﷽ «ابو بصیر گفت از امام صادق (سلام الله علیه) [در نسخه‌ای : از امام باقر (سلام الله علیه)] شنیدم که فرمود امیر المؤمنین امام علیّ بن ابی‌طالب (سلام الله علیهما) می‌فرمود : «ای طالب علم! به درستی که علم دارای فضائل فراوانی است. پس سر آن تواضع و فروتنی است، و چشم آن برائت و بیزاری از حسد، و گوش آن فهم، و زبان آن صدق و راستی، و حافظه آن تفحّص و کند و کاو، و قلب آن حسن نیّت و نیکخواهی، و عقل و خرد آن معرفت و شناخت اشیاء و امور، و دست آن رحمت و بخشایش، و پای آن زیارت و دیدار دانشمندان، و همّت آن سلامتی، و حکمت آن پرهیزگاری، و جایگاه آن نجات و رستگاری، و فرمانده آن عافیّت، و مَرکّب آن وفاء، و سلاح و جنگ‌افزار آن نرمی کلمه و نرم‌زبانی، و شمشیر آن رضایت و خشنودی، و كَمان آن مدارا {با مردم}، و لشکر آن گفتگوی با علماء، و مال و دارایی آن ادب، و ذخیره آن دوری از گناهان، و زاد و توشه آن معروف {و کار نیک}، و آب {همراه سفر} آن موادعه و سازگاری، و دلیل و راهنمای آن هدایت الهی، و رفیق و همراه آن محبّت خوبان است.» اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۴۸، «کتاب فضل العلم»، «باب النّوادر»، حدیث ۲. 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ ... و {از علوم عقليّه و عقايد حقّه و معارف الهيّه} نیز تعبیر فرموده است به «محکمه» برای آنکه علم صحیح آن است که به واسطه نورانیّت و روشنی‌اش در قلب، اطمینان آورد و شک و ریب را زائل نماید. چه بسا که انسان در تمام مدّت عمر، خوض در براهین و مقدّمات آن کند و برای هر یک از معارف الهیّه، براهین عدیده و ادلّه کثیره ذکر کند و در مقام جدل و خصومت بر اقران، تَفَوُّق کند، ولی آن علوم در قلبش هیچ تأثیری نکرده و اطمینانی حاصل نکرده، بل‌که شک و تردید و شبهه او را زیادتر کرده باشد. پس، جمع مفاهیم و اکثار اصطلاحات هیچ فایده [ندارد]، بلکه قلب را به غیر حقّ مشغول کند و از آن ذات مقدّس منصرف و غافل نماید. ای عزیز، علاج، کُلُّ العلاج، در این است که انسان که می‌خواهد علمش الهی باشد، وارد هر علمی که شد مجاهده کند و با هر ریاضت و جدّیّتی شده، قصد خود را تخلیص کند. سرمایه نجات و سرچشمه فیوضات، تخلیص نيّت و نيّت خالص است : مَن أَخلَصَ لِلّهِ أَربَعینَ صَباحاً جَرَت یَنابیعُ الحِکمَةِ مِن قَلبِهِ عَلی لِسانِهِ. اخلاص چهل روزه این است آثار و فوایدش، پس شما که چهل سال یا بیشتر در جمع اصطلاحات و مفاهیم در هر علمی کوشیدید و خود را علّامه در علوم می‌دانید و از جُندُ الله {لشکر خدا} محسوب می‌کنید، و در قلب خود اثری از حکمت و در لسان خود قطره‌ای از آن نمی‌بینید، بدانید تحصیل و زحمتتان با قدم اخلاص نبوده، بلکه برای شیطان و هوای نفس کوشش کردید. 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ «هر کس که خود را چهل روز برای خدا خالص کند، چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبانش جاری شود.» بحار الانوار جلد ۶۷، صفحه ۲۴۲، کتاب الایمان و الکفر، باب اخلاص، حدیث ۱۰. پس، اکنون که دیدید از این علوم، کیفیّت و حالی حاصل نشد، چندی برای تجربه هم باشد به اخلاص نيّت و تصفیّه قلب از کدورات و رذائل بپردازید، اگر از آن اثری دیدید، آن وقت بیشتر تعقیب کنید. گر چه باب تجربه که پیش آمد، در اخلاص بسته می‌شود، ولی باز شاید روزنه‌ای به آن باز شود و نور آن تو را هدایت کند. در هر صورت، ای عزیز، تو در تمام عوالم برزخ و قبر و قیامت و درجات آن محتاجی به معارف حقّه الهیّه و علوم حقیقیّه و اخلاق حسنه و اعمال صالحه. در هر درجه که هستی، بکوش و اخلاص خود را زیادت کن و اوهام نفس و وساوس شیطان را از دل بیرون نما، البته نتیجه برایت حاصل می‌شود و راهی به حقیقت پیدا می‌کنی و طریق هدایت برای تو باز می‌شود و خداوند تبارک و تعالی از تو دستگیری می‌فرماید. خدا می‌داند که اگر با این علوم ضایعه باطله و این اوهام فاسده و کدورات قلبیّه و اخلاق ذمیمه منتقل به آن عالَم شویم، چه ابتلا و مصیباتی در دنبال داریم و چه عَقَبات {گردنه‌ها} و دَرَکاتی {مراتب و درّه‌هایی از جهنّم} در پی داریم و این علوم و اخلاق برای ما چه ظلمتها و وحشتها و آتش‌ها فراهم می‌نماید. 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ جناب محقّق فلاسفه، صَدرُ الحُكَماءِ و المُتَأَلِّهین، قَدَّسَ اللهُ سِرُّهُ و أَجزَلَ أَجرُهُ، در شرح اصول کافی از شیخ غزالی {۱} کلام طویلی نقل فرماید که در آن کلام تقسیم نموده است علوم را به علم دنیاوی و آخرتی. و علم فقه را از علوم دنیاويّه قرار داده، و علم آخرت را به علم «مکاشفه» و «معامله» تقسیم کرده است. و علم معامله را علم به احوال قلوب قرار داده است، و علم مکاشفه را نوری دانسته که در قلب حاصل شود پس از تطهیر آن از صفات مذمومه. و به آن نور، کشف حقائق شود تا آنکه معرفت حقیقی به ذات و اسماء و صفات و افعال و حکمت آنها و سایر معارف پیدا شود. {۱} و چون این تقسیم، مَرضىِّ پیش این محقّق بوده، در شرح این حدیث که ما اکنون در صدد شرح آن هستیم فرموده است که : «ظاهر این است که این تقسیم و حصر که رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، فرموده‌اند، راجع به علوم معاملات باشد، زیرا این علوم است که اکثر مردم از آن منتفع می‌شوند. و اما علوم مکاشفات در عدّه قلیلی از مردم حاصل شود که از کبریت احمر* عزیزترند، چنانچه احادیث «کتاب ایمان و کفر» که پس از این آید، دلالت بر آن دارد.» {۲} تمام شد ترجمه کلام ایشان با اختصار. {۱} شرح اصول کافی، صفحه۱۲۳، «کتاب فضل العلم»، «باب فرض العلم»، حدیث۵ {۲} شرح اصول کافی، ص۱۲۸، «کتاب فضل العلم»، «باب صفة العلم»، ح۱ *«کبریت احمر» به معنای کبریت سرخ و کنایه از مطلب بسیار کمیاب و نادر است و معمولاً درباره اولیاء الله مؤمن موحّد متّقی عارف حکیم که بسیار کمیاب و نادرند، مثل جناب «محیی الدّین ابن عربی» و هر مؤمن ولی خدا استفاده می‌شود. 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ *ابو حامد محمّد بن محمّد بن محمّد غزّالی (۵۰۵-۴۵۰ ه. ق) ملقّب به «حجّة الاسلام». از بزرگترین فقیهان شافعی و در اعتقادات بر طریقه اشعری بود. در نیشابور به حلقه شاگردان امام الحرمین جوینی پیوست و از امام اکرام بسیار دید، وزیر نظام الملک طوسی، نظر به بزرگداشت او، مدرسه نظاميّه بغداد را، که اهمّيّت بسیار داشت، به او تفویض کرد غزالی پس از چندی بر اثر تحوّلی روحی از علوم رسمی کناره گرفت و طریق تصوّف را برگزید از آثار اوست: الوسیط و البسیط در فقه، إحیاء علوم الدّین، المستصفی در اصول فقه، معیار العلم، تهافت الفلاسفه نویسنده گوید در کلام شیخ غزّالی اشکال است و بر فرض صحّت آن، در فرموده مرحوم آخوند علیه الرّحمة، اشکال دیگر است. اما با فرض صحّت کلام غزّالی، اشکال کلام ایشان آن است که غزّالی علم «معاملات» را علم به احوال قلب از مُنجیات مثل صبر و شکر و خوف و رجاء و غیر آن، و از مُهلکات مثل حقد و حسد و غلّ و غشّ و غیر این‌ها، دانسته، بنابراین، علوم ثلاثه که رسول خدا، صلّی الله علیه و آله، {فرموده‌} از علوم معاملات نتواند بود، مگر یک قسم آن که «فریضه عادله» است. چنانچه پیشتر تفصیل داده شد. و اما اشکال در کلام شیخ غزّالی دو امر است: یکی آنکه علم فقه را از علوم دنیایی و فقها را از علمای دنیا دانسته، با اینکه این علم از عزّ علوم آخرت است. و این ناشی است از حبّ نفس و حبّ به آن چیزی که به خیال خودش اهل اوست، یعنی علم اخلاق به معنای متعارف رسمی، از این جهت از سایر علوم، حتی علوم عقليّه، تکذیب کرده است. و دیگر آنکه مکاشفات را جزء علوم قرار داده و در تقسیمات علوم وارد کرده است 🕋از خودآ تا خدا🕌

﷽ ... و اين خلاف واقع است. بلكه حقّ آن است كه‌ «علوم» را آن دانيم كه در تحت نظر و فكر و برهان درآيد و قدم «فكر» در آن دخيل باشد، و مكاشفات و مشاهدات گاهى نتايج علوم حقيقيّه است و گاهى نتايج اعمال قلبيّه. بالجمله، مشاهدات و مكاشفات و تحقّق به حقايق اسماء و صفات، در تقسيمات علوم نبايد داخل شوند، بلكه {مكاشفه‌} وادى ديگر و علوم وادى ديگرند. وَ الاَمرُ سَهلٌ. بدان كه بسيارى از علوم است كه بر تقديرى داخل يكى از اقسام ثلاثه است كه رسول اكرم، صلّى الله عليه و آله، ذكر فرمودند، مثل علم طبّ و تشريح و نجوم و هيئت، و امثال آن، در صورتى كه نظر آيت و علامت به سوى آنها داشته باشيم، و علم تاريخ و امثال آن، در صورتى كه با نظر عبرت به آنها مراجعه كنيم. پس، آنها داخل شوند در «آيه محكمه» كه به واسطه آنها علم به الله يا علم به معاد حاصل يا تقويّت شود. و گاه شود كه تحصيل آنها داخل در «فريضه عادله» و گاه داخل در «سنّت قائمه» شود. و اما اگر تحصيل آنها براى خود آنها با استفادات ديگرى باشد، پس اگر ما را از علوم آخرت منصرف نمودند، به واسطه اين انصراف بِالعَرَض مذموم شوند، و الّا ضرر و نفعى ندارند، چنانچه رسول اكرم، صلّى الله عليه و آله، فرمودند. 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ پس کلّيّه علوم تقسیم شوند به سه قسمت : یکی آنکه نافع به حال انسان است به حَسَب احوال نَشَآت دیگر که غایت خلقت وصول به آن است.و این قسمت همان است که جناب ختمی مرتبت «علم» دانسته و آن را به سه قسمت تقسیم فرمودند. و دیگر آنکه ضرر می‌رساند به حال انسان و او را از وظایف لازمه خود منصرف می‌کند. و این قسم از علوم، مذمومه است که نباید انسان پیرامون آنها گردد، مثل علم سحر و شعبده و کیمیا و امثال آن. و سوم آنکه ضرر و نفعی ندارد، مثل آنکه فضول اوقات را انسان به واسطه تفریح، صرف بعضی آنها کند، مثل حساب و هندسه و هیئت و {طبّ و} امثال آن. و این قسمت از علوم را اگر انسان بتواند تطبیق با یکی از علوم ثلاثه نماید خیلی بهتر است، و الّا حتّی الامکان اشتغال پیدا نکردن به آنها خوب است، زیرا که انسان عاقل پس از آنکه فهمید که با این عمرهای کوتاه و وقت کم و موانع و حوادث بسیار، نمی‌تواند جامع جمیع علوم و حائز همه فضائل شود، باید فکر کند که در علوم کدام یک به حال او نافعتر است و خود را به آن مشغول کند و تکمیل آن نماید. 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ ... و البته در بین علوم آنچه که به حال حیات ابدی و زندگانی‌ جاویدان انسان نافع است، بهتر از همه است و مهمّ‌تر از جمیع آنهاست، و آن علمی است که انبیا، علیهم السّلام، و اولیا امر به آن نمودند و ترغیب به آن کردند. و آن عبارت از علوم ثلاثه است چنانچه ذکر شد. و الحمد للّه تعالی. —————————— پایان شرح حدیث ۲۴* از کتاب شرح چهل حدیث (أربعین حدیث) توسّط عارف باللّه واصل حضرت استاد آیت الله العظمی سیّد روح الله الموسوی الخمینی معروف به امام خمینی (قَدَّسَ اللهُ سِرَّهُ و نَفسَهُ الزَّکیَّةَ و رِضوانُ اللهِ عَلَیهِ و طابَ ثَراهُ و نَوَّرَ اللهُ مَرقَدَهُ و مَضجَعَهُ الشَّریفِ و رَزَقَنَا اللهُ مِن أنوارِهِ و بَرَکاتِ تُربَتِهِ) * اصول کافى، ج ۱، ص ۳۲، «کتاب فضل العلم»، «باب صفة العلم و فضله»، حدیث ۱ دخل رسول الله (ص) المسجد فاذا جماعة قد أطافوا بِرَجُلٍ. ... فقالوا له: أعلم النّاس بأنساب العرب و وقائعها و أيّام الجاهليّة و الأشعار العربيّة. فقال النّبىّ (ص) : ذاك علم لا يضرّ من جهله و لا ينفع من علمه. إنّما العلم ثلاثة : آية محكمة، أو فريضة عادلة، أو سنّة قائمة، و ما خلاهنّ فهو فضل. رسول خدا (ص) به مسجد داخل شد؛ ناگاه جماعتى را مشاهده کرد كه اطراف مردى دور مى‌زنند. ... به او گفتند: «داناترين مردم است به نسب‌هاى عرب و وقائع آن و روزگار جاهليّت و اشعار عربى.» پيامبر فرمود: «اين علمى است كه از جهل به آن ضرر و زيانى نرسد و از علم به آن سودى حاصل نشود. همانا علم منحصر است به سه چيز: آيه محكمه يا فريضه عادله، يا سنّت قائمه و غير از اين‌ها، اضافه است.» 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ 🏴 مراسم عزاداری شهادت ☀️ حضرت امام محمّد بن علیّ الباقر (سلام اللهﷻ علیهما) 🕰 زمان : جمعه ۷ ذِی‌الْحَجَّة الْحَرام ۱۴۴۵ هجری قمری (۲۵ خرداد ۱۴۰۳ هجری شمسی)، حدود ساعت ۴:۱۵ صبح (همزمان با طلوع آفتاب به افق مشهد الرّضا (سلام اللهﷻ علیه)) 💫 مکان : بیت 🌟 حضرت آیت الله حاجّ سیّد محمّد صادق حسینی طهرانی (حَفَظَهُ اللهُ و دامَتْ برکاتُهُ و مُدَّ ظِلُّهُ و زَیَّدَ عِزُّهُ) شاگرد سلوکی مرحوم آیت الحقّ 🌟 سیّد هاشم حدّاد موسوی (قَدَّسَ اللهُ سِرَّهُ و نَفسَهُ الزَّکیَّةَ و رِضوانُ اللهِ عَلَیهِ) و همچنین وصیّ و شاگرد سلوکی و فرزند ارشد و زعیم بیت مرحوم 🌟 علّامه آیت الله سیّد محمّد حسین حسینی طهرانی (قَدَّسَ اللهُ سِرَّهُ و نَفسَهُ الزَّکیَّةَ و رِضوانُ اللهِ عَلَیهِ) 📌 نشانی : مشهد الرّضا (سلام اللهﷻ علیه)، کوچه آیت الله شیرازی ۱۰ (یا خیابان امام خمینی (ره) ۱۴ (بازارچه سراب))، کوچه برادران شهید علاقه‌بند حسینی، کوچه مستشاری، بن بست نجمه 📌 موقعیّت روی نقشه نشان 📻 پخش زنده صوتی از طریق : صفحه نور مجرّد در آپارات #پخش_زنده | #پخش_زنده_صوتی @nooremojarrad_com 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ 🏴 مراسم عزاداری شهادت ☀️ حضرت امام محمّد بن علی الباقر (سلام اللهﷻ علیهما) سخنران : 🌟 استاد حاجّ شیخ عبد الحمید واسطی (حفظه الله) مدّاح : شیخ اکبر طاهریان 🕌 مکان : مسجد و مکتب امام صادق (سلام اللهﷻ علیه)؛ برادران و خواهران. 🕰 زمان : شب شنبه (جمعه شب) ۸ (۷) ذِی الحَجَّة الحَرام ۱۴۴۵ هجری قمری (۲۵ خرداد ۱۴۰۳ هجری شمسی)، ساعت ۲۰:۰۰ 📌 نشانی : مشهد الرّضا (سلام اللهﷻ علیه)، خیابان دانشگاه، روبه‌روی دانشگاه ۱۵ (کوچه اسرار)، بین دانشگاه ۱۲ و دانشگاه ۱۴ (کوچه سلسبیل). 📌 موقعیّت روی نقشه نشان 📺 پخش زنده در ایتا 📺 پخش زنده در آپارات 📺 بایگانی تصویری (آپارات) #واسطی (حفظه الله) (@vaseti) #عبدالحمید_واسطی 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ وصیّت ☀️حضرت امام محمّد باقر (سلام اللهﷻ علیه) به یکی از اصحاب سرّ خود به نام 🌟 جابر بن یزید جُعفی (رضوان الله علیه) ای جابر! ۵ چیز را از اهل زمانه‌ات غنیمت بشمار: ۱. اگر در جمع آن‌ها حاضر شوی، تو را نشناسند ۲. و اگر غائب شوی، از تو تفقّد و پی‌جویی نکنند ۳. و اگر مشهور شوی، با تو مشورت نشود ۴. و اگر سخنی بگویی، پذیرفته نشود ۵. و اگر خواستگاری کنی، با تو ازدواج نکنند و به تو همسر ندهند. و تو را به ۵ چیز وصیّت می‌کنم : ۱. اگر به تو ظلم شد، تو ظلم نکن ۲. و اگر به تو خیانت شد، تو خیانت نکن ۳. و اگر تکذیب‌ت کردند، غضب نکن ۴. و اگر مدح شدی، خوشحال نشو ۵. و اگر از تو بدگویی شد، بی‌تابی نکن. و در آن چیزی که درباره‌ات گفته‌اند، تفکّر کن : اگر آن سخنان راست بود، بدان که سقوط تو در پیشگاه الهی برای غضب تو به سبب سخن حقّ، مصیبتی است بزرگ‌تر از ترسی که از سقوط در چشم مردم داری، و اگر آن سخنان خلاف واقع بوده، به ثوابی رسیده‌ای بدون آن که زحمت کشیده باشی. و بدان که تو از اولیاء ما نیستی، مگر در صورتی که اگر تمام مردم شهر تو، علیه تو متّحد شوند و بگویند تو مرد بدی هستی، از این امر ناراحت نشوی، و اگر همه بگویند مرد صالحی هستی، از آن خوشحال نشوی. خودت را بر کتاب خدا عرضه کن : اگر به راه آن رفته‌ای و با سفارش به زهد آن زاهد شده و به آنچه ترغیب کرده راغب شده، و از آنچه ترسانده خائف شده‌ای، پس ثابت قدم باش و بشارت باد بر تو؛ چرا که هر چه علیه تو گفته شده، زیانی برای تو ندارد، و اگر از قرآن جدایی داری، پس به چه چیز خودت مغرور شده‌ای؟ بحار الانوار، جلد۷۵،صفحه۱۶۲ 🕋از خودآ تا خدا🕌 @azkhodatakhoda_ir

﷽ وصیة الامام الباقر علیه‌السلام لجابر بن یزید الجعفی (رضی الله عنه) یا جابر اغتنم من اهل زمانک خمسا: ان حضرت لم تعرف، و ان غبت لم تفتقد، و ان شهرت لم تشاور، و ان قلت لم یقبل قولک، و ان خطبت لم تزوج. و اوصیک بخمس: ان ظلمت فلا تظلم، و ان خانوک فلا تخن، و ان کذبت فلا تغضب، و ان مدحت فلا تفرح، و ان ذممت فلا تجزع، و فکر فیما قیل فیک، فان عرفت من نفسک ما قیل فیک فسقوطک من عین الله جل و عز عند غضبک من الحق أعظم علیک مصیبة مما خفت من سقوطک من أعین الناس، و ان کنت علی خلاف ما قیل فیک، فثواب اکتسبته من غیر أن یتعب بدنک، و اعلم بأنک لا تکون لنا ولیا حتی لو اجتمع علیک اهل مصرک و قالوا : انک رجل سوء؛ لم یحزنک ذلک، و لو قالوا : انک رجل صالح لم یسرک ذلک، أعرض نفسک علی کتاب الله فان کنت سالکا سبیله زاهدا فی تزهیده راغبا فی ترغیبه خائفا من تخویفه فأثبت و أبشر، فانه لا یضرک ما قیل فیک، و ان کنت مبائنا للقرآن فما ذا الذی یغرک من نفسک، انّ المؤمن یعنی بمجاهدة نفسه لیغلبها علی هواها، فمرة یقیم أودها و یخالف هواها فی محبة الله، و مرة تصرعه نفسه فیتبع هواها فینعشه الله فینتعش، و یقیل الله عثرته فیتذکر و یفزع الی التوبه و المخافة فیزداد بصیرة و معرفة لما زید فیه من الخوف، و ذلک بأنّ الله یقول : «اِنَّ الَّذینَ اتَّقَوا اِذا مَسَّهُم طائِفٌ مِنَ الشَّیطانِ تَذَکَّرُوا فَاِذا هُم مُبصِرُونَ» {۱} . وصیّت ☀️حضرت امام محمّد باقر (سلام اللهﷻ علیه) به یکی از اصحاب سرّ خود به نام 🌟 جابر بن یزید جُعفی (رضوان الله علیه) ای جابر! ۵ چیز را از اهل زمانه‌ات غنیمت بشمار : ۱. اگر در جمع آن‌ها حاضر شوی، تو را نشناسند؛ ۲. و اگر غایب شوی، از تو تفقّد و پی‌جویی نکنند؛ ۳. و اگر مشهور شوی، با تو مشورت نشود؛ ۴. و اگر سخنی بگویی، پذیرفته نشود؛ ۵. و اگر خواستگاری کنی، با تو ازدواج نکنند و به تو همسر ندهند. و تو را به ۵ چیز وصیّت می‌کنم : ۱. اگر به تو ظلم شد، تو ظلم نکن؛ ۲. و اگر به تو خیانت شد، تو خیانت نکن؛ ۳. و اگر تکذیب‌ت کردند، غضب نکن؛ ۴. و اگر مدح شدی، خوشحال نشو؛ ۵. و اگر از تو بدگویی شد، بی‌تابی نکن؛ و در آن چیزی که درباره‌ات گفته‌اند، تفکّر کن : اگر آن سخنان راست بود، بدان که سقوط تو در پیشگاه الهی برای غضب تو به سبب سخن حقّ، مصیبتی است بزرگ‌تر از ترسی که از سقوط در چشم مردم داری، و اگر آن سخنان خلاف واقع بوده، به ثوابی رسیده‌ای بدون آن که زحمت کشیده باشی. و بدان که تو از اولیاء ما نیستی، مگر در صورتی که اگر تمام مردم شهر تو، علیه تو متّحد شوند و بگویند تو مرد بدی هستی، از این امر ناراحت نشوی، و اگر همه بگویند مرد صالحی هستی، از آن خوشحال نشوی. خودت را بر کتاب خدا عرضه کن : اگر به راه آن رفته‌ای و با سفارش به زهد آن زاهد شده و به آنچه ترغیب کرده راغب شده، و از آنچه ترسانده خائف شده‌ای، پس ثابت قدم باش و بشارت باد بر تو؛ چرا که هر چه علیه تو گفته شده، زیانی برای تو ندارد، و اگر از قرآن جدایی داری، پس به چه چیز خودت مغرور شده‌ای؟ مؤمن با نفس خود می‌جنگد تا بر هوای نفسش غالب شود، به همین دلیل گاهی به سبب محبّت الهی به اصلاح کجی نفسش می‌پردازد، و با هوای نفس مخالفت می‌کند، و گاهی نفسش بر او پیروز شده و او پیروی از آن می‌کند؛ خداوند او را از لغزش باز می‌دارد و از خطایش درمی گذرد و او به توبه و خوف خدا پناه می‌برد، و به همین سبب بر آگاهی و شناختش افزوده می‌گردد و این مطلب بدان جهت است که خدای سبحان می‌فرماید: «پرهیزکاران هنگامی که گرفتار وسوسه‌های شیطان شوند، به یاد (خدا) می‌افتند و (در پرتو یاد او، راه حقّ را می‌بینند و) ناگهان بینا می‌گردند.» ای جابر! روزی کم از جانب خدا را زیاد به حساب آور، تا شکر نعمت را به جاآورده باشی، و طاعت زیاد خودت را کم بشمار، تا با نفس خود مخالفت نموده، خود را در معرض بخشش الهی قرار داده باشی. شر را از نفس خود با علم خود دور کن، و علم را با عمل خالصانه به کارگیر، و از غفلت در راه اخلاص، با شدّت هوشیاری و بیداری، دوری کن، و شدّت بیداری را با خوف صادقانه به دست آور، و حذر کن از تزیین پنهان با حیات ظاهر، و با راهنمایی عقل از گزافه‌های هوای نفس پرهیز کن، و در زمانی که هوای نفس غالب شود، با هدایت علم توقّف کن، و اعمال خالصت را برای روز جزا نگه‌دار، و در ساحت قناعت با دوری از حرص فرود آ، و با اختیار قناعت، حرص را از خود دور کن، و با کوتاه نمودن آرزوها، شیرینی زهد را بچش، و با پوشیدن لباس ناامیدی (از دنیا) اسباب طمع را قطع کن، و با خودشناسی، راه خودپسندی را سدّ کن، و با تفویض صحیح کار به خدا، به راحتی نفس برس. راحتی بدن را با راحتی قلب طلب کن، و با کم کردن خطاها، به راحتی قلب دست یاب، ... {۲} {۱} سوره اعراف، آیه ۲۰۱ {۲} بِحارُ الاَنوارِ، جلد ۷۵، صفحه ۱۶۲ ؛ تُحَفُ العُقُول، صفحه ۲۸۴ 🕋🕌از خودآ تا خدا🕋🕌 @azkhodatakhoda_ir