسان‏هاى مشرك و منحرف باشد كه خود را عقل كل مى‏دانند كه اگر شما با شنيدن اين همه آيات ايمان نياورديد، امّا جنّيان با شنيدن چند آيه، هم ايمان آوردند و هم مبلّغ آن شدند. پيام‏ها: 1- آنجا كه خداوند اراده كند، مسير حركت‏ها عوض مى‏شود. «صَرَّفْنَا» 2- جن همانند انسان داراى #عقل و تكليف و مسئوليّت و قدرت انتخاب و ارشاد همنوع خود است. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‏ ... 3- جن نيز مى‏فهمد كه به هنگام استماع قرآن، بايد سكوت كرد. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‏ ... قالُوا أَنْصِتُوا 4- پس از شناخت حق، حركت لازم است. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‏ ... وَلَّوْا إِلى‏ قَوْمِهِمْ‏ 5- در تبليغ بايد از آشنايان و نزديكان شروع كرد. «إِلى‏ قَوْمِهِمْ» 6- هر جا استعداد و آمادگى باشد، چند آيه و چند #تذكر كارساز است. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‏ ... وَلَّوْا إِلى‏ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ‏ 7- جن نيز داراى زندگى #اجتماعى است. نَفَراً مِنَ الْجِنِ‏ ... وَلَّوْا إِلى‏ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ‏

آیات بامداد یکشنبه : #قرآن . سوره فتح : لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَ أَثابَهُمْ فَتْحاً قَرِيباً «18» . همانا خداوند از مؤمنان #راضى شد، آنگاه كه (در #حديبيه) زير آن #درخت با تو بيعت كردند، پس خداوند آنچه را در دل‏هايشان (از ايمان و صداقت) بود، دانست، بنابراين آرامش را بر آنان نازل كرد و #پيروزى نزديكى را #پاداش آنان قرار داد. . سوره فتح : وَ مَغانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَها وَ كانَ اللَّهُ عَزِيزاً حَكِيماً «19» . و غنايم بسيارى كه به چنگ خواهند آورد، و خداوند عزيز و حكيم است. . نكته ‏ها: رسم چنين بوده كه پس از آنكه قرارداد و #معامله ‏اى صورت مى‏گرفت، دو طرف قرارداد و معامله با يكديگر دست مى‏ دادند كه به آن #بيعت مى‏گفتند، امّا پس از آن به هر نوع توافق و تعهّد و پذيرش #پيمانى كه با دست دادن اعلان موافقت مى‏شود، بيعت گفته شده است. . بيعت، يك تعهد شرعى است كه وفاى به آن لازم و شكستن آن حرام است و عقاب دارد. . بيعت مردم با پيامبر و امام، منافاتى با تعيين و #نصب آنان از سوى خدا ندارد. زيرا خداوند، پيامبر يا امام را تعيين مى‏كند و مردم براى اعلام اطاعت خود، با او بيعت مى‏كنند. . مراد از «الشَّجَرَةِ» درختى است در منطقه حديبيّه كه مردم پاى آن #درخت با پيامبر بيعت كردند و اين بيعت، به دليل اعلام رضايت خداوند از بيعت كنندگان‏ «رَضِيَ اللَّهُ»، «بيعت #رضوان» نام گرفت. . پيام‏ها: 1- ايمانى مورد رضايت خداوند است كه همراه با وفادارى نسبت به پيامبرش باشد. «لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبايِعُونَكَ» 2- دين از سياست جدا نيست. رضايت خداوند از مؤمنانى است كه در مسائل #اجتماعى و سياسى با پيامبرشان بيعت نمايند. رَضِيَ اللَّهُ‏ ... إِذْ يُبايِعُونَكَ‏ 3- براى ثبت حوادث مهم، نام بردن از نشانه لازم است. «يُبايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ» 4- الطاف الهى، مخصوص كسانى است كه برخوردهايشان از سر اخلاص و صداقت باشد. فَعَلِمَ ما فِي قُلُوبِهِمْ‏ ... فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ‏ 5- #آرامش، هديه ‏اى الهى است كه از طرف خدا، تنها بر مؤمنان نازل مى‏شود. «فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ» 6- نيّت خالص و صادقانه، منافاتى با كاميابى‏ هاى مادّى ندارد. فَعَلِمَ ما فِي قُلُوبِهِمْ‏ ... وَ مَغانِمَ كَثِيرَةً 7- وفادارى نسبت به فرستاده الهى، رمز دريافت الطاف دنيوى و اخروى است. رَضِيَ اللَّهُ‏ ... فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ ... وَ مَغانِمَ كَثِيرَةً 8- نعمت‏هاى معنوى، بالاتر از نعمت‏هاى مادّى است. ابتدا فرمود: «رَضِيَ اللَّهُ‏- فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ» و سپس فرمود: «وَ مَغانِمَ كَثِيرَةً» 9- يك حركت خالصانه از انسان، الطاف متعدّد الهى را در پى دارد. يُبايِعُونَكَ‏- فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ ... وَ أَثابَهُمْ‏ ... وَ مَغانِمَ‏ 10- آرامش، مقدّمه پيروزى است. فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ ... وَ أَثابَهُمْ فَتْحاً 11- پيروزى‏ها را از لطف خداوند بدانيم. «أَثابَهُمْ فَتْحاً» چنانكه در آيه اول اين سوره خوانديم: «إِنَّا فَتَحْنا لَكَ» 12- اگر جهت رضاى خداوند تلاش كنيم و با وفادارى به پيامبرش خود را مستعد و لايق سازيم، وعده‏ هاى خداوند حكيمانه و بر اعطاى وعده ‏ها، قادر است. «كانَ اللَّهُ عَزِيزاً حَكِيماً»

آیه بامداد پنجشنبه : #قرآن . سوره حجرات : بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏ به نام خداوند بخشنده‏ى مهربان. . سوره حجرات : يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ «1» . اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد! (در هيچ كارى) بر (حكم) خدا و پيامبر او #پيشى نگيريد و از خداوند پروا كنيد، كه خداوند شنوا و دانا است. . نكته‏ ها: سه سوره‏ى مائده، حجرات و ممتحنه كه درباره مسائل حكومتى و #اجتماعى است، با جمله‏ى‏ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» شروع شده است. . در آغاز سوره‏ى مائده مى‏خوانيم: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد! به پيمان‏هاى خود وفادار باشيد و در سوره‏ى ممتحنه مى‏خوانيم: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَ عَدُوَّكُمْ أَوْلِياءَ» اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد! دشمن من و دشمن خود را #سرپرست خود قرار ندهيد و در اين سوره مى‏خوانيم: اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد! بر حكم خدا و رسول پيشى نگيريد. . اين آيه مى‏خواهد مؤمنان را همچون فرشتگان تربيت كند، زيرا قرآن درباره‏ى آنها مى‏فرمايد: در سخن بر خدا سبقت نمى‏گيرند و تنها طبق دستور او عمل مى‏كنند. «لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ» . قرآن، موارد تقدّم و پيشى گرفتن بر پيامبر را بيان نكرده است تا شامل نهى از انواع پيش‏ افتادن‏ها در امور عقيدتى، اجتماعى، سياسى، اقتصادى و غير آن در گفتار وكردار گردد. . خداوند از تقدّم بر #رهبر جامعه اسلامى به شدّت نهى نموده است، زيرا كسى كه در كارهايش از خدا و پيامبر پيشى مى‏گيرد، در مديريّت نظام اسلامى خلل وارد كرده و جامعه را به هرج ومرج مى‏كشاند و در حقيقت نظام قانون‏گذارى را بازيچه تمايلات خود قرار مى‏دهد. . عمل به اين آيه، جلوى بسيارى از خطاها را مى‏گيرد. زيرا گاهى خواسته‏ى مردم، پيروى انسان از حدس و تخمين يا ميل به ابتكار ونوآورى و يا قضاوت عجولانه و يا گمان آزادانديشى، انسان را وادار به گفتن، نوشتن و يا گرفتن تصميماتى مى‏كند كه ناخودآگاه از خواسته‏ى خدا و رسول جلو مى‏افتد. همان گونه كه گروهى به گمان عبادت، قاطعيّت، انقلابى بودن و زهد و ساده زيستى، از خدا و رسول پيشى گرفتند و به قول معروف كاسه‏ى داغ‏تر از آش شدند. . پذيرش و عمل به آن دسته از آداب و عادات و رسوم اجتماعى و يا مقرّرات و قوانين بشرى كه ريشه در قرآن و حديث ندارد و برخاسته از عقل و فطرت نيست، نوعى پيش افتادن از خدا و رسول است. . پيام‏ها: 1- پيش از درخواست و دستور به كارى، بايد ابتدا زمينه ‏هاى روانى پذيرش را در مخاطب ايجاد كرد. جمله‏ى‏ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» به مؤمنان شخصيّت مى‏دهد و رابطه‏ى آنان با خدا را كه زمينه‏ى انجام دستور است، بيان مى‏كند. 2- از آنجا كه فرمان پيش نيفتادن از خدا و رسول، فرمان ادب است، خود اين آيه نيز مخاطب را با ادب ويژه صدا مى‏زند. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... 3- حرام كردنِ حلال خداوند و يا حلال كردن حرام‏ها، نوعى پيشى گرفتن بر خدا و رسول است. لا تُقَدِّمُوا ... 4- هرگونه #بدعت و جعل قانون در برابر قانون الهى ممنوع است. لا تُقَدِّمُوا ... 5- سرچشمه‏ى #قانون و رفتار ما بايد قرآن و سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله باشد. «لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» 6- حكم رسول، حكم خداست و بى‏ احترامى به او بى ‏احترامى به خداست. «لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» 7- پيشى گرفتن از خدا و رسول، بى‏ تقوايى است. لا تُقَدِّمُوا ... وَ اتَّقُوا 8- براى انجام تكاليف، دو اهرم ايمان و تقوا لازم است. آمَنُوا ... وَ اتَّقُوا 9- التزام عملى بايد همراه با تقواى درونى باشد. لا تُقَدِّمُوا ... وَ اتَّقُوا اللَّهَ‏ 10- كسانى كه به خاطر سليقه‏هاى شخصى يا آداب اجتماعى، بر خدا و رسولش پيشى مى‏گيرند، از ايمان و تقوا دور شده ‏اند. لا تُقَدِّمُوا ... وَ اتَّقُوا 11- تندروى‏هاى خود را توجيه نكنيم. لا تُقَدِّمُوا ... إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ‏ 12- ايمان به حضور و آگاهى خداوند، زمينه پرهيز و خداترسى مى‏گردد. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»