▪️خلوت‌خانه در برخی از مساجد قدیم مرسوم بود که نقاطی خاص از مسجد به‌عنوان «خلوت‌خانه» در نظر گرفته شود. خلوت‌خانه‌ها معمولاً فضاهایی بودند آرام و ساکت و دنج که در نقاطی مانند سرداب‌ها مخصوص چله‌نشینی، اعتکاف، نماز شب، قرائت قرآن، مناجات و فکر و ذکر تعبیه می‌شدند. معمولاً صحبت، ایجاد سر و صدا و یا ورود کودکان به خلوت‌خانه‌ها ممنوع بوده و طبق برخی نقل‌ها حتی در برخی مساجد (مانند مسجد شونیزیه در بغداد)، متولیان مسجد یک سیستم تدارکاتی نیز برای اهالی خلوت‌خانه پیش‌بینی کرده بودند تا به برخی از افراد که قصد چله‌نشینی و اعتکاف داشتند آب و نان برسانند. امروزه با وجود شلوغی‌ها و هیاهوهای فراوان، فشارهای زندگی ماشینی و صنعتی و هم‌چنین کوچک شدن خانه‌ها به خصوص در شهرهای بزرگ، نیاز بیش‌تری به این‌گونه مَفَرها وجود دارد. تعبیه کردن چنین فضاهایی در مساجد و امامزاده‌ها کمک زیادی به افزایش کیفیت دین‌داری مردم خواهد کرد. اگر مردم پناهگاهی برای خلوت و تفکر و یاد خدا در محیطی معنوی و روحانی نداشته باشند قطعاً از کیفیت و عمق دین‌داری آنها کاسته می‌شود و اختلالات روحی و روانی در جامعه رو به ازدیاد خواهد گذاشت. تصاویر متعلق به سرداب مسجد عتیق قزوین است که در سفر اخیر ثبت کردیم. #مدیریت_در_مسجد @madineyefazele