سنگ در دست سرو
شمایل مبارز فلسطینی در ده نقاشی ایرانی
🔺رسانه بافتار
🆔https://eitaa.com/joinchat/4285857982C557b3c5b35
🔹«بهجای نقاشیکردن یک منظره، سرزمین را برای نقاشیکردن بهکار خواهم گرفت». سلیمان منصور، اینچنین با قلمموی خود در برابر غاصبان کشورش ایستاد که بهرهگیری از رنگهای سبز، سرخ، سپید و سیاه درون نقاشی را در همان دوران یعنی نخستین انتفاضۀ (خیزش) فلسطین (1366 - 1372) ممنوع کرده بودند؛ اما چندین كيلومتر دورتر در شرق، نقاشان ایرانیای که در حوزۀ هنر و اندیشۀ اسلامی گرد هم آمده بودند پابهپای منصور و دیگر هنرمندان فلسطینی، درون بومهای خود به انتفاضه پیوستند و بهجای آنان «سرزمین» را با چهار رنگش به تصویر کشیدند. گوشهای از این نگارههای ایرانی را آثاری دربرمیگیرند که در آنها زنان و مردان فلسطینی با اشغالگران صهیونیست رویارو میشوند.
🔹در این نقاشیها مردمان فلسطین، چفیۀ فلسطینی (با زمینۀ سپید و نقشمایۀ مشکی) را بهصورت دستاری بر سر یا چهرۀ خود پوشاندهاند. تنها جنگافزار در دسترس آنان سنگی است که درون مشتشان جای دارد. اندوهی در رخسارهشان بهخاطر آوارگی از خانه، شهادت عزیزان و بیداد اشغالگران دارند؛ اما هرگز سرافکنده نشده و سربلند ایستادهاند. حتی با دیگر ستمکشیدگان و آزادیخواهان جهان در سرتاسر تاریخ نیز همدلی و همذاتپنداری میکنند. از این بابت، امیدشان به بازپسگیری فلسطین جاودانه است. نمای بیرونی مسجد قبةالصخره (بخشی از محوطۀ مسجدالأقصی در بیتالمقدس) بهعنوان نماد شهر قدس و کشور فلسطین با محوریت گنبد طلایی آن، متداولترین عنصر بصریای است که در این نقاشیها به چشم میخورد. طبعاً نقش پرچم فلسطین نیز در برخی از تابلوها پدیدار میشود.
🔹با درود به روان شهیدان فلسطین و دعا برای پیروزی مبارزان آن، ده نقاشی مرتبط با شمایل مبارز فلسطینی، در این فرسته به مخاطبان محترم تقدیم میشود. در این لحظههای تاریخی برای مردمان ستمدیده اما آزادۀ فلسطین، به امید فرارسیدن زودهنگام آن روزی هستیم که به یاری خداوند، سرزمین آنان از محاصرۀ صهیونیسم آزاد شود.
🔹پینوشت: تصویر طرح جلد، نگارهای از غلامعلی طاهری است که «فلسطین» نام دارد و در سال 1382 با تکنیک رنگوروغن روی بوم و ابعاد 70 در 70 سانتیمتر طراحی شده است.
امید در آثار هبه زقوت
۹ اثر از نقاش شهید غزه
(۱۳ اکتبر ۲۰۲۳)
🔺رسانه بافتار
🆔https://eitaa.com/joinchat/4285857982C557b3c5b35
🔹«تا زمانیکه امید در قلبهایمان هست به رؤیا دست پیدا خواهیم کرد، پیش خواهیم رفت و دشواریها در مسیرمان، مانع نخواهند بود. بگذارید به جریان زندگی وارد شویم و پیروزی را با ارادۀمان به دست آوریم...»
این جملات، متن یکی از فرستههای صفحه شخصی هِبَه زَقوت؛ نقاش اهل غزه است. نقاشیهای او، نسخه تصویری همین متن، روی بوم است. این جملات و نقاشیهای زقوت، ما را یاد آن جملات نادر ابراهیمی میاندازد که میگفت: «مارال! در این روزگار، که ما بیش از هر چیز به امید و ایمان احتیاج داریم، مگذار ناامیدی، روزنی به اندازه سرسوزنی در قلبت پیدا کند و از آنجا هجوم بیاورد. امید را برای روزهای بد، ساختهاند؛ چراغ را برای تاریکی. انسان اگر با مشقّت و درد و مصیبت روبهرو نمیشد، نه به چیزی ایمانمیآورد، نه به آیندهای دل میبست، و نه از امید، سلاحی میساخت به پایداریِ کوه. درست خواهد شد مارال! همهچیز درست خواهدشد.» (جلد سوم آتش بدون دود؛ اتحاد بزرگ)
«امید» (Hope) کلیدواژه ثابت همه فرستههای زقوت در اینستاگرام است و روح حاکم بر همه آثارش؛ امید و رویای آزادی فلسطین.
از یک زن، از یک مادر، از یک معلم، از یک هنرمند که در شرایط سخت جنگ زندگی میکند، چه چیزی فراتر از این انتظار داریم؟
🔹آثار او با تکیه بر موقعیت و مکان هویتمند (شهرهای فلسطین بهخصوص بیتالمقدس)، پر از رنگهای روشن، شاد و سرزنده است. سرخوشی کودکانهای در آثار او هویداست و این بیارتباط با معلمیاش و ارتباط او با کودکان نیست. چهرهای شاداب که از فلسطین تصویر کرده، نوعی رویانگاری یا خوابنگاری روزگار پس از اشغال است. در آثار او، فلسطین و غزهای را میبینیم که با وضعیت امروز فاصله دارد و غرق در صلح و زندگی است. در این آثار، هیچ اثری از سربازان اشغالگر نیست؛ گویی زقوت، آنها را در نقاشیهای خیالانگیز خودش نابود کرده است تا سرزندگی و شادی را بتواند به ارمغان بیاورد.
🔹این نقاش ساکن غزه به همراه فرزندش، حدود ده روز پیش در سیزدهم اکتبر ۲۰۲۳ زیر بمباران هوایی به شهادت رسید.
به زهرا رسیدم پس از جستجوها
۱۰ اثر تجسمی و شعر برای حضرت معصومه (سلام الله علیها)
🔺رسانه بافتار
🆔https://eitaa.com/joinchat/4285857982C557b3c5b35
🔹«شعر» و «هنرهای تجسمی» (بهخصوص گرافیک) از قالبهای پیشروی هنر در موضوعات مرتبط با دین و انقلاب اسلامی است. یعنی وقتی در عمدۀ موضوعات دینی که به ذهن میرسد، به سراغ این قالبها میرویم، با دست خالی برنمیگردیم. اینبار به مناسبت وفات حضرت فاطمۀ معصومه (سلاماللّهعلیها) به سراغ خوشنویسی و شاخۀ تایپوگرافی(حروفنگاری) و شعر رفتهایم.
🔹بیشترِ اشعار سرودهشده برای حضرت معصومه (س) به «زیارت» حرم مطهر ایشان منحصر شده و کمتر شعری را مییابیم که به ابعاد شخصیتی آن حضرت، سیره و زندگی ایشان پرداخته باشد. سایهانداختن اشعار زیارتمحور بر سرودههای شخصیتمحور، آنچنان است که حتی شعر چندانی هم برای ولادت یا وفات ایشان نداریم و باید از اشعار مربوط به صحنوسرایشان برای روز وفات استفاده کنیم. این درحالی است که توجه به ابعاد مختلف شخصیت حضرت معصومه (س) میتواند مسیرهای خوبی را برای پیوند با مسائل روز جامعه نیز برقرار کند؛ مانند توجه به حجاب، حضور اجتماعی زن در موقعیت تاریخی، وظیفهمداری، ولایتپذیری، الگوی زن مسلمان و ... .
در کنار توجه به زیارت، توجه به خود شهر قم و عنایتی که حضرت معصومه (س) نسبت به علما و هنرمندان آیینی داشته، از جمله موضوعاتی است که گاهی مورد توجه شاعران واقع شده است:
«ملاحسین مولویِ مداح، همراه سازگار و عاصی و خورشیدی
ازبسکه بودهاند نمکگیرت، در هر مقام شور به پا کردند
صحن عتیق و جلوۀ دیرینش، با چلچراغِ خوشۀ پروینش
اینها به اتفاق مضامینش، پروانه را مدیحهسرا کردند
ما قاصریم وصف تو را وقتی، امثال مرعشی و بروجردی
یک عُمر روزههای معطر را، با بوسه بر ضریح تو وا کردند»
(سیدحمیدرضا برقعی، قصیدۀ «پنجره»، مجموعۀ شعر «یحیی»)
🔹در هنر خوشنویسی و شاخۀ تایپوگرافی (حروفنگاری) نیز بیشتر به طراحی نام مقدس حضرت معصومه (س) و فراز معروف زیارتنامه ایشان (یا فاطمة اشفعی لی فیالجنة) پرداخته شده و آثار زیادی مرتبط با معارفشان همچون احادیث، فرازهای مختلف زیارتنامه و اشعار مرتبط با ایشان نمیبینیم.
البته در هردو بخش شعر و تجسمی، آثار متعدد و خوب، به دلیل انس و الفت بیشتر با حضرت، عمدتا از سوی هنرمندان اهل قم صورت گرفته که تعدد نامشان در این فرسته نیز شاهدی بر این مدعاست.
پینوشت: منبع آثار تجسمی، سایت «کانون هنر شیعی» است.