📢 دومین پیش‌نشست همایش ملی فقه و اخلاق؛ نسبت‌های علم‌شناختی 🎙️ موضوع: «روش‌شناسی حل مسأله در فقه و اخلاق کاربردی» 👤 ارائه‌کننده: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی‌نیا (دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث و مدیر مجتمع حوزوی مشکات) 👤 ناقدان: ▫️ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسینعلی رحمتی (عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث) ▫️ دکتر عبدالله عمادی (عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث) 🗓️ زمان: پنج‌شنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۰۰ 📍 مکان: قم، پژوهشگاه قرآن و حدیث، سالن جلسات 🌐 لینک ورود به جلسه: https://vc1.qhu.ac.ir/p-neshast حضور علاقه‌مندان گرامی را ارج می‌نهیم. 🌟 🌐 وبگاه: https://cje.riqh.ac.ir/ ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 📢 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh

ŸŸ«جایگاه نیت در تفاوت بنیادین فقه و اخلاق (با تأکید بر آیات و روایات)» #معرفی_مقالات_مرتبط 🔹 نشریه: پژوهش‌نامه اخلاق 📖 سال انتشار: 1390 | دوره: 4 | شماره: 11 📅 صفحات: 159-176 📄 چکیده: فقه و اخلاق، دو شاخه مهم از علوم اسلامی‌اند که هرچند در بسیاری از موضوعات هم‌پوشانی دارند، اما تفاوت‌های بنیادینی نیز میان آن‌ها وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این تفاوت‌ها، جایگاه نیت و انگیزه در هر یک از این دو حوزه است. در این مقاله، با تأکید بر آیات و روایات، بررسی شده است که نیت در اخلاق، اساس ارزش‌گذاری اعمال است، در حالی که در فقه عمدتاً در عبادات مطرح می‌شود. فقه شرایط صحت عمل را بیان می‌کند و ظاهر عمل را ملاک صحت یا بطلان قرار می‌دهد، اما اخلاق بر قبول عمل تأکید دارد و معیار سنجش آن، اخلاص نیت و انگیزه است. نمونه‌هایی مانند تجری، قصد گناه در ترک محرمات، و قتل شخص مهدورالدم با انگیزه خصومت شخصی، از مصادیق این تفاوت‌اند. 🔍 این مقاله به تبیین این تفاوت بنیادین پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه نیت، مرز میان فقه و اخلاق را مشخص می‌سازد. 📌 برای اطلاعات بیشتر درباره همایش فقه و اخلاق، ما را دنبال کنید! 🗓 وبگاه: https://cje.riqh.ac.ir/ ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 🌐 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh

متن ارائه‌شده توسط حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی‌نیا جهت پیش‌نشست دوم همایش موضوع: روش‌شناسی حل مسأله در فقه و اخلاق کاربردی این متن به‌منظور آماده‌سازی و ارتقاء کیفیت مشارکت در دومین پیش‌نشست همایش ملی فقه و اخلاق؛ نسبت‌های علم‌شناختی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. از شما دعوت می‌شود تا با مطالعه این متن، درک بهتری از مباحث مطروحه در نشست داشته باشید و در گفت‌وگوهای علمی این رویداد مشارکت فعال داشته باشید. 🗓 تاریخ نشست: پنج‌شنبه ۱۸بهمن ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۰۰ 📍 مکان: قم، پژوهشگاه قرآن و حدیث، سالن جلسات لطفاً پیش از حضور، این متن را به‌دقت مطالعه فرمایید. 🌟 🌐 لینک ورود به جلسه: https://vc1.qhu.ac.ir/p-neshast حضور علاقه‌مندان گرامی را ارج می‌نهیم. 🌟 🌐 وبگاه: https://cje.riqh.ac.ir/ ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 📢 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh

🎥⭕️پخش زنده پیش‌نشست دوم همایش هم اکنون زنده در تلویزیون اینترنتی حوزه https://livehowzeh.ir/tv2

🎥⭕️پخش زنده پیش‌نشست دوم همایش هم اکنون زنده در تلویزیون اینترنتی حوزه https://livehowzeh.ir/tv2

🎥⭕️پخش زنده پیش‌نشست دوم همایش هم اکنون زنده در تلویزیون اینترنتی حوزه https://livehowzeh.ir/tv2

📢 پیش‌نشست دوم همایش فقه و اخلاق برگزار شد پیش‌نشست دوم همایش فقه و اخلاق با موضوع "روش‌شناسی حل مسئله در فقه و اخلاق کاربردی" با حضور اساتید و پژوهشگران حوزه و دانشگاه برگزار شد. این نشست فرصتی برای تبادل نظر میان اساتید، پژوهشگران و دانشجویان در راستای بررسی پیوندهای دانشی میان فقه و اخلاق بود. 🎙 سخنران اصلی: 🔹 حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد تقی سبحانی، دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث و مدیر مجتمع حوزوی مشکات 📝 مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده: 📌 تقسیم آیات قرآن به احکام، عقاید و اخلاق 📌 منابع استنباط احکام اخلاقی: کتاب، سنت و عقل 📌 اخلاق کاربردی و رویکرد حل مسئله با توجه به قواعد عام اخلاقی و تجارب محیطی 📌 مقایسه روش حل مسئله در فقه و اخلاق کاربردی و لزوم توجه به شرایط و مقتضیات 📌 تأکید بر اینکه راه‌حل اخلاقی در اخلاق کاربردی، کشف راه‌حل جدید از متون وحیانی است نه ابداع 📌 تخصیص و تقیید در احکام اخلاقی به معنای فهم دقیق‌تر از متون وحیانی 🔍 این نشست با هدف طرح ایده‌ها، نقد و بررسی دیدگاه‌ها و ایجاد جرقه‌های پژوهشی برای محققان و دانشجویان برگزار شد. 🗣 ناقدان نشست: 🔸 حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسینعلی رحمتی 🔸 دکتر عبدالله عمادی دبیر علمی نشست و دبیر اجرایی همایش: حجت الاسلام دکتر سیدمحمدباقر میرصانع #فقه_و_اخلاق #روش_شناسی #همایش_علمی 🌐 وبگاه: https://cje.riqh.ac.ir/ ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 📢 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh

#گزارش_پیش‌نشست_دوم ⭕️روش‌شناسی حل مسئله در فقه و اخلاق کاربردی1⃣ در ابتدای پیش‌نشست دوم همایش فقه و اخلاق، دکتر سبحانی نیا با موضوع «روش‌شناسی حل مسئله در فقه و اخلاق کاربردی» به ایراد سخن پرداخت. مقدمه و کلیات: دکتر سبحانی نیا به این نکته اشاره کرد که در حوزه اخلاق کاربردی، رویکرد اصلی حل مسئله است. برای تبیین این موضوع، آیات قرآن کریم را به سه دسته تقسیم کرد: آیات مربوط به احکام، آیات مربوط به عقاید، و آیات مربوط به اخلاق و سبک زندگی. وی بیان کرد که از این سه دسته، سه علم (فقه، کلام و اخلاق) تولید می‌شود و اخلاق کاربردی، زیرشاخه‌ای از علم اخلاق است. 📖دکتر سبحانی نیا با اشاره به منابع استنباط احکام در فقه (کتاب، سنت، عقل و اجماع) 📜، به منابع مشابه در اخلاق با رویکرد دینی (کتاب، سنت و عقل) اشاره کرد. وی تأکید کرد که در اخلاق، عقل به دلیل توجه به حسن و قبح عقلی، جایگاه ویژه‌ای دارد و شاید از نظر رتبه مقدم بر کتاب و سنت باشد. اخلاق کاربردی و روش حل مسئله: دکتر سبحانی نیا، اخلاق کاربردی را شاخه‌ای جدید دانست که رویکرد آن حل مسئله است. به این معنا که ابتدا باید مسئله یا مشکلی وجود داشته باشد، سپس آن مسئله تحلیل شده و راه‌حل اخلاقی برای آن استخراج شود. تعریف مشهور اخلاق کاربردی از نظر ایشان، «کاربرد نظریه‌های اخلاقی در مسائل اخلاقی با بی‌طرفی کامل به هدف حل مسئله» است. در این راستا، صاحب‌نظران اخلاق با استفاده از قواعد عام اخلاقی (که از عقل یا کتاب و سنت استخراج می‌شوند) به دنبال ارائه راه‌حل اخلاقی هستند. وی تأکید کرد که در این عرصه، علاوه بر قواعد عام اخلاقی، باید به تجارب محیطی و الزامات محیطی نیز توجه شود؛ زیرا مسائل اخلاقی ناظر به محیط، فضا و یا حرفه خاصی هستند. لذا حل مسئله در اخلاق کاربردی، یک فعالیت بین‌رشته‌ای است. دکتر سبحانی نیا بیان داشت که عالمی که به حل مسئله اخلاقی می‌پردازد، باید هم به قواعد عام اخلاقی و هم به شرایط و الزامات محیطی اشراف داشته باشد. وی اشاره کرد که راه‌حل ارائه‌شده در اخلاق کاربردی باید شدنی و اجرایی باشد، و برای ارائه آن، گاهی لازم است که قواعد عام اخلاقی تخصیص یا تقیید زده شوند. ایشان تأکید کردند که راه‌حل اخلاقی باید استدلالی باشد و عالم اخلاق باید بتواند برای آن استدلال اقامه کند. مقایسه با فقه: دکتر سبحانی نیا، روش حل مسئله در اخلاق کاربردی را با روش فقها در فقه مقایسه کرد و گفت که فقیه نیز برای استنباط حکم، علاوه بر کتاب، سنت و عقل، به موضوع‌شناسی و شرایط زمانی و مکانی توجه می‌کند. وی با اشاره به تغییراتی که در مناسک حج رخ داده است (مانند افزایش عرض سعی صفا و مروه و تغییر شکل جمرات)، بیان کرد که فقها نیز با توجه به شرایط جدید، در فتاوای خود تجدیدنظر می‌کنند. دکتر سبحانی نیا، با اشاره به دیدگاه امام خمینی (ره) در مورد «فقه پویا» گفت که فقیه با تغییر زمان و مکان، مجبور است امور دیگری را نیز در نظر بگیرد تا حکم را از منابع استنباط کند. نتیجه‌گیری: دکتر سبحانی نیا در پایان سخنان خود، نتیجه گرفت که در فقه، فقیه با عمل اجتهادی، فهم دقیق‌تری از کتاب و سنت پیدا می‌کند و حکم را نقض نمی‌کند، بلکه آن را تخصیص یا تقیید می‌زند. وی گفت که در اخلاق کاربردی نیز، با ملاحظه محظورات محیطی و تجارب محیطی، فهم مبسوط‌تر و دقیق‌تری نسبت به قواعد عام اخلاقی پیدا می‌کنیم و این فهم، منجر به ابداع راه‌حل جدید نمی‌شود، بلکه کشف راه‌حل جدید با اتکا به متون وحیانی است. دکتر سبحانی نیا تأکید کرد که راه‌حل اخلاقی در اخلاق کاربردی، نقض حکم‌الله نیست، بلکه تخصیص و تقیید آن است و با استفاده از شرایط جدید، فهم بهتری نسبت به متون وحیانی حاصل می‌شود. ایشان با رد ادعای اندیشمندان غربی در مورد ابداع راه‌حل در اخلاق کاربردی، بیان کرد که در اخلاق کاربردی اسلامی، کشف راه‌حل رخ می‌دهد، همان‌گونه که فقیه در عمل فقهی، کشف حکم می‌کند و نه نسبت دادن حکم جدید به خدا. دکتر سبحانی نیا در انتها در پاسخ به سؤالات و نقدهای مطرح‌شده، ضمن پذیرش برخی از اشکالات وارد شده به دلیل نقص متن اولیه، به توضیح برخی از ابهامات پرداخت و از اساتید ناقد تشکر کرد. 🤝 #فقه_و_اخلاق #روش_شناسی #همایش_علمی 🌐 وبگاه: https://cje.riqh.ac.ir/ ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 📢 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh

#گزارش_پیش‌نشست_دوم ⭕️روش‌شناسی حل مسئله در فقه و اخلاق کاربردی2⃣ نقد دکتر رحمتی: با عرض تبریک ایام شعبانیه 🌸 و تشکر از برگزارکنندگان همایش فقه و اخلاق، و ضمن تشکر از استاد گرامی جناب آقای دکتر سبحانی نیا به خاطر طرح بحث «روش‌شناسی حل مسئله در فقه و اخلاق کاربردی» 📚، نکاتی در این زمینه تقدیم می‌شود: 🌟 نقاط قوت بحث: - توجه به رابطه فقه و اخلاق و زمینه‌سازی برای گفت‌وگوی علمی در این حوزه. - تمرکز بر روش‌شناسی هر یک از این دو دانش. از این جهت کار استاد گرامی قابل تقدیر است . نقد کلی: متن و بحث ارائهشده از نظر تدوین و تنظیم مطالب، کمی آشفته و نامنظم است. - سیر منطقی و سرفصل‌های بحث به‌خوبی مشخص نشده. - بهتر بود بحث با تعریف روش‌شناسی آغاز می‌شد، سپس به وجوه اشتراک و افتراق روش‌شناسی فقه و اخلاق کاربردی پرداخته می‌شد. 🔎 نکات جزئی‌تر: 1️⃣ در مورد منابع استنباط احکام اخلاقی (عقل، کتاب و سنت)، باید نسبت آن با حسن و قبح شرعی و نظریه امر الهی تبیین شود. 2️⃣ نقل قول از جان رالز درباره بازنگری در قواعد عام اخلاقی، با مدعای کشف راه حل در اخلاق کاربردی سازگار نیست. - اگر قواعد اخلاقی بازنگری شود، دیگر کشف نیست، بلکه تغییر و ابداع است. - تفاوت کشف در اخلاق اسلامی و ابداع در اخلاق غیراسلامی مشخص نشده. 3️⃣ درباره معنای «روش اجتهادی» در اخلاق کاربردی نیاز به توضیح بیشتر است. 4️⃣ تعبیر «سازگاری با طبع» برای اخلاق کاربردی نادرست است؛ اخلاق کاربردی باید به مسائل ملموس زندگی پاسخ دهد. 5️⃣ موضوع‌شناسی در فقه و تجربه محیطی در اخلاق، هر دو به یک معنا هستند اما با عبارتی متفاوت بیان شده‌اند. 💡 پیشنهاد عملی: بهتر بود یکی از موضوعات اخلاق کاربردی (مانند سقط جنین) مبنای کار قرار می‌گرفت و با بررسی فقهی و اخلاقی، تفاوت روشی آن دو مشخص می‌شد. ⚖️ بحث مرز فقه و اخلاق: - این ادعا که فقها کار اخلاق کاربردی را انجام می‌دهند، نیازمند تعیین مرز دقیق بین فقه و اخلاق است. - باید توضیح داده شود آیا فقیه بررسی فقهی می‌کند یا اخلاقی. ابهام مفهومی: - تفکیک «فهم جدید» از «ابداع» در روش اخلاق کاربردی چندان روشن نیست. به نظر می‌رسد فهم جدید همان ابداع باشد! 📌 جمع‌بندی پایانی: دکتر رحمتی ضمن تشکر مجدد از دکتر سبحانی نیا، بر لزوم تدوین دقیق‌تر مفاهیمو روشن شدن مرزهای بین فقه و اخلاق کاربردی تأکید کردند 🔍. #فقه_و_اخلاق #روش_شناسی #همایش_علمی 🌐 وبگاه: https://cje.riqh.ac.ir/ ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 📢 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh

#گزارش_پیش‌نشست_دوم ⭕️روش‌شناسی حل مسئله در فقه و اخلاق کاربردی3⃣ 📢 نقد دکتر عمادی: دکتر عمادی ضمن تشکر از دکتر سبحانی نیا برای ارائه بحث، از تلاش برای همگرایی بین فقه و اخلاق کاربردی ابراز خرسندی کرد و اظهار داشت که بسیاری از تعارضات موجود، ناشی از مسائل مطرح شده در اخلاق کاربردی است. 🔍 اولین نقد دکتر عمادی: ایشان اشاره کردند که بحث ارائهشده بین اخلاق کاربردی اسلامی و اخلاق کاربردی موجود، تزلزل دارد. از طرفی تلاش بر این بوده که اخلاق کاربردی اسلامی را روش‌شناسی کنند و از طرفی در تعریف و روش اخلاق کاربردی، آنچه موجود است را عنوان کردند. واقعیت این است که اخلاق کاربردی اسلامی به عنوان یک دانش مستقل هنوز تعریف نشده است و لازم است مبانی، تعاریف و مفهوم‌شناسی آن مشخص شود. 🔄 تفاوت دو رویکرد: فرق است بین کاربردی کردن اخلاق اسلامی و اسلامیزه کردن اخلاق کاربردی. این دو رویکرد از نظر روش‌شناسی کاملاً متفاوت هستند. - مثلاً باید بحث شود آیا اصل‌گرایی در اخلاق کاربردی اسلامی به عنوان یک روش مطرح است یا لازم است در آن تجدید نظر شود. - یا مثلاً تهذیب در اخلاق اسلامی، چه برای محقق اخلاق و چه برای فاعل اخلاق، در کشف حقیقت، شناخت راهحل و تصمیم درست، نقش مهمی دارد. 💡 نکته روش‌شناختی: اخلاق کاربردی موجود، حیطه اخلاق را به تصمیم‌گیری اخلاقی تقلیل می‌دهد، در حالی که در اخلاق اسلامی با حیطه ارزش‌داوری اخلاقی (تشخیص حسن و قبح) نیز روبرو هستیم. لذا اگر از اخلاق کاربردی اسلامی سخن می‌گوییم، باید علاوه بر روش‌شناسی حل مسئله، روش‌شناسی تشخیص حسن و قبح را نیز بررسی کنیم. 🔍 دومین نقد دکتر عمادی: ایشان قائل به کشف احکام به جای ابداع آنها بودند، اما اشاره کردند که این نگاه ممکن است با تجربه‌های بیرونی دچار تعارض شود. برخی معتقدند اخلاق را باید امری مستقل از تجربه دانست، در حالی که در دیدگاه ابداع یا جعل، تجربه نقش پررنگ‌تری دارد. - ادعا می‌شود در مسائل اخلاق کاربردی، ابداع مؤثرتر است تا کشف. - در ناواقع‌گرایی و ابداع، تزاحم اخلاقی شکل نمی‌گیرد، اما چالش اصلی نسبی‌گرایی است که طرفداران این دیدگاه آن را می‌پذیرند. 📚 پیشنهاد پایانی: دکتر عمادی تأکید کردند این بحث نقش کشف و ابداع در اخلاق کاربردی نیاز به بررسی تطبیقی مستقل دارد و بهتر است در مجال موسعی به آن پرداخته شود. #فقه_و_اخلاق #روش_شناسی #همایش_علمی 🌐 وبگاه: https://cje.riqh.ac.ir/ ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 📢 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh

📢 تمدید مهلت ارسال چکیده مقالات همایش ملی فقه و اخلاق 🔹 به اطلاع تمامی اساتید، پژوهشگران و علاقه‌مندان می‌رساند که مهلت ارسال چکیده مقالات برای همایش ملی فقه و اخلاق؛ نسبت‌های علم‌شناختی تمدید شد. بدین‌ترتیب، پژوهشگران محترم می‌توانند تا پایان بهمن‌ماه ۱۴۰۳ چکیده مقالات خود را از طریق وبگاه رسمی همایش ارسال کنند. 🎯 محورهای اصلی همایش: 1️⃣ ارزیابی دیدگاه اندیشمندان مسلمان در مورد نسبت فقه و اخلاق 2️⃣ تبیین و ارزیابی نسبت‌های کلان فقه و اخلاق 3️⃣ بررسی ارتباطات میان گزاره‌ها و آموزه‌های فقهی و اخلاقی 4️⃣ تبیین حدود و مرزهای دانش فقه و اخلاق ✉️ ارسال چکیده مقالات: پژوهشگران گرامی می‌توانند چکیده مقالات خود را از طریق وبگاه رسمی همایش به آدرس زیر اقدام نمایند: 🌐 https://cje.riqh.ac.ir/ 📅 یادآوری: مهلت ارسال چکیده‌ها تمدید شده و تا پایان بهمن‌ماه ۱۴۰۳ فرصت باقی است. از این فرصت برای مشارکت در این رویداد علمی بهره‌مند شوید. 📢 کانال ایتا: https://eitaa.com/cje_riqh ✨ منتظر دریافت آثار ارزشمند شما هستیم!

📢 سومین پیش‌نشست همایش ملی فقه و اخلاق؛ نسبت‌های علم‌شناختی 🎙️ موضوع: «نقد پوزیتیویسم فقهی؛ واکاوی محدودیت‌های اخلاقی افتا و استنباط فقهی» 👤 ارائه‌کننده: دکتر سیدمحمد حسینی سورکی (استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم) 👤 ناقد: ▫️ دکتر محمد حیدرپور (استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه ادیان و مذاهب قم) 👤 دبیر علمی: ▫️ حجت‌الاسلام دکتر سیدمحمدباقر میرصانع (استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث) 🗓 زمان: پنج‌شنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۰۰ الی ۱۵:۰۰ 📍 مکان: قم، پژوهشگاه قرآن و حدیث، سالن جلسات 🌐 لینک ورود به جلسه: vc1.qhu.ac.ir/p-neshast 🔹 حضور علاقه‌مندان گرامی را ارج می‌نهیم. 🌟 🌐 وبگاه: cje.riqh.ac.ir ✉️ ایمیل: cje@riqh.ac.ir 📢 کانال ایتا: eitaa.com/cje_riqh