هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ» و در آنها براى شما زینت و شکوه (فراوانى) است به هنگامى که آنها را به استراحتگاهشان باز مى گردانید و هنگامى که (صبحگاهان) به صحرا مى فرستید. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۶) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * جالب این که تنها به منافع معمولى و عادى این چهار پایان سودمند، اکتفا نمى کند بلکه روى جنبه استفاده روانى از آنها در آیه بعد تکیه کرده مى گوید: در این حیوانات براى شما زینت و شکوهى است به هنگامى که آنها را به استراحتگاهشان باز مى گردانید و هنگامى که صبحگاهان به صحرا مى فرستید (وَ لَکُمْ فِیها جَمالٌ حِینَ تُرِیحُونَ وَ حِینَ تَسْرَحُونَ). تُرِیْحُون از ماده اراحه به معنى باز گرداندن حیوانات، به هنگام غروب به آغلها و استراحتگاهشان است، لذا محلى را که در آن استراحت مى کنند، مراح مى گویند. تَسْرَحُون از ماده سروح به معنى بیرون کردن چهار پایان به هنگام صبح به سوى چراگاه است. منظره جالب حرکت دسته جمعى گوسفندان و چهارپایان به سوى بیابان و چراگاه، سپس بازگشتشان به سوى آغل و استراحتگاه که قرآن از آن تعبیر به جَمال کرده تنها یک مسأله ظاهرى و تشریفاتى نیست، بلکه بیانگر واقعیتى است در اعماق جامعه و گویاى این حقیقت است که چنین جامعه اى خود کفا است، فقیر و مستمند و وابسته به این و آن نمى باشد، خودش تولید مى کند و آنچه را خود دارد مصرف مى نماید!. 🌼🌼🌼 این واقعیت را روستائیان و روستازادگان بهتر از مردم شهرنشین درک مى کنند که مشاهده رفت و آمد این چهار پایان سودمند، چگونه به آنها آرامش خیال مى دهد؟ آرامشى که از احساس بى نیازى برمى خیزد، آرامشى که از انجام مؤثر یک وظیفه اجتماعى حاصل مى شود. و دل انگیزتر این که در آیه فوق، نخست به بازگشت آنها از صحرا اشاره مى کند چرا که در هنگام بازگشت پستانهایشان پر شیر، شکمهایشان سیر و در چهره هایشان نشانه هاى رضایتمندى دیده مى شود، به همین دلیل، از آن حرص و ولع و عجله اى که صبح، به هنگام حرکت به صحرا دارند، در آنها خبرى نیست، آرام و مطمئن گام بر مى دارند و به استراحتگاه نزدیک مى شوند و از مشاهده منظره پستانهاى پر شیرشان، هر کس احساس بى نیازى مى کند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۶ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه نحل آیه: ۶ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَىٰ بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنفُسِ ۚ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ» آنها بارهاى سنگین شما را به شهرى حمل مى کنند که خودتان جز با مشقّت زیاد، به آن نمى رسیدید. پروردگارتان به یقین رئوف و مهربان است. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۷) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * در آیه بعد، به یکى دیگر از منافع مهم این حیوانات اشاره کرده مى گوید: آنها بارهاى سنگین شما را بر دوش خود حمل مى کنند و به سوى شهر و دیارى که جز با مشقت زیاد به آن نمى رسیدید مى برند (وَ تَحْمِلُ أَثْقالَکُمْ إِلى بَلَد لَمْ تَکُونُوا بالِغِیهِ إِلاّ بِشِقِّ الأَنْفُسِ). این نشانه رحمت و رأفت خداوند است که این چهار پایان را با این قدرت و نیرو آفریده است و آنها را رام و تسلیم شما نیز گردانیده، چرا که پروردگار شما رئوف و رحیم است (إِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ). شِقّ از ماده مشقت است، ولى بعضى از مفسران احتمال داده اند که به معناى شکافتن و نصف کردن باشد، یعنى شما نمى توانید خودتان این بارها را بر دوش کشیده و به مقصد برسانید مگر این که نیمى از قوت شما از میان برود و به اصطلاح نیم جان شوید، ولى تفسیر اول، نزدیکتر به نظر مى رسد. به این ترتیب، این چهار پایان در درجه اول، پوشش و وسائل دفاعى براى انسان در برابر گرما و سرما تولید مى کنند، و در درجه بعد از فرآورده هاى لبنیاتى آنها استفاده مى شود و آن گاه از گوشتشان و بعد آثار روانى که در دلها مى گذارند، مورد توجه قرار گرفته، و سرانجام باربرى آنها. قابل توجه این که حتى در عصر و زمان ما که عصر ماشین و وسائل ماشینى است، باز در بسیارى موارد تنها باید از همین چهار پایان، استفاده کرد، و راه دیگرى وجود ندارد. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۷ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً ۚ وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ» (همچنین) اسبها و استرها و الاغها را (آفرید)، تا بر آنها سوار شوید و زینت شما باشد و چیزهایى مى آفریند که نمى دانید. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۸) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * آن گاه به سراغ گروه دیگرى از حیوانات مى رود که براى سوارى انسان از آنها استفاده مى شود. مى فرماید: خداوند اسبها، استرها و الاغها را آفرید تا شما بر آن سوار شوید و هم مایه زینت شما باشد (وَ الْخَیْلَ وَ الْبِغالَ وَ الْحَمِیرَ لِتَرْکَبُوها وَ زِینَةً). بدیهى است زینت در اینجا باز یک مسأله تشریفاتى نیست و براى کسى که با محتواى تعلیمات قرآن آشنا است. این مطلب روشن است، بلکه یک نوع زینت است که اثر آن در زندگى اجتماعى ظاهر مى گردد. براى پى بردن به این حقیقت، کافى است منظره و حال کسى که با پاى پیاده یک راه طولانى بیابانى را پیموده و خسته و کوفته و ناتوان به مقصد رسیده، ـ به طورى که تا مدتى هیچ کارى از او ساخته نیست و نشاطى در او دیده نمى شود، ـ با منظره کسى مقایسه کنیم که بر یک مرکب را هوار سوار شده، زودتر به مقصد رسیده، نیروى خود را از دست نداده، نشاط خود را کاملاً حفظ کرده و آماده انجام هدفهاى خود و استفاده از وقت و نیروى خویش است، آیا این زینت نیست؟ 🌼🌼🌼 در پایان آیه، به مسأله مهمترى اشاره کرده و افکار را به وسائل نقلیه و مرکبهاى گوناگونى ـ که در آینده در اختیار بشر قرار مى گیرد و بهتر و خوبتر از این حیوانات مى تواند استفاده کند ـ متوجه ساخته، مى گوید: خداوند چیزها (وسائل نقلیه دیگرى) مى آفریند که شما نمى دانید (وَ یَخْلُقُ ما لا تَعْلَمُونَ). گر چه، بعضى از مفسرانِ پیشین، این جمله را اشاره به حیواناتى گرفته اند که در آینده آفریده مى شود و رام بشر مى گردد. ولى، همان گونه که در تفسیر مراغى و تفسیر فى ظلال آمده است، درک مفهوم این جمله براى ما که در عصر ماشین و وسائل و مرکبهاى سریع السیر زندگى مى کنیم، ساده و آسان است. و اگر ملاحظه مى کنید تعبیر به یَخْلُقُ (مى آفریند) کرده است، دلیلش واضح است، زیرا کار انسان در این اختراعات در حقیقت چیزى جز جفت و جور کردن و به هم پیوستن نیست، اساس آنها که مواد اصلى را تشکیل مى دهد، تنها با آفرینش خداوندى است. از این گذشته، آن ابتکارى که بشر در طریق اختراع این وسائل به کار مى برد، آن نیز مولود استعدادى است که خدا به او داده است. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۸ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه نحل آیه: ۷_۸ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ عَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَائِرٌ ۚ وَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ» و بر خداست که راه راست را (به بندگان) نشان دهد. امّا بعضى از راهها بی‌راهه است و اگر خدا مى خواست، همه شما را (به اجبار) هدایت مى کرد (ولى هدایت اجبارى ارزش ندارد). (سوره مبارکه نحل/ آیه ۹) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * به دنبال نعمتهاى مختلفى که در آیات گذشته بیان شد، قسمت دیگرى از نعمتهاى مهم الهى در آیات مورد بحث، آمده است. نخست، به یکى از نعمتهاى بسیار مهم معنوى اشاره کرده مى فرماید: بر خدا است که راه راست و صراط مستقیم را که هیچگونه انحراف و کژى در آن نیست در اختیار بندگان بگذارد (وَ عَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِیلِ). قَصْد به معنى صاف بودن راه است، و بنابراین، قَصْدُ السَّبِیْلِ به معنى راه راست مى باشد راهى که انحراف و ضلالت در آن وجود ندارد. در این که این راه راست اشاره به جنبه تکوینى یا تشریعى مى کند، مفسران تفسیرهاى مختلفى دارند، ولى، هیچ مانعى ندارد که هر دو جنبه را شامل شود. توضیح این که: خداوند، انسان را با نیروهاى مختلفى مجهز ساخته، و استعدادهاى گوناگونى به او داده، تا در مسیر تکامل که هدف آفرینش است به او کمک کند، و از این نظر، همانند گیاهان و یا انواع جانداران است، که نیروها و غرائز لازم براى رسیدن به این هدف در اختیارشان گذارده شده است، با این تفاوت که، انسان با اراده خود و آزادانه تصمیم مى گیرد ولى حیوانات و گیاهان، بى اختیار به سوى هدفشان پیش مى روند، و قوس صعودى تکامل انسان نیز قابل مقایسه با جانداران دیگر نیست. به این ترتیب، از نظر خلقت، آفرینش و تکوین انسان را مجهز به عقل و استعداد و نیروهاى لازم براى پیمودن این صراط مستقیم کرده است. از سوى دیگر، خدا پیامبران را با وحى آسمانى و تعلیمات کافى و قوانین مورد نیاز انسان، فرستاده است، تا از نظر تشریع، راه را از چاه مشخص کرده و با انواع بیانها او را تشویق به پیمودن این راه کنند، و از مسیرهاى انحرافى باز دارند. 🌼🌼🌼 جالب این که خداوند در آیه فوق، این امر را به عنوان فریضه اى بر خود لازم شمرده و با کلمه عَلَى اللّهِ (بر خدا لازم است) از آن یاد کرده است که همانند آن را در آیات دیگر قرآن نیز مى خوانیم: اِنَّ عَلَیْنا لَلْهُدى: بر ما است که انسان را هدایت کنیم. اگر ما، در وسعت مفهوم عَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِیْلِ و مجموعه نیروهاى مادى و معنوى که در آفرینش انسان و تعلیم و تربیت او به کار رفته دقیق شویم، از عظمت این نعمت بزرگ که از همه نعمتها برتر است، آگاه خواهیم شد. آن گاه از آنجا که راههاى انحرافى فراوان است، به انسانها هشدار مى دهد و مى گوید: بعضى از این راهها منحرف و بیراهه است (وَ مِنْها جائِرٌ). و از آنجا که نعمت اختیار و آزادى اراده و انتخاب، یکى از مهمترین عوامل تکامل انسان مى باشد با یک جمله کوتاه به آن اشاره کرده مى گوید: اگر خدا مى خواست همه شما را به اجبار به راه راست هدایت مى کرد به گونه اى که نتوانید گامى از آن فراتر بگذارید (وَ لَوْ شاءَ لَهَداکُمْ أَجْمَعِینَ). ولى این کار را نکرد; چرا که هدایت اجبارى، نه افتخار است و نه تکامل، بلکه، به شما آزادى داد، تا این راه را با پاى خود بپیمائید و به بالاترین اوج تکامل برسید. جمله فوق، ضمناً، به این واقعیت اشاره مى کند که گام نهادن گروهى از انسانها در طریق جائر و راه منحرف، نباید این توهم را ایجاد کند که خدا در برابر آنها مغلوب شده است، بلکه این خواست او و مقتضاى حکمت است که انسانها آزاد باشند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۹ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «هُوَ الَّذِي أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً ۖ لَّكُم مِّنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ» او کسى است که از آسمان آبى فرستاد، که هم از آن مى نوشید و هم گیاهانى که حیوانات خود را در آن به چَرا مى برید، از آن حاصل مى شود. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۱۰) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * در آیه بعد باز به سراغ نعمتهاى مادى مى رود تا حسّ شکرگزارى انسانها را برانگیزد، آتش عشق خدا را در دلهایشان بیفروزد و آنها را به شناخت بیشتر بخشنده این نعمتها دعوت کند. مى گوید: او کسى است که از آسمان آبى فرو فرستاد (هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً). آبى حیاتبخش، زلال، شفاف و خالى از هر گونه آلودگى که شما از آن مى نوشید (لَکُمْ مِنْهُ شَرابٌ). و نیز گیاهان و درختانى از آن به وجود مى آید که حیوانات خود را در آن به چرا مى فرستید (وَ مِنْهُ شَجَرٌ فِیهِ تُسِیمُونَ). تُسِیمُونَ از ماده إِسامَه به معنى چراندن حیوانات است و مى دانیم حیوانات هم از گیاهان زمین استفاده مى کنند، هم از برگهاى درختان، و اتفاقاً شَجَر در لغت عرب، معنى وسیعى دارد که هم به درخت گفته مى شود و هم به گیاه. 🌼🌼🌼 بدون شک، منافع آب باران تنها نوشیدن انسان و رویانیدن درختان و گیاهان نیست، بلکه شستشوى زمینها، تصفیه هوا، ایجاد رطوبت لازم براى طراوت پوست تن انسان، و راحتى تنفس او، و مانند آن همه از فوائد باران است، ولى از آنجا که دو قسمت یاد شده، از اهمیت بیشترى برخوردار بوده روى آن تکیه شده است. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱۰ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «يُنبِتُ لَكُم بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالْأَعْنَابَ وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ» خداوند با آن (آب)، براى شما زراعت و زیتون و نخل و انگور و از همه میوه ها مى رویاند. به یقین در این، نشانه اى (روشن از عظمت خدا) براى اندیشمندان است. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۱۱) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * باز، ادامه مى دهد: به وسیله این آب باران براى شما زراعت را مى رویاند، و همچنین زیتون و نخل و انگور را (یُنْبِتُ لَکُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخِیلَ وَ الأَعْنابَ). و خلاصه از تمام میوه ها (وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ). 🌼🌼🌼 مسلماً در آفرینش این میوه هاى رنگارنگ و پر برکت، و این همه محصولات کشاورزى، نشانه روشنى است از خدا براى کسانى که اهل تفکرند (إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً لِقَوْم یَتَفَکَّرُونَ). زَرْع هر گونه زراعتى را شامل مى شود، زَیتون، هم، نام آن درخت مخصوص است و هم نام میوه آن (ولى، به گفته بعضى از مفسران زَیتون فقط نام درخت است و زَیتونه نام میوه آن، در حالى که در آیه ۳۵ سوره نور زَیتونه به خود درخت اطلاق شده است). نَخِیل (درخت خرما) هم به معنى مفرد و هم به معنى جمع، استعمال مى شود و أَعناب جمع عنبه به معنى انگور است. در اینجا این سؤال پیش مى آید: چرا از میان همه میوه ها، قرآن مجید، تنها روى این سه میوه تکیه کرده است، زیتون و خرما و انگور، دلیل آن را به خواست خدا در ذیل همین آیات مى خوانید. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱۱ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه نحل آیه: ۹_۱۱ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ سَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ۖ وَالنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ» او شب و روزو خورشید و ماه را مسخّر شما ساخت و ستارگان نیز به فرمان او مسخّر (و در خدمت شما) هستند. در این نیز، نشانه‌هایی است (از عظمت خدا،) براى گروهى که مى اندیشند. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۱۲) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * پس از آن به نعمت تسخیر موجودات مختلف جهان در برابر انسان اشاره کرده، مى فرماید: خداوند شب و روز را براى شما مسخر کرد و همچنین خورشید و ماه را (وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ). ستارگان نیز به فرمان او مسخر شما هستند (وَ النُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ). مسلماً در این امور نشانه هائى است از عظمت خدا و بزرگى آفرینش براى آنها که اندیشه مى کند (إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیات لِقَوْم یَعْقِلُونَ). در ذیل آیات سوره رعد و ابراهیم گفتیم: مفهوم واقعى تسخیر موجودات براى انسان آنست که در خدمت منافع او باشند و به نفع او کار کنند و به او امکان بهره گیرى دهند. به همین جهت، شب و روز و خورشید و ماه و ستارگان که هر کدام به نوعى در زندگى انسان اثر دارند و مورد بهره بردارى او قرار مى گیرند، در تسخیر اویند. 🌼🌼🌼 این تعبیر جالب، (مسخر بودن موجودات براى انسان به فرمان خدا) علاوه بر این که شخصیت و عظمت واقعى انسان را از دیدگاه اسلام و قرآن روشن مى سازد و به او عظمتى مى بخشد که درخور مقام خلیفة اللّهى است، نعمتهاى گوناگون خدا را به خاطرش مى آورد، حسّ قدردانى را در او برمى انگیزد، و از نظام بدیعى که در چگونگى این تسخیر به کار رفته، وى را به خدا نزدیک مى سازد. به همین جهت، در پایان آیه مى گوید: در این تسخیر نشانه هائى است براى آنها که اندیشه مى کنند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱۲ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه نحل آیه: ۱۲ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ» و (همچنین،) مخلوقاتى را که در زمین به رنگهاى گوناگون آفریده (نیز مسخّر و در خدمت شما) قرار داد. در این، نشانه روشنى است براى گروهى که متذکّر مى شوند. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۱۳) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * علاوه بر اینها مخلوقاتى را که در زمین آفریده نیز مسخر فرمان شما ساخت (وَ ما ذَرَأَ لَکُمْ فِی الأَرْضِ). مخلوقاتى گوناگون و رنگارنگ (مُخْتَلِفاً أَلْوانُهُ). از انواع پوششها، غذاها، همسران پاک، وسائل رفاهى گرفته تا انواع معادن و منابع مفید زیر زمینى و روى زمینى و سایر نعمتها. در اینها نیز نشانه اى است آشکار براى مردمى که متذکر مى شوند (إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً لِقَوْم یَذَّکَّرُونَ). (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱۳ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» او کسى است که دریا را مسخّر شما) ساخت تا از آن، گوشت تازه بخورید. و زیورى که آن را بر خود مى پوشانید (همچون مروارید) از آن استخراج کنید. و کشتیها را مى بینى که سینه دریا را مى شکافند تا شما (به تجارت بپردازید و) از فضل خدا بهره گیرید. شاید شکر او را به جاى آورید. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۱۴) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * این آیات، به سراغ بخش مهم دیگرى از نعمتهاى بى پایان خداوند در مورد انسانها مى رود. نخست از دریاها که منبع بسیار مهم حیات و زندگى است آغاز مى کند و مى گوید: او کسى است که دریاها را براى شما تسخیر کرد و به خدمت شما گمارد (وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ). مى دانیم، قسمت عمده روى زمین را دریاها تشکیل مى دهند و نیز مى دانیم نخستین جوانه حیات در دریاها آشکار شده، و هم اکنون نیز دریا منبع مهمى براى ادامه حیات انسان، و همه موجودات روى زمین است و قرار دادن آن در خدمت بشر، یکى از نعمتهاى بزرگ خدا است. آن گاه به سه قسمت از منافع دریاها اشاره کرده مى فرماید: تا از آن گوشت تازه بخورید (لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیّاً). گوشتى که زحمت پرورش آن را نکشیده اید، تنها دست قدرت خدا آن را در دل اقیانوسها پرورش داده و رایگان در اختیارتان گذارده است. مخصوصاً تکیه روى طراوت و تازگى این گوشت، با توجه به این که در آن عصر و زمان از یک جهت و در عصر و زمان ما از جهت دیگر، گوشتهاى کهنه فراوان بوده و هست، اهمیت این نعمت را آشکارتر مى سازد و هم اهمیت تغذیه از گوشت تازه را. با تمام پیشرفتى که در زندگى و تمدن مادى بشر به وجود آمده، هنوز دریا یکى از مهمترین منابع تغذیه انسان را تشکیل مى دهد و همه سال صدها هزار تُن از گوشت تازه اى که دست لطف پروردگار براى انسانها پرورش داده، از دریا صید مى شود. لذا اکنون که جمعیت کره زمین رو به افزایش است و بعضى در مطالعات ابتدائى خود احساس مى کنند، خطر کمبود مواد غذائى، مردم جهان را براى آینده تهدید مى کند، افکار دانشمندان متوجه دریاها شده و چشم امید خود را به آن دوخته اند تا از طریق پرورش و تکثیر نسل انواع ماهیها بتوانند این کمبود را به مقدار قابل ملاحظه اى، بر طرف سازند، این از یکسو. از سوى دیگر، مقرراتى براى جلوگیرى از آلوده شدن آب دریاها و از میان رفتن نسل ماهى ها، وضع کرده اند که از مجموع آن اهمیت جمله فوق، که در چهارده قرن قبل در قرآن نازل شده است، روشنتر مى شود. دیگر از منافع آن، مواد زینتى است که از دریاها استخراج مى شود لذا اضافه مى کند: تا از آن زینتى براى پوشیدن استخراج کنید (وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها). بدون شک، این بُعد از روح انسانى نقش مؤثرى در حیات بشر دارد، لذا باید به طرز صحیح و سالمى ـ دور از هر گونه افراط و تفریط و اسراف و تبذیر ـ اشباع گردد. آنها که غرق در تجمل پرستى و انواع زینتند به همان گونه گمراهند که افراد خشک و مخالف هر گونه زینت; چرا که، یکى در طرف افراط و مایه نابودى سرمایه ها و ایجاد فاصله طبقاتى و کشتن معنویات است، و دیگرى در طرف تفریط و باعث خمودى و رکود. به همین دلیل در اسلام، استفاده از زینت به صورت معقول و خالى از هر گونه اسراف مانند بهره گیرى از لباسهاى خوب، انواع عطریات، بعضى سنگهاى قیمتى و مانند آن ـ مخصوصاً در مورد زنان ـ که نیاز روحیشان به زینت بیشتر است توصیه شده است، ولى، باز تأکید مى کنیم: باید خالى از اسراف و تبذیر باشد. بالاخره سومین نعمت دریا را حرکت کشتى ها به عنوان یک وسیله مهم براى انتقال انسان و نیازمندیهاى او، ذکر مى کند، و مى فرماید: کشتى ها را مى بینى که آبها را بر صفحه اقیانوسها مى شکافند (وَ تَرَى الْفُلْکَ مَواخِرَ فِیهِ). صحنه اى که در برابر سرنشینان کشتى به هنگام حرکت بر صفحه اقیانوسها ظاهر مى شود، چقدر دیدنى است خدا این نعمت را به شما داد تا از آن بهره گیرید و از فضل او در مسیر تجارت خود از کشتى ها استفاده کنید (وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ). 🌼🌼🌼 با توجه به این همه نعمت، حسّ شکرگزارى را در شما زنده کند شاید شکر نعمتهاى او را به جا آورید (وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ). فُلْک (کشتى) هم به معنى مفرد آمده و هم به معنى جمع. مُواخِر جمع ماخِرَة از ماده مَخْر (بر وزن فخر) به معنى شکافتن آب از چپ و راست است و به صداى وزش بادهاى شدید نیز گفته مى شود و از آنجا که کشتیها به هنگام حرکت آبها را با سینه خود مى شکافند به آنها ماخِر یا ماخِرَه مى گویند. اصولاً ـ چه کسى این خاصیت را در ماده اى که کشتى را از آن مى سازند قرار داد تا روى آب بایستد، آیا اگر همه چیز از آب سنگین تر بود، و فشار مخصوص آب نیز نبود، هرگز مى توانستیم، بر صفحه بى کران اقیانوسها حرکت کنیم؟ به علاوه، چه کسى بادهاى منظم را بر صفحه اقیانوسها به حرکت در آورد؟ و یا چه کسى در بخار، آن همه قدرت آفرید تا با نیروى آن کشتیهاى موتورى را بر صفحه اقیانوسها به حرکت در آوریم؟ آیا هر یک از اینها نعمت بزرگى نیست؟ توجه به این نکته که راههاى دریائى از جاده هاى خشکى بسیار وسیعتر، کم خرج تر و آماده تر است، و نیز توجه به این که کشتیهاى غول پیکر که گاهى به عظمت یک شهر مى باشند، عظیمترین وسیله نقلیه بشر را تشکیل مى دهند، عظمت نعمت دریاها را براى کشتیرانى واضحتر مى

کند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱۴ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh