👈حالا ورای آنکه فیزیک کوانتوم خودش تا اندازه ای فرصت است نه اینکه صرفا تهدید و شبهه باشد میتوان نقدهایی را در مورد شبهات دینی مبتنی بر فیزیک کوانتوم بیان کرد. 🔹عرض کردم یکی اینکه اساسا فیزیک کوانتوم یک امر اثبات شده یقینی نیست. بلکه صرفا یک نظریه ای است که بهتر از آن را هنوز فیزیکدانان برای تبیین طبیعت نیافته اند! اساس شبهه مبتنی بر این فرض است که فیزیک کوانتوم یک علم یقینی غیر قابل تحوّل است و قطعا طبیعت بر اساس آن است. در حالیکه هیچ فیزیکدانی نمیتواند چنین ادّعائی داشته باشد. در واقع اینجا افراد چوب واژه ی علم را میخورند و نمیدانند چه بر سر این مفهوم در تاریخ دانش رفته است! آنهایی که با فلسفه ی علم آشنایی دارند بهتر متوجّه این مطلب هستند. 👈در ادامه عرض کردم فرضا اگر فیزیک کوانتوم یقینا ثابت باشد باز هم باید دانست فیزیک کوانتوم مدّعایش تنها همینقدر میتواند باشد که نتوانسته رابطه ی قطعی بین علل پیشین با معالیل پسین در عالم ذرّات کشف کند. فعلا این را بنده «تجربه ی کوانتومی» مینامم. 👈از همینجا شروع به تأسیس علم خود و بررسی احتمالات نموده تا خرش را از پل بگذارند. شبیه همان هیئت بطلمیوسی که با اصول موضوعه خاصی بنای علمی بزرگی را ایجاد کرد و از آن نتایج خوبی هم بعضا میگرفتند. 💭ولی حالا باید پرسید معنای این تجربه ی کوانتومی چیست؟! خودش که به قول طلبه ها لسان ندارد؟! این دیگر کار فیزیکدان نیست. 🔹به صورت کلّی سه نظریّه در تفسیر این تجربه ی کوانتومی داده شده که نباید آنها را با خود نظریه کوانتوم اشتباه گرفت. اینها دیگر تبیینهای فلسفی از این تجربه ای است که مورد ادّعا قرار گرفته است. 👈یکی نظریه ی پوزیتیویستی است که میگوید این عدم قطعیت بین علّت و معلول در تجربه ی کوانتومی به خاطر محدودیت علم بشر و مفاهیم انسانی است. ربطی به عالم خارج ندارد تا منافاتی با قانون علّیت و ضرورت علّی پیدا کند. 👈دیگر نظریه ی منسوب به انیشتن و پیروان ایشان است که این عدم قطعیت را ناظر به محدودیتهای علم فعلی ما میداند و امیدوار است که در آینده بتواند با بررسی های بیشتر آن «ما به یجب»ها و ضرورتها را کشف کند. فعلا باید با احتمالات کار کند تا آن روز برسد! 👈سوّمین نظریه در تفسیر تجربه ی کوانتومی که شیوع زیاده یافته و همین است که منشأ شبهات شده تفسیر کپنهاگی یا همان تفسیر هایزنبرگ و بور است. اینها میگویند این عدم قطعیت وصف خود عالم خارج است و در واقع چون در عالم خارج چنین قطعیتی نیست این تجربه ی کوانتومی رخ داده است. 👈اینها عدم قطعیت را مولود ویژگی در خود طبیعت میدانند و معتقدند اساسا اندازه ی گیری و تأثیر مشاهده گر را در آزمایشها نمیتوان به صفر برد. این تجربه و آزمایش و مشاهده نه تنها واقعیت را آشفته میکند بلکه آن را ایجاد میکند!!! ✋گاهی تا جایی پیش رفته اند که نفی واقعگرایی کرده و جهان مستقل از ذهن را هم نفی کرده اند! ⚪در اینجا باید گفت اساسا تفسیر اوّل و دوّم که منافاتی با قانون ضرورت علّی ندارد و شبهه ای از این منظر وارد نمیکند و تفسیر سوّم نیز اساسا دلیلی ندارد و اصلا نباید آن را حتّی در حدّ نظریّات علمی متعارف هم دانست. ✅به عبارتی باید دانست که نظریه ی خیره کننده ی کوانتوم را نباید به نفع این برداشت الحادی فلسفی مصادره کرد. آنچه در تاریخ دانش قابل ستایش است دسترسی فیزیکدانان به خود تجربه ی کوانتومی و تأسیس فیزیک کوانتوم است که بر اساس مفروض گرفتن عدم قطعیت به شکل دقیقی نهاده شده ولی آنچه مورد بحث است یعنی قرائت و روایت و خوانش کپنهاگی تفسیر نظری و فلسفی این نظریه است که اصلا کار فیزیک نیست و قابل نقد بوده و رقیب هم دارد. ✋این مطلبی نیست که حالا ما از کلامشان استنباط کرده باشیم بلکه خودشان هم تصریح میکنند که این نظریّه فعلا بهترین بیان خلاصه ی شناخته شده از تجارب کوانتومی است. همین! 👈یعنی اوّلا خودش حاصل تجربه نیست و ثانیا یک حقیقت مسلّم فیزیکی نبوده و هیچ دلیلی برای عدم ابطالش نیست و محتملا زمانی نظریّاتی دیگر در باب فیزیک داده میشود. ⬇⬇⬇

🔹حالا از اینها بگذریم. عرض کردم اساسا این تفسیر کپنهاگی از تجربه ی کوانتومی اتّفاقا به درد مباحث فلسفه ی اسلامی میخورد. این همان است که فلاسفه ی اسلامی مدام فیزیکدانان را به آن توجّه میدادند که بابا آن چیزیهای را که شما علّت میدانید در واقع عللی نیستند که ضرورت بخش باشند! اینها چیزی جز معدّات نیستند و آنچه ما از ضرورت علّی میگوییم در رابطه ی بین علت ایجادی یا همان علّت هستی بخش با معلولات است. 👈اصلا در مورد این مصادیقی که شما بحث میکنید ما هم قائل به عدم قطعیت هستیم. تجربه ی کوانتومی هم به این امر کمک میکند تا همین را بفهمید نه اینکه قانون علّیت را ابطال کنید! در واقع اگر هم تفسیر کپنهاگی از تجربه ی کوانتومی چیزی را ابطال کرده باشد علت ایجادی پنداشتن علل اعدادی در فیزیک کلاسیک نیوتونی است که اساسا مورد قبول حکما و فلاسفه بوده و منافاتی با قانون علّیت ندارد. 👈واقعا این بیسوادی بزرگ را به اسم شبهه به خورد بسیاری داده اند! علّت فلسفی که علّت اعدادی نبود که با این نظریه ابطال شود! علّت فلسفی علّتی هستی بخش بوده که معیت وجودی و تقدّم رتبی بر معلول دارد ولی علّت فیزیکی یا همان اعدادی اساسا معیت وجودی ندارند. 👈به عبارتی پیش فرض این شبهه انحصار علّت فاعلی در علّت اعدادی و غفلت از علل ایجادی هستی بخش است. خلاصه آنکه آنچه که از عدم قطعیت بین عوامل پیشین و اثرات پسین میتوان گفت امری قابل قبول در علل اعدادی است زیرا ممکن است عوامل دیگری هم در کار باشد و یا موانعی در کار باشد که باید به آنها هم علم پیدا کرد. پس این عدم قطعیت ناظر به جهل ماست نه به وصف عینی طبیعی و یقول الاتّفاق جاهل السبب. ✋حتّی اگر منظورشان عدم کفایت جمیع علل طبیعی و رفع موانع آن برای تحقّق باشد نیز ورای آنکه چنین ادعایی ربطی به تجربه ی کوانتومی ندارد منافاتی با اصل علّیت ندارد هر چند خود این قابل بحث است و بحثی فلسفی میطلبد. 🔹حالا از اینها همه بگذریم! قانون علّیت و ضرورت علّی اصلی بدیهی است که قابل تخصیص یا ابطال در فیزیک ذرّات نیست. دقیقا به خاطر همین است که اثبات اصل عدم قطعیت با تجربه ی کوانتومی خودش را ابطال میکند. زیرا چنین اثباتی مبتنی بر استدلال است و استدلال مبتنی بر مفروض گرفتن قانون علّیت و ضرورت علّی است. 👈از طرفی مگر ادلّه ی اثبات خدا منحصر در راه های فکر و حصولی بود که نیازمند استدلال باشد؟! خدا باوری را میتوان مبتنی بر علم حضوری و تجربیات دینی و یا برخی تقریرهای دقیقتر از برهان صدّیقین نیز استوار نمود که نیازی بر مفروض گرفتن اصل علّیت نیز ندارد. 👈به این دوستان گفتم اصلا اینها در فضای فلسفی گفتن ندارد! اگر میبینید اینقدر برای بسیاری از فیزیکدانان شبهه شده چون اصلا ربطی به آنها ندارد! چون اصلا این مباحث فیزیک نیست. لذا هیچ تعجبی نکنید اگر آنهایی که در فیزیک بسیار برجسته میدانید نیز اینها را تکرار کنند. 👈گفتم انصافا فلسفه ی اسلامی مجهول القدر است. درست است که اینها پیشرفتهای خیره کننده ای در فضای علمی خودشان داشته اند ولی دلیل نمیشود که بد مستی کنند! رحم الله امرأ عرف قدرَه و لم یتعدَّ طورَه.

باسمه تبارک و تعالی (۴۱۷) «چرا وقتی دانشجو شدم دیگر مثل قبل متدین نیستم؟!» تقریری از «تازه به دوران رسیدگی»! 🔹یکی از دانشجویان گفت حاج آقا قبلا که دانشجو نبودم نماز و روزه ام خیلی خوب بود. نمیدانم چرا همینکه دانشگاه آمدم دیگر مثل قبل نیستم! آدم بدی شدم! خب مسأله ی خوبی است. این تقارن آیا اتّفاقی است یا یک مناسبتی دارد؟! ظاهرا بی مناسبت نیست زیرا شیوع نسبی دارد. ولی اگر مناسبتی هست از چه سنخ است؟! 👈ممکن است کسی بگوید دانشجو که شدی علمت زیاد شد و روشنفکر شدی و دیدی این مسائل چندان قابل اتکا هم نیست! یا دیدی اساتیدت که آینده ی تو هستند نیز چندان وضعیت مناسب دینی ندارند! یا دیدی زمینه های گناه زیاد است و ناخودآگاه برای اینکه نفست آزادتر باشد آرام فیتیله ی دینداری را پایین کشیدی و... . 👈خب همه ی اینها ممکن است تا حدودی باشد یا برای برخی باشد و کلیت نداشته باشد. ولی گویا زمینه های آن ملازمه ای که بین دانشگاه آمدن و ضعیف شدن رفتارهای دینی بیان شد مقداری پیشینی تر از این عوامل پسین برقرار شده است. گویا اصلا خود عنوان دانشجو شدن چنین اثری را بر تو گذاشته است. همانکه گاهی در عرف مردم میگویند جنبه ی این عنوان را نداشتی! جو گیری شدی و... . ⚪ولی مگر یک عنوان میتواند چنین نوع آثاری هم داشته باشد؟! آری قطعا میتواند آثار زیادی داشته باشد. ماها خیلی متأثّر از این اعتباریات و عناوین هستیم! خود من شب اوّلی که طلبه شدم یادم هست که چه اثر معنوی رویم گذاشت و خیلی زودتر از سحر در اوّلین شب حجره نشینی ام از خواب بیدار شدم و چه زمان زیادی را مشغول عبادت شدم! من دیگر طلبه ام! ⬇

✋مگر این ملکیتها و پستها و مقامها و... کم روی انسانها اثر میگذارد؟! 👈این عنوان جدید دانشجو بودن هم آثاری دارد. یک سری معانی در دل آن مندمج شده است. مثل اینکه گویا در ارتکاز انسانها این خوابیده که تو دیگر فرهیخته ای و هر خرافه ای را نباید قبول کنی! باید اموراتت از روی تحقیق باشد. 👈اصلا وقتی دانشجو شدی و (احساس تعلق به این اجتماع جدید) را پیدا کردی گویا کسی در روانت گفت به دنیای نوین دانش و فناوری و فرهیختگی خوش آمدی! اصلا عنوان دانشجو بودن مانند این بود که یک مرحله جدیدی از زندگی ات را شروع کرد! گویا وجودت را دو نیم کرد! من قبل از دانشجو بودن و من بعد از دانشجو بودن! ✅لذا لزوما مشکل از تو نیست. مشکل ضرورتا این نیست که نسبت به قبل بدتر شده ای! نخیر! شاید قبلا چنین زمینه ی آزمایشی نداشتی! 🔹به این دوست دانشجو عرض کردم میدانی احتمالا مطلب از چه قرار است؟! داستان این است که چون این عنوان دانشجو بودن به واسطه ی یک رشد واقعی درونزا از وجود تو انتزاع نشده بعد از ورود به این اعتبار بزرگ جدید مقوله های مرتبط با ما قبل این اعتبار را باید دوباره از نو برای خودت اجمالا باز تعریف کنی تا به این دنیای جدیدت سرایت بدهی! این مقوله ها بومی این دنیای جدیدت نیست! گویا در آن دنیای قدیم به گونه ای مانده است! گویا دوباره باید مسلمان شوی و دیندار و ... . ✋البته اینها خیلی لطیف اثر میگذارد و در همه نیز یکسان نیست. ولی زمینه ی این حالات وجود دارد. وقتی عنوانی حاصل رشدی واقعی و درون زا و منتزع از یک نفس الامر واقعی نباشد زمینه ی جوگیری و آسیبهای زیادی دارد. ⚪عرض کردم من وقتی ملبّس به تهران می آیم گاهی راحتترم و کمتر متلک میشنوم تا وقتی که به برخی شهرستانهایی که بیشتر بافت روستایی دارند میروم! یک تحلیلی به ذهنم یکبار خطور کرد. گفتم اینها بیشترشان در این نوع شهرستانها سابقه ی روستانشینی دارند! الآن عنوان شهر نشینی و سبک زندگی جدید را تجربه میکنند. این اعتبار جدید باعث شده که گاهی هنوز نتوانند مقولات مرتبط با دنیای قبلی خودشان را مانند روحانیت و دین به دنیای جدیدشان به خوبی ربط بدهند. گویا یک آدمی از دنیای قدیمشان که در روستا خاطراتی از او داشتند را دیده اند! 👈ولی کسی که از همان ابتدا در شهری بزرگ متولّد شده و ما را در همان محیط دیده و چنین سابقه ی ذهنی نسبت به دین یا روحانیت ندارد چنین نگاهی از این جنبه قاعدتا ندارد. مخّ حرفم روشن است و خواهشا اشتباه فهمیده نشود. 👈در علوم امروزی نیز جنبه هایی از این حقیقت تحت عنوان «اثر پیگمالیون» مطالعه شده و در روان شناسی اجتماعی نیز جنبه های دیگر این حقیقت مورد بررسی قرار گرفته است. 🔹اگر چنین است پس غصّه نخور! اینکه قبل از دانشجو شدنت نماز و روزه ات بهتر بود و الآن مقداری احساس میکنی تغییر کرده ای میتواند طبیعی باشد. ولی بدان اینها همه امتحان است: 📖«ما كانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلى‏ ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ‏ مِنَ الطَّيِّب‏» 👈داستان حضرت یوسف علی نبیّنا و آله و علیه السلام نیز همین بود. یوسف همه جا یوسف بود! همه جا بنده ی خدا بود! هیچ اعتباری این حقیقت را تغییری نداد! جوگیر هیچ فضا و عنوانی نشد! وقتی پیش پدرش بود و وقتی در چاه بود و وقتی در خانه ی عزیز مصر و نزد زلیخا بود و وقتی عزیز مصر شد! همه جا یکی بود! یوسف بود! 👈ولی ما چه؟! با هر عنوانی گاهی رنگی عوض میکنیم! وقتی فرزندیم یک جوریم! وقتی دوستیم گویا اخلاقمان عوض میشود و وقتی دانشجوییم یا رئیسیم یا پولداریم یا صحنه ی آزمایشی میشود ... مدام رنگ عوض میکنیم! البته اینها آزمایشهایی برای رشد ماست. 👈باید مراقب آثار این زمینه ها هم بود. در روایات ما هم آمده است. مثلا در بین مردم گاهی از مفهوم لزوم پرهیز از «تازه به دوران رسیده ها» یاد میشود. خب واقعیتی است. کسی که جنبه ی اعتبار جدیدی را ندارد! واقعیت وجودی اش مناسب این اعتبار جدید نیست! 👈مثلا شخصی بوده که در فقر و تنگدستی بزرگ شده و در اثر عدم مراقبت برخی زمینه های اخلاقی ناشایست این فضا را پیدا کرده! وقتی این شخص یک دفعه ثروتمند شود آیا جنبه ی این ثروت را دارد؟! آیا میتواند به راحتی انفاق کند و بزرگواری نشان دهد و سخاوت داشته باشد؟! 👈گاهی میبینیم اینها تازه به دوران رسیده هایی میشوند که گویا واقعا اخلاق مناسب این عنوان را ندارند! این هم بعدی دیگر از این حقیقت است. از اینها باید پرهیز کرد! خدا انسان را محتاج چنین افرادی نکند! ⬇⬇

👈مرحوم شیخ طوسی در تهذیب روایتی را از داود رَقّی از امام صادق علیه السلام نقل میکند که حضرت به او فرمود داوود! اگر آرنج دستت را در دهان یک افعی خطرناک داخل کنی بهتر از آن است که حاجتت را از تازه به دوران رسیده ها طلب کنی! 📖«يَا دَاوُدُ تُدْخِلُ يَدَكَ فِي فَمِ التِّنِّينِ إِلَى الْمِرْفَقِ خَيْرٌ لَكَ مِنْ طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَى مَنْ لَمْ يَكُنْ‏ فَكَانَ‏» 🔹در یک اداره ای مدیری را دیدم که سیاست انقباضی شدیدی در تخصیص منابع مالی به زیردستان داشت! واقعا توجیهی برایم نداشت! مدام هم میگفت من حجت باید داشته باشم تا از بیت المال خرج کنم! آخر سال هم بخش قابل توجهی از بودجه تخصیص یافته شده را به خزانه برمیگرداند. گویا این را فضیلتی برای خودش میدانست. 💡به ذهنم خطور کرد اصلا گاهی مساله این نیست که برخی حجت ندارند! یا مثلا ضرورتی نمیبینند یا مانند آن! این شخص گاهی اصلا جنبه ی این عنوان مدیریت را ندارد. 👈اصلا تا حالا اینکه چند میلیارد پول زیر دستش باشد تا خرج کند را تجربه نکرده و یا هضم ننموده است! گویا از اینکه این همه پول زیر دستش هست استرس پیدا کرده! دستش به جیب نمیرود! گاهی اصلا خسیس است هر چند پول به جیب خودش هم برنمیگردد! ذهنش عادت ندارد به این رقمهای درشت و برای ما توجیه تراشی میکند! شاید این هم به گونه ای تازه به دوران رسیده است! 👈حالا مثال در این زمینه در عرصه های گوناگون زیاد است. خودتان تجلی حقیقت آن را در مواطن دیگر رصد کنید چون خیلی با آن سر و کار داشته و داریم.

باسمه تبارک و تعالی (۴۱۸) «علم نافع کدام است؟!» 🔹دانشجوها هر کدام یک رشته ی علمی دارند! ولی کدام رشته بهتر است؟! دیدم از این مطلب بین خودشان زیاد حرف میزدند. گفتم بچه ها به خودی خودش رشته ی علمی هر کداممان برای زندگی اجتماعی انسانها مورد نیاز است. از این نظر که انسانها به آن نیاز دارند فرقی با هم ندارند. اگر میخواهیم از این رشته های علمی به پول و منصب اجتماعی و گذران زندگی برسیم هیچ فرقی با هم نداریم! 🔸بلکه فرقی با صنعتها و شغلهای غیر علمی هم نداریم. فرقی بین علم عرفان و فقه با کامپیوتر و حقوق و مانند آن هم نمیماند! همه اش برای دنیا میشود. بله فرقش این میشود که کدام ما را به ثروت و منصبها بهتر میرساند. ولی اگر قرار است از علم نافع و رشته ی برتر بحث کنیم برایتان خلاصه اش میکنم. ربطی به آنهایی که باید رتبه ی بالایی برایش بیاورید ندارد و اصلا یک حالت سیّالی دارد. 🔹هر شغلی و هر رشته ای بودید مادامی که این چهار چیز را دیدید بدانید نافع است. ورای دنیای شما برای سعادتتان هم نافع است. اینها شاخص است. یادگاری از من داشته باشید؛ هر علمی فراگرفتید یا هر شغلی داشتید مادامی که احساس میکنید آن علم طوری است یا شما آن را طوری یاد گرفته و به کار میبندید که در نهایت ✅۱-توجّهتان به خدا بیشتر و عمیقتر میشود ✅۲-محبّتتان به اولیاء الهی بیشتر میشود ✅۳-شما را نسبت به مخلوقات خدا دلسوزتر و مهربانتر و خدمت رسان تر میکند ✅۴-و یا نفستان را میشکند و شما را متوجّه تعفّن أنانیت میکند 👈نافع است. خیالتان راحت باشد که به دنبال سراب نیافتاده اید! عاقبت خوشش را خواهید دید. چشمتان را روزی روشن خواهد کرد

باسمه تبارک و تعالی (۴۱۹) «عشق و عاشقی دانشجویی» 🔹کلاسهای مختلط دانشجویی با توجّه به شرایط سنّی و تجرّد آنها و زمینه های مناسب دیگر یکی از بهترین مصائد شیطان میتواند باشد. تمرکز لازم برای درس خواندن را هم در این مقطع حساس کم میکند. دانشجویان خوبی را دیدم که در این کوران شرایط تحصیلی میگفتند به آنها پیشنهاد آشنایی داده شده است! ذهنشان را آشفته کرده بود. 🔸اینهایی که باید در این شرایط مهیّا شب و روز نشناسند در همان سالهای نخست زندگی دانشجویی درگیر این ماجراها میشوند. واقعا یعنی این بشر دوپا نمیفهمد که این شکلی کار درستی نیست؟! آیا واقعا جداسازی اینها نشدنی است؟! حالا ما که در حوزه ها کلاسهایمان مختلط نبود مُردیم؟! مشکلی برایمان پیش آمد؟! اژدهای نفس این عزیزانمان را به تابستان بغداد میکشانند و حالا به ما میگویند بروید برای این جوانها تبلیغ دین کنید! 🔹عرض کردم بچه ها فریب این احساساتی که به شما در این موارد دست میدهد را نخورید! حالا وقت ازدواج رسید دیگر حرف دیگری است. ولی الآن درستان را خوب بخوانید. این میلی که به جنس مخالف دارید را خیلی جدّی نگیرید! مدیریتش کنید! آدمی میتواند به خودش بگوید و تلقین کند و اراده نماید که بابا اینقدرها هم فعلا اهمیت ندارد! ⛔نکند گمان میکنید این جاذبه چیزی است که میل به بی نهایت دارد؟! مدام میخواهید بواطن جذابتری از آن را تجربه کنید تا به نهایت آن که تجربه ی اتّحاد و فنای در آن است برسید! فکر میکنید آن حجله ی اتّصال قلّه آمالتان است! 👈آری شیطان عجیب این میل نفسانی را تسویل میدهد. با این تسویلش تاریخی را رقم زده است. ✋ولی نه! این خبرها نیست! کوچه بن بست است! خیلی آن را اصیل ندانید! یک دفعه میبینید فروکش میکند! آن وقت است که شما میمانید مسئولیت این انتخابتان! 📖«اللّهمَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي ذَهَبَتْ‏ لَذَّتُهَا وَ بَقِيَتْ تَبِعَتُهَا» 🔸بدانید اینها میلهایی است که در طبیعت قرار داده شده که انسان را به تشکیل خانواده و فرزند و تعدد فرزند بکشاند! اگر چنین است در این قالب آن را ببینید و مدیریت کنید! ممکن است بگویی نه حاج آقا! اصلا نمیدانی! من واقعا علاقه ی پاکی به او دارم! چنین علاقه ای طوری است که میل به اشتداد و عشق دارد! 🔹چه بگویم! فقط اگر چنین چیزی را معتقدی زیاد بگو سبحان اللّه! بدان اگر اینطور است تو در واقع دنبال او نیستی! خطای دید داری! نمره ی عینکت را باید عوض کنی! تو دنبال موجودی هستی که او را زیبا، محبوب، آرامش بخش، قابل اتّکا و... میدانی! تو عاشق چنین موجودی شده ای! ولی جان من مقداری از این حالت قبیح سحر و سکر بیرون بیا و ببین این اوصافی که به این شخص داده ای آیا سزاوار اوست؟! 👈نکند اشتباه گرفته ای! آیا فکر میکنی این سماوات سبع و ارضین سبع تنها برای آن آفریده شده که شما دو تا جفت شوید و همه چیز جز خودتان را فراموش کنید! آیا فکر میکنید اینقدر آفرینش عبث بوده است؟! حاشا و کلّا! نبأ عظیم در راه است! 🔸نمیگویم عاشق آن موجودی که برایم وصفش کردی نباش! نمیگویم گمشده ای نداری! نه گمشده ی همه ماست! همه دنبال آن زیبای دوست داشتنی آرامش بخش و بهجت آفرین هستیم. همه ی ما وقتی او را بدون مانع بیابیم اقتضاء محبّت به او و سپس عشق به او پیدا کرده و میل به فنا در وجود او را پیدا میکنیم. ✋ولی حواست هست چنین معشوقی غیرت دارد! نمیتواند ببیند که تو عاشق دیگری شده ای! اگر زنا حرام است به دلیل همین است که سزاوار چنین عشق و میل به اتّحاد و فنایی برای انسان تنها آن نور ازل و ابد است. برای آن است که در دل این اتّصال حرام ظلمت کفر را باید دید ⚪اگر چنین است مقداری از این چاهی که خودت را در آن انداخته ای بالا بیا و جهانهای فراخ را بنگر! این میلها را تحت تدبیر عقل ببر! اسیرش نباش! امیرش باش! ببین کی وقتش میرسد! همان وقت اقدام کن! خودت معیارها را بدان و تصمیم بگیر. ولی گول نخور! آن زیبای مطلق و آن کانون نور و آن معشوق ازل و ابد را که همه ی پاکان عالم سرگشته ی کوی اویند را با دیگری اشتباه نگیر! این همان زیبای مطلق و قادر متعالی است که مولایمان حسین را به مقتل وصال کشاند! 👈اگر شمّه ای از آن محبّت را بچشیم میفهمیم می ناب چیست! میفهمیم زیبایی چیست! واقعا دیگر اینها به این شکل قبیحش که عقلمان را زائل کند به چشممان نمی آید! خدایا از آن لذّتهای ناب به کام دل ما بچشان که دیگر فریب این نفس را نخوریم! 🔸انسانی عادی را دیدم که تجربه ی مرگ موقّت داشت. میگفت در آن دنیا از میوه های بهشتی خورده است! آنقدر حلاوت آن به ذائقه ی او شخصیت داده و آن را فاخر کرده که میگفت الآن حدود ۱۲ سال است که از آن تجربه میگذرد نتوانسته تا کنون میوه های این دنیا را بخورد! اصلا میلی به آن ندارد! 👈میگفت میترسم از اینها بخورم و لذّت آن میوه ها از ذائقه ام برود! مزّه ی دهانم خراب شود! میترسم آن تجربه های ناب را از یادم ببرد!

باسمه تبارک و تعالی (۴۲۰) «دعای بی نشانها!» «الخلق عیالی» 🔹شب از دانشگاهی که برای نماز میرفتم به سمت منزل برمیگشتم. در حاشیه ی اتوبان جایی خلوت دیدم یک آدم ژولیده با یک تی بلند ایستاده و درخواست میکند سوارش کنند. گفتم تا یک جایی از مسیر برسانمش. ایستادم و درب را باز کردم و آن تی بلند را با یک تلاشی وارد ماشین کرد و جلو نشست. دیدم بوی سیگار و چهره ی خسته ی انسانهای معتاد و گرفتار را دارد. 🔸مقداری سکوت کردم؛ دیدم نکند سکوتم از این باب باشد که «عبس و تولّی أن جاءه الأعمی»! چه میدانی شاید قرار است خیری از تو به او یا از او به تو برسد! چه میدانی شاید چیزی گفتی و به درد او خورد! «وَ ما يُدْريكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى* أَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّكْرى‏» 👈رفقا تبلیغ که میرویم یا خیری از ما که قرار است به دیگران برسد آن را منحصر به افراد خاصی ندانیم. هم آن انسان روستایی مخاطب ماست و هم آن دانشجو و هم آن بازاری و هم آن کارمند و هم این انسان بیمار و آن معتاد و آن کودک و... . 🔹گفتم اسمت چیست؟! اهل کجایی؟! دیدم مکثی کرد و گویا توقّع نداشت از او بپرسم! با یک احتیاطی پاسخ داد. گفت مگر کاری داری حاج آقا! گفتم نه برای آشنایی بود! گفت اگر کاری داری در خدمتم! از گفتوگوهای بعدیمان روشن شد وی در کار پخش موادّ مخدّر است و مدّتی زندان بوده و الآن هم خلاصه جای درستی ندارد! 🔸منظورش این بود که به قول امروزی ها اگر مواد نیاز داری در خدمتم!😄 گفتم نه فقط میخواستم با خودت حرف بزنم. شروع کرد از خودش گفتن و مشکلاتش در انتقال پول و اینکه اگر میتوانم کاری کنم حسابش در بانک باز شود. ⬇️

👈گفت حاج آقا درست است کارم سخت شده ولی خب غرورم اجازه نمیدهد از کسی گدایی کنم! این تی را برمیدارم وقتی نیاز پیدا کردم جلوی این مغازه ها را تمیز میکنم که اگر آب میوه ای یا چیزی به من دادند منّتی بر سرم نباشد! از حرفش خوشم آمد! فهمیدم برای خودش هنوز شخصیتی قائل است. این روزنه ی نجات است. ⚪رفقا اینهایی که به این وضعیت بی خانمانی و اعتیاد و سختی معیشت و رانده شدن از خانواده و اعتبارات اجتماعی و مانند آن کشیده میشوند یک شکستگی خاصّی دارند. دیگر از جهتی خودشان هستند. از جهتی صفای خاصی دارند. آدم دوست دارد بنشیند و با آنها معاشرت کند. دیگر این عناوین و نفسانیّات میتواند در کار نباشد. 👈نگاهی به چهره اش کردم و در دلم گفتم خدایا این هم بنده ی تو است. همه بنده ی توایم. شاید نزد تو آبرویی داشته باشد. دیگر چیزی ندارد که بخواهد نمایشگری کند یا تئاتر بازی کند! 👈دیدم به من نگاه محترمانه ای میکند. در دلم گفتم خدایا این نگاه او به خاطر این لباسی است که نشانی از آن پیامبر اعظمت دارد. از آن رسول پاک صلی الله علیه و آله است. هیچ چیزی از آن به خاطر من نیست. به خاطر اوست که این چنین نگاه گرمی را نثارم میکند. ای جانها به فدای تو یا رسول الله! 🔹تشکر کرد که پیاده شود. گفتم نه کارت دارم! یاد این روایت افتادم که: «رُبَ‏ أَشْعَثَ‏ أَغْبَرَ ذِي طِمْرَيْنِ مُدْقِعٍ بِالْأَبْوَابِ لَوْ أَقْسَمَ عَلَى اللَّهِ لَأَبَرَّه‏» چه بسا انسان غبار آلود، ژولیده و ژنده پوشی که از جلوی درب منازل با بی اعتنائی رانده شده ولی طوری است که اگر خدا را قسم داده و از خدا چیزی بخواهد دعایش مستجاب است! بی طمع و با دلی شکسته دعا میکند. 🔸گفتم میخواهم برای من دعا کنی! گفت حاج آقا! قبول کرد و یک دعایی کرد! گفتم نه اینطور نمیخواهم! نیّت کن و واقعا دعا کن! یک نگاهی به آسمان کرد و با همان اصطلاح مألوف معتادان گفت: «خدایا براش بساز!»😊 🔹رفقا گاهی غبطه ی این شکستگی و رهایی اینها را میخورم! اینهایی که کارتن خواب و آسمان جل هستند! گویا هیچ اعتبار و عنوانی ندارند و رها هستند! ای کاش ما هم مثل اینها حالا بدون اینکه کارتن خواب باشیم و ژنده پوش تجربه ی این رهایی از این عنوانها را داشتیم. ✋حیف که اینها قدر خودشان را نمیدانند! قدر این رهایی را نمیدانند! خودشان را اسیر و ذلیل این اعتیاد خانمان سوز کرده اند! حالا صدای اعتیاد اینها در همین دنیا بلند شده و قبحش آشکار شده! صدای اعتیاد ما به این دنیای مادّی و عناوین و موهوماتش وقتی خواستیم از این دنیا کنده شویم در می آید! چندان معلوم نیست آخر خط وضعیت کداممان بهتر باشد! 🔸رفقا دعای خیر این افراد بی ادّعا و بی نشان را دست کم نگیریم! بانویی از فامیل دورمان بود که بیماری سرطان گرفت و به رحمت خدا رفت. با یکی صحبت میکردیم میگفت ایشان مدّتها و ماه ها در بیمارستانها بستری بود! خیلی به او سخت میگذشت. 👈یک معتادی بود که جای خاصی میماند! مدّتی تجربه کرده بودند که هر وقت میخواهند دردش ساکن شود میرفتند سراغ این شخص و به او پولی میدادند و میخواستند که برایش دعا کند! واقعا بعد از دعای او مدّتی آرام میگرفت. برایشان عجیب و مجرّب شده بود. 👈بعد از مدّتی دیگر آن معتاد خیابانی را پیدا نکردند و افسوس میخوردند که آن تسکین و آرامشهای بعد از دعای آن شخص از دستشان رفته است. 🔸الخلق عیالی🔸 اینها هم بندگان خدایند! اینها هم اهل و عیال خدایند! خدا عیالش را دوست دارد! مخصوصا وقتی گرفتار میشوند خیلی خوشحال میشود کسی برای آنها قدمی بردارد! «قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْخَلْقُ‏ عِيَالِي‏ فَأَحَبُّهُمْ إِلَيَّ أَلْطَفُهُمْ بِهِمْ وَ أَسْعَاهُمْ فِي حَوَائِجِهِمْ» 💡چه استعاره ی زیبا و عمیقی! مطلب جالبی به ذهنم خطور کرد! آیا این یعنی این شخص انسان پاک و بهشتی است و به خاطر همین دعایش در حقّ من مستجاب است؟! 👈نخیر! این یعنی خداوند متعال چقدر بندگانش را دوست دارد ولی خود این شخص است که با انتخابش خودش را از جذب این محبّت محروم کرده است. به خاطر همین است که هر چند چنین شخصی به خاطر سوء انتخاب خودش به سعادت نرسد ولی دیگرانی که برای چنین شخصی دلسوزی میکنند و به فکر او هستند میتوانند به خاطر محبّت خدا به این شخص به سعادت برسند! 👈واقعا چه خدایی داریم! ارحم الراحمین است! تا حالا از این زاویه به بحث نگاه کرده بودیم؟! نیکی کردن حتّی به یک انسان شقیّ و جهنّمی نیز نه تنها موجب ناراحتی و عقاب الهی نمیشود بلکه نزد خدا پاداش هم دارد! یعنی اینطور نیست که خداوند از چنین شخصی متنفّر شده باشد که نیکی ما در حقّ او موجب غضب الهی شود! هرگز! 👈بلکه مسأله این است که این شخص خودش را از رحمت الهی محروم کرده است! اگر چنین است محبّت و دلسوزی برای همه ی خلائق مورد پسند و رضای الهی است. همین است که «الخلق عیالی» گفته شده است.

باسمه تبارک و تعالی (۴۲۱) «نقدی بر کلام وکیل مدافع شیطان!» «تصدیق طلبی با تکیه بر هنرگرایی و نفس گرایی انسان»! 🔹یکی از دانشجویان محترم گفت حاج آقا یک سکانس بسیار عجیب هست که برایتان میفرستم نظرتان را بگویید! دیدم تکّه مشهور فیلم سینمایی وکیل مدافع شیطان: « the devil's advocate » با بازی آل پاچینو و کیانو ریوز است. به داستان این فیلم کاری ندارم؛ به آنجایی فعلا اشاره میکنم که آل پاچینو شیّادی ها و رذالتش در روند داستان فیلم آشکار شده و برای توجیه آن خود را شیطان معرّفی میکند. 👈در اینجا یک سخنرانی انگیزشی مشهوری در دفاع از شیطان پرستی به جای خدا پرستی بیان کرده و خود را خدای قرن بیستمی میداند که دیگر فهمیده اند انسان و خواسته های او مقدّم بر هر چیز دیگری است. ✋البته روند کلّی فیلم برای تأیید این دفاعیه از شیطان نیست. بلکه بر عکس میخواهد نشان دهد که شیطان با خلق موقعیتهای ناشایست انسانها را فریب میدهد و به تکبّر و غرور و فساد دعوت میکند. باعث ظلم و پلیدی و زشتی میشود. 👈ولی در هر حال ورای آنکه چه روندی دارد این تکّه از آن مشهور شده که به نوعی به نقد خداباوری مرسوم پرداخته که ارزش بررسی جداگانه دارد. متن این قسمت از کلام آل پاچینو اینگونه است: 🎬«بزار در مورد خدا یه کمی اطلاعات بهت بدم! خدا دوست داره از دور مراقب همه چیز باشه! اون همه رو به بازی گرفته! فکرشو بکن! اون به آدما غریزه میده! او این هدیه فوق العاده رو به تو میده و بعد چیکار میکنه؟! ⬇

🎬قسم میخورم که این کار رو برای سرگرمی خودش میکنه! و همینطور برای عالم شخصی خودش! واسه سور و سات بزمش! بعد قوانین رو برخلاف غرایز تنظیم میکنه! و این تفریح همیشگیشه! 🎬نگاه کن ولی دست نزن! دست بزن ولی امتحان نکن! مزه مزه کن ولی غورتش نده! وقتی داری از این پا به اون پا میپری اون چیکار میکنه؟! اون از خنده روده بر میشه! اون یک موجود خشک و مقرراتیه! اون یک سادیسته! اون یه ارباب غایبه! 🎬چنین چیزی رو باید پرستش کرد؟! هرگز! حکمرانی در جهنم بهتر از نوکری در بهشته! از بدو خلقت با همین ظاهر روی زمین بودم! من هر هیجانی رو که انسان دوست داشته پرورش دادم! همیشه به تمایلات آدما اهمیت دادم و هیچ وقت در موردشون قضاوت نکردم! 🎬چرا؟! چون با وجود همه ی کاستی های اون، هیچ وقت اونو طرد نکردم! من طرفدار انسانم! من در واقع یک انسانگرا هستم! چه کسی تو سلامت عقلی خودش ممکنه بتونه مالکیت تام من در قرن بیستم رو انکار کنه؟! همه ی دنیا مال منه! من دارم به اوج میرسم. حالا دیگه نوبت منه!» 🔸«نقد»🔸 در زمینه ی زوایای هنری این قسمت سخن خاصی ندارم. ولی انصافا دقیق و زیبا بازی کرده است. هنر و هنرمند بالایی را خرج این قسمت کرده اند! اینها فعلا اهمیتی ندارد. علت شهرت این قسمتها عمدتا مولود امتزاج این هنر با آن محتوا است. به محتوایش میپردازم. 👈قبل از اینکه ایشان چنین اطلاعاتی از خدای موهومش داده و چنین خدای خیالی را رد کند ما و دیگر مؤمنان و انبیاء الهی نیز چنین خدایی را انکار میکردیم! لذا انکار چنین خدایی را ما هم قبول داریم و لحظه ای هم چنین خدایی را سزاوار پرستش ندانسته و نپرسیده ایم! تا اینجا اختلاف چندانی با این متن نداریم. 👈اگر مرادشان این است که خدای ادیان ابراهیمی چنین خدایی است خب این اتّهامی است که بدون ارائه ی دلیل نمیتوان آن را پذیرفت. اگر گفته شود ما از کودکی خدا را اینگونه تصوّر کرده ایم باید گفت پس با خدای خیالی خودت درگیری! 👈اگر گفته شود برای ما از کودکی چنین خدایی را تبلیغ کرده اند باید گفت اگر واقعا راست بگویی این هم مرتبط به تعالیم غلط یا تبلیغ ضعیف مسیحیت در جوامع شماست! چه ربطی به خدا دارد! تو در واقع تصوّر محقّق از خدا بین توده ی عوام مردم را داری نقد میکنی! خب این دلیل بر وارد آمدن چنین اتّهاماتی به خدای انبیاء الهی و آن خدای واقعی نمیشود. 🔹از طرف دیگر در مورد این خدایی که معرّفی کرده نیز صداقت و انصاف را رعایت نکرده است. هم خدای ذهنی خود این شخص و هم خدای ذهنی توده ی مسیحیت نیز چنین اتّهامی بر او به این گونه وارد نیست. بلکه در یک صحنه سازی دروغین حقیقت را زشت جلوه داده و سپس میگوید مگر نمیبینید چقدر زشت است!😳 به قولی از مغالطه ضعیف کشی استفاده میکند! در این راه قسم دروغ هم میخورد! میگوید خدا برای بازی و سرگرمی و تفریحش خودش به انسان غریزه هدیه کرده و بعد از آن قوانینش را بر خلاف این غریزه تنظیم میکند! نگاه کن ولی دست نزن ... . 👈خب اینجا اگر دقت کنیم آنچه واقعا مستلزم تشنیع ذهنی بر چنین خدایی و توهّم سادیسم بودن است وقتی است که غریزه بدهد و بعد آن را با قانون مخالف باطل کند! این درحالیست که هیچ گاه نمیتواند نظام تشریع برخلاف نظام تکوین باشد! 👈یعنی اگر میل به هر چیزی داده هم محدوده حلالها دارد و هم حرام! اینطور نیست که همه ی حیطه ی میلها را حرام کرده باشد! پیش فرض این تشنیع آن است که گویا خدا چشم داشته بعد گفته نبین! گوش داده گفته نشنو! گرسنگی داده گفته نخور! آیا واقعا چنین است؟! در واقع گویا احکام تشریعی الهی را فقط در دایره ی حرمت دیده است! 👈مثلا میل جنسی که ظاهرا مراد این قسمت است کجا اینطور است؟! شریعت گفته این میل را داری و مشروع است ولی از این راه عقل پسند و فطرت پسند آن را دنبال کن! شخصی را انتخاب کن و به او متعهد باش و به ناموس دیگران خیانت نکن! آیا اینها سادیسم است؟! 👈مظاهر مهیّجی که باعث اذیت جامعه باشد را نیز محدود کرده تا رعایت این محدودیتهای معقول دشوار نشود. آیا بر چنین چیزی آن تشنیع وارد است؟! انصافا دروغی آشکار است. خدا هم هدیه اش را داده و بر سر انسان منّت نهاده و هم راه مشروع و معقول ارضای آن را هم باز کرده است: (و انکحوا الایامی منکم ...) ، (نسائکم حرث لکم فأتوا حرثکم أنی شئتم). 👈مگر وقتی انسان نیاز به چاقو دارد پس باید با آن هر کاری انجام دهد؟! مگر تو پول داری و قدرت میتوانی هر غلطی انجام دهی! در هر حال هر چیزی حدّی دارد! بله اشکال وقتی وارد بود که میلی به شکل عبث و باطل آفریده شده باشد که از ریشه ممنوع اعلام شود ولی چنین چیزی اصلا وجود ندارد. 👈اتّفاقا یکی از نقدها جدّی اسلام به رهبانیّت مسیحی نیز همین است که نباید شما با این بدعت قوّه ی جنسی راهبان و راهبه ها را تعطیل کنید! چنین چیزی را خدا اجازه نمیدهد. پیامبر ما فرمود نکاح سنّت من است و هر کسی از آن روی برگرداند از من نیست! ⬇⬇

🔹از طرف دیگر این حدودی که برای این امیال وجودی در شریعت وجود دارد نیز چیزی نیست که رعایتش به گونه ای باشد که نفع و ضررش به خداوند برگردد بلکه اینها بیاناتی برای ارشاد به تبعات و آثار این اعمال است. آیا وقتی معلّمی مهربان دانش آموزان را تهدید میکند که فعالیت داشته باشند و الا آخر سال مشکل پیدا میکنند میخواهد آنها را اذیت کند؟! آیا وقتی میخواهد عافیت طلبی آنها را حد بزند سادیسم است؟! ✋ممکن است اشکال شود که این بیان تنها اشکال را از نظام تشریع الهی برطرف میکند ولی نظام تکوین چرا طوری آفریده شده که انسان بدون حد نتواند امیالش را ارضا کند؟! 👈در اینجا باید وارد مباحثی از انسان شناسی و خدا شناسی و معاد شناسی شد. باید گفت اصلا داستان این نیست که لذّت نبر! اتّفاقا انسان آمده تا به بیشترین لذّت دست پیدا کند! داستان این است که اینهایی که لذّت میدانی حجاب لذّتهای برتر است. نشانه هایش را هم از برخی لذتهای خیالی و عقلی برتر برای ما قرار داده است. 👈تو باید به لذّت بی نهایت برسی. تو ارزشت خیلی بیش از اینهاست! ارزش وجودی ات بالاتر است. رعایت این حدود در واقع بسان بالارفتن از نردبان لذّت است. حالا گاهی میگویند اینها برای امتحان است. برای سنّت ابتلا که انسانی که موجودی مختار است بتواند با این انتخابگری میان تزاحم امیال رشد کند. ولی بنده فعلا ترجیح میدهم آن روی دیگر این سکّه را بگویم. آن هم این است که: ✅تقوا و پرهیزکاری و رعایت حدود الهی یعنی بالارفتن از نردبان لذّتها نه ترک لذّتها! یعنی توقّف نکردن در سطوحی از لذّتها برای دست یابی به لذّتهای برتر! 👈اصلا صورت مسأله را درست تشخیص نداده ای! هر چه لذّت و شادی و آرامش است را این اولیاء الهی بردند و ما باختیم! آیا چنین نظام تکوین هوشمندانه ای حاصل یک ذهن سادیسم است؟! راستی چه فاصله ی بزرگی بین خدای سادیسم این متن با خدایی است که در دعای افتتاح اولیاء الهیمان با آن مناجات میکنند که: 📖«لَمْ أَرَ مَوْلًى كَرِيماً أَصْبَرَ عَلَى عَبْدٍ لَئِيمٍ مِنْكَ عَلَيَّ يَا رَبِّ إِنَّكَ تَدْعُونِي فَأُوَلِّي عَنْكَ وَ تَتَحَبَّبُ إِلَيَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَيْكَ وَ تَتَوَدَّدُ إِلَيَّ فَلَا أَقْبَلُ مِنْكَ كَأَنَّ لِيَ التَّطَوُّلَ عَلَيْكَ وَ لَمْ يَمْنَعْكَ ذَلِكَ مِنَ الرَّحْمَةِ بِي وَ الْإِحْسَانِ إِلَيَّ وَ التَّفَضُّلِ عَلَيَّ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ فَارْحَمْ عَبْدَكَ الْجَاهِلَ وَ جُدْ عَلَيْهِ بِفَضْلِ إِحْسَانِكَ إِنَّكَ جَوَادٌ كَرِيم‏» 🔹ممکن است بگوییم چرا از همان ابتدا انسان را طوری نیافرید که در آن درجات بالا باشد؟! به لذات حد اکثری برسد؟! در پاسخ باید گفت چون اصلا سنخ وجودی انسان را نفهمیده ای چیست! آن وقت دیگر ملک بود نه انسان! انسان ماهیّتش همین موجود شعوری ارادی است. همانکه قرار است خودش انتخاب کند چه میخواهد باشد. چنین موجودی را خدا آفریده است. نکند دوست داشتی حیوان دیگری بودی یا سنگ بودی؟! 👈چنین نوع خلقتی است که ظرفیّت آن را یافته تا بتواند در لذّت و بهجت از ملائکه هم پیشی بگیرد زیرا از روی انتخاب و شعور و امتحان به آن درجات رسیده و تقرّبش بیشتر میشود. 👈این تشنیعات ورای ذهنیتهای باطل در باب خدا شناسی به خاطر مفروضات پنهان دیگر این متن است. مفروضاتی مانند انکار معاد و اصالت دادن به دنیا و درکی خاص از ظرفیتهای انسان و سعادت! ⚪️از طرفی اگر صورت مسأله واقعا اینطور بود که در این متن ادّعا شده باید انسانهای با تقوای واقعی که حقیقتا دینداری میکنند تبدیل به موجوداتی روان پریش و دیوانه شوند! ولی اگر کسی واقعا مقداری انصاف داشته باشد و از نزدیک با این قشر آشنا باشد میفهمد اینها پاکترین و دلنشین ترین و شادترین و با صفاترین قشرها هستند. البته منظورم آن انسانهای پرهیزکار واقعی است. 👈آیا این انسانهایی که در همین دنیا لا خوف علیهم و لا هم یحزنون هستند و در قلبهایشان جنّات تجری تحتها الانهار همین الآن بر پاست با شما شهوت پرستانی که به چیزی جز تشویش و حزن و اندوه و سپس ترس از نابودی نمیرسند در همین دنیا برابرند؟! خودتان میدانید چه میگویم. ✋در این متن اتّهامات دیگری هم بیان شده. مثل اینکه خدا یک موجود خشک و مقرراتی است. یا اینکه موجودی غائب است. خب اینها هم با توجه به مطالب بالا قابل نقد است. شما بیشتر با خدای خیالیتان درگیرد! خیلی قبلتر از شماها انبیاء الهی چنین خدایی را به زباله دان تاریخ حواله کردند! 👈یا اینکه میگوید شیطان برخلاف خدا انسان را قضاوت نمیکند و اتّفاقا در مسیر رسیدن به امیالش به او کمک میکند! حالا در مورد قضاوت شدنها در محیط دینی و بسیاری از جهات این متن در نوشته های دیگری صحبت کرده ام. طولش نمیدهم. 🔹ولی آنچه در این قسمت عجیب است راهکاری است که از زبان شیطان بیان میشود! آن هم اینکه از شیطان تبعیت کنیم! تابع امیال خودمان باشیم! در اینجا باید گفت دقیقا منظورتان چیست؟ ⬇️⬇️⬇️

👈اگر واقعا خدایی که خیال کرده اید یک موجود سادیسم است ولی در عین حال خالق همه ی موجودات و نظم موجود است چطور ممکن است چنین شیطانی را آفریده باشد که برنامه ی سور و سات و تفریحش را به هم بزند؟! یعنی طرح خداییش را خراب کند! یعنی فکرش نمیرسیده طوری طراحی کند که به ضررش تمام نشود؟! نقشه اش لو نرود؟! 👈گویا این قسمت در واقع در پی آن است که به شکلی به انکار ضمنی خدا برسد! یعنی اصلا خدایی وجود ندارد و چنین امری را در قالب نزاع بین شیطان و خدا بیان میکند. ولی در اینجا باید گفت چنین خدایی اگر واقعا سادیسم بود اساسا چرا باید شیطان را بیافریند؟! ✋آیا خود این نشان نمیدهد که تصوّر شما از آفرینش و دنیا و حدود امیال از ریشه اشتباه است؟! اصلا فلسفه ی آفرینش شیطان چیست؟! نکند اصل خلقت شیطان هم به خاطر نوعی رحمت الهی برای رشد بشر است؟! چرا اینگونه به مسأله نگاه نمیشود؟! ⚪ممکن است بگویید خلقت شیطان نیز نشانه ای دیگر بر تناقض و سادیسم است! گوییم درست است که شیطان موجودی شریر است ولی در طرح کلّی خدا در جایگاه مناسبی قرار گرفته است. برای اینکه انسان از نردبان لذّتها بالا برود و بتواند با سنت ابتلاء به رشدهای برتر برسد ضرورت وجودی دارد. سگ درگاه الهی است. اینطور نیست که نقشه ی الهی خراب شده باشد. بحث از فلسفه ی خلقت شیطان و یا هواهای نفسانی که ریشه ی این متن است خودش باید مستقلّ و پردامنه بحث شود که بحث هم شده است. 👈حالا صحبت در مورد لایه های پیدا و پنهان این متن زیاد است. ولی قسمت انتهایی آن را میتوان اجمالا قبول کرد. واقعا قرن بیستم که نماد تحقّق اهداف مدرنیسم بین مردم است به گونه ای است که میتوان گفت شیطان با ترویج انگاره ی انسان گرایی بر مسند خدایی نشسته است. 👈انسان گرایی که باطنش ضد انسان گرایی است. قیام انسان دانی علیه انسان عالی است. شورش پایین تنه بر بالا تنه است! مبتنی بر درکی بسیار نازل و ناقص از انسان و معاد و هستی است. این را خیلی خوب از زبان شیطان گفته که: «من در واقع یک انسانگرا هستم!» چنان انسانی که مفروض این گزاره است همان است که به تبعیت از الاه نفس پرداخته و وارد ولایت شیطان میشود. 👈تمدّن انسان گرای مادّی نوین تمدّنی است که ولایت آن به دست شیطان است. ولی این هم چیزی نیست که با آن بتوان ضرورتا اشکالی به خدا یا طرح الهی برای سعادت بشر وارد نمود. بحث مستقلی میخواهد. 🔹حالا این نقدها را میتوان پیگیری کرد. ولی آنچه بیشتر نظرم را جلب کرد شیطان هنر است! سابقا در مورد آن نوشته ام. اینکه چطور انسانها بیش از آنکه از صدق گزاره ها منفعل شوند گاهی از زر و زیور آن منفعل میشوند! با گزاره های شعری انسانها متأثّر میشوند! یک متن جذاب با بازی یک بازیگر هنرمند چقدر میتواند تأثیر گذار باشد! چقدر میتواند لذّت بخش باشد! ✅اگر شیطان کارش تسویل است هنر از ابزارهای اصلی اوست! 👈در اینجا باید شخص بتواند بین جنبه های هنری و زیبایی آن با حقّانیت مطلب کاملا تفکیک کند! همان تفکیکی که متأسفانه انجام نشده و لذّتهای پیرامونی مناطی برای تصدیق گزاره ها قرار میگیرد! چنین هنری چیزی مانند شراب و موسیقی و ساحری است. باطلها را با تزویر به خورد انسانها میدهد! 👈اموری که اگر شخص مقداری در مورد آن بیاندیشد عمق بی مبنایی آن روشن میشود ولی واقعا چطور برای این دوست دانشجویمان اینقدر جالب بود و یا یک سکانس مشهور جهانی شده است؟! ابن سینا در خطابه ی شفا میگوید: (واعلم ان الرونق المستفاد بالاستعاره و التبدیل سببه الاستغراب و التعجب و ما یتبع ذلک من الهیبه و الاستعظام و الروعه کما یستشعره الانسان من مشاهده الناس الغرباء فانه یحتشمهم احتشاما لا یحتشم مثل المعارف فیجب علی الخطیب أن یتعاطی ذلک حیث یحتاج الی الروعه و الی التعجب) 🔻هر چند در مباحث معرفت شناسی در بررسی ارزش قضایا سه نظریه ی معروف مبناگرایی و انسجام گرایی و عملگرایی مطرح است ولی آنچه در صحنه ی زندگی بین مردم در باب ارزش رایج است تاثر آنها از عوامل دیگر در تصدیقاتشان است. از آنها هم خوب است بحث کرد و مغالطات ناشی از آن را گوشزد نمود. گاهی انسانها بر اساس منطق هنرگرایی و نفس گرایی به ارزش گذاری بر روی قضایا مبادرت میکنند! همین است که یک مطلب باطل با نیروی هنر و ملایمت با نفسانیّت اینقدر رائج و مقبول میشود! سینما با استفاده از ابزار هنر مطالبی را به خورد انسانها داده و تبدیل به یک ابزار تصدیق سازی هنری و نفسانی شده است! همانطور که امروزه فضای سایبر از منطق تصویرگرایی و شهرت گرایی و مانند آن برای تصدیق سازی استفاده میکند!🔺 👈این همان حقیقتی است که ارسطو در کتاب ریطوریقا بیان کرده که در فن خطابه گاهی سعی میشود اقناع ضعیف با تخییل شعری تقویت شود. ابن سینا در خطابه شفا میگوید: (یؤکد الاقناع الضعیف بالتخییل کما تغش الاطعمه و الاشربه بأن یخلط معها شیء غیرها لتطیب به أو لتعمل عملها فیروج أنها طیبه فی أنفسها)

باسمه تبارک و تعالی (۴۲۲) «عادت به استفاده از چراغ راهنما!» «تقوای عادات و ملکات» 🔹رانندگی میکردم. جاهایی از مسیر هست که به سمتی باید چرخید! ولی گاهی دقّت که میکنیم میبینیم طوری است که راهنما زدن نمیخواهد. یا به این دلیل که مسیر دیگر مسدود است و یا اصلا هیچ خودرو دیگری نیست یا مانند آن! خیلی وقتها تجربه کرده ایم. اینجا دیگر راهنما زدن به گونه ای ممکن است بی معنا دانسته شود. 👈زیرا دیگر فائده ای ندارد. بلکه شاید مضحک باشد و کسی استدلال کند که بابا تو حواس پرت هستی! اندکی فکر کن و بفهم که دیگر این کار لغو است. 🔸اینبار که میخواستم از چراغ راهنما در جایی استفاده کنم که همین شبهه ی لغو بودن در آن بود به ذهنم خطور کرد اصلا هم کار لغوی نیست! 🔻هر چند هیچ خودروی دیگری نیست و یا به هر دلیلی نیازی به این کار نیست ولی عادت خوب من به این کار که هست! مگر کم چیزی است! میترسم اگر بخواهم زیاد فکر کنم و اجتهاد کنم کم کم عادت و ملکه ام در این زمینه لطمه ببیند! هر چند اینجا اثرش را نشان نمیدهد ولی در جای دیگر این حالتم ضعیف شده و ممکن است جایی منجر به مشکلی شود. اینجا هم مصلحت هست. آن هم مصلحت مراقبت از ملکات! همان کیفیت مبارکی که در نفس انسان ذخیره شده که مبتنی بر آن هنگام نیاز بدون فکر و تمرکز کار درست از ما سر میزند🔺 🔹از این ملکات خیلی کارها بر می آید. باید قدرشان را دانست. باید در تحصیلشان و سپس مراقبت و محافظت از آنها تلاش کرد. حتی قانون گذاران عرفی نیز بعید نیست بتوانند با توجّه به آن قوانین را به شکل کلّی جعل کنند! با توجّه به آن و نه صرفا به خاطر پرهیز از هرج و مرج اجازه ی تنقیح مناط از قوانین را به کسی ندهند! ✅اگر چنین است باید گفت یکی از مفاهیم قابل توجّه که میتوان رفتارهای انسانی را مبتنی بر آن توجیه کرده و برای آن احترام قائل شد مفهوم: «تقوای ملکات» و «ورع عادات» است. 👈منظور هم عادات و ملکات پسندیده است. نباید افراد را صرفا به رعایت تقوای فقهی دعوت کرد. برخی امور هر چند منافاتی با تقوا و یا حتّی ورع فقهی نداشته باشد ولی شاید با تقوا و ورع طریقتی و سلوکی منافات داشته باشد. 🔸اصلا شاید برخی مضامین دینی در چنین فضایی بیان شده باشد. مثلا اینکه گفته میشود اگر دیدید شخصی اهلیتش را هم ندارد باز به او کمک کنید! زیرا اگر او لیاقتش را ندارد شما که لیاقتش را دارید! شما که اهل معروف هستید! شاید معنای این مضامین را بتوان در همین فضای تقوای ملکات نیز تبیین نمود. 👈و یا شاید کلام امیر المؤمنین علی علیه السلام در پرهیز دادن سپاهیانش از سبّ لشگر مقابل در همین فضا قابل معنا باشد که: «إِنِّي أَكْرَهُ لَكُمْ أَنْ تَكُونُوا سَبَّابِين‏». 👈حالا از قبل برایم حساس نبود که یک دوره روایات را از این منظر بررسی کنم. شاید برخی تعارضها را بتوان از این منظر حل نمود و بخشی از روایات اساسا در فضای تقوای ملکات بیان شده باشد و ربطی به مباحث فقهی نداشته باشد. 🔹در همین زمینه حکایتی را از مرحوم امام خمینی شنیدم که دقیقا به همین فضا اشاره دارد. استاد رمضانی از فلاسفه معاصرمان از مرحوم آیت الله میرزا هاشم آملی نقل کردند که: (حدیث سهر، ص208) 📖«ما خدمت حضرت امام بودیم کسی وارد محدوده مفاسد اخلاقی محمدرضا پهلوی شد، امام به آن فرد رو کرد و فرمود: آقا غیبت نکنید! آن فرد گفت: شما که دیگر ایشان (محمدرضا شاه) را طاغوت و مظهر شیطان می‌دانید و با او مبارزه می‌کنید لذا برای چه می‌فرمایید غیبت نکنید این دو با هم سازگاری ندارد؟‌ 📖امام فرمود: بله اما تو عادت می‌کنی، من عادت می‌کنم امروز می‌گوییم او این طوری است و فردا به بهانه دیگر،‌ ملکه فاسده غیبت در میان من و شما به وجود می‌آید و بعد مواردی را هم که ممنوعه است ما بر طبق عادتی که کرده‌ایم مرتکب خواهیم شد!»

باسمه تبارک و تعالی (۴۲۳) «نقد مسیحیت» (۲) «انجیل واقعی کجاست؟!» «متن انجیل اصلی به روایت امام صادق علیه السلام» 🔹یکی از مسائل بسیار پر چالش در مورد تاریخ انجیل آن است که مسیحیان معتقدند که اساسا هیچ کتابی به نام انجیل به عیسی مسیح نازل نشده است! اصلا عیسی خودش جنبه ی الوهی داشت و وجودش برای بستن عهد جدید با بشر است و چطور ممکن است وحی شفاهی مانند عهد عتیق در میان باشد؟! 👈این انجیلهای بعدی را در واقع پیروان او از خاطرات و گزارشاتی که از او داشتند با تأیید آسمانی نوشتند. در طول تاریخ نیز هیچ نشانی از چنین انجیلی که بر ایشان نازل شده باشد در دست نیست. 👈این در حالیست که قرآن کریم بر این مسأله اصرار دارد که انجیل در واقع اینها نیست! اینها اناجیل است؛ انجیل واقعا چیزی بود که بر خود عیسی مسیح نازل شد. 👈البته برخی از فضلای معاصر گویا خواسته اند برای رهایی از آن مشکل تاریخی بگویند که اساسا قرآن کریم دلالت بر نزول کتابی به نام انجیل ندارد بلکه مراد همین حکمتها و مواعظی است که به شاگردانشان میگفتند و بعدا توسّط پیروانشان نوشته شد! ولی آیاتی که در آنها از انزال انجیل یاد شده را باید چه کرد؟! 📖«اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ * نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ وَ أَنْزَلَ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجيلَ *مِنْ قَبْلُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ أَنْزَلَ الْفُرْقانَ» 📖«آتَيْناهُ الْإِنْجيلَ فيهِ هُدىً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقين» ⬇

👈این دسته معتقدند اگر هم قرآن سخنی از انجیل گفته از باب جدال احسن و ناظر به اعتقادات رایج مسیحی است نه اینکه چنین کتابی را قائل باشد! ✋ولی روشن است که حمل این انجیل به وحی شفاهی و برخی احکام چندان آسان نیست. جالب است که در قرآن کریم که ۱۲ بار از انجیل یاد شده هیچ گاه به شکل جمع نیامده است. 👈در روایات معتبر نیز تعبیر مکتوب فی الانجیل و یا شبیه آن در این زمینه زیاد وارد شده و حتّی زمان نزول آن در ماه مبارک رمضان نیز تعیین شده است. 👈اینها همه نشانه ی آن است که اعتقاد اسلام آن است که واقعا کتابی به عنوان انجیل به حضرت وحی شده که اصلا مسیحیان از آن خبری ندارند! 🔹البته این امر منافاتی با آن ندارد که برخی مضامین آن به واسطه ی نقل شفاهی عیسی مسیح برای حواریون و پیروانش بین آنها نیز یافت شده و در انجیلهای موجود راه یافته باشد. شاید از همین جهت باشد که در برخی آیات طوری از انجیل یاد شده که گویا مسیحیان به آن دسترسی دارند! 📖«الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ» 📖«يا أَهْلَ الْكِتابِ لَسْتُمْ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ حَتَّى تُقِيمُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِيل‏» 👈برخی مانند علامه طباطبایی ره در تفسیر شریف المیزان احتمال داده اند آن انجیل رقیبی که پولس در برخی رسائلش در اعمال رسولان از آن یاد کرده همان انجیل عیسی مسیح باشد! 👈ولی با توجّه به قرائن و بررسی احوال تاریخی آن زمان چنین احتمالی بسیار بعید بوده و انجیل پولس که ادّعا میکرده در مکاشفه ای آن را مستقیما از مسیح گرفته در برابر انجیل دیگری بوده که در برخی مناطق رائج بوده که احتمالا انجیل دوست و رقیب تبلیغی پولس یعنی برنابا است. 👈انجیلی که در آن سخنی از خدا بودن مسیح و لغو شریعت یهود نیست. تحقیق این امر مجال دیگری میطلبد هر چند اکنون از این دو انجیل یعنی انجیل پولس و انجیل رقیب آن که پولس از آن انتقاد میکند اثری در دست نیست و از بین انبوه انجیلهایی که بعدا نگاشته شد عمدتا چهار انجیل مشهور صفت اعتبار را به خود گرفته است. تاریخ اجمالی این امر را در نوشته شماره ۴۱۱ نگاشتم. 👈در انجیل منسوب به برنابا که اخیرا مشهور شده نیز در ابواب ابتدایی در شرح وقایع کوه سینا نقل میکند که واقعا کتابی از آسمان به مسیح وحی شد. اگر چنین است واقعا سرنوشت آن انجیلی که بر اساس آیات و روایات اسلامی به حضرت وحی شده چه شد؟! 👈آن انجیلی که حتّی مسیحیان نیز وجود خارجی آن را انکار میکنند! آیا میشود گفت اهل البیت أدری بما فی البیت؟! در مورد این امر در نوشته ی دیگری توضیح میدهم که اساسا تاریخ تکون مسیحیت را باید به شکل خاصی فهم نمود. ⚪همواره برایم جالب بود که واقعا سرنوشت این انجیل چه شده است! مرحوم عیّاشی در تفسیر خود از امام صادق علیه السلام حدیثی نقل کرده و محتوای کلّی شریعت مسیح و انجیل او را اینطور بیان میکند که بر اساس توحید و اخلاص و وصایای نوح و ابراهیم و موسی بود! انجیل ایشان به تصریح این روایت مشتمل بر مواعظ و امثال بود و در آن قصاص و احکام حدود و مواریث نبود. 📖«و كان شريعة عيسى أنه بعث بالتوحيد و الإخلاص و بما أوصى به نوح و إبراهيم و موسى، و أنزل عليه الإنجيل و أخذ عليه الميثاق الذي أخذ على النبيين و شرع له في الكتاب إقام الصلاة مع الدين، و الأمر بالمعروف، و النهي عن المنكر و تحريم الحرام، و تحليل الحلال، و أنزل عليه في الإنجيل مواعظ و أمثال [و حدود] ليس فيها قصاص و لا أحكام حدود، و لا فرض مواريث و أنزل عليه تخفيف ما كان نزل على موسى ع في التوراة، و هو قول الله في الذي قال عيسى ابن مريم لبني إسرائيل «وَ لِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ» و أمر عيسى من معه ممن اتبعه من المؤمنين أن يؤمنوا بشريعة التوراة و الإنجيل‏» ⬇⬇

🔹در هر حال در اینکه این انجیلهای موجود هیچکدام چنین ویژگی ندارد شکّی نیست. زیرا این انجیلها کاملا از زاویه ی دید شاگردان روایت میشود و اصلا مبتنی بر وحی و کلام الهی به عیسی نیست. بلکه مبتنی بر خاطرات شاگردان از مسیح و گفته های اوست. ✋البته در این هم شکّی نیست که وجود چنین انجیلی به ضرر قرائت پولسی از مسیحیت بود. زیرا بر اساس این روایت عیسی جنبه ی الوهی داشت و وحی کلامی به او معنایی دیگر نداشت. 👈شاید هم اثری از چنین کتابی بین آنها در ابتدای امر وجود داشته ولی از میان رفته است. تاریخ مسیحیت در این زمینه بسیار گنگ است. 👈در بخشی از انجیل مرقس آمده که عیسی در جایی از مردم خواست توبه کرده و به انجیل ایمان بیاورد! ظاهر این تعبیر هم مؤیّد آن است که واقعا انجیلی بر حضرت نازل شده بوده است. 🔸«متن اصلی انجیل بر اساس روایت امام صادق علیه السلام»🔸 یک شب تا سحر روی متنی کار میکردم که به احتمال فراوان بخش مهمی از انجیل واقعی وحی شده بر حضرت مسیح میتواند باشد. متنی طولانی و بسیار جالب توجّه که مرحوم کلینی در کافی از علی بن اسباط از اهل بیت علیهم السلام تحت عنوان مواعظ خداوند متعال به عیسی مسیح نقل کرده است: 📖«فِيمَا وَعَظَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عِيسَى يَا عِيسَى أَنَا رَبُّكَ وَ رَبُّ آبَائِكَ اسْمِي وَاحِدٌ وَ أَنَا الْأَحَدُ الْمُتَفَرِّدُ بِخَلْقِ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ مِنْ صُنْعِي وَ كُلٌّ إِلَيَّ رَاجِعُون ...» 👈زبان این متن طوری است که مختصّات آن انجیلی که مورد انتظار است را دارد. اوّلا اینکه کاملا زبانی وحیانی دارد که هم مشتمل بر مواعظ است و هم گاهی مثل و گاهی صحبت با بنی اسرائیل و وصایا و مانند آن. 👈حقیقتا متنی قابل استفاده است که ارزش آن را دارد که در کتابچه های کوچکی جداگانه چاپ شده و تبلیغ شود. مضامین بلند معرفتی و اخلاقی آن را میتوان حفظ نمود. مخصوصا آنکه همانطور که خواهد آمد سند آن نیز بسیار قابل تأیید است. به تعبیر مرحوم مولا صالح مازندرانی در شرح کافی متنی است که از درک اوج و عمق آن وصف کنندگان و عارفان باز میمانند: 📖«ذكر فيه من فضائل الاخلاق و جلائل الاوصاف و شرائف الصفات و لطائف الحالات ما يعجز عن ذكر وصفه الواصفون و عن ادراك كنهه العارفون» 👈قسمت جالب این متن نام بردن از پیامبر خاتم و بشارت آن به بنی اسرائیل است که از او تبعیت کنند: 📖«... لِلْغَابِرِينَ ثُمَّ أُوصِيكَ يَا ابْنَ مَرْيَمَ الْبِكْرِ الْبَتُولِ بِسَيِّدِ الْمُرْسَلِينَ وَ حَبِيبِي فَهُوَ أَحْمَدُ صَاحِبُ الْجَمَلِ الْأَحْمَرِ وَ الْوَجْهِ الْأَقْمَرِ الْمُشْرِقِ بِالنُّورِ الطَّاهِرِ الْقَلْبِ الشَّدِيدِ الْبَأْسِ الْحَيِيِّ الْمُتَكَرِّمِ فَإِنَّهُ رَحْمَةٌ لِلْعَالَمِينَ وَ سَيِّدُ وُلْدِ آدَمَ يَوْمَ يَلْقَانِي أَكْرَمُ السَّابِقِينَ عَلَيَّ وَ أَقْرَبُ الْمُرْسَلِينَ مِنِّي الْعَرَبِيُّ الْأَمِينُ الدَّيَّانُ بِدِينِي الصَّابِرُ فِي ذَاتِي الْمُجَاهِدُ الْمُشْرِكِينَ بِيَدِهِ عَنْ دِينِي أَنْ تُخْبِرَ بِهِ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ تَأْمُرَهُمْ أَنْ يُصَدِّقُوا بِهِ وَ أَنْ يُؤْمِنُوا بِهِ وَ أَنْ يَتَّبِعُوهُ وَ أَنْ يَنْصُرُوهُ» 👈بحث دقیق در مورد ویژگی های این متن طولانی موضع دیگری میطلبد. ولی با توجّه به قرائن موجود میتوان تقریبا به اطمینان رسید این متن قسمتی از همان انجیل اصلی است زیرا ویژگی هایی که برای آن در قرآن کریم و روایات آمده را واجد است. دیگر بررسی دقیق این ادّعا از این مجال خارج است. 🔸«بررسی سند انجیل به روایت امام صادق علیه السلام»🔸 مرحوم کلینی در کافی این متن -که آن را انجیل اصلی مینامم- را از استادش علی بن ابراهیم از پدرشان ابراهیم بن هاشم از علی بن اسباط نقل میکنند. در اینجا علی بن اسباط آن را از اهل بیت علیهم السلام نقل میکند. تا اینجای سند همه از بزرگان و ثقات هستند. تاریخ این نقل حداقل به اوایل قرن سوّم یا اواخر قرن دوّم برمیگردد. به خاطر طولانی بودن این متن مرحوم کلینی گاهی برخی قسمتهای دیگر آن را تقطیع کرده و در جاهای دیگر کافی نیز آورده و برای آن سندهای دیگری نقل میکند که به شناختن وضعیت تاریخی این حدیث بسیار کمک میکند. 👈مثلا بخشی از این نقل را از اساتیدش از مرحوم احمد برقی از ابن فضّال نقل میکند که باز اینجا مرفوعه است. لااقل نشان میدهد اسناد دیگری نیز داشته است. جای دیگر قسمتی از این نقل را با همان سند اوّل آورده و از علی بن اسباط از عبد الرحمن بن حمّاد نقل میکند ولی باز هم مرفوعه است. 👈همه ی نقلها هم به شکلی هستند که روشن است که متنی مکتوب بوده و هیچ اختلاف قابل توجّهی بین آنها نیست. ⬇⬇⬇

🔹خوشبختانه این انجیل اصلی را مرحوم صدوق نیز در مجلس ۷۸ از امالی خود در سال ۳۶۸ کاملا نقل کرده و سند کامل آن را نیز آورده است. مرحوم صدوق این انجیل را از استادش محمد بن موسی بن متوکّل از عبد الله بن جعفر حمیری از محمد بن حسین بن ابی الخطّاب از علی بن اسباط نقل میکند. در ادامه شیخ صدوق میگوید این حدیث را علی بن اسباط نیز از علی بن ابی حمزة شنیده و او نیز این را از ابو بصیر و ابو بصیر نیز از امام صادق علیه السلام شنیده است. بر این اساس لااقل قسمتی قابل توجّه از متن انجیل اصلی از مشکات کشّاف حقائق امام جعفر صادق علیه السلام به ما رسیده است. 👈این سند را میتوان سندی کاملا معتبر دانست. تنها مشکل در علی بن اسباط است که هر چند فطحی بوده ولی توسّط نجاشی و دیگران توثیق شده و علی بن ابی حمزة نیز هر چند واقفی شد ولی خود از بزرگان شیعه بود و بزرگان حدیث شیعه مانند ابن ابی عمیر و یونس بن عبد الرحمن و دیگران نیز بر روایات او اعتماد کردند و مشکل او عمدتا عقیدتی بوده است. 👈روایات اینچنینی او را معمولا معتبر میدانند و یا قبل از زمان شبهه میدانند. انصاف این است که این روایت سندی کاملا معتبر دارد. به تعبیر مرحوم مجلسی اوّل در روضة المتّقین «روى المصنف في الموثق كالصحيح، و الكليني، عن أبي عبد الله عليه السلام ...» مرحوم علامه مجلسی نیز در مرآه العقول بعد از آوردن سند شیخ صدوق این حدیث را موثقه میدانند. 👈در جای دیگر تکه ای از همین متن را مرحوم شیخ صدوق در امالی با سندی دیگر از پدرشان از حمیری از ابراهیم بن هاشم از اسماعیل بن مرّار از یونس بن عبد الرحمان از علی بن اسباط از ابن ابی حمزة از ابو بصیر از امام صادق علیه السلام نقل میکند. 👈همه ی اینها هم متن واحدی دارند. اینها نشان میدهد که این متن مکتوب متنی مشهور و مورد توجّه بزرگان شیعه در اواخر قرن دوّم و اوایل قرن سوّم هجری بوده و به آن اعتماد کرده اند. در امالی مفید نیز تکه ای از همین نقل با سندی دیگر از شیخ صدوق از ابن ابن الولید از صفّار از محمد بن حسین بن ابی الخطّاب از علی بن اسباط نقل شده است که شیخ طوسی نیز آن را در امالی خود آورده است. 👈همه ی اینها نشان دهنده ی اسناد متعدّدی است که به علی بن اسباط تا امام صادق علیه السلام ختم میشود. در تحف العقول نیز متن کامل این انجیل بدون سند به عنوان مناجاة الله جلّ ثناؤه لعیسی بن مریم نقل شده است. در نقل مرحوم کلینی و شیخ صدوق عنوان آن مواعظ خداوند متعال است و در تحف العقول مناجات است. 👈ولی اینها نمیتواند دلیلی بر آن باشد که انجیل نیست. لذاست که در روایت عیّاشی از حلبی از امام صادق علیه السلام در توصیف انجیل آمده بود: «أنزل عليه في الإنجيل مواعظ ...» 🔹در هر حال در این امر استبعادی نیست زیرا بر اساس روایات معتبر متن اصلی تورات و انجیل و کتب آسمانی پیشین نزد اهل بیت علیهم السلام موجود بوده است. گاهی نیز عبارات صریحی در همین زمینه در روایات ما وجود دارد. مثلا در روایتی در کافی داریم که: 📖«جَاءَ رَجُلٌ إِلَى عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع فَسَأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ فَأَجَابَ ثُمَّ عَادَ لِيَسْأَلَ عَنْ مِثْلِهَا فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع مَكْتُوبٌ‏ فِي‏ الْإِنْجِيلِ‏ لَا تَطْلُبُوا عِلْمَ مَا لَا تَعْلَمُونَ وَ لَمَّا تَعْمَلُوا بِمَا عَلِمْتُمْ فَإِنَّ الْعِلْمَ إِذَا لَمْ يُعْمَلْ بِهِ لَمْ يَزْدَدْ صَاحِبُهُ إِلَّا كُفْراً وَ لَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللَّهِ إِلَّا بُعْداً» 👈و یا در روایت دیگر در تحف العقول آمده است: 📖«يَا هِشَامُ مَكْتُوبٌ فِي الْإِنْجِيلِ طُوبَى‏ لِلْمُتَرَاحِمِينَ‏ أُولَئِكَ هُمُ الْمَرْحُومُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ طُوبَى لِلْمُصْلِحِينَ بَيْنَ النَّاسِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُقَرَّبُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ طُوبَى لِلْمُطَهَّرَةِ قُلُوبُهُمْ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ طُوبَى لِلْمُتَوَاضِعِينَ فِي الدُّنْيَا أُولَئِكَ يَرْتَقُونَ مَنَابِرَ الْمُلْكِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» 👈ان شاء الله زمینه بهره مندی از این متن مهم وحیانی که با سندی قابل اطمینان از زبان امام صادق علیه السلام از محتوای انجیل اصلی به دست ما رسیده است بیشتر بهره مند شویم. میتوان این متن را در مجامع بین المللی نیز از زبان امامان شیعه در مورد انجیل اصلی معرفی نمود. 👈گویا به چند دلیل تا کنون عنایت کافی به این متن نورانی نشده است. یکی آنکه به عنوان متن انجیل آن را نمیشناختند. متوجه بی بدیل بودن این متن در این باب نبوده اند. دیگر اینکه مرحوم کلینی آن را به عنوان حدیث عیسی بن مریم در روضه کافی عنوان داده و سپس از مواعظ یاد کرده که از اهمیت موضوع کاسته است. دیگر آنکه سند کلینی به آن مرفوعه بوده و به سند معتبر مرحوم صدوق در امالی توجه وافی نشده است. طولانی بودن این نقل نیز در این امر بی اثر نبوده است.

باسمه تبارک و تعالی (۴۲۴) «توبه و استغفار از اعمال گذشته» «یا من یقبل الیسیر و یعفو عن الکثیر» 🔹بزرگواری به بنده تماس گرفتند و پرسشی ادبی داشتند! صدایشان را که شنیدم متوجّه شدم ایشان استاد مغنی بنده در تهران بودند. روحانی ای اهل مراقبت و فاضل و دوست داشتنی! اهل مجاهدت و جبهه و حسن سلوک با طلاب و مردم! یکی از آنهایی که انسانها را به روحانیت خوش بین کرده و یک آخوندی که فهمیده راه و رسم زندگی این کسوت چگونه است. 🔸ایشان حقّ بزرگی هم گردن بنده دارد! یادم هست وقتی با ایشان در میان گذاشتم که این قوانین خشک و حضور در برخی جلسات اذیتم میکند و فهمیدند که واقعا آن زمان اهل تلاش و پژوهش هستم با نفوذی که داشتند با مسئولین مدرسه صحبت کردند و بنده را از این قوانین دست و پا گیر معاف کردند. مینشستم گوشه ای از حجره و به مطالعه و تحقیق میپرداختم. یادش بخیر! 🔹پای تلفن فرمودند چند سالی است که به قم مهاجرت کرده اند. دیگر درس نمیدهند. جمله ای فرمودند که تکان دهنده بود! گفتند فلانی من پیش خودم و خدا از همه ی آن سالهایی که تدریس میکردم و وقت طلاب را میگرفتم استغفار کرده ام! توبه کرده ام! فهمیده ام که صلاحیت آن را نداشته ام! از آن انسانهایی نیست که مسامحه ای در کلامش در این زمینه ها داشته باشد! دیدم واقعا از درس دادنهایش استغفار کرده و ناراحت است! ⬇

🔸گویا با عمق جدیدی از دانش آشنا شده بود که فهمیده بود گویا قبلا اصلا چیزی از آن نمیفهمیده! هر چند همین درس ظاهری را میدادند و مشکل خاصی در حلّ متن و ارجاع ضمائر و تمرین و... نداشتند. ولی چون اهل معنویّت و انصاف و حقیقت طلب بودند واقعا متوجّه شده بودند که مطلب بیش از آن حرفهایی بود که گمان میکرده است! مرد و مردانه حاضر شده بود اقرار کند و پایش بایستد و حقیقتا استغفار کند! این از یک فطرت نیک و دل بیداری خبر میدهد! کار هر کسی نیست! 🔻بسیاری به خاطر استکبار مخفی، حسادت پنهان و درد چنین اقراری است که وجود چنین عمقهایی را انکار کرده و تحوّل گریزند! بازیگریهای این نفس امّاره در وادی دانش طور دیگری دارد🔺 💡وقتی این را گفت به ذهنم خطور کرد شاید بُعدی از سرّ استغفار و گریه ی اولیاء الهی از گذشته شان به همین برمیگردد که مدام در درجات پاکی عمق برتری برایشان روشن میشود که گذشته ی خود را نسبت به آن سیاه دیده و از آن تأسّف میخورند! 🔹گویا نسبت به این عمقی که به آن رسیده اند هیچ نکرده اند! گویا تازه میفهمند اعمالشان در باطن واقعا عمل نبوده! اگر آنها اینگونه اند ما دیگر چه باید بگوییم! گمان میکنیم امروز که روز عید سعید فطر است قرار است جوائز اعمالمان را بدهند! گویا خوشحالیم که کاری کردیم و متوقّع پاداشیم! ولی خوب است گاهی در این زمانها بعد از آنکه گمان میکنیم کاری کرده ایم و استحقاق اجری داریم بعید ندانیم که باید از آن استغفار کنیم! هیچ بن هیچ کجا و غنیّ مطلق کجا؟! 📖«وَ مَا قَدْرُ أَعْمَالِنَا فِي جَنْبِ‏ نِعَمِكَ وَ كَيْفَ نَسْتَكْثِرُ أَعْمَالًا نُقَابِلُ بِهَا كَرَمَك‏» 📖«اللَّهُمَّ إِلَيْكَ تَعَمَّدْتُ بِحَاجَتِي، وَ بِكَ أَنْزَلْتُ الْيَوْمَ فَقْرِي وَ فَاقَتِي وَ مَسْكَنَتِي، وَ إِنِّي بِمَغْفِرَتِكَ وَ رَحْمَتِكَ أَوْثَقُ مِنِّي بِعَمَلِي‏» بنده همان به که ز تقصیر خویش عذر به درگاه خدای آورد 🔸بیچاره آنکه به این اعمال مغرور شود! یا نفسش را نشناخته یا مراتب پاکی و فقر وجودی اش را و یا عظمت درگاه الهی را! همان بهتر که مدام بگوییم: 📖«يَا مَنْ يَقْبَلُ الْيَسِيرَ وَ يَعْفُو عَنِ‏ الْكَثِيرِ اقْبَلْ مِنِّي الْيَسِيرَ وَ اعْفُ عَنِّي الْكَثِيرَ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَفُوُّ الْغَفُور» 🔹اين عمل يسير نه به اين معناست كه لزوما عمل کمی است! نه! اگر عمل اوّلین و آخرین را هم کردیم در برابر خداوند متعال یسیر یسیر است! لذاست که این دعا را هم رسول ختمی میکند و هم بندگان گنهکاری مانند من! بلکه یسیر بودن عمل و عمق و سوز بیشتر این دعا را رسول ختمی بهتر درک میکند؛ اوست که میفهمد و میتواند حقیقتا بگوید: 📖«وَ هَا أَنَا ذَا بَيْنَ يَدَيْكَ صَاغِراً ذَلِيلًا خَاضِعاً خَاشِعاً خَائِفاً، مُعْتَرِفاً بِعَظِيمٍ مِنَ الذُّنُوبِ تَحَمَّلْتُهُ، وَ جَلِيلٍ مِنَ الْخَطَايَا اجْتَرَمْتُهُ، مُسْتَجِيراً بِصَفْحِكَ، لَائِذاً بِرَحْمَتِكَ، مُوقِناً أَنَّهُ لَا يُجِيرُنِي مِنْكَ مُجِيرٌ، وَ لَا يَمْنَعُنِي مِنْكَ مَانِع‏» 🔸اگر این است دلخوشیمان پس به چه باشد؟! چه چیزی را وسیله ی درگاه الهی کنیم! بهترین وسیله همین است که با حقیقت فقریمان به درگاه الهی متوسّل شویم. با نشان دادن عبد بودن و مملوک بودنمان! به این نسبت شریفه ی اشراقیه متوجه شویم. 👈روی این حالت فقر و نداریمان کار کنیم! تمرین کنیم! بفهمیم در برابر آن عظمت بی نهایت همه و همه اقلّ الاقلین اند! اذلّ الاذلّین اند! نماز میخوانیم! روزه میگیریم! حسنات و مبرّات داریم! ولی منطقش را منطق فقر کنیم. متوجّه آن عظمت بی نهایت باشیم و مدام تسبیح کنیم و استغفار نماییم. ز هر چه غیر یار استغفرالله ز بود مستعار استغفرالله دمی کان بگذرد بی یاد رویش از آن دم بیشمار استغفرالله سر آمد عمر و یکساعت ز غفلت نگشتم هوشیار استغفرالله جوانی رفت پیری هم سر آمد نکردم هیچ کار استغفرالله نکردم یک سجودی در همه عمر که آید آن بکار استغفرالله ز کردار بدم صد بار توبه ز گفتارم هزار استغفرالله شدم دور از دیار یار ای فیض من مهجور زار استغفرالله

باسمه تبارک و تعالی (۴۲۵) «خطوراتی پیرامون عقل کفایة الاصول» «عقل پیشرفته حوزوی» (۲) «پیشنهادی برای نخبگان و نوابغ دانشگاهی» 🔹در کتابخانه به سمت کفایة الاصول مرحوم آخوند خراسانی جذب شدم. همینطور آن را باز کردم و دیدم بحث تعارض روایات و مرجّحات خارجی آمد! عبارتی بود که مرحوم میرزا حبیب الله رشتی شاگرد صاحب جواهر و شاگرد بزرگ شیخ انصاری و مؤلّف کتاب بدائع الافکار اشکالی به استادش شیخ انصاری کرده و در ادامه از اینکه استادش چنین اشکالی بر کلامش وارد است تعجّب میکند؛ 👈در ادامه میگوید این استاد ما جناب شیخ انصاری متّصل به مقام عصمت در وادی دانش و عمل است و طوری است که در نیکویی تفکّر و اندیشه، غرائبی از او سر میزند که نزدیک است آن را شبیه معجزاتی مانند شق القمر بدانیم! 📖«هو تالی العصمه علما و عملا و انه فی جوده النظر یأتی بما یقرب من شق القمر!» ✋این کلام شخص عادی ای نیست! خود مرحوم میرزا حبیب الله از نوابغ اندیشه است. چنین نابغه ای در حقّ استادش این را میگوید. ⚪️اصل بحث هم بر سر این است که مرحوم وحید بهبهانی معتقد است که مرجّح جهتی را باید بر مرجّح صدوری مقدّم نمود یعنی مثلا اگر یکی از دو متعارض مخالف عامّه باشد و دیگر موافق شهرت آنچه مخالف عامّه است مقدّم میشود. 👈مرحوم شیخ با استظهار از ادلّه مرجّحات صدوری را بر مرجّحات جهتی و مضمونی مقدّم میداند و مرحوم محقق رشتی اشکال میکند که اصلا تقدیم مرجحات صدوری بر مرجحات جهتی بی معنا و غیر معقول است. ⬇️

👈مرحوم آخوند خراسانی در کفایة هر چند نظریه شیخ انصاری را قبول نمیکند ولی اشکال میرزا حبیب الله را هم وارد ندانسته و از آن پاسخ میدهد و نظریه ی خودش را این میداند که اساسا همه مرجّحات به مرجّح صدوری برمیگردند و ترتیب بین آنها معنا ندارد. 👈در ادامه در دفاع از شیخ انصاری در برابر میرزا حبیب الله میگوید به جان خودم این مطلبی که ذکر کردم آشکارتر از آن است که بر مانند او مخفی باشد ولی افسوس که خطا و نسیان مانند طبیعت دوّم همه ی انسانهای غیر معصوم است: 📖«و لعمری إنّ ما ذکرنا أوضح من أن یخفی علی مثله الّا أن الخطأ و النسیان کالطبیعة الثانیة للانسان» 🔹حالا کاری به این نزاع و حقیقت آن ندارم. مطلب دیگری به ذهنم آمد. دیدم واقعا این کتب حوزوی ما میدان زور آزمایی نوابغ فکری بشر است. البته در وادی خودشان است. متناسب با فضای علوم نقلی است. ولی این امر منافاتی با آن ندارد که نبوغ آنها را نبیینیم. اگر ایرانیان از هوشمندان بشر هستند نوابغ بلکه فوق نوابغ آنها نیز میتوانند به همین نسبت نوابغ بشری برتری داشته باشند. 👈ما به دلیل حس گراییمان تنها از نبوغ امثال انیشتنها و نیوتونها خبر داریم! ولی اصلا بعید نمیدانم برخی مانند همین میرزا حبیب الله و شیخ انصاری در وادی خودشان از آنها دقیق النظرتر و دارای فکر قویمتری باشند! 👈واقعا انس با آثار علمی آنها مخصوصا با این سبک موجود که اینگونه نظرات یکدیگر را نقادی میکنند فرصت بی بدیلی برای رشد و تعالی و فاخر شدن اندیشه است. 💡به ذهنم خطور کرد عقل حوزوی ما واقعا یک عقل پیشرفته ای است. این کفایة الاصول و رسائل و مکاسب حاصل یک عقل بسیار پیشرفته و مترقّی است. عقلی است که اینگونه آن را در کتب دیگر پیدا نخواهیم کرد! ✋نمیگویم بنده از همه جای عالم خبر دارم ولی در حدّ خودم مطالعه کرده ام و آثار علمی را تورّق نموده ام! به گمانم عقلی که با آن امثال این کتاب کفایة مرحوم آخوند خراسانی و رسائل و مکاسب نوشته شده بی نظیر است. ✋اشتباه نشود! نمیخواهم بگویم حرفهایی که زده اند اشکال ندارد! حتّی نمیخواهم بگویم جزئی و کلّی بسیاری از مباحث آنها قابل تحوّل و پیشرفت نیست! نمیخواهم بگویم اتقان مطالبشان از کتب ابن سینا و امثال آنها برتر است. اصلا منظورم اینها نیست. 👈منظورم آن عقل پنهانی است که پشت سر این مباحث در حال جلوه گری است. منظورم آن جوهر و بنیه ی این عقل است! خیلی عقل قوی و توان مندی است. خیلی پیشرفته است. اگر قدر آن دانسته شود آنقدر قوی است که هر علمی را میتواند متحوّل کند. حتّی خود همین فقه و اصول را! 👈البته یک موانعی بر سر راه آن است که نگذاشته به آن ازدهار واقعی خودش برسد. آن چهره ی زیبا و عطر دل انگیزش فراگیر شود. بعدا اشاره ای میکنم. ولی کسی که اندکی اهل فراست است میفهمد این کتابها جنس دیگری دارد! از عقل دیگری سر زده است! 👈مثل این است که گمان کنید ابن سینا اصلا وارد وادی دانش نمیشد و مشغول کشاورزی یا دامداری میگشت! ولی آیا آن ابر نبوغش باطل میشد؟! در همان فضا هم اگر کسی اندکی آشنایی و فراست داشت میفهمید در همان مباحث عادی اش جنس دیگری دارد! 👈این عقل اگر موانع را از سر راهش بردارند دنیا را تکان میدهد! اینقدر عقلش پیشرفته و برتر است! اینقدر عقلش زیبا و قوی است. همین عقل موجود در رسائل و مکاسب را اگر از بسترهایش تجرید و تقشیر کنیم و موانعی که داشته از سر راهش برداریم میبینیم در هر علمی بی نظیر است. دیگر خودتان بگیرید چه میگویم! ⚪کتب مهمّی در زمینه علم اقتصاد، جامعه شناسی، روان شناسی و... دیده ام! با به اصطلاح دانشمندان و دکتراهای زیادی به شکلی با آثارشان انس گرفته ام! ولی اگر به آن عقل مخفی ورای موضوع بحث و نکات پیرامونی شان توجّه کنی اینها کجا و رسائل و مکاسب حوزه ها کجا! اصلا فاصله بسیار زیاد است. 👈اینها ورای همه ی برتری های ظاهری و خوبی هایی که دارند در لبّ واقعیتشان تفاوتشان با عقل حوزوی مانند تفاوت پراید و بنز است! 💡به ذهنم خطور کرد این کتب حوزوی را باید قدر بدانیم! البته نمیخواهم بگویم نباید تغییر کنند! نباید آسیبهایش زائل شود! آن بحث دیگری است. ولی میخواهم بگویم گویا قدرش را اخیرا چندان نمیدانیم! نمیدانیم بر سر چه سفره ی با عظمتی نشسته ایم. مساله عیار اندیشه ورزی است هر چند صعوبتهای غیر عادی آن باید علاج شود. ✅کتبی مانند رسائل و مکاسب و کفایة و مانند آن بسان کوره ای است که باید در آن آب دیده شد! در آن بار آمد! در آن استخوان بندی علمی مان شکل بگیرد! در آن عقلمان بزرگ شده، رشد کرده و پیشرفت کند! ✅در اثر مجالست با بزرگان وادی اندیشه در معرض تفکّرهای فاخر قرار بگیرد! اهل دقّت و تحفّظ شود! اخلاقهای والای علمی مانند حق طلبی، انصاف، تواضع، صبر و عدم عجله، احترام به بزرگان و مانند آن را یاد بگیرد! ⬇⬇

✅وقتی این کتب را میخوانیم باید بدانیم در برابر چه عقل پیشرفته ای قرار گرفته ایم! عقلی مترقّی مجهّز به انواع بسیاری از ادوات بسیار پیشرفته ی فکری و اخلاقهای فاضله ی علمی. ✅وقتی آن را میگشاییم حالتمان مانند آن باشد که گویا به مجلس بزرگان عالم دانش دعوت شده ایم؛ آرام و متواضع گوشه ای بنشینیم و با دقّت هر چه تمامتر با نگاهی درجه دوّم و فلسفی ببینیم چه میکنند؟! از روی دستشان گرته برداری کنیم! کنجکاو باشیم! ✅سعی کنیم به مرور آن عقل پیشرفته ی مطوی و مستتر در ورای این متون را با ظرافت استخراج کرده و به آن متّصل و مجهّز شویم. کار ما در زمان حاضر باید آن باشد که این عقل پیشرفته را سالم و بدون آسیب مانند وقتی که زرده ی تخم مرغ را از سفیده اش جدا میکنیم سالم بیرون بیاوریم! 👈همان عقلی که به تعبیر میرزا حبیب الله رشتی در مورد استادش شیخ انصاری نزدیک است که شقّ القمر علمی کند: «فی جوده النظر یأتی بما یقرب من شق القمر»! وقتی آن را تقشیر و تجرید کردیم میتوانیم از آن در عرصه های نوین استفاده کرده و به فکر زدودن آسیبها و آفتهایی باشیم که مانع ازدهار این عقل نورانی شده است. 🔹فعلا در صدد شرح ابعاد گوناگون این عقل پیشرفته نیستم. ولی به شکل گذرا عرض میکنم این عقل پیشرفته مسلّح به انواع گوناگونی از نگریستنهای برتر است. اموری مانند عمیق نگری، دقیق نگری، انسجام نگری، کنج نگری و... . برای انسان انس با این کتب این امور را تا اندازه ای تبدیل به ملکه میکند. یک ورزش تمام عیار اندیشه است. انسان را اندیشه ورز میکند! سطح تفکر انسان را بالا می آورد و مزاج او را مزاج برتری میکند. قدرت استدلال، استنباط و نقّادی بسیار بسیار بالایی به انسان میدهد. 👈از یکی از فضلا شنیدم در برخی کشورهای غربی شرط اعطاء مدرک دکترا آن است که یک امتحان فلسفه هم بدهند! قصدشان این است که فکرشان فاخر شود تا توان نظریه پردازی داشته باشند! دیدم کار جالبی است. 💡به ذهنم خطور کرد اگر فضاهای علمی میدانستند که این تفکّر حوزوی ما که با آن کتبی مانند رسائل و کفایه رقم خورده چه عقل پیشرفته ای دارد میفهمید نیاز دارد یکی از شروط اعطا مدرک دکترا را باید این قرار بدهد که یک امتحان کفایه هم از آنها بگیرند! 👈نه به خاطر محتوای کفایة! به خاطر عیار تفکّر و عقل پیشرفته ای که در آن به ودیعه گذاشته شده است. کتبی مانند رسائل یا کفایة اندماجی از آن عقل پیشرفته ی تکوّن یافته در دل علوم حوزوی است. تنها یک کتاب نیست. تاریخی از دقّت ورزی و اندیشه ورزی است. 👈به نظرم اگر علوم امروزی و دانشگاه های جهانی مسلّح به این عقل پیشرفته میشدند یک دگرگونی مهمّی در علوم رخ داده و سطح برتری از اندیشه ورزی را تجربه نمیکردند. این را از روی بی اطّلاعی و تعصّب نمیگویم. 👈این روزها که با برخی صحبت میکردم که مدرک دکترا را از نظام دانشگاهی اخذ کرده بودند یا در حال اخذ کردن بودند ورای اطلاعات زیاد و انبوه خوانی که داشتند سذاجت اندیشه آنها برایم واقعا مشهود بود. 👈اینها کجا و آن عقل برتر و پیشرفته ی شیخ انصاری ها و میرزا حبیب الله رشتی ها کجا! این سادگی ها کجا و آن تشقیق شقوقها و تحصیل مطالب ها کجا! ای کاش میشد دانشگاه هایمان را مسلّح به این سطح از تفکّر فاخر میکردیم. منظورم این نیست که مجتهد شوند! نه! آن عقل پیشرفته را بتوان به شکلی استخراج کرد! به آن خو گرفت! ✅شاید مسائلش کهنه باشد یا از مد افتاده باشد یا موضوعاتش تغییر یافته باشد ولی اصول عقلی نهفته در آنها بسیار مترقی و پیشرفته است. 👈البته از آن رو که این عقل به شکل تدریجی تکوّن یافته بیش از نکات علمی مبتنی بر نوعی تربیت عملی آثار مبارک خود را به بار مینشاند. لذا گاهی واقعا ارزش دارد نخبگان و نوابغ دانشگاهیمان مدّتی به مطالعه ی آثاری مانند کفایة و مکاسب دعوت شوند. به گمانم اگر بدانند دنبال چه هستند خیلی روی آنها اثر خواهد گذاشت. 👈اصلا همینکه با این سطح از اندیشه ورزی انس بگیرند و ببینند مزاجشان را تغییر میدهد. دیگر هر حرفی را نمیزنند و هر حرفی را حرف حساب نمیدانند و انتظارشان از نصاب اندیشه و عیار آن عوض میشود. بسیار نقاد میشوند. به اصطلاحات و ادبیات علمی بسیار قدرتمندی در فهم و بیان اغراض مسلح میشوند. ⛔سخنرانی یکی از اساتید برتر دانشگاهی در علوم انسانی را میشنیدم. در پاسخ به اشکالی با یک حالت تضجری گفتند اصلا اگر شما مدتی با آثار کییرکگور و هایدگر و ... انس بگیرید از این حرفها نمیزنید! مساله حل شده است! واقعا احساس کردم از وادی اندیشه واقعی پرت است! حتی اگر ملحد هم باشد باید بداند اگر مدتی رسائل و مکاسب خوانده بود اینگونه ساده اندیش نمیشد! تعالی و اوج اندیشه ورزی ندیده که اینچنین فریفته شده! خدا شاهد است از روی تعصب نمیگویم! اصلا حتی به درد ملحدین هم میخورد! بیایند ببینند اوج دقت ورزی و تعمّق و استدلال و استنباط و اخلاقهای فاضله علمی یعنی چه! ⬇⬇⬇

🔹البته این عقل پیشرفته مشکلات خودش را همانطور که اشاره کردم دارد. یک محدودیتها و موانعی که نگذاشته نورانیّت خود را نشان دهد. شاید زمانی این آسیبها تا اندازه ای قابل درک بود ولی امروزه دیگر باید آنها را از جلوی پای این عقل پیشرفته برداشت. توجّهم به ابتدای کفایة آخوند خراسانی جلب شد؛ دیدم همان ابتدا باسم الله بدون هیچ توضیحی میفرماید: «و بعد فقد رتّبته علی مقدمه و مقاصد اما المقدمه ففی بیان امور ...» 👈از همان ابتدا افراد را غرق در نگاه های جزئی میکند؛ خبری از آن کلان نگری ها و اثبات کلّیات و ساختارها نیست! همانها که به انسان بصیرت میدهد و وضعیت موجود را تبیین میکند. اینجاست که باید این کلام امام صادق علیه السلام را به یاد آورد که: 📖«الْعَامِلُ عَلَى غَيْرِ بَصِيرَةٍ كَالسَّائِرِ عَلَى‏ غَيْرِ الطَّرِيقِ لَا يَزِيدُهُ سُرْعَةُ السَّيْرِ إِلَّا بُعْداً» 👈از همینجاست که امروزه تفکّر حوزوی ما بیش از آنکه به فقیه نیاز داشته باشد به فیلسوف فقه نیاز دارد. به نگاه های فلسفی باید مجهّز شود. ✅آری به نظرم یکی از مشکلات این عقل حوزوی پیشرفته آن است که برخی اقسام نگریستن دیگر را ندارد! کلان نگر نیست! ژرف نگر نیست! تاریخی نگر نیست! هر چند در استدلالگری و استنباط گری ید طولایی دارد ولی توصیف گر خوبی نیست. ✋مرادم از ژرف نگری در اینجا چیزی غیر از عمیق نگری است. فعلا عمیق نگری را به نگاه در لوازم و عواقب و امور پیرامونی اختصاص میدهم و ژرف نگری را به نگاه به مفروضات! 👈فقر جدّی در نگاه های فلسفی و درجّه دوّم دارد. البته اینکه چرا اینگونه بوده خودش بحث مستقلّی است. امروزه تاریخی نگری و کلان نگری و ژرف نگری به معنایی که گفته شد یا همان نگاه های فیلسوفانه و درجه دوّم به دانش یکی از ضرورتهای حوزوی ماست. 👈این عقل پیشرفته متأسّفانه در این زمینه نقصهای جدّی دارد. همین است که با کمال تأسّف باید گفت مبتلا به نوعی تنگ نظری و تحوّل ستیزی و تحوّل گریزی شده است. ✅وسعت نظر و تحوّل گرایی بر بستر نگاه های درجه دوّم و کلان نگری ها و ژرف اندیشی در مفروضات و نقّادی پیش پنداشته ها رخ میدهد. ✅از همینجاست که این عقل پیشرفته ورای آنکه بسیار عقل نقّادی است چندان عقل نظریه پرداز و تحوّل گرایی نیست. اگر با همین پیشرفتگی که دارد خود را به نگاه های فلسفی نیز امتداد داده و از افق آن نوع نگاه ها به بررسی های جزئی و درجه اوّل برگردد اوج برتری خود را نشان میدهد. رقیبی برایش نمی ماند. ⚪️کتاب بحر الفوائد مرحوم میرزا محمد حسن آشتیانی شاگرد شیخ انصاری را که در شرح رسائل استادش است تورّق میکردم. واقعا عظمت این همه تدقیق و فکر و تعمّق و اوج پیشرفته بودن این عقل حوزوی من را گرفت. 👈ولی واقعا تأسّف خوردم که چرا این عقل به این پیشرفتگی و نبوغ به خاطر کلان نگر نبودن و فقر در نگاه های درجه دوّم برکت نکرده است. برخی از این دست کتابها و رساله های علمی را میخوانم احساس میکنم این نعمت بزرگ را اسراف کرده اند. 👈در نقاط حساس بحث تمرکزش نداده اند. ولی واقعا از عظمت خیره کننده ی این عقل پیشرفته به اعجاب آمده ام. واقعا بی بدیل است. سابقا هم در بذل خاطر ۱۳۶ نکاتی در این زمینه بیان کردم.

باسمه تبارک و تعالی (۴۲۶) «لا خیرَ فِی لَذاذة لا تَدُوم» 🔹به سمت تهران می آمدم. نگاهم به یک خودرو گران قیمت جلب شد. به ذهنم خطور کرد که: «لَا خَيْرَ فِي لَذَاذَةٍ لَا تَدُومُ‏ وَ عَيْشٍ مِنْ صَاحِبِهِ يَزُولُ»؛ راستی در لذّت و عیشی که یقین داری دوامی ندارد چه خیری هست؟! نباشد بهتر است: «ازْهَدْ فِي‏ الْفَانِي‏ الْمُنْقَطِع‏»؛ و چه بزرگ فضیلتی است درک این حکمتها! 💡در ادامه به ذهنم خطور کرد علم همین است! این سوادهای دیگر ادایش را در می آورند!😊 دلمان خوش است با این مدرکهای بی محتوای خالی از حکمت! ✅یادگیری و باور به این حکمتها چه ارزش والایی دارد. همانهاست که در مدرسه ها به ما یاد ندادند که این دنیا بازی ای بیش نیست. بلکه برعکسش را تعلیممان دادند! گویا مدام به گوشمان خواندند اینجا اصالتی دارد! گویا توهّم خلود و حال أقسمتم ما لکم من زوالی به ما دادند! 👈نگفتند به همین زودی هاست که کارگردانش کات میدهد و دیگر این نقشهای ثروتمند و فقیر و زیبا و زشت و سالم و مریض تمام میشود! «شَمِّرْ فَكُلُّ مَا هُوَ آتٍ قَرِيبٌ» آری دنیا چون دوامی ندارد نه خوشی اش خوشی است و نه ناخوشی اش ناخوشی! چون یقین داریم میگذاریم و میرویم. راستی که چه نادانیم! 📖لَوْ رَأَتْ عَيْنُكَ مَا أَعْدَدْتُ لِأَوْلِيَائِيَ الصَّالِحِينَ ذَابَ قَلْبُكَ وَ زَهَقَتْ نَفْسُكَ شَوْقاً إِلَيْهِ فَلَيْسَ كَدَارِ الْآخِرَةِ دَارٌ تَجَاوَرَ فِيهَا الطَّيِّبُونَ وَ يَدْخُلُ عَلَيْهِمْ فِيهَا الْمَلَائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَ هُمْ مِمَّا يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ أَهْوَالِهَا آمِنُونَ دَارٌ لَا يَتَغَيَّرُ فِيهَا النَّعِيمُ