🔻جنگ؛ از گالری تا خیابان گرافیتی‌های سید‌علی میرفتاح چگونه جلوی روزمرگی شهر را می‌گیرد؟ 🔹اما تفاوت کار میر‌فتاح در چیست که آثارش را از گرافیتی‌های مرسوم‌ دیگر متمایز کرده؟ پاسخ اصلی این سوال، ابتدا در نحوۀ حضور خود اوست. هنرمندی جاافتاده در سنِ‌ 58 سالگی، فروتنانه در میانهٔ جنگ به کف میدان آمده و خودش در خیابان‌ها نقاشی می‌کشد. متن کامل این فرسته... 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🔻جنگ؛ از گالری تا خیابان گرافیتی‌های سید‌علی میرفتاح چگونه جلوی روزمرگی شهر را می‌گیرد؟ 🔹گویی «گرافیتی»، رهایی نقاشی از انزوای گالری ا‌ست. نقاشی در گالری می‌ماند و سخت پا به عرصهٔ عمومی می‌گذارد. شرایط تماشا و ملاقات با یک تابلوی نقاشی نیز برای عموم در دسترس نیست؛ اما دیوارنگاری، هنر را به خیابان‌ها و فضاهای شهریِ عمومی می‌کشاند. 🔹گرافیتی، مدیومی برای حرف‌های صریح‌تر است. همان حرف‌هایی را که در دنیای نقاشی با ایماواشاره و نشانه باید گفت، اینجا صریح‌تر و خودمانی‌تر بیان می‌شود. از این نظر،‌ با هنرِ گرافیک‌ همسایه است و در واکنشی بودن نیز به آن شباهت دارد. گرافیتی، هنری خیابانی‌ست و به‌واسطۀ همجواری با مردم، فرم مطلوبی برای هنر متعهد و مردمی است. روزهای نهضت و دفاعِ مقدس نیز، دوران پربسامد این قالب برای تصویر آرمان‌های انقلاب بود. پس از آن، اندکی کم‌رنگ شد و برخی از همان آثار قدیمی هم از بین رفت تا این‌که جدی گرفتن دیوارنگاری در دستور کارِ سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی قرار گرفت. 🔹مدتی این مثنوی تأخیر شد تا به امروز، که وقتی در شهر می‌گردیم، تعداد بسیاری اثر گرافیتی بر دیوار‌های شهر می‌بینیم. آثاری که شاید هر روز بارها آن‌ها را ببینیم اما چندان توجهمان را به خود جلب ‌نمی‌کنند؛ ولی آثار جدید سیدعلی میرفتاح، تمایزی دارند که نگاه‌ها را به سمت خود می‌کشند. گویی گرافیتی به جایگاه اصلی‌اش برگشته است. 🔹اما تفاوت کار میر‌فتاح در چیست که آثارش را از گرافیتی‌های مرسوم‌ دیگر متمایز کرده؟ پاسخ اصلی این سوال، ابتدا در نحوۀ حضور خود اوست. هنرمندی جاافتاده در سنِ‌ 58 سالگی، فروتنانه در میانهٔ جنگ به کف میدان آمده و خودش در خیابان‌ها نقاشی می‌کشد. 🔹نکتهٔ بعدی شاید در تغییر رویکرد در نسبت با این قالب است. گرافیتی ایران، گویی پس از دههٔ شصت، تبدیل به ابزاری برای تزئینات غیرضروری شهر شد و از مسائل مهم و واقعی مردم فاصله گرفت؛ اما اینجا جایی است که میرفتاح، خود را در یک موقعیت تاریخی دیده و اساساً نقطۀ عزیمتش، فریاد دردِ مردم است و فرم متناسبِ آن را هم انتخاب کرده است. و همین‌جاست که گرافیتی، ماهیت اصلی خود را پیدا می‌کند و موثر و مورد توجه واقع می‌شود. 🔹گرافیتی‌هایی که میر‌فتاح کشیده، از سبکی که در چهره‌نگارۀ شهید محمد باقری در روز‌های ابتدایی جنگ کشید، پیروی می‌کند. او برای هر اثرش شناسنامه‌ای نیز به جا گذاشته. نام شهید، مکان و زمانِ شهادت، شناسنامۀ اثر اویند و عبارت «نام جاوید وطن» و یک قلب قرمزرنگ، امضایِ میرفتاح پای آثارش است. میر‌فتاح این اطلاعات را برای این می‌نویسد تا خاطرات ما از جنگی که در میانه‌اش هستیم، در حافظۀ خیابان‌های تهران ماندگار شود. 🔹میرفتاح زاویه‌ای که برای کشیدن چهرهٔ شهدا انتخاب کرده، طوری‌ست که گویی دارند به مردمی که از مقابلشان می‌گذرند، نگاه می‌کنند. او در مصاحبه‌ای با روزنامهٔ «فرهیختگان»، در توضیح آثارش این‌گونه بیان می‌کند: «من می‌خواستم جایی باشد که با شهدا مواجهۀ مستقیم و صریح داشته باشیم. نه این‌که یک عدد باشند در میانِ اعداد، یک اِلمان در میان اِلمان‌ها باشند. […] همان‌طور که آدم‌ها وقتی کسی را که می‌شناسند، در خیابان می‌بینند، می‌ایستند و سلام‌علیک می‌کنند، احوال می‌پرسند، به احترامِ همدیگر کلاه از سر برمی‌دارند. حالا، تصویر در ذهنم این بود که خیلی واقعی، تا جایی که امکانات اجازه می‌دهد، کاری کنم که انگار مردم هم با دیدن تصویر شهید، موقع قدم زدن در خیابان، یکی از همشهریان را دیده‌اند.» 🔹گرافیتی‌های میرفتاح، چهره‌هایی آشنا از مردم ایران است. گویی این چهره‌ها را بارها دیده‌ایم و می‌شناسیم. چشم در چشم شدن با این شهدا، اجازه نمی‌دهد که فراموششان کنیم. این گرافیتی است که راهی را برای ما باز می‌کند تا این شهر، بار دیگر جان تازه‌ای از خون شهدایش بگیرد و در روزمرگی‌هایش گم نشود؛ فرمی چریکی و متناسب با این روزهای جنگ. 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🔻علاج موسیقی در مبارزه است مرور وضع موسیقی در جنگ اخیر؛ از بازنشر و بازخوانی تا خلق اثر 🔹تجربه‌ای همچون تولید و عرضۀ مجموعه‌ آلبوم‌هایِ «چاووش» به همت کانون فرهنگی-هنری «چاووش» و گروه‌های «شیدا» و «عارف» (از ۱۳۵۷ تا سال‌های جنگِ تحمیلی) در دورانی شکل گرفت که ادبیات و فضای جهاد و نبرد در جامعه، پرشور و پرتپش بود و مردم و هنرمندان نیز آمادگی همدلی و همراهی با آن را داشتند. نمایان شدنِ دوبارۀ این آثار در روزگار کنونی، به‌ویژه پس از حملۀ اسرائیل، استمرار معنایی واحد را در گذر زمان تداعی می‌کند و مرور تجربهٔ پدید آمدن این چنین آثاری، ما را امیدوار می‌کند که خلق چنین آثار ماندگاری در همین موقعیت‌های سرنوشت‌ساز تاریخی امکان‌پذیر است. برای خواندن متن کامل این یادداشت به کانال بافتار مراجعه کنید 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

علاج موسیقی در مبارزه است مرور وضع موسیقی در جنگ اخیر؛ از بازنشر و بازخوانی تا خلق اثر بخش اول یادداشت 🔹رژیم اشغالگر قدس در روزهای آخر خرداد ۱۴۰۴، دست‌آخر بر طبل تهاجم مستقیم به ایران، کوبید و دوباره در شیپور جنگ‌افروزی دمید. موضع‌گیری هنرمندان موسیقی ایران، نسبت به عظمت این جنگ اما پرطنین و پرقدرت نبود. البته فراهم بودن شرایط خلق اثر و برخورداری از آمادگی روحی پیشینِ هنرمند، در ساخت آثار موسیقایی، تأثیرگذار است؛ به‌ویژه اینکه مدت این جنگ که همراه با شهادت بسیاری از هم‌وطنان ما بود، محدود و تنها حدود دو هفته بود؛ اما در همین نفحات و لحظات تاریخی است که با دگرگونی متلاطم حال مردم و هنرمند،‌ امید خلق آثار هنری ماندگار است. 🔹در این میان، می‌توان شکل‌گیری نوعی «بهت» را منشأ کم‌فروغ بودن چراغ موسیقی در طول آن دوازده روز دانست. صرفِ‌نظر از ضرورت تعهد همیشگی هنرمند به موقعیت تاریخی اکنون خود، نبرد حماس و اسرائیل از مهرِ ۱۴۰۲ (۷ اکتبر ۲۰۲۳ میلادی)، خود به‌تنهایی فضای جهان را برای مبارزه با زیاده‌خواهی‌ها و جنایت‌های رژیمِ صهیونیستی مهیا کرده بود. 🔹با وجود این اتفاق تاریخی سرنوشت‌ساز و حتی تعرضِ مستقیم اسرائیل به کشور ما، رویکرد بسیاری از هنرمندانِ عرصۀ موسیقی منفعلانه بود و در برابرِ وقوعِ جنگ نیز بی‌چون‌وچرا غافلگیر شدند و در نهایت، با آغاز آن، به سرگشتگی و سرخوردگی گرفتار گشتند. هنرمندانی که انتظار می‌رفت با هنرشان به میدان بیایند، به واکنش‌های حداقلی بسنده کردند؛ واکنش‌هایی در قالب استوری‌های مجازی که به محکومیت جنگ و گاهی دعوتی فانتزی به توقف آن محدود می‌شد. البته باز مرحبا به غیرت و شرف این هنرمندان، در مقابل آن‌هایی که سکوت کردند. 🔹در این میان، بازپخش یا بازنشر آثار ملی-میهنی یا حماسه‌وارِ موسیقایی‌ در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی، فراگیر شد که در دوران دفاع مقدس، ساخته‌ شده‌ بودند. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های آن، اجرای زندۀ پویۀ (موومان) سوم از پوئم‌سمفونی «حماسۀ خرمشهر» به آهنگ‌سازی مجید انتظامی بود. این بخش از «حماسهٔ خرمشهر» به‌ویژه در کنار تکه‌فیلم‌(کلیپ‌)های منتشرشده از لحظۀ پرتاب یا اصابتِ موشک‌هایِ ایران، رنگ‌وبوی حماسیِ معنادار به خود گرفته بود؛ چنان‌که جان‌فشانی‌هایِ مجاهدان ایران در نبرد با بعثیان و صهیونیست‌ها در کنار هم به یاد می‌آمد. بازنشر دوبارهٔ این پوئم‌سمفونی، انگار خبر «خرمشهرها در پیش است» را به همراه داشت. در کنارِ این، گروه‌هایی مانند «هم‌نوازان حصار» (به سرپرستیِ علی قمصری) در محوطۀ برج «آزادی» و «عاشیقلار میشو» (موسیقی آذری) در پهنۀ میدان «شهدای هفتم تیر» نیز برای هم‌بستگی با ایران، طی دورۀ دوازده‌روزه، کنسرت‌هایِ رایگان برگزار کردند. 🔹سرانجام آنچه به‌صورت یک اثر مستقل، ناظر به تجاوز اسرائیل پدید آمد و بهت و خواب را از دل موسیقی زدود و سیلی بر صورت دشمن زد، ترانۀ «علاج» بود که با آهنگ‌سازی و صدایِ محسن چاووشی و شعر کاظم بهمنی، ساخته و در یکم تیر ۱۴۰۴ منتشر شد. در متن کلام آن، رجزی صریح رودررویِ دشمن متجاوز، طنین‌افکن می‌شود و نجوایی سرشار از دعوت به ایستادگی و قوت قلب، با مردم به گوش می‌رسد. همچنین هوشنگ کامکار نیز قطعۀ بی‌کلام ارکسترال «ای یاران کجایید؟» را با بهره‌گیری از نغمۀ تصنیف «شهیدانِ خدایی» (ساختۀ خود او) و سرود «ای ایران» در همان مدت، آهنگ‌سازی کرد که نسخۀ ضبط رایانه‌ای آن در یازدهم تیر ۱۴۰۴ عرضه شد. البته ترانۀ «ایران علی(ع)» (به آهنگ‌سازی مسعود سخاوت‌دوست، شعر محمدمهدی سیار و آواز محمد معتمدی) نیز که دراصل به مناسبت عید غدیر خم، ساخته و یک روز پس‌از تهاجم اسرائیل منتشر شد، به‌خاطر درون‌مایۀ آن (پیوند ناگستنی امام‌علی(ع) با مردمان ایران و پایندگی این کشور با عنایت آن حضرت) مورد توجه قرار گرفت. همچنین ترانه‌هایی با مضمون کلی حمایت از وطن، ساخته شدند. ترانه‌هایی که نخواستند خیلی به جنگ نزدیک شوند و از جنگ دم بزنند؛ مانند: «جهان ستم» (به آهنگ‌سازی غلامرضا صادقی، تنظیم نوید زمردی، شعرهای بیدل دهلوی و امیرهوشنگ ابتهاج و آواز همایون شجریان) و «خط قرمز» (به آهنگ‌سازی و شعر محمدمهدی باطنی و آواز سالار عقیلی). 🔹پس‌از توقف موقت جنگ در سوم تیر ۱۴۰۴، اندک‌اندک از آن بهت و شاید ترس، کاسته شد و اجرای گروه‌های موسیقی در تهران برای ترویج روحیۀ وطن‌دوستی، ادامه یافت. همچنین اجرای نمادین نوازندگان ارکستر سمفونیک دفترِ شعر، موسیقی و سرود صداوسیما در محوطۀ تخریب‌شدۀ ساختمان شیشه‌ای این سازمان (در پی حملۀ اسرائیل) در رسانه‌های ملی و اجتماعی، مورد توجه قرار گرفت: سمفونیِ شمارۀ ۹ (لودویگ فان بتهوون) برای دونوازی هورن و سرودِ «ای ایران» (به آهنگ‌سازی روح‌اللّه خالقی و شعر حسین گل‌گلاب). برای خواندن ادامه متن به کانال بافتار مراجعه کنید 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

علاج موسیقی در مبارزه است مرور وضع موسیقی در جنگ اخیر؛ از بازنشر و بازخوانی تا خلق اثر بخش دوم یادداشت 🔹آنچه که در این میان، رویۀ بازآفرینی یا بازخوانی آثار پایدارانه یا ملی-میهنی سالیان گذشته را در جهتی تازه از سر گرفت، آغاز ماه محرم ۱۴۴۶ ه.ق. (پس‌از آتش‌بس) و برپایی هیئت‌هایِ حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) بود. برجسته کردن ایرانی که همۀ معنای خود را از معنویت و دین و امام حسین می‌گیرد، در نوحه‌پردازی‌های ستایشگران اهل‌بیت(ع) در شهرهایِ ایران، بیش از هر زمان دیگری، پررنگ شد. 🔹معروف‌ترین آن‌ها، سه زمینه‌خوانی محمود کریمی بود که با بهره‌گیری از آثار نام‌آشنای موسیقی سنتی و پاپ ایران، جایگاهی برجسته پیدا کرد: «ای میهن خدایی» (برگرفته از ترانه «ایران، ایران» به آهنگ‌سازی محمد سریر، شعر تورج نگهبان و آواز محمد نوری و اجرای زندۀ ترانۀ‌ «سفر به‌خاطر وطن» با آواز محمد نوری) «گاه سفر آمد، برادر! گام بردار» (برگرفته از تصنیف «همپایِ جلودار» به آهنگ‌سازی و آواز سیدحسام‌الدین سراج و شعر حمید سبزواری) «ایران، ای سرای امید» (برگرفته از تصنیف «سپیده» به آهنگ‌سازیِ محمدرضا لطفی، شعر امیرهوشنگ ابتهاج و آواز محمدرضا شجریان) 🔹ازین جنس نوحه‌ها و اشعار که از ایرانِ امام حسین (ع) سخن می‌گویند، پیشتر هم، کم‌و‌بیش داشتیم؛ اما به‌خاطر موقعیت تاریخی حاضر و آمادگی بیش از پیش جان‌ها، گوش‌ها برای شنیدن این حرف‌ها حساس‌تر بود و حضورِ مومنانه مردم ایران در این جنگ تحمیلی، به آن شعرها، رنگ‌وبوی ملموس‌تری داد و راه هم برای مضمون‌پردازی‌هایِ جدید هموارتر شد. علاوه بر این، بازخوانی آثار پیشین نیز در بطن خود حامل پیامی روشن است: آرمان حق‌طلبانۀ ملتِ ایران همچنان همان عهدی است که در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ بسته شد؛ عهد بر نوعی دیگر از زیستن در این جهانِ نرمال؛ زیستی دین‌مدار و توحیدمحور که یکی از ارکان آن، قیام در برابر ستم‌پیشگان و مستکبران جهانی است. 🔹تجربه‌ای همچون تولید و عرضۀ مجموعه‌ آلبوم‌هایِ «چاووش» به همت کانون فرهنگی-هنری «چاووش» و گروه‌های «شیدا» و «عارف» (از ۱۳۵۷ تا سال‌های جنگِ تحمیلی) در دورانی شکل گرفت که ادبیات و فضای جهاد و نبرد در جامعه، پرشور و پرتپش بود و مردم و هنرمندان نیز آمادگی همدلی و همراهی با آن را داشتند. نمایان شدنِ دوبارۀ این آثار در روزگار کنونی، به‌ویژه پس از حملۀ اسرائیل، استمرار معنایی واحد را در گذر زمان تداعی می‌کند و مرور تجربهٔ پدید آمدن این چنین آثاری، ما را امیدوار می‌کند که خلق چنین آثار ماندگاری در همین موقعیت‌های سرنوشت‌ساز تاریخی امکان‌پذیر است. 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🎼 کنسرت موسیقی-نمایش «این فصل را با من بخوان»؛ پوئم‌سمفونی «حماسۀ خرمشهر»: پویۀ سوم (آمادگی نبرد) به همراه تصاویری موشک‌های پرافتخار ایرانی در جنگ تحمیلی دوم به همراه آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر: مجید انتظامی نوازندگان: ارکستر سمفونیک تهران مهر ۱۳۸۷ تهران، تالار «وحدت» 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🎼 «علاج» آهنگ‌ساز و تنظیم‌کننده: محسن چاوشی شاعر: کاظم بهمنی گیتار الکتریک: عادل روح‌نواز پیانو: توحید نوری میکس و مسترینگ: مهدی کریمی 🔻رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🎼 قطعۀ ارکسترال «ای یاران کجایید؟» آهنگ‌ساز: هوشنگ کامکار 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🎼 «ایرانِ علی» خواننده: محمد معتمدی آهنگ‌ساز: مسعود سخاوت‌دوست شاعر: محمدمهدی سیار 🔻رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🎤 زمینه‌خوانی «در روح و جان من» براساس نغمه و کلام ترانۀ «ایران، ایران» (آهنگ‌ساز: محمد سریر) مداح: محمود کریمی پنجم تیر ۱۴۰۴ تهران، هیئت رایة‌العباس (ع) 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🎤 زمینه‌خوانی «گاه سفر آمد، برادر! گام برادر» براساس نغمه و کلام تصنیف «همپای جلودار» (آهنگ‌ساز: سیدحسام‌الدین سراج) مداح: محمود کریمی ششم تیر ۱۴۰۴ تهران، هیئت رایة‌العباس (ع) 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane

🎤 زمینه‌خوانی «ایران، ای سرای امید» براساس نغمه و کلام تصنیف «سپیده» (آهنگ‌ساز: محمدرضا لطفی) مداح: محمود کریمی سیزدهم تیر ۱۴۰۴ (شب تاسوعای حسینی) تهران، هیئت رایة‌العباس (ع) 🔻 رسانه بافتار 🆔 @baftar_resane