هیچ می دانی #ریاضیات از سرزمینهای اسلامی به مغرب زمین راه یافته؟ اصلا می دانی ریاضیات دوره ی اسلامی یک دوره کامل از تکامل ریاضیات را دربر می گیرد؟ می دانی #هندسه_تحلیلی و #مثلثات را مسلمانان پایه گذاری کردند؟ می دانی دانش جبر با نام کدام مسلمان در تاریخ علم ثبت شده است؟
آثار اصیل و ابتکارات ریاضیدانان مسلمان فراوان است . ازجمله طرح دایره کوچک به نام صفر، امتحان کردن محاسبات از طریق نه نه، کشف کسر اعشاری، ارائه اندازه صحیحی از عدد پی، حل معادلات جبری درجه دوم و سوم، حل مساله مکعبهای متوالی، فرمولی برای یافتن مجموع توانهای چهارم ، روش محاسبات و فرمولهاى مثلثات كروى؛ مثلثات كروى قائمالزاويه؛ مثلث حسابى كرجى؛ حل مسئله تثليث زاويه؛ سكانت؛ تانژانت؛ سينوس؛ كوتانژانت (ظل تمام)؛ روش ساخت عدد كامل؛ حاصل جمع توانهاى متوالى؛ حاصل جمع توانهاى سوم و چهارم؛ مجموعهاى توانهاى صحيح اما نمی دانم چرا برخی از این ابتکارات به نام دیگران ثبت شده است .
سیستم اعدادی که امروز در دنیا از صفر تا به ۹ مورد استفاده قرار می گیرد برای اولین بار در کتب #خوارزمی و #الکندی مشاهد شده است. و اعداد لاتین، همان اعداد خوارزمی هستند که بر اساس تعداد زاویا توسط خوارزمی ابداع شدند و غربی ها آن را جایگزین اعداد بدوی یونانی نمودند. آ. سی کرومبی می گوید:
"پذیرش این نظام (اعداد اسلامی) در جهان مسیحیت، یکی از پیشرفت های بزرگ در علم اروپایی محسوب می شود. جایگزینی این اعداد با اعداد رومی، به جهت تسهیل نمودن عمل محاسبات، زمینه ساز بسیاری از پیشرفت های اروپاییان گردید."
تا قرن ۱۳ عدد صفر مجهول بود تا این که خوارزمی آن را کشف کرد. و خود کلمه zero(صفرو) کلمه ای عربی است.
مثلا: #کرجی ریاضیدان ایرانی برای نخستین بار جدولی برای ضریب های بسط دوجمله ای آورده است ولی امروز آن را به نام مثلث #پاسکال می شناسند!
«غیاث الدین جمشید #کاشانی » برای نخستین بار عددهای دهدهی کوچکتر از واحد را طرح کرد ولی در کتابهای تاریخ ریاضیات به نام «سیمون #سترون » که نزدیک 150 سال بعد از کاشانی می زیسته، ثبت شده است!
#خجندی رساله ای نوشته درباره این قضیه که مجموع دو مکعب نمی توانند مکعب باشند «وفرما» به آن کلیت داده و این قضیه به نام دانشمند فرانسوی خوانده می شود!
علم هندسه، دانشمندان مسلمان نخست به ترجمه و شرح آثار بزرگی چون «اصول اقلیدس » پرداختند .
یادت باشد که رومیها تقریبا سه قرن بعد از مسلمانان این کتاب را به لاتین ترجمه کردند ... سپس برای مسایلی که نزد قدما حل نشدنی بود، دانشمندانی چون «ابن هیثم » و «ابوسهل کوهی » و «حسن بن موسی » راه حلهایی یافتند . آنگاه با آمیزش جبر و هندسه، اصول هندسه تحلیلی را به وجود آوردند و این از مهمترین ابتکارات مسلمین بود .
می دانی مسلمانان نخستین کسانی بودند که برای حل بعضی از مسایل هندسی از جبر و برای حل بعضی از مسایل جبر از هندسه استفاده کردند . از برجسته ترین دانشمندان مسلمان در این زمینه باز از «#خیام » می توان نام برد که من هر وقت نام او را می شنوم به یاد حرف استادم می افتم که می گفت: چهار ضلعی های «ساکری » ریاضیدان ایتالیایی درواقع همان چهارضلعی های خیام هستند که هفت قرن قبل از ساکری در کتاب خیام مطرح شده بود . علمای غرب دانش هندسه را از مسلمانان فرا گرفتند.
حالا بیا به سراغ #مثلثات برویم .در تاریخ علوم اسلامی، فصل مربوط به مثلثات اهمیت اساسی دارد . در نزد یونانیان علم مثلثات به معنی خاص وجود نداشته است .
خطوط و توابع مثلثاتی، سینوس و تانژانت که امروزه ما آنها را می شناسیم برای یونانیان ناشناخته بود . بطلمیوس با وترها کار می کرد اما دانشمندان مسلمان سخن از «#جیب » و «#ظل » به میان آوردند و روابط میان توابع مثلثاتی را به صورت صریح و آشکار بیان کردند . این علم در قرن هفتم هجری در مشرق اسلامی تاسیس شد . کلمه #سینوس که بیانگر عمل اصلی مثلثات است، مستقیما از واژه عربی «جیب » ترجمه شده است و نیز «تانژانت » ترجمه ای از «ظل » است .
از دانشمندان این رشته می توان به «#ابوالوفای_بوزجانی » اشاره کرد که در گسترش علم مثلثات کارهای ارزنده ای کرد . او در استخراج سینوس زاویه 30 درجه طریقه ای یافت که نتیجه آن تا هشت رقم با مقدار واقعی سینوس 30 درجه مطابقت دارد .
در اروپا حل مساله جمع زوایا را به «کوپرنیک » منسوب می کنند و او که از راه حل «ابوالوفا» بی خبر بوده است ظاهرا برای حل مساله طریقه ای پیچیده تر از ریاضیدان اسلامی یافته است .
خلاصه آنکه در تمام قرون وسطی، پیشرفت ریاضیات درواقع مدیون نبوغ ریاضی مسلمین بود . حتی در نیمه اول قرن 15 میلادی که مسلمانان با مشکلترین مسایل جبر و هندسه و مثلثات دست وپنجه نرم می کردند، در اروپا تحقیقات ریاضی از حساب تقویم و طرز به کار بردن چرتکه - که غالبا در سطح حوائج روزانه بود - نمی گذشت