✍🏻رسول درس ناخوانده
🔍یکی از نکات روشن زندگی رسول اکرم صلوات الله علیه این است که درس نخوانده و مکتب نادیده بوده است.
♦️احدی از مورخان مسلمان یا غیر مسلمان مدعی نشده است که آن حضرت در دوران کودکی یا جوانی، چه رسد به دوران کهولت که دوره رسالت است، نزد کسی خواندن یا نوشتن آموخته است.
📝مردم عرب بالا بالاخص مردم حجاز در آن ژ خود شخصاً مطالعهای ندارند بدانند که اگر کوچکترین نشانهای در این زمینه وجود میداشت، از نظر مورخان کنجکاو و منتقد غیر مسلمان پنهان نمیماند.
🔸برای اینکه مطلب روشن شود لازم است در دو قسمت بحث شود:
_ دوره قبل از رسالت
_ دوره رسالت
از تواریخ چنین استفاده میشود که مقارن ظهور اسلام، افرادی در آن محیط که خواندن و نوشتن میدانستند بسیار معدود بودهاند.
📒بلاذری با سند روایت میکند که هنگام ظهور اسلام در همه قریش فقط ۱۷ نفر صنعت نوشتن میدانستند.
سپس نام کسانی را که در مدینه سمت دبیری رسول خدا را داشتند ذکر میکند. آنگاه میگوید مقارن ظهور اسلام فقط ۱۱ نفر از مردم صنعت خط را میدانستند. ✔️معلوم میشود صنعت خط تازه وارد محیط حجاز شده بوده است و اوضاع و احوال محیط آن روز حجاز چنان بوده که اگر کسی خواندن یا نوشتن میدانست معروف خاص و عام میشد.
🔹اگر رسول خدا در زمره آنان میبود قطعاً به این صنعت شناخته میشد.
📖از مجموع قرائن به دست میآید که رسول اکرم در دوره رسالت نیز نخواند و نه نوشت
📑 ولی علمای اسلامی چه شیعه و چه سنی در این جهت وحدت نظر ندارند. در چندین روایت از روایات شیعه وارد شده که آن حضرت در دوران رسالت میخوانده ولی نمینوشته است.
#پیامبر_امی
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#خلاصه_روز_اول
#صفحات۲۰۳تا۲۱۳
http://eitaa.com/cheleketabkhani
✍🏻دبیران پیغمبر
📝از نصوص تواریخ معتبر و قدیمی اسلامی به دست میآید که رسول خدا در مدینه گروهی دبیر داشته است.
📙 این دبیران، وحی خدا، سخنان پیغمبر، عقود و معاملات مردم،
عهدها و پیمانهای رسول خدا با مشرکین و اهل کتاب، دفاتر صدقات و مالیاتها، دفاتر غنائم و اخماس و نامههای فراوان آن حضرت را به اطراف و اکناف مینوشتند.
♦️بسیاری از نامهها معلوم است که به خط چه کسی است. کاتب نام خود را در آخر نامه قید کرده است.
📗 هیچ یک از این نامهها و پیمان نامهها و دفاتر را رسول خدا به خط خود ننوشته است.
❌بالاتر اینکه هیچ جا دیده نمیشود که رسول خدا یک آیه قرآن به خط خود نوشته باشد.
📚مسعودی در التنبیه والاشراف نشان میدهد که این دبیران بیش از این توسعه کار داشته و نوعی نظم و تشکیلات و تقسیم کار در میان آنها بود.
✴️در تواریخ و احادیث اسلامی به قضایای زیادی برمیخوریم مبنی بر اینکه متقاضیانی از دور و نزدیک به حضور رسول اکرم میآمدند و از ایشان تقاضای نصیحت میکردند. آن حضرت با سخنان حکیمانه خود به آنها پاسخ میداد، اما در یک جا نمیبینیم که رسول خدا خودش در جواب متقاضیان یک سطر نوشته باشد.
🔆قطعاً اگر یک سطر نوشته از پیغمبر اکرم باقی میماند، مسلمانان به عنوان تیمن و تبرک و بزرگترین افتخار برای خود و خاندان خود آن را نگهداری میکردند.
❕اما مسئله خواندن آن حضرت را در دوره رسالت نمیتوان به طور قطع منتفی دانست. هرچند دلیل کافی بر خواندن آن حضرت حتی در این دوره نداریم بلکه بیشترین قرائن از نخواندن آن حضرت حتی در این دوره حکایت میکنند.
#پیامبر_امی
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#خلاصه_روز_دوم
#صفحات۲۱۴تا۲۱۷
http://eitaa.com/cheleketabkhani
✍🏻پاسخ به برخی ادعاها
⁉️آیا منشا اعتقاد به درس ناخوانگی پیغمبر صلوات الله علیه تفسیر کلمه امی بوده است؟
🔺این ادعا که میگوید منشا اعتقاد مسلمانان به درس ناخواندگی پیغمبر ص فقط تفسیر کلمه امی بوده است، بی اساس است. زیرا:
📚اولاً تاریخ عرب و مکه مقارن ظهور اسلام، گواه قاطع بر درس ناخواندگی پیغمبر است.
❕ قبلاً توضیح دادیم که نام فرد فرد کسانی که با این صنعت آشنا بودند در متن تواریخ ثبت شده است.
📚ثانیاً در خود قرآن آیه دیگری هست که از آیات سوره اعراف در آن کلمه امی به کار رفته است، صراحت کمتری ندارد.
مفسران اسلامی در مفهوم این آیه از نظر دلالت بر درس ناخواندگی پیغمبر اکرم ص هیچگونه اختلاف نظر ندارند.
🔅سوره عنکبوت آیه ۴۸
🔶این آیه صراحت دارد که پیغمبر قبل از رسالت نمی خوانده و نمینوشته است.
📒مفسران اسلامی عموماً این آیه را همینطور تفسیر کردند.
♦️اما ادعا شده است کلمه کتاب در این آیه اشاره به کتابهای مقدس است و میگوید تو قبل از نزول قرآن با هیچ کتاب مقدسی آشنا نبودی، زیرا این کتابها به زبان عربی نبود این ادعا صحیح نیست.
📖کتاب در لغت عربی برخلاف مفهوم رایج امروز در فارسی به معنی مطلق «نوشته» است.
✔️در قرآن کریم تنها در مواردی که کلمه اهل به این کلمه اضافه شده و اهل الکتاب گفته شده است، اصطلاح خاصی منظور شده است.
🔹مفسران اسلامی هرگز در مفهوم کلمه امی وحد نظر نداشتند. در صورتی که درباره درس ناخواندگی و آشنا نبودن رسول اکرم قبل از رسالت با خواندن و نوشتن همواره وحدت نظر میان همه مفسران، بلکه میان جمعی علمای اسلام وجود داشته است و این خود دلیل قاطعی است که منشأ اعتقاد مسلمین به درس ناخواندگی پیامبر تفسیر کلمه امی نبوده است.
#پیامبر_امی
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#خلاصه_روز_سوم
#صفحات۲۱۸تا۲۲۸
http://eitaa.com/cheleketabkhani
✍🏻مفهوم کلمه امی
مفسران اسلامی کلمه امی را سه جور تفسیر کردند:
♦️درس ناخوانده و ناآشنا به خط و نوشته
📖اکثریت طرفدار این نظرند.
🔺این کلمه منسوب به ام است که معنی مادر است. امی یعنی کسی که به حالت مادرزادی از لحاظ اطلاع بر خطوط و نوشتهها و معلومات بشری باقی مانده است.
🔺منسوب به امت است. یعنی کسی که به عادت اکثریت مردم است. اکثریت توده خط و نوشتن نمیدانستند.
🔺برخی نیز گفتند یکی از معانی کلمه امت خلقت است. امی یعنی کسی که بر خلقت و حالت اولیه که بیسوادیست باقی است.
❌به هر حال معنی این کلمه درس ناخوانده است.
🔶اهل ام القری
این کلمه را منسوب به ام القری یعنی مکه دانستهاند. این احتمال به ادلهای رد شده است:
📑یکی اینکه کلمه ام القری اسم خاص نیست و بر مکه به عنوان یک صفت عام نه یک اسم خاص اطلاق شده است.
ام القرای یعنی مرکز قریهها.
در آیه ۵۹ سوره قصص، معلوم میشود در زبان قرآن هر نقطهای که مرکز یک منطقه باشد، ام القرای آن منطقه است.
📑دیگر اینکه این کلمه در قرآن به کسانی اطلاق شده است که مکی نبودند. آل عمران آیه ۲۰.
📑در زمان قرآن به همه اعرابی که پیرو یک کتاب آسمانی نبودند امیین گفته میشده است.
📚در سوره بقره آیه ۷۸: بدیهی است یهودیانی که قرآن آنان را امی میخوانده است اهل مکه نبودند. غالباً ساکن مدینه و اطراف مدینه بودند.
📑سوم اینکه اگر کلمه منصوب به ام القرای باشد طبق قاعده ادبی باید به جای امی، قروی گفته شود.
#پیامبر_امی
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#خلاصه_روز_چهارم
#صفحات۲۲۸تا۲۳۱
http://eitaa.com/cheleketabkhani
✍🏻آیا از قرآن استفاده میشود که رسول اکرم میخوانده و مینوشته است؟
🔺 شبهه: خداوند در اول سوره از قلم و نوشتن یاد کرده. آیا این آیات صریح و روشن دلیل نیست که پیغمبر اسلام خواندن و نوشتن میدانسته و با کتاب و قلم سر و کار داشته؟ چگونه ممکن است پیغمبر اکرم مردم را به علم و سواد تشویق کند و خودش به آن اعتنایی نداشته باشد؟! در صورتی که همیشه در کارها پیش قدم بوده است
✴️این استدلال عجیب است .درست مثل این است که بگوییم پزشک نسخه به بیمار میدهد اول باید خودش آن نسخه را به کار ببندد.
🔷بدیهی است اگر پزشک بیمار گردد و همان نیازی که بیماران به دوا پیدا میکنند پیدا کند خودش قبل از دیگران نسخه خود را به کار میبندد .اگر بیمار نشد و نیازی پیدا نکرد چطور باید ببینیم؟
✔️ پیغمبر اکرم همان نیازی که دیگران به خواندن و نوشتن دارند داشت و دستور خویش را به کار نبست و یا پیغمبر وضع خاصی دارد که چنین نیازی ندارد؟
🔶 پیغمبر در عبادت، فداکاری، تقوا، راستی، درستی، حسن خلق، دموکراسی، تواضع و سایر اخلاق و آداب حسنه پیش قدم بود. زیرا همه آنها برای او کمال بود و نداشتن آنها نقص بود.
❎اما موضوع به اصطلاح سواد داشتن از این قبیل نیست. هیچ یک از زبان دانستن و سواد داشتن علم به معنی واقعی نیست اما مفتاح و کلید علم است.
📚ارزش سواد داشتن از نظر این است که انسان کلید دانش دیگران را در دست میگیرد.
⁉️ببینیم آیا راه کسب دانش منحصر به این است که انسان کلید دانش دیگران را در دست داشته باشد و از دانش آنها استفاده کنند؟
⁉️آیا پیغمبر باید از دانش افراد بشر استفاده کند؟ اگر این چنین است پس نبوغ و ابتکار کجا رفت؟ اشراق و الهام کجا رفت؟ دانش مستقیم از طبیعت کجا رفت؟
🔆خداوند درباره رسول اکرم میفرماید: سوره ضحی آیه ۶ تا ۸
یتیمی نبودی که خدا به تو پناه داد؟ گمراه و بیخبر نبودی که خدا تو را راهنمایی کرد؟ تهی دست نبودی که خدا تو را بینیاز ساخت؟
🍃علی علیه السلام درباره رسول اکرم میفرماید: از آن زمان که کودک بود و تازه از شیر گرفته شده بود خداوند بزرگترین فرشته خویش را مأمور و مراقب او قرار داده. آن فرشته او را در راههای مکرمت میبرد و به نیکوترین اخلاق جهان سوق میدهد.
📑 ابن خلدون میگوید:
پیغمبر امی بود امی بودن برای او کمال بود زیرا علم خویش را از بالا فرا گرفته بود.
اما امی بودن برای ما نقص است زیرا مساویست با جاهل بودن ما.
#پیامبر_امی
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#خلاصه_روز_پنجم
#صفخات۲۳۱تا۲۴۶
http://eitaa.com/cheleketabkhani
✍🏻نتیجه
🔸حتی کافران زورگو و تهمت ساز زمان پیغمبر نیز که همه گونه تهمت به او میزدند، دیوانهاش میخواندند، ساحر و جادوگرش مینامیدند، کذابش لقب دادند، به تعلم شفاهی از افواه دیگران متهمش کردند، نتوانستند ادعا کنند چون خواندن و نوشتن میداند محتویات کتابهای دیگر را به نام خودش برای ما میخواند.
📚مجموع آنچه گذشت معلوم شد که رسول اکرم به حکم تاریخ قطعی و به شهادت قرآن و به حکم قرائن فراوانی که از تاریخ اسلام استنباط میشود
لوح ضمیرش از تعلم از بشر پاک
بوده است.
🍃او انسانیست که جز مکتب تعلیم الهی، مکتبی ندیده و جز از حق دانشی نیاموخته است. او گلیست که جز دست باغبان ازل دست دیگری در پرورشش دخالت نداشته است.
✔️ آیت و معجزهای که خداوند بر آخرین پیامبرش فرستاد، از نوع کتاب و نوشته است. از نوع سخن است. از نوع فکر و احساس است. با عقل و با فکر و با دل و ضمیر سر و کار دارد.
🔺آری عنایت ازلی برای اینکه آیت بودن این کتاب و وحی بودنش بیشتر روشن شود، آن را بر بندهای از بندگانش فرود آورد که یتیم، فقیر، چوپان ،صحرا گرد و درس ناخوانده و مکتب نادیده بود.
#پیامبر_امی
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#خلاصه_روز_ششم
#صفحات۲۴۷تا۲۵۱
#پایان_کتاب
http://eitaa.com/cheleketabkhani
✍🏻آیا انسان فطریاتی دارد؟
📚 در حقیقت بحث فطرت این است که آیا این مسائلی که به عنوان مسائل خاص انسانی، یعنی ماورای حیوانی، مطرح است و برای حیوان مطرح نیست، همه اکتسابی است و ریشه در ساختمان انسان ندارد یا اینکه نه همه این مسائل ریشه در ساختمان انسان دارد و فطری است؟
♦️مثلاً حقیقت خواهی
📖 انسان میخواهد حقایق مجهولات را کشف کند.
اولاً آیا انسان حقیقت خواه است یا خیر
❓آیا این حقیقت خواهی را ضرورتهای اجتماعی به انسان تلقین کرده یا جز نهاد انسان است و انسان حقیقت خواه آفریده شده است؟
🔸ما امروز بالاخره این را پذیرفتهایم که «هل جزا الاحسان الا الاحسان»
⁉️ آیا پاداش احسان غیر از احسان چیز دیگری میتواند باشد؟ انسان میگوید خیر.
🔺این حکم را انسان از کجا گرفته است؟ آیا یک امر تلقینی است و ضرورتهای اجتماعی آن را به انسان تحمیل کرده است یا اینکه یک امری در نهاد انسان است؟
✔️ هیچ مکتبی نیست که منکر یک سلسله ارزشهای انسانی باشد. اگر چیزی در نهاد انسان باشد آن چیز از مسائل و واقعیات دیگری حکایت میکند.
✴️ بدون شک تعلیمات اسلامی بر اساس قبول یک سلسله فطریات است. اصالت انسان و انسانیت، واقعیت انسان در گرو قبول فطریات است.
⁉️ آیا ما از قرآن و از متون اسلامی میتوانیم دلیل بیاوریم که خیرهای اخلاقی هم یک سلسله اموری در سرشت انسان است؟
📚معمولا در جایی که قرآن سوال میکند پاسخ را از فطرت مردم میخواهد. ✔️میخواهد بگوید چیزهایی است که اینها در نهاد مردم هست و هر کسی اینها را میداند.
#فطرت
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#خلاصه_روز_پنجم
#صفحات۴۶۶تا۴۶۹
http://eitaa.com/cheleketabkhani
✍🏻 پاسخ به دو سوال
🔺 ۱ ) آیا مسائلی که قرآن مجید از زبان نوع انسان بیان میکند فطریست یا خیر؟ مثلاً قرآن میفرماید «و یقول الانسان اذا ما مت لسوف اخرج حیا» سوره مریم ایه ۶۶.
⁉️ آیا از اینجا دانسته نمیشود که اعتقاد به رستاخیز فطری نیست؟
📚 این سوال به صورت کلی قابل بحث و قابل طرح است و باید مجموعه آیاتی که در این زمینه هست، جمع آوری بشود. راجع به خصوص این آیه اولاً باید ببینیم این کلمه انسان از زبان نوع انسان است یا اشاره به یک انسان خاص دارد؟
📖 صاحب مجمع البیان مینویسد آیه مذکور در مورد ابی بن خلف جمحی و بنا بر قولی در مورد ولید بن مغیره نازل شده است.
یعنی یک انسان خاصی چنین حرفی زده است.
🔸 قرآن با تعجب و با انکار میفرماید: ببینید این انسان دارد چنین حرفی میزند!
♦️ثانیاً بستگی دارد به اینکه ما اعتقاد به رستاخیز را در چه شکلی مطرح کنیم؟
مفهومی که قرآن به رستاخیز میدهد رجوع و بازگشت به پروردگار است « انا لله و انا الیه راجعون»
✔️ اگر به این مفهوم و معنی باشد، جواب این است بله اعتقاد به رستاخیز فطری است. ولی اغلب این امر را به یک صورت ناقص طرح میکنند اگر تصور ما از معاد این باشد که نوعی بازگشت جدید به همین دنیاست قدر مسلم اعتقاد به معاد یک امر فطری نیست.
🔺۲ ) مرز دقیق فطرت و غریزه در انسان چیست؟ آیا این مرزها قراردادی است یا واقعی؟!
📚بحث در ماهیت آن امر غریزی و آن امر فطری است! حال شما میخواهید اسمش را غریزه بگذارید یا فطرت.
♦️ ما به لغت کاری نداریم. بحث سر این است که آیا آنچه که به نام انسانیت نامیده میشود و به عنوان ملاکهای انسانی شناخته میشود اکتسابی است یا غیر اکتسابی؟
✴️وقتی میگوییم این ملاکها فطریست یعنی از ذات انسان میجوشد حال شما میخواهید اسم این را هم غریزه بگذارید، بگذارید.
#فطرت
#مجموع_آثار_جلد_سوم
#متفکر_شهید_مرتضی_مطهری
#خلاصه_روز_ششم
#صفحات۴۷۰تا۴۷۳
http://eitaa.com/cheleketabkhani