تاریخچه حرم در قرن دوازدهم هجری: با تسلط دوباره عراق توسط عثمانی ها ، حسن پاشا توجه ویژه ی به حرم حسینی نمود او طی سال های ۱۱۲۷ تا ۱۱۲۹ق تعمیراتی در حرم انجام داد، تجدید و بازسازی نهر حسینی و همچنین تعمیر بارگاه و ساخت کاروانسرای بزرگی در شهر کربلا از دیگر اقدامات او بشمار می آید. همچنین بعدها به دستور حاکمان عثمانی، صندوق روی قبر امام حسین (ع) که در حمله وهابی ها به کربلا آسیب دیده بود، در سال ۱۲۱۹ تعمیر و اصلاح گردید. در روزگار نادرشاه افشار نیز همسر وی به نام گوهرشاه خانم که دختر شاه سلطان حسین بود مبالغ هنگفتی (بیست هزار نادری) برای تعمیر و تزیین حرم در نظر گرفته شد( بغیه النبلا ص۷۶) https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422

تحلیل سوم در گزارش ۱۵( قسمت اول) : موقعیت جغرافیایی قیام مسلم بن عقیل (ع) . این بحث برای اولین بار در مباحث عاشورا پژوهی مطرح میشه لذا خواهشمندم این بحث رو در کنار مباحث دیگه با دقت پیگیری کنید

در زمان احداث شهر کوفه ، مسجد این شهر نقش محوری برای ساختن دیگر اماکن شهر ایفا نمود ، تعیین مسجد جامع، اولین اقدام برای برپایی این شهرِدرآغاز نظامی بوده است ، هرچند برخی قدمت این مسجد را تا زمان حضرت آدم (ع)باز می گردانند( تاریخ کوفه ص۳۲)در ابتدا میان مسجد و قصر در حدود 108متر{200زراع}فاصله برقرار بود و قصر در جنوب شرقی مسجد بنا گردید ،بعدها مسجد وقصر توسط سعد بن ابی وقاص به همدیگر متصل شدند، از طرف دیگر، بازار کوفه در شرق مسجد قرار داشت که تا سَردر شمالی قصر امتداد می یافت ، به دلیل اینکه در گزارش های موجود سعد بن ابی وقاص درقصر از سرو صداهای بازار در زحمت بود( تاریخ طبری ج۴ص۴۷)بنابراین ، باید حضور اصناف گوناگون حواشی مسجد و قصر را پر کرده باشد، و محوطه بزرگی که برای بازار تعیین شده بود در کنار مسجد و قصر قرار داشت ، از جهت دیگر در گزارش ابو مخنف آمده است که بازارها در عهد مختار به هیچ وجه شکل ساختمانی نداشته اند( همان ج۶ص۱۰۶) کاسب ها با زدن سایبانی خود را از آفتاب و باران محفوظ نگه می داشتند، عدم وجود ساختمان در بازار،امکان استفاده از بازار را برای اقدامات نظامی تشدید می کرده است ، احتمالا در تعیین محدوده قصر ، مسجد و بازار توسط استاد هشام جعیط اشتباهی صورت گرفته باشد ، ایشان بر این باور است که قصر در جنوب شرقی مسجد بنا شده و بازار کوفه در شرق مسجد بوده که تا سردر شمالی قصر امتداد داشته است( کوفه پیدایش شهرهای اسلامی ص۱۱۰)اشکال این سخن در این است که امکان ندارد قصر در جنوب شرقی قرار گرفته باشد و بازار از شرق تا سردر شمالی قصر یعنی تا جنوب شرقی امتداد داشته باشد، مگر اینکه بگوییم محدوده احتمالی ارائه شده توسط استاد جعیط درست بوده و بازار در حد فاصل شرق تا جنوب شرقی قرار داشته ، که دراین احتمال محدوده بازار بسیار کم و ناچیز می گردد ، هرچند ایشان شمال مسجد را نیز به محدوده بازار اضافه کرده اند .یا اینکه بگوییم ، بازار کوفه از غرب مسجد تا جنوب شرقی مسجد که سر در شمالی قصر در آن ناحیه بوده، امتداد داشته است، در این صورت محدوده جغرافیایی بازار فراختر می شود ، هرچند در نقلی از چگونگی تردد ابراهیم بن مالک اشتر در شهر کوفه و دیدار با مختار و برنامه ریزی قیامشان وارد شده است : به خدا سوگند! ما از وسط بازار از کنار قصر عبور می کنیم و دشمن خویش را می ترسانیم و به آنها نشان می دهیم که نزد ما خوارند( تاریخ طبری ج۶ص۱۹) از این گزارش این گونه برداشت می شود که بازار موقعیت فراخ تری را در شهر به خود اختصاص داده بود،به طوری که وسط بازار در کنار دیوارهای قصر امتداد داشته است.و احتمالا خانه رومی ها و درب دیگر قصر در جنوب قرار داشته که بنا بر نقل سیف در محدوده منازل طوایف ازد و کنده بوده است( کوفه پیدایش شهر اسلامی ص۱۴۷)و صحن گسترده که بنا بر دیدگاه محققان تا 23هکتار تخمین زده شده است و مسجد ، قصر و بازارها در آن قرار داشتند، نیز امکان استفاده نظامی از این محدوده را بیش تر می کرد، چرا که خانه سازی در آن ممنوع بوده است( همان ص۱۱۰)کوچه های کوفه نیز در برخی موارد بسیار فراخ و بزرگ ترسیم شده بودند به گونه ی که تا خارج شهر و به جاده های بزرگ خارج شهر نیز متصل بوده اند ، طوری که انبوه قبایل در درون شهر به راحتی می توانستند به سمت مسجد به راه بیافتند ، بنابراین، این احتمال وجود دارد که لشکریان مسلم بن عقیل (ع) در میدان و بازار سمت سردر شمالی قصر و در شرق مسجد ، آرایش جنگی شدند که با این چینش می توانستند به وسیله دهلیزهایی که در زمان زیاد بن ابیه برای مسجد تعبیه شده بود( تاریخ طبری ج۴ص۴۷)بر مسجد نیز مسلط گردند، اما از درب سمت جنوب قصر غافل بودند ، بنابر این یاران ابن زیاد به راحتی از آن درب به درون شهر رفت و آمد می کردند ، با این حال پذیرش غفلت از این درب بسیار بعید به نظر می رسد و اینکه چرا یاران مسلم از این درب مراقبت نمی کردند، در هاله ای از ابهام قرار دارد..... ادامه دارد ... https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422

تحلیل سوم گزارش ۱۵( قسمت دوم) : موقعیت جغرافیایی قیام مسلم بن عقیل (ع)

در نقلی از طبری از هلال بن یساف آمده است که: شب هنگام مسلم با سی یا چهل نفر از یارانش وارد مسجد شد ، به ابن زیاد گفتند : جمعیت زیادی نمی بینیم و سرو صدای بسیاری نمی شنویم، عبیدالله دستور داد سقف را برداشتند و قندیل ها را روشن کردند( تاریخ طبری ج۵ص۳۹۱)این گزارش با نقل دیگری مبنی بر قرار دادن ستون در مسجد تنافی دارد ، چرا که در عهد زیاد ، ستون هایی از اهواز به کوفه آورده شد که داخل آنها را سوراخ نمودند و درون سوراخ ها را با سرب انباشته کرده و به وسیله میله های آهنی به یکدیگر متصل کردند تا استحکام یافته و قادر به حمل بام رفیع نماز خانه باشد( همان ج۴ص۴۴-۴۶)اما با کمی دقت بیشتر ظاهرا میان این دو نقل تنافی وجود ندارد ، کلید حل این معما درکلمه نماز خانه است ، اگر قصر در جنوب شرقی مسجد قرار داشته است، احاطه ساکنان قصر بر محدوده صحن مسجد بوده که با نی مسقف شده بود،بنابر این به راحتی می توانستند با استفاده از نیزه و با کنار زدن نی ها از درون صحن مسجد آگاه شوند ، اما با شکست قیام مسلم بن عقیل( ع) از مسجد کوفه به سمت درهای کنده حرکت نمود ،همانگونه که از نقل بلاذری این مطلب فهمیده می شود( انساب الاشراف ج۲ص۳۳۸) این درب در جنوب مسجد قرار داشته است که به سمت منازل طوایف کنده،مذحج و نخع بوده است ، اما چرا مسلم بن عقیل این مسیر را انتخاب کرده است ؟چرا به سمت شمال کوفه که طوایف ثقیف و همدان وجود داشتند حرکت نکرد ؟ آیا قُرق شب هنگام شهرکوفه تنها راه جنوب را برای او باز گذاشته بود ؟ تنها اطلاعی که در منابع وجود دارد این است که جنوب کوفه بیابانی بوده و سمت شمال و شرق به دلیل مجاورت فرات، حاصلخیز بوده است( کوفه پیدایش نخستین شهر اسلامی ص۱۳۲)آیا مسلم بن عقیل(ع)در صدد رساندن خود به بیابان بوده است؟یا اساسا در میان کوچه های کوفه سر در گم بوده و بدون هدف کوچه های آن را طی می کرده است و هیچ هدف خاصی را پیگیری نمی کرده است ، این سوالات از نقاط مبهم تاریخ است که نمی توان برای پاسخ به آنها شواهد و مدارکی را ارائه داد. https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422

تاریخچه حرم در قرن سیزدهم : آقا محمد خان قاجار نخستین سلطان سلسله قاجار در سال ۱۲۰۵ق دستور تجدید بنای گنبد و تذهیب و تزیین آن را صادر کرد( تاریخ محمدی ص۲۰۳) در سفرنامه ناصرالدین شاه از طلاکاری گنبد توسط آقامحمدخان در سال ۱۲۸۷ق یاد شده است( شهریار جاده ها ص۱۲۱) در سال ۱۲۱۳ق با تلاش آقا سیدعلی طباطبایی از مراجع تقلید وقت راهی میان مزار شهیدان و مرقد امام حسین (ع) گشوده شد و همه شهیدان در یک مقبره قرار گرفتند( دانشنامه امام حسین (ع) ج ۱۲ص۳۷۳). https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422

تحلیل چهارم در گزارش ۱۵: چرایی عدم حضورحبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه و ابوثمامه صائدی در کنار مسلم بن عقیل (ع)

در میان گزارش ها، افرادی وجود دارند که در لشکر مسلم بن عقیل (ع) دارای سِمت فرماندهی بودند و حتی در واقعه ی عاشورا جزء شهدا کربلا می باشند ، افرادی چون مسلم بن عوسجه ، حبیب بن مظاهر ، ابو ثمامه صائدی و حتی مختار بن ابی عبید ثقفی، که تا پایان با قیام مسلم همراه نبودند ؛ و بعد از ساعتی که از محاصره قصر کوفه می گذرد و در ساعات تنهایی مسلم و بی وفایی یارانش ، دیگر خبری از این افراد در میان نقل ها نیست ، با اینکه به وفاداری این افراد و پیوستن برخی از آنها به کاروان حسینی و شهادت در رکاب امام حسین(ع) واقف هستیم ، اما چرا در واقعه مسلم رد پایی از آنها در تاریخ وجود ندارد ؟ برخی از محققان بر این نظر هستند که اساسا مردم کوفه با مسلم به عنوان یک واسطه بیعت کردند ، بنابراین در هنگام سختی و فرماندهی نظامی او را رها ساخته و با او همکاری ننمودند و بعید نیست، عده ای از حامیان امام (ع) ،اقدام زود هنگام در کوفه را موفق نمی دیدند و با پراکنده شدن از اطراف مسلم می خواستند خود را به امام برسانند و در رکاب آن حضرت به مبارزه ادامه دهند( عاشورا نامه ص۴۵۷)این تحلیل بیانگر این نکته است که برخی بزرگان شیعه درکوفه نگاه جامع و کاملی نسبت به مسلم بن عقیل(ع) نداشتند و تنها او را به عنوان فرستاده ای برای سنجیدن شرایط عمومی کوفه می دانستند که توانایی اداره کردن یک حرکت نظامی را ندارد ، از طرف دیگر برخی از این بزرگان خود از اصحاب حضرت رسول الله (ص) بوده و از زمره راویان احادیث بشمار می آمدند که ملجاء و ماوای مردم کوفه بوده اند ، طبیعی است که در چنین شرایطی به نظر و دیدگاه خود در این واقعه عمل می نمایند؛ اما با این حال و بنابر پذیرش این تحلیل هنوز جای طرح این سوال باقی است که مسلم بن عقیل(ع) به عنوان سفیر امام(ع) به کوفه آمده بود و به نوعی نیابت از آن حضرت را در شهر کوفه بر عهده داشت،در این صورت حتی اگر برخی از بزرگان شیعه برای خود شخصیت اجتماعی و مرجعیتی قائل بودند، باید از مسلم بن عقیل(ع) حمایت نموده و در شرایط حساس از جان او حفاظت می کردند . اما درباره افراد دیگری که از بزرگان و مشاهیر شیعیان کوفه به شمار می آمدند و در قیام مسلم شرکت جسته اما در پایان اطلاعی از نوع عملکرد آنها وجود ندارد و بعدها جزء شهدای کربلا بودند، می توان این تحلیل را ارائه داد که سپاهیان مسلم بن عقیل(ع) از درب شمالی قصر ، آن را احاطه کرده بودند به گونه ای که در رحبه بزرگ و فضای خالی وسیعی که بازار در آن قرار داشت حضور داشتند و از طرف درب شرقی مسجد نیز به مسجد کوفه مرتبط بوده اند، کثرت لشکریان در آغاز و همچنین جنگ روانی عبیدالله بن زیاد، در کنار درگیری های که میان نیروهای مسلم بن عقیل(ع) با عبیدالله بن زیاد برقرار بود، سبب گردید تا میان لشگریان فاصله به وجود آید ، بنابراین، این احتمال مطرح می گردد که در بحبوبه ی جنگ و درگیری میان فرماندهان سپاه مسلم و افراد سرشناس سپاه او فاصله افتاده باشد و حبیب بن مظاهر ، ابو ثمامه صیداوی . مسلم بن عوسجه نیز از احوال مسلم بن عقیل(ع) بی اطلاع باشند ، در نتیجه از طریق دهلیزهایی که در مسجد کوفه قرار داشت خود را مخفی کرده و آماده حرکت به سمت کربلا شدند ؛ چرا که بنابر گزارش طبری تا قبل از حکومت زیاد بن ابیه بر شهر کوفه ، مسجد فاقد دهلیز بود ، اما زیاد دستور ساختن سه دهلیز را در سه سمت مسجد صادر کرد که از داخل صحن مسجد ، دیلیزها و دروازه جسر و از طریق پل و قایق های، رود فرات دیده می شدند( تاریخ طبری ج ۴ص۴۷)ابو مخفف بر این عقیده بود که دیر هندی در شمال شرقی و دقیقا در نزدیکی پل قرار داشته است( همان ج۶ص۲۲) احتمالا این افراد از همین جهت و از طریق پل و رودخانه فرات فرار کرده و مخفی شده اند، درباره ابو ثمامه صیداوی نقل شده که با فراری شدن افراد تحت فرمانش به قبیله خود رفت و مدتی در بین ایشان پنهانی زیست( همان ج۵ص۳۶۹)بنابراین، محدوده ورود نیروهای مسلم بن عقیل در جهت شمال قصر و شرق مسجد و وجود دهلیزها در شمال شرقی مسجد همگی این احتمال را تقویت می کند که جنگ و نبرد به میان کوچه ها و معابر شهر کوفه کشیده شده باشد و همین امر موجب ایجاد فاصله و شکاف گردیده که با فراری شدن نیروها و قدرت گرفتن نیروهای تحت امر عبیدالله بن زیاد تنها راه فرار و مخفی شدن از طریق همین دهلیزهای مسجد بوده است. https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422

از زید بن ارقم روایت شده که گفته است: سر حسین (ع) را بر من گذاراندند .سر بر نیزه بود و من در حجره ای نشسته بودم .هنگامی که به روبه روی من رسید ،شنیدم که می خواند: آیا پنداشتی که اصحاب کهف و اصحاب رقیم از نشانه های شگفت ما بودند؟ ( کهف آیه ۹) به خدا سوگند که مو بر تنم راست شد و فریاد زدم : به خدا سوگند ،سر تو شگفت تر و شگفت تر است. الارشاد ج۲ص۱۱۷ تاریخ دمشق ج۶۰ص۳۷۰ حیاه الحیوان الکبری ج۱ص۵۲ https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422

عاقبت جنایتکاران کربلا .... قسمت نهم : بحر بن کعب بحر بن کعب همان کسی است که در روز عاشورا دست عبدالله بن حسن را در آعوش امام علیه السلام قطع کرد و شلوار امام را غارت نمود و ایشان را برهنه رها کرد . گفته شده دو دست بحر بن کعب در زمستان آب می داد. و در تابستان همانند چوب خشک می شد. تاریخ طبری ج۵ص۴۵۱ انساب الاشراف ج۳ص۴۰۸ الارشاد ج۲ص۱۱۱ الا لعنه الله علی القوم الظالمین https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422

تحلیل پنجم گزارش ۱۵( قسمت اول) : علت عدم حضور مختار در قیام مسلم بن عقیل (ع)

مختار بن ابی عبید ثقفی از شیعیان و بزرگان کوفه بشمار می آمد، مسلم بن عقیل(ع) در آغاز امر ورودش به شهر کوفه ، خانه او را به عنوان مأمن و پناهگاه انتخاب نمود و به گواهی تاریخ، مختار نیز جزء اولین افرادی است که با مسلم بن عقیل(ع) بیعت کرده و اعلام حمایت از او نموده بود، با این حال چرا در جریان محاصره قصر توسط مسلم و نیروهای او ، شاهد حضور مختار در این واقعه نیستیم ؟ بنابر پذیرش نقل ابن کثیر که مختار با بیرق سبز رنگ در سپاه مسلم حضورداشته و مراقب خانه عمرو بن حریث بوده است( البدایه و النهایه ج۸ص۱۵۴) آیا سرنوشت عدم حضور او در ساعتهای تنهایی مسلم ، به همان دلیل عدم حضور حبیب بن مظاهر و ابو ثمامه صاعدی باز می گردد؟ یا اینکه اساسا نقل ابن کثیر که از مورخان قرن هشتم است، دور از واقع و مورد تایید دیگر منابع متقدم نیست ؟بارجوع به منابع متقدم ، طبری از عدم حضور مختار در شهر کوفه در هنگام قیام مسلم خبر می دهد ، گزارش به نحوی است که مختار خارج از شهر کوفه بوده و با آگاهی از قیام مسلم قصد ملحق شدن به او را داشته که توسط سربازان عبیدالله بن زیاد دستگیر می گردد و زندانی می شود( تاریخ طبری ج۵ ص۳۸۱) اما در گزارش دیگری از طبری ،که نقل ابن کثیر را تایید می نماید آمده است که عبیدالله بن زیاد دستور داد ، مختار و عبدالله بن حارث را پیدا کنند و برای آوردنشان جایزه ای نیز معین کرد ، وقتی این دو را آوردند ، هر دو را زندانی نمود( همان ص۳۸۲)در این میان سخن از خروج مختار از کوفه برای جمع آوری نیرو در برخی منابع وارد شده است و این که زمانی برای خروج بر عبیدالله بن زیاد میان مسلم و مختار تعیین شده بود که با گرفتار شدن هانی و خروج زود هنگام مسلم ، مختار نتوانست خود را در این قیام حاضر نماید( قاموس الرجال ج۱۰ص۱۱) اما در گزارش بلاذری تنها از خروج مختار از کوفه یادی شده است و اینکه به دلیل عدم مشخص بودن زمان معین برای خروج ، مختار نتوانست در قیام مسلم شرکت داشته باشد( انساب الاشراف ج۵ص۲۱۵)در میان این گزارش ها ، کدام یک به حقیقت نزدیک تر است؟ آیا می توان میان این گزارش ها جمع نمود؟ ؛ در مجموع در این واقعه با چهار گزارش مواجه هستیم : 1-حضور مختار در سپاه مسلم=دارا بودن بیرق سبز =مراقب خانه عمرو بن حریث= مخفی شدن =دستگیری 2-خارج از کوفه =آگاهی از قیام و قصد ملحق شدن =شکست قیام و دستگیری 3-خارج از کوفه =جمع آوری نیرو+مشخص بودن زمان خروج =خروج نابهنگام مسلم=غیبت مختار 4-خارج از کوفه =دلیل نامعلوم+عدم تعیین زمان مشخص برای خروج =بی خبری مختار از قیام =زندانی شدن به دلیل تسلط ابن زیاد برکوفه و از بزرگان شیعه بودن مختار. https://eitaa.com/joinchat/2717123313Cc3af38e422