‍ #رویت_هلال بسم الله الرحمن الرحیم قال عَلِيُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَخَوَيْهِ عَنْ أَبِيهِمَا عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُكَيْرِ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «صُمْ لِلرُّؤْيَةِ وَ أَفْطِرْ لِلرُّؤْيَةِ وَ لَيْسَ رُؤْيَةُ اَلْهِلاَلِ أَنْ يَجِيءَ اَلرَّجُلُ وَ اَلرَّجُلاَنِ فَيَقُولاَنِ رَأَيْنَا إِنَّمَا اَلرُّؤْيَةُ أَنْ يَقُولَ اَلْقَائِلُ رَأَيْتُ فَيَقُولَ اَلْقَوْمُ صَدَقْتَ» . (تهذيب الأحکام ج ۴،باب : الجزء الرابع، كِتَابُ اَلصِّيَامِ 41 - بَابُ عَلاَمَةِ أَوَّلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ آخِرِهِ وَ دَلِيلِ دُخُولِهِ) بحث رؤیت هلال و اعلام عید فطر از سوی مراجع عظام مبتنی بر مبانی مختلفی است و منشا اختلاف در تفاوت مبنایی در حقیقت رؤیت است و اینکه مقصود از رویت، رویت مسلح یا غیرمسلح و نیز تمایز در وحدت یا اختلاف افق است. هفت دیدگاه نزد فقهای عظام شیعه در مسأله رویت مطرح شده است: ۱. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و اشتراط اتحاد افق(امام خمینی، آیات عظام گلپایگانی، اراکی، سیستانی، بهجت، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی و...) ۲. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک اند(آیات عظام خوئی، تبریزی، صافی گلپایگانی، فیاض و...) ۳. کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح و اشتراط اتحاد افق(آیت الله العظمی خامنه ای) ۴. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشتر شب با هم مشترک اند (آیت الله العظمی وحید خراسانی) ۵. کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح و کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک اند(آیات عظام فاضل لنکرانی، سید کاظم حائری و نوری همدانی)۶. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در هر نقطه ای برای همه نقاط زمین (آیت الله بشیر حسین نجفی) ۷. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در شهرهای دیگر به شرط آنکه رویت در نقطه ای از قاره های آسیا، استرالیا، آفریقا و اروپا یا نقطه ای از قاره آمریکا و اقیانوسیه باشد. شایان ذکر است که روایات شیعه و اهل سنت بر رؤیت تاکید می‌کند و بی‌شک مقصود از رؤیت، رؤیت متعارف در عرف جامعه است. پس موضوع افطار و امساک شرعی، تولد هلال نیست که با محاسبات ریاضی به صورت یقینی کشف می‌شود چون متعلق چنین یقین ریاضی، تولد هلال است؛ نه رویت هلال که موضوع حکم شرعی است. موضوع حکم شرعی، رؤیت معرفت‌شناسانه است نه تولد هستی‌شناسانه هلال. به نظر این کمترین این مفهوم متعارف عرفی از رؤیت در اعصار مختلف مصادیقی دارد؛ از جمله مشاهده هلال با چشم غیرمسلح در حیاط یا پشت بام منزل، مشاهده هلال با چشم غیرمسلح در مکان‌های مرتفع و بالای کوه‌ها که در عصر ائمه استفاده می‌شد، مشاهده هلال با چشم دارای عینک و چشم مسلح متعارف همچون دوربین‌های معمولی نه تلسکوپ و سی سی دی کمیرا. پس نباید گرفتار یکسان‌انگاری مفهوم رؤیت عرفی با مصداق آن در عصر نبوی یا ولوی شد. بنابراین مصداق مشاهده متعارف هلال در عصر ما اعم از رؤیت با عینک و مسلح با دوربین‌های متعارف و رؤیت غیرمسلح است که به عنوان رؤیت شرعی به شمار می‌آید. شایان ذکر است که هلال پس از دوازده ساعت از تولدش با چشم غیرمسلح قابل رؤیت است؛ هر چند موانع جوی وجود داشته باشد و لکن قابلیت رؤیت هست و همین برای حکم شرعی کفایت می‌کند و فقیه باید به مصداق استهلال عرفی دست یازد. غروب بیست و نهم ماه مبارک رمضان امسال، کمتر از ۱۲ ساعت از تولد رویت هلال می گذرد و لذا رؤیت هلال حتی با چشم مسلح متعارف در نقاط قریب الافق میسر نبود. پس در وضعیت متغیرهای جوی در دنیای کنونی و تحولات سماوی باید فقیه با کمک کارشناسان متدین از زمان تولد هلال مطلع گردد. همچنین اگر رؤیت شرعی در نقطه‌ای از زمین تحقق یابد؛ نقاط دیگری که قریب الافق یا در عرض جغرافیایی مقارن(با وجود اختلاف در طول‌های جغرافیایی) رؤیت شرعی به شمار می‌آید. پس اشتراک نقاط مختلف زمین در بخشی از شب کفایت می‌کند؛ اگر قریب الافق در عرض جغرافیایی داشته باشند. ✍ عبدالحسین خسروپناه دزفولی طلبه حوزه علمیه قم سی ام رمضان ۱۴۴۳ 🆔 @bimemoj