ذیل آیه ۱۷ و ۱۸ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه حجر آیه: ۱۶_۱۸ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ شَيْءٍ مَّوْزُونٍ» و زمین را گستردیم. و در آن کوههاى استوارى قرار دادیم و از هر گیاه موزون، در آن رویاندیم. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۱۹) @ayehsobh

❇ تفســــــیر نخست، از خود زمین شروع کرده مى فرماید: ما زمین را گسترش دادیم (وَ الأَرْضَ مَدَدْناها). مد در اصل به معنى گسترده ساختن و بسط دادن است و به احتمال قوى در اینجا اشاره به سر برآوردن خشکیهاى زمین از زیر آب است، زیرا مى دانیم: در آغاز تمام سطح کره زمین بر اثر بارانهاى سیلابى زیر آب پنهان بود و سالیان درازى بر این منوال گذشت، بارانهاى سیلابى فرو نشستند، آبها در گودالهاى زمین جاى گرفتند و خشکیها تدریجاً از زیر آب نمایان گشتند، این همان چیزى است که در روایات اسلامى به عنوان دحو الارض معروف شده است. و از آنجا که آفرینش کوهها ـ با آن فوائد زیادى که دارند ـ یکى از نشانه هاى توحید است، به ذکر آن پرداخته و اضافه مى کند: ما در زمین کوههاى مستقر و ثابتى افکندیم (وَ أَلْقَیْنا فِیها رَواسِیَ). تعبیر به القاء (افکندن) در مورد کوهها با این که مى دانیم کوهها همان چین خوردگى هاى زمین هستند که بر اثر سرد شدن تدریجى پوسته زمین و یا به خاطر مواد آتشفشانى، به وجود آمده اند ممکن است از این نظر باشد که القاء به معنى ایجاد نیز آمده است. در زبان روزمره خود نیز مى‌گوئیم که ما براى فلان زمین طرحى ریختیم و چند اتاق در آن انداختیم یعنى بنا کردیم و ایجاد نمودیم . به هر حال، این کوهها علاوه بر این که از ریشه به هم پیوسته اند و همچون زرهى زمین را در برابر فشار درونى از لرزشها حفظ مى کنند، و افزون بر این که قدرت طوفانها را در هم شکسته و وزش باد و نسیم را به دقت کنترل مى نمایند، محل خوبى براى ذخیره آبها به صورت برف و یا چشمه ها مى باشند. مخصوصاً تکیه روى کلمه رَواسِىَ جمع راسیه به معنى ثابت و پا بر جا، اشاره لطیفى است به آنچه در بالا بیان کردیم که آنها هم خودشان ثابتند و هم مایه ثبات پوسته زمین و زندگى انسانها مى باشند. 🌼🌼🌼 سپس به سراغ مهمترین عامل زندگى بشر و همه جانداران یعنى گیاهان رفته، و مى فرماید: ما در روى زمین از هر گیاه موزون رویاندیم (وَ أَنْبَتْنا فِیها مِنْ کُلِّ شَیْء مَوْزُون). چه تعبیر زیبا و رسائى اى است تعبیر به مَوْزُون که در اصل از ماده وَزْن به معنى شناسائى اندازه هر چیز گرفته شده است و اشاره به حساب دقیق و نظم شگرف و اندازه هاى متناسب در همه اجزاى گیاهان است که هر یک از آنها بلکه هر یک از اجزاء آنها از ساقه، شاخه، برگ، گلبرگ، تخم و میوه حساب و کتاب معینى دارد. این احتمال نیز در معنى این جمله داده شده است که منظور روئیدن معادن مختلف در کوهها مى باشد زیرا عرب کلمه انبات را درباره معدن ن یبه کار مى برد. به هر حال، هیچ مانعى ندارد که آیه، مفهوم گسترده اى داشته باشد که گیاهان و انسانها و معادن و مانند آن را شامل شود. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱۹ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ وَمَن لَّسْتُمْ لَهُ بِرَازِقِينَ» و براى شما انواع وسایل زندگى در آن قرار دادیم. همچنین براى کسانى که شما نمى توانید به آنها روزى دهید. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۰) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * و از آنجا که وسائل زندگى انسان، منحصر به گیاهان و معادن نیست در آیه بعد، به تمام این مواهب اشاره کرده مى گوید: ما انواع وسائل زندگى را براى شما در زمین قرار دادیم (وَ جَعَلْنا لَکُمْ فِیها مَعایِشَ). نه تنها براى شما بلکه براى همه موجودات زنده و کسانى که شما روزى آنها را نمى دهید و از دسترس شما خارجند (وَ مَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرازِقِینَ). آرى براى همه آنها نیازمندیهایشان را فراهم ساختیم. مَعایِش جمع مَعِیشة و آن وسیله و نیازمندیهاى زندگى انسان است که گاهى خود به دنبال آن مى رود و گاهى آن، به سراغ او مى آید. گرچه بعضى از مفسران کلمه معایش را تنها تفسیر به زراعت و گیاهان و یا خوردنیها و نوشیدنیها کرده اند، ولى پیدا است، مفهوم لغت کاملاً وسیع است و تمام وسائل حیات را شامل مى شود. 🌼🌼🌼 مفسران در تفسیر جمله مَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرازِقِینَ دو تفسیر گفته اند: نخست این که همان گونه که در بالا گفتیم خداوند مى خواهد مواهب خویش را هم درباره انسانها و هم درباره حیوانات و موجودات زنده اى که انسان توانائى تغذیه آنها ندارد، بیان کند. دیگر این که خداوند مى خواهد به انسانها گوشزد نماید که ما هم وسیله زندگى براى شما در این زمین قرار دادیم و هم موجودات زنده اى در اختیارتان گذاردیم (مانند چهار پایان) که شما توانائى بر روزى دادن آنها را ندارید، خداوند آنها را نیز روزى مى دهد هر چند این کار به دست شما انجام پذیرد. ولى به نظر ما تفسیر اول صحیحتر به نظر مى رسد و دلیل ادبى آن را نیز در ذیل صفحه آورده ایم. در حدیثى که از تفسیر على بن ابراهیم نقل شده نیز تأییدى براى این تفسیر مى یابیم آنجا که در معنى جمله مَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرازِقِینَ مى گوید: لِکُلِّ ضَرْب مِنَ الْحَیْوانِ قَدَّرنا شَیْئاً مُقَدَّراً: براى هر یک از حیوانات، چیزى مقدر داشتیم. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۰ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه حجر آیه: ۱۹_۲۰ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ إِن مِّن شَيْءٍ إِلَّا عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ» و هیچ چیز نیست، مگر آنکه خزائن آن نزد ماست. ولى ما جز به اندازه معیّنى آن را نازل نمى‌کنیم. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۱) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * آیه مورد بحث، در حقیقت به پاسخ سؤالى مى پردازد که براى بسیارى از مردم پیدا مى شود و آن این که چرا خداوند آن قدر از ارزاق و مواهب در اختیار انسانها نمى گذارد که بى نیاز از هر گونه تلاش و کوشش باشند. مى فرماید: خزائن و گنجینه هاى همه چیز نزد ما است، ولى ما جز به اندازه معین آن را نازل نمى کنیم (وَ إِنْ مِنْ شَیْء إِلاّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاّ بِقَدَر مَعْلُوم). بنابراین، چنان نیست که قدرت ما محدود باشد و از تمام شدن ارزاق وحشتى داشته باشیم، بلکه منبع و مخزن و سرچشمه همه چیز نزد ما است و ما توانائى بر ایجاد هر مقدار در هر زمان داریم، ولى همه چیز این عالم حساب دارد و ارزاق و روزیها نیز به مقدار حساب شده‌اى از طرف خدا نازل مى گردد. 🌼🌼🌼 کاملاً روشن است تلاش و کوشش براى زندگى علاوه بر این که تنبلى و سستى و دل مردگى را از انسانها دور مى سازد: و حرکت و نشاط مى آفریند، وسیله بسیار خوبى براى اشتغال سالم فکرى و جسمى آنها است، و اگر چنین نبود و همه چیز بى حساب در اختیار انسان قرار داشت، معلوم نبود دنیا چه منظره اى پیدا مى کرد؟ یک مشت انسانهاى بى کار، با شکمهاى سیر، و بدون هیچگونه کنترل، غوغائى به پا مى کردند. چرا که مى دانیم مردم این جهان همچون انسانهاى بهشتى نیستند که هر گونه شهوت و خودخواهى و غرور و انحراف از دل و جانشان شسته شده باشد، بلکه انسانهائى هستند با همه صفات نیک و بد که باید در کوره این جهان قرار گیرند و آبدیده شوند، و چه چیز بهتر از تلاش و حرکت و اشتغال سالم مى تواند آنان را آبدیده کند. بنابراین، همان گونه که فقر و نیاز، انسان را به انحراف و بدبختى مى کشاند بى نیازى بیش از حد نیز منشا فساد و تباهى است. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۱ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه حجر آیه: ۲۱ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ أَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَمَا أَنتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ» ما بادها را براى بارور ساختن (ابرها) فرستادیم و از آسمان آبى نازل کردیم، و شما را با آن سیراب ساختیم. در حالى که شما توانایى حفظ و نگهدارى آن را نداشتید. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۲) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * به دنبال بیان قسمتى از اسرار آفرینش و نعمتهاى خدا در آیات گذشته، مانند آفرینش زمین، کوهها، گیاهان و وسائل زندگى، در آیه مورد بحث، به وزش بادها و نقش مؤثر آنها در نزول بارانها اشاره کرده مى گوید: ما بادها را فرستادیم در حالى که بارور کننده اند (قطعات ابر را به هم مى پیوندند و بارور مى سازند (وَ أَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَواقِحَ). و به دنبال آن از آسمان آبى فرو فرستادیم (فَأَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً). و به وسیله آن همه شما را سیراب کردیم (فَأَسْقَیْناکُمُوهُ). درحالى که شما توانائى بر حفظ و نگهدارى آن نداشتید (وَ ما أَنْتُمْ لَهُ بِخازِنِینَ). لَواقِح جمع لاقح به معنى بارور کننده است و در اینجا اشاره به بادهائى است که قطعات ابر را به هم پیوند مى دهد و آنها را آماده باران مى سازد. 🌼🌼🌼 تعبیر فوق از زیباترین تعبیراتى است در مورد ابرها و تولد باران از آنها، ممکن است گفته شود. ابرها را به مادران و پدرانى تشبیه کرده که به کمک بادها آمیزش مى کنند و باردار مى شوند و فرزندان خود، دانه هاى باران، را به زمین مى نهند. جمله: ما أَنْتُمْ لَهُ بِخازِنِینَ (شما توانائى حفظ و ذخیره کردن این آبها را ندارید) ممکن است اشاره به ذخیره کردن آب باران قبل از نزولش باشد، یعنى شما نمى توانید این ابرها که منابع اصلى بارانند در اختیار بگیرید. و نیز ممکن است اشاره به ذخیره کردن باران بعد از نزولش باشد. یعنى: شما نمى توانید حتى بعد از نزول باران آن را به مقدار زیاد گردآورى و حفظ کنید. این خدا است که از طریق منجمد ساختن آنها در قله کوهها به صورت برف و یخ، و یا فرستادن آنها به اعماق زمین که بعداً به صورت چشمه ها و کاریزها و چاهها ظاهر مى شوند، آنها را گردآورى و ذخیره مى کند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۲ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه حجر آیه: ۲۲ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ إِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ وَ نَحْنُ الْوَارِثُونَ» ماییم که زنده مى کنیم و مى میرانیم و ماییم وارث (همه جهانیان). (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۳) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * آن گاه به دنبال بحثهاى توحیدى به معاد و مقدمات آن اشاره کرده، مى گوید: مائیم که زنده مى کنیم و مائیم که مى میرانیم (وَ إِنّا لَنَحْنُ نُحْیِی وَ نُمِیتُ). و وارث همه روى زمین و تمام این جهان مائیم (وَ نَحْنُ الْوارِثُونَ). 🌼🌼🌼 اشاره به مسأله حیات و مرگ، که در واقع مهمترین و قطعى ترین مسائل است هم مى تواند مقدمه براى بحث معاد باشد و هم تکمیلى براى بحث توحید، چرا که پدیده حیات شگرف ترین پدیده عالم هستى است، و بررسى این پدیده به خوبى مى تواند ما را به آفریننده حیات آشنا سازد. اصولاً نظام مرگ و زندگى نظامى است که بدون اتکاء بر یک قدرت و علم بى پایان امکان پذیر نیست. از سوى دیگر، وجود مرگ و زندگى، خود دلیل بر این است که: موجودات این عالم از خود چیزى ندارند و هر چه دارند از ناحیه دیگرى است، و سرانجام وارث همه آنها خدا است!. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۳ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ» ما، هم از پیشینیان شما آگاه بودیم و هم از آیندگان. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۴) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * بعد اضافه مى کند: ما هم پیشینیان شما را مى دانیم و هم متأخران را (وَ لَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِینَ مِنْکُمْ وَ لَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِینَ). بنابراین، هم خود آنها و هم اعمالشان در برابر علم ما روشن و آشکارند و از این نظر، معاد و رستاخیز و محاسبه اعمال همه آنها کاملاً در برابر ما سهل است. 🌼🌼🌼 پیشینیان و متأخران کیانند؟ در تفسیر آیه، مفسران احتمالات زیادى داده اند مرحوم طبرسى در مجمع البیان شش تفسیر و قرطبى هشت احتمال و ابوالفتوح رازى حدود ده احتمال ذکر کرده است، ولى، بررسى دقیق آنها نشان مى دهد همه را مى توان در یک تفسیر واحد جمع کرد زیرا: کلمه مستقدمین و مستأخرین معنى وسیعى دارد که هم شامل پیشگامان و متأخران در زمان مى شود، و هم شامل پیشگامان در اعمال خیر، و یا جهاد و مبارزه با دشمنان حق، و یا حتى صفوف نماز جماعت، و مانند اینها. و با توجه به این معنى جامع، تمام احتمالاتى را که در تقدم و تأخر در آیه بالا داده اند، مى توان جمع کرد و پذیرفت. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۴ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَحْشُرُهُمْ ۚ إِنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ» به یقین پروردگار تو، آنها را (در قیامت) جمع و محشور مى کند. چرا که او حکیم و داناست. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۵) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * به دنبال این سخن مى فرماید: پروردگار تو به طور قطع همه آنها را به زندگى جدید در رستاخیز باز مى گرداند و جمع و محشور مى کند (وَ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ یَحْشُرُهُمْ). چرا که او هم حکیم است و هم عالم (إِنَّهُ حَکِیمٌ عَلِیمٌ). حکمت او ایجاب مى کند که مرگ پایان همه چیز نباشد; زیرا اگر زندگى منحصر به همین چند روز حیات این جهان بود، آفرینش جهان بیهوده و بى محتوا مى شد، و از خداوند حکیم دور است که یک چنین آفرینش بى نتیجه اى داشته باشد. 🌼🌼🌼 ولى هنگامى که این آفرینش، مقدمه اى براى آمادگى جهت یک سیر دائمى به سوى بى نهایت، و یا به تعبیر دیگر، مقدمه اى براى زندگانى ابدى و جاویدان باشد کاملاً مفهوم و معنى پیدا مى کند و هماهنگ با حکمت او است. زیرا حکیم کارى بى حساب نمى کند. و علیم بودنش سبب مى شود که در امر معاد و حشر، مشکلى ایجاد نشود، هر ذره خاکى که از انسانى به گوشه اى پرتاب شده، جمع آورى مى کند، و حیات جدید به آن مى بخشد، و از سوى دیگر، پرونده اعمال همگى هم در دل این جهان طبیعت و هم در درون جان انسانها ثبت است. و او از همه اینها آگاه است. بنابراین حکیم و علیم بودن خدا دلیل فشرده و پر مغزى بر مسأله حشر و معاد محسوب مى شود. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۵ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه حجر آیه: ۲۳_۲۵ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ» ما انسان را از گِل خشکیده اى (همچون سفال) که از گل بدبوى (تیره رنگى) گرفته شده بود؛ آفریدیم. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۶) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * به مناسبت آیات گذشته، که قسمتهائى از آفرینش خداوند و نظام هستى را بیان مى کرد، در این آیات، به شاهکار بزرگ خلقت ـ یعنى آفرینش انسان ـ پرداخته و طى آیات متعدد و پرمحتوائى بسیارى از جزئیات این آفرینش را بازگو مى کند. نخست مى فرماید: ما انسان را از صلصال (خاک خشکیده اى که به هنگام برخورد با چیزى صدا مى کند) که از حَمَأ مَسْنُون (گل تیره رنگ و متغیر و بدبو) گرفته شده بود آفریدیم (وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنْسانَ مِنْ صَلْصال مِنْ حَمَإ مَسْنُون). (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۶ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ الْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ» و جنّ را پیش از آن، از آتش گرم و سوزان خلق کردیم. (سوره مبارکه حجر/ آیه ۲۷) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * و طایفه جان را پیش از آن از آتش گرم و سوزان آفریدیم (وَ الْجَانَّ خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السَّمُومِ). سَمُوم در لغت به معنى باد سوزانى است که گوئى در تمام روزنه هاى پوست بدن انسان نفوذ مى کند زیرا عرب به سوراخهاى بسیار ریز پوست بدن، مَسْأَم، مى گوید و سموم نیز به همین مناسبت بر چنین بادى اطلاق مى شود و ماده سم نیز از همان است چرا که در بدن نفوذ کرده و انسان را مى کشد یا بیمار مى سازد. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۲۷ سوره مبارکه حجر) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه حجر آیه: ۲۶_۲۷ @ayehsobh