حکمت196 وسعت ظرف علم: - کُلُّ وِعَاءٍ یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ هر ظرفی به آنچه در او جای دهند تنگ شود جز ظرف علم که هر چه در او قرار دهند وسیع تر می‌گردد. از آنجایی دامنه علم به وسعت عمر زمین و آسمان و تاریخ گذشته و حال و آینده بشر است ظرف دریافت کننده آن نیز وسیع ترین ظروف است. هر انسان تا آنجایی که قدرت فهم و درک مطالب علمی را دارد می‌تواند بر دانش خویش بیفزاید و از خداوند متعال درخواست افزونی علم نماید چنانکه پروردگار به پیامبرش فرمود: قُل رَبِّ زِدنی عِلماً [۲] بگو پروردگار من بر علمم بیفزای البته همین انسان زمانی از عمرش فرا می‌رسد که ظرف علمش می‌شکند و گرفتار نقصان در درک و فهم می‌شود و حتی هر آنچه را که کسب علم کرده از یاد می‌برد و این از خواص دنیاست که: کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ وَیَبْقَی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ [۱] هر چه روی زمین است فانی شدنی است و فقط ذات پروردگارت که دارای جلالت و کرامت است باقی می‌ماند. وَمِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلَی أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِکَیْ لَا یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ قَدِیرٌ [۲] بعضی را به پست ترین مراتب عمر انسان می‌رساند تا آنجا که تمام دانشی را که فرا گرفته فراموش می‌کنند خداوند آگاه ومقتدر است. این آیه بدون کم وکاست در سوره حج تکرار شده ونشان تذکر جدی به انسان مغرور است به ویژه آنانی که دانستنی هایشان باعث بلند پروازی آنها شده و احدی را قبول ندارند و به انکار وحی و نبوت و علوم الهی و معنوی مبتلا می‌شوند. به هر تقدیر اگر انسان به اَرذَلِ العُمُر هم برسد و تمام علومش را از یاد ببرد آثار علمیش ماندگار است و مورد استفاده آیندگان خواهد بود و تا مادامی که حافظه و هوش کار می‌کند ظرف وجودش قابلیت دریافت نکات و ظرایف علمی را دارد باید در کسب علم قصور نکند چرا که به گفته امام علیه السلام فرمود: العُلَماءُ باقُونَ ما بَقِیَ اللَّیلُ و النَّهارُ [۳] تا گردش شب و روز هست علما هستند. ---------- [۲]: طه ۱۴ [۱]: الرحمن ۲۶و۲۷ [۲]: نحل ۷۰ و حج۵۰ [۳]: غرر الحکم ۱۴۸۱ #حکمت_نهج_البلاغه #ح_اول @bayan_ah