﷽📖 هر صبح و شام با قرآن 📖 🎬 تلاوت صفحه ۲۰ #قرآن کریم فیلم باکیفیت ، ترجمه صوتی و تفسیر: balaq.ir/post/901 👈:ببینید📱 🆔 @balaq_ir |بلاغ| balaq.ir

﷽📖 هر صبح و شام با قرآن 📖 🎬 تلاوت صفحه ۲۱ #قرآن کریم فیلم باکیفیت ، ترجمه صوتی و تفسیر: balaq.ir/post/902 👈:ببینید📱 🆔 @balaq_ir |بلاغ| balaq.ir

﷽📜 درسی از قرآن کریم (منتخب صفحات ۲۱ و ۲۲) 👌عنوان: امت میانه و معتدل 💎آیه: " وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ" بقره، ۱۴۳ همان‌گونه [که قبله شما یک قبله میانه است] شما را نیز امت میانه ای قرار دادیم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر هم گواه بر شما [باشد] و ما آن قبله ای را که قبلا بر آن بودی [بیت المقدس] تنها برای این قرار دادیم که افرادی که از پیامبر پیروی می کنند، از کسانی که به جاهلیت باز می گردند، مشخص شوندغ اگرچه این جز بر کسانی که خداوند آنها را هدایت کرده، دشوار بود. [این را نیز بدانید که نمازهای شما در برابر قبله سابق صحیح بوده] و خدا هرگز ایمان [نماز] شما را ضایع نمی گرداند، زیرا خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است. 🖋مقدمه مسلمانان تا سال دوم هجری به سمت بیت المقدس نماز می خواندند؛ ولی در آن سال این آیات نازل شد و آنان را موظف کرد به سوی کعبه نماز بگزارند. آیه مورد بحث، به قسمتی از اسرار و فلسفه تغییر قبله اشاره کرده، می فرماید: همان گونه [که قبله شما یک قبله میانه است]، شما را نیز یک امت میانه قرار دادیم؛ امتی که از هر نظر در حدّ اعتدال باشد؛ نه کندرو و نه تندرو، نه در حدّ افراط و نه تفریط؛ بلکه الگو و نمونه. سپس می افزاید: هدف این بود که شما بر مردم گواه باشید و پیامبر هم بر شما گواه باشد. (تفسیر نمونه، ج۱، ص ۴۸۲ و ۴۸۳ 📋واژه ها عقبی: دو پاسنه پا (تثنیه عَقِب) لیضیع: تا ضایع کند و از بین ببرد (فعل مضارع منصوب به "ان" ناصبه مقدر، از ماده ضیع، باب افعال) رئوف: بسیار مهربان (صفت مشبهه از ماده رأف) 📌نکات تفسیری ۱- امت وسط یعنی چه؟ امت وسط، یعنی معتدل از نظر عقیده که نه را غلو را می پیمایند و نه راه شرکت را؛ نه طرفدار جبراند و نه تفویض؛ نه درباره صفات خدا به تشبیه معتقدند و نه به تعطیل باور دارند. از نظر ارزشهای معنوی و مادی معتدل اند؛ نه به کلی در جهان ماده فرو می روند که معنویت به فراموشی سپرده شود و نه آن چنان در عامل معنا غرق می شوند که از جهان ماده به کلی بر خبر گردند.. نه همچون گروه عظیمی از یهوداند که جز گرایش مادی چییز را نشناسند و نه همچون راهبان مسیحی که به کلی دنیا را ترک می کنند. معتدل از نظر روابط اجتماعی و شیوه های اخلاقی و خلاصه، معتدل در تمام جهات زندگی. (تسنیم، جلد۷، ص۳۱۹و۳۲۰) ۲- امت وسط چه کسانی هستند؟ در مورد اینکه مراد از امت وسط چه کسانی اند، نظریه هایی ا براز شده است، اما با چند مقدمه روشن می شود که مراد افراد خاصی اند. الف. قرآن امت وسط را شاهد بر اعمال معرفی کرده است؛ پس باید در قیامت بر اعمال مردم گواهی دهد. ب. گواه شدن، علم، آگاهی و عدالت می خواهد. ج. همه افراد امت آگاهی و عدالت ندارند؛ به همین دلیل در روایات می خوانیم که: مراد از امت وسط، امامان معصوم(ع) هستند که به کار ما علم دارند؛ چنانکه قرآن می فرماید: "فسیری الله عملکم و رسوله والمومنون"(توبه، آیه ۱۰۵). مراد از مومنانی که اعمال مردم را می بینند و به آن علم پیدا می کنند، بر اساس روایات، امامان معصوم(ع) هستند (تفسیر نور، ج۱، ص۲۲۱). همچنین عدالت دارند؛ چنان که خداوند در آیه " إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا" (احزاب، آیه۳۳) عصمت و عدالت آنان را تبیین می کند. امام صادق(ع) می فرماید: مگر می شود امتی که برخی افرادش لایق گواهی دادن برای چند عدد خرما در دادگاه های دنیا نیستند، لیاقت گواهی دادن بر مردم در قیامت را دارا باشند؟!(تفسیر نور، ج۱، ص۲۲۱). 📢پیام ها ۱- اولیای خدا بر اعمال ما نظارت دارند (لتکونوا شهداء). ۲- در قیامت سلسله مراتب است. تشکیلات و سازماندهی محکم قیامت به گونه ای است که ابتدا ائمه بر کار مردم گواهی می دهند و سپس پیامبر(ص) بر امامان گواهی است (لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا) ۳- آزمایش یک سنت قطعی الهی است و خداوند گاهی با تغییر فرمان، مردم را امتحان می کند (لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ) ۴- پیروی از دستورات دینی، مایه رشد و کمال و نافرمانی از آن، نوعی حرکت ارتجاعی است (يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ) ۵- جز فرمان خداوند، خود را به چیز دیگر از قبیل جهت، رنگ و زمان و مکان و شیوه خاصی عادت ندهیم، تا هرگاه فرمانی بر خلاف انتظار و یا عادت و سلیقه ما صادر شد، به دنبال فرار یا توجیه نباشیم (لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِ

مَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ) ۶- تسلیم، بر افراد عادی سنگین است (لکبیره) و تنها کسانی به این مقام دست می یابند که هدایت خاص الهی، شامل آنان شود (الّا علی الذین هدی الله) ۷- قوانین و مقررات شامل زمان های قبلی نمی شود. اگر امروز فرمان تغییر قبله صادر شده، نمازهای قبلی صحیح است و از امروز باید، به سوی دیگر نماز خواند. (وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ) 🗄منبع: تفسیر همراه 🆔 @balaq_ir|بلاغ| balaq.ir

﷽📖 هر صبح و شام با قرآن 📖 🎬 تلاوت صفحه ۲۲ #قرآن کریم فیلم باکیفیت ، ترجمه صوتی و تفسیر: balaq.ir/post/903 👈:ببینید📱 🆔 @balaq_ir |بلاغ| balaq.ir

﷽📖 هر صبح و شام با قرآن 📖 🎬 تلاوت صفحه ۲۳ #قرآن کریم فیلم باکیفیت ، ترجمه صوتی و تفسیر: balaq.ir/post/904 👈:ببینید📱 🆔 @balaq_ir |بلاغ| balaq.ir

﷽📜 درسی از قرآن کریم(منتخب صفحات ۲۳ و ۲۴) 👌عنوان: سبقت در نیکی ها 💎آیه: " وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ" بقره، ۱۴۸ هر طایفه ای قبله ای دارد که خداوند آن را تعیین کرده است [بنابراین درباره قبله زیاد گفت و گو نکنید و به جای آن] در نیکی ها و اعمال خیر، بر یکدیگر سبقت جویید. هر جا باشید، خداوند شما را [برای جزای اعمال نیک و بد، در روز رستاخیز] حاضر می کند؛ زیرا او بر هر کاری توانا است. 🖋مقدمه این آیه، پاسخی به قوم یهود است که سر و صدای زیادی درباره موضوع تغییر قبله به راه انداخته بودند. آیه می گوید: هر گروه و طایفه ای قبله ای دارد که خداوند آن را تعیین کرده است. در طول تاریخ، قبله های مختلفی بوده و تغییر قبله چیز عجیبی نیست. قبله، از اصول دین نیست که تغییر ناپذیر باشد، یا همچون امور تکوینی که تخلف در آن میسّر نشود. بنابراین، زیاد درباره قبله گفت و گو نکنید و به جای آن، در اعمال خیر و نیکی ها بر یکدیگر سبقت بگیرید (فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ). به جای اینکه تمام وقت خود را صر گفت و گو در این مسائل فرعی کنید، سراغ خوبی ها بروید؛ زیرا معیار ارزش وجودی شما، عمل پاک و نیت شما است و شما می خواهید اسلام یا مسلمانان را بیازمایید، با این برنامه ها بیازمایید نه با تغییر قبله (تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۰۱ و۵۰۲). 📋واژه ها وجهه: چیزی که انسان به او رو می کند( مراد در این آیه به قرینه آیات پیشین "قبله" است) مُوَلِّي: تعیین کننده (اسم فاعل از ماده ولی، باب تفعیل) استبقوا: سبقت بگیرید (فعال امر از ماده سبق، باب افتعال) 📌نکات تفسیری ۱- مراد از سبقت گرفتن تفسیرهای متعددی از فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ شده است؛ از جمله: الف. در طاعات، از یکدیگر پیشی بگیرید. ب. به قبول آنچه خداوند امر می کند، بشتابید. ج. در انجام اموری که به آن ترغیب می شوید، از یکدیگر پیشی بگیرید. خداوند ثواب هر کس را که در این امور سبقت بگیرد، عنایت خواهد کرد (برگرفته از ترجمه مجمع البیان، ج ۲،ص۱۱۱). البته این سه تفسیر با یکدیگر منافات ندارد و می تواند هر سه مورد نظر باشد. پس مراد از سبقت به سوی خیراتف سبقت گرفتن به سوی اطاعات و بندگی خداوند است. ۲- معنای لِكُلٍّ وِجْهَةٌ " لِكُلٍّ وِجْهَةٌ" یعنی "لکل امه وجهه" ولی کلمه"امه" را نیاورد؛ زیرا معنا مشخص است (تفسیر فخر رازی، ج۱،ص۱۱۳) در اینکه مراد از امت چه کسانی هستند، تفاسیر متعددی بیان شده است که مناسب ترین آنها این است که هر ملتی از یهود و نصارا قبله ای دارد. ۳- قادر یکتا در جمله بعد می فرماید: هر کجا باشید، خداوند، روز قیامت همه شما را می آورد واو بر هر چیزی قادر است؛ چنین نیست که عده ای مشغول انجام بهترین کارها باشند و در خیرات پیشی بگیرند و گروهی دیگر جز تخریب و اخلال، کار دیگری نکنند و این دو با هم یکسان باشند و حساب و کتاب و جزایی در کار نباشد، بلکه هر کجا باشید، خداوند همه شما را حاضر خواهد کرد. از آنجا که ممکن است برای بعضی عجیب باشد که چگونه خداوند، ذرات پراکنده بدن انسان ها را هر جا که باشند، جمع آوری می کند و لباس حیات نوین بر آنها می پوشاند، بلافاصله می گوید: و خداوند بر هر کاری قدرت دارد(تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۰۲). ۴- اصحاب حضرت مهدی(عج) در روایات متعددی که از امامان(ع) رسیده است، جمله " أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا" به اصحاب حضرت مهدی(عج) تأویل شده است. در کتاب روضه کافی از امام باقر(ع) نقل شده که پس از ذکر عبادت أَيْنَ مَا تَكُونُوا... فرمود: منظور ، اصحاب امام قائم علیه السلام است که ۳۱۳ نفرند. به خدا سوگند! منظور از "امه معدوده" [که در آیه ۸ سوره هود آمده است] آنان هستند. به خدا سوگند! در یک ساعت، همگی جمع می شوند؛ همچون پاره های ابر پاییزی که بر اثر تندباد، جمع و متراکم می شود. از امام رضا(ع) نیز نقل شده که فرمود: "به خدا سوگند! هنگامی که مهدی علیه السلام قیام کند، خدا تمام پیروان ما را از تمام شهرها گرد او جمع می کند" (مجمع البیان، ج۱، ص۴۲۶). 📢پیام ها ۱- کارهای بیهود را رها کنید و توجه شما ب انجام کارهای خیر باشد . ۲- برای برطرف کردن مشکلات، به هدف عالی توجه بدهیم" فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ". تغییر قبله، باعث مشاجراتی بین اهل کتاب و مسلمانان شد و مشکلاتی ایجاد کرد؛ از این رو خداوند، با جمله " فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ"، مسلمانان را به هدفی والاتر دعوت می کند. (برگرفته از تفسیر راهنما، ج۱، ص۴۷۶). ۳- ملاک برتری امت ها، پیشی گرفتن در خیرات است، نه داشتن قبله ای خاص. ما نیز باید به جای رقابت و سبقت در امور مادی، در کارهای خیر از دیگران سبقت بگیریم. ۴- توجه به قیامت و محاسبه اعمال، زمینه گرایش انسان به اعمال خیر است. ۵- برپایی قیامت و آوردن هم

ه مردم در آن، مظهر قدرت مطلق الهی است. 🗄منبع: تفسیر همراه 🆔 @balaq_ir|بلاغ| balaq.ir

﷽📖 هر صبح و شام با قرآن 📖 🎬 تلاوت صفحه ۲۴ #قرآن کریم فیلم باکیفیت ، ترجمه صوتی و تفسیر: balaq.ir/post/905 👈:ببینید📱 🆔 @balaq_ir |بلاغ| balaq.ir

﷽📖 هر صبح و شام با قرآن 📖 🎬 تلاوت صفحه ۲۵ #قرآن کریم فیلم باکیفیت ، ترجمه صوتی و تفسیر: balaq.ir/post/906 👈:ببینید📱 🆔 @balaq_ir |بلاغ| balaq.ir

﷽📜 درسی از قرآن کریم(منتخب صفحات ۲۵ و ۲۶) 👌عنوان: گام‌های شیطان 💎آیه: " يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ" بقره، ۱۶۸ ای مردم! از آنچه در زمین، حلال و پاکیزه است بخورید و از گام‌های [وسوسه انگیز] شیطان پیروی نکنید؛ به راستی او دشمن آشکار شما است. 🖋مقدمه از ابن عباس نقل شده است: بعضی از طوایف عرب، (همانند ثقیف و خزاعه و...) قسمتی از انواع زراعت و حیوانات را بدون دلیل بر خود حرام کرده بودند و حتی تحریم آن را به خدا نسبت می دادند. آیات فوق نازل شد و آنان را از این عمل ناروا بازداشت. (تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۶۸) 📋واژه ها خطوات: گامها، قدمها، جمع خطوه طیب: پاکیزه و گوارا 📌نکات تفسیری ۱- سفارش اسلام "حلال" چیزی است که ممنوعیت شرعی نداشته باشد و "طیّب" به چیزهای پاکیزه گفته می شود که علاوه بر نداشتن ممنوعیت شرعی، موافق طبع سالم انسانی است و نقطه مقابل آن "خیبث" است که طبع آدمی از آن تنفر دارد. (تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۶۹) اسلام، همواره مردم را به بهره برداری از نعمت های پاک و حلال سفارش نموده، با هرگونه رهبانیت و زهد بیجا مبارزه می کند, از این رو هم خوردنی های ناسالم را از شیطان می داند(انما الخمر... رجس من عمل الشیطان)مائده، آیه ۹۰ و هم نخوردن نا به جا را گام شیطان معرفی می کند (كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ). اسلام به زندگی مادی انسان، توجه کاملی دارد و در رأس آن، نیازهای غذایی است که در این باره ده ها ایه و صدها روایت آمده است. یکی از وظایف انبیا نیز بیان خوردنی ها و آشامیدنی های حلال و حرام برای مردم است( تفسیر نور، ج۱ٍ ص۲۵۶ و ۲۵۷). ۲- شرط بهره مندی قرآن معمولا در کنار اجازه مصرف، شرطی را بیان کرده است؛ اینجا می فرماید " كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ" در جای دیگر می فرماید ( کلوا واشربوا من رزق الله و لا تعثوا فی الارض مفسدین) بقره، آیه ۶۰. و در جای دیگر می فرماید (فکلوا منها و اطعموا...) حج، آیه ۲۸. در آیه دیگر می فرماید (کلوا واشربوا و لا تسرفوا) اعراف، آیه ۳۱. ۳- اصل اول این آیه دلیل بر این است که اصل اولی در همه غذاهای روی زمین، حلال بودن است و غذاهای حرام، جنبه استثنایی دارد. بنابراین، حرام بودن هر چیز، دلیل می خواهد، نه حلال بودن آن. نتیجه آنکه هر غذایی که ممنوعیت آن با دلیل صحیح ثابت نشده است، تا هنگامی که منشأ فساد و ضرری برای فرد و اجتماع نباشد، طبق آیه شریف، حلال است (تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۷۱) ۴- هشدار قرآنی عبارت " وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ" در چهار جای قرآن مجید آمده است. ( بقهره آیه ۱۶۸و ۲۰۸، انعامل آیه ۱۴۲ و نور آیه ۲۱) که دو مورد آن (بقره ۱۶۸، انعام ۱۴۲) درباره استفاده از غذاها و روزی های الهی است در واقع، به انسان هشدار می دهد این نعمت های حلال را در موارد نامناسب، مصرف نکندن و آنها را وسیله ای برای اطاعت و بندگی قرار دهد، نه طغیان و فساد در زمین(بقره، آیه۶۲) ۵- سیاست گام به گام جمله "خطوات الشیطان"(گام های شیطان) به یک مسأله دقیق تربیتی اشاره دارد و آن اینکه، انحراف ها و تبهکاری ها، بیشتر به طور تدریجی در انسان نفوذ می کند، نه به صورت دفعی و فوری؛ برای مثال برای آلوده شدن به مواد مخدر و قمار و شراب، معمولا مراحلی وجود دارد: نخست تماشاچی یکی از این صحنه ها است و انجام این کار را ساده می شمرد، گام دوم شرکت تفریحی در قمار(بدون برد و باخت) ، یا استفاده از مواد مخدر برای رفع خستگی، یا درمان بیماری و مانند آن است، گام سوم استفاده از این مواد به مقدار کم و به قصد ترک آن است. سرانجام گامها، یکی پس از دیگری برداشته می شود و شخص، یک قمارباز حرفه ای یا معتاد خطرناک می گردد. وسوسه های شیطان نیز معمولا به همین صورت است؛ انسان را قدم به قدم در پشت سر خود، به پرتگاه می کشاند. شیطان و تمام دستگاههای شیطانی و آلوده، برای اجرای نقشه های شوم خود، از همین روش خطوات (گام به گام) استفاده می کنند؛ لذا قرآن می گوید: از همان گام اول باید به هوش بود و با شیطان همراه نشد. (تفسیر نمونه، ج۴۱،ص۵۷۲) ۶- خرافه پرستی این نکته نیز قابل توجه است که در احادیث اسلامی، کارهای خرافی و بی منطق، خطوات شیطان معرفی شده است. در حدیثی آمده است: مردی قسم یاد کرده بود که فرزند خود را (برای خدا) ذبح کند. امام صادق(ع) فرمود: "این از گام‌های شیطان است". در حدیثی دیگر از امام باقر(ع) می خوانیم: "هر سوگندی به غیر نام خدا باشد، از گام‌های شیطان است". (تفسیر نمونه، ج۱،ص۵۷۲ و ۵۷۳) ۷- دشمن آشکار در آخر می فرماید: " إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ"؛ که دشمنی خود را به وسیله دعوت به معصیت آشکار می کند. دلیل اینکه فرم

ود: دشمن آشکار است، یا به علتِ دشمنی او از روز اول با آدم است یا به سبب این است که زشتی دستورات او، همچون قتل و جنایت و تبهکاری، برای همه آشکار است و همه می دانند این گونه برنامه ها از جانب یک دوست نیست و یا به دلیل این است که شیطان، به صراحت از دشمنی خود با انسان خبر داده است:"لاغوینهم اجمعین" همه را گمراه می کنم(حجر، آیه ۳۹)؛ لذا بارها در قرآن، از شیطان به عنوان دشمن آشکار انسان، یاد شده است.( فاطر، آیه ۶؛ یس، آیه۶۰؛ اسراء، آیه۵۳؛ اعراف، آیه۲۲؛ یوسف، آیه۵؛ زخرف، آیه۶۲). 📢پیام‌ها ۱- بهره برداری از آنچه در زمین است، برای همه انسانها جایز است و انسان نباید خود را از بهره برداری از آنچه خدا حلال کرده، محروم کند؛ لذا اسلام با برخی از ریاضت‌ها مخالف است (يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا...). برگرفته از تفسیر راهنما، ج۱، ص۵۳۳ ۲- تکالیف، منحصر به مومنان نیست (يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا... َا تَتَّبِعُوا). ۳- بهره گیری از محرمات و چیزهای پلید و ناپاک، پیروی کردن از شیطان است (كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ). تفسیر نور، ج۱،ص۲۵۷ ۴- نیازهای طبیعی بشر، زمینه ای برای انحراف و تسلط شیطان است. باید ضمن تامین نیاز، به لغزش‌های آن توجه داشت. تفسیر نور، ج۱،ص۲۵۷ ۵- شیطان، برای انحراف انسانها، از راه های گوناگون استفاده می کند. آوردن خطوات به صورت جمع، به راه ها و وسایل متنوع نیرنگ شیطان، اشاره دارد. 🗄منبع تفسیر همراه 🆔 @balaq_ir|بلاغ| balaq.ir